İbrikli, Borçka

İbrikli, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür. Eski adı Ebrika'dır. Köyün merkezi, Artvin kentine 42 km, Borçka kasabasına 10 km uzaklıktadır.

İbrikli
Köy
Ülke Türkiye
İl Artvin
İlçe Borçka
Coğrafi bölge Karadeniz Bölgesi
Nüfus
 (2000)
 • Toplam 523
Zaman dilimi UTC+03.00 (UDAZD)
İl alan kodu 0466
Posta kodu 08400
Resmî site
-

Köyün eski adı

Bugün İbrikli olarak adlandırılan köyün bilinen en eski adı Ebrika’dır. Türkçeye Gürcüceden (ებრიკა) girmiş olan bu yer adı Osmanlıca kaynaklarda da Ebrika (ابريقه) biçiminde yazılıyordu.[1] Ebrika'nın adı 1925’te değiştirildi ve bu tarihten sonraki kaynaklarda köyün adı İbrikli olarak geçer.[2][3]

Tarihçe

Bir Gürcü köyü olarak bilinen Ebrika, tarihsel Klarceti bölgesinde yer alır. Eskiden ayrı köyler olan Nigia ve Petruli’yi kapsayan köyün kuruluşuna dair bilgi yoktur. Köyün sınırları içinde yer alan Mamatsimda Manastırı, Ebrika’nın Osmanlıların eline geçmesinden önce de bir yerleşme olduğunu göstermektedir.[4] Erken ortaçağda Gürcü Krallığı’nın, geç ortaçağda Gürcü atabegleri devleti Samtshe-Saatabago’nun sınırları içinde yer alan Ebrika,16. yüzyılda Osmanlı egemenliğine girdi ve bir Osmanlı eyaleti olan Çıldır Eyaleti sınırları içinde kaldı.

Uzun süre Osmanlı egemenliğinde kalan köy, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Rusya'nın eline geçti. 1886 tarihli Rus kayıtlarına göre Ebrika’da 26 hanede 112 kişi yaşıyordu.[5] Bu savaşın ardından Ebrika'da yaşayan nüfusun bir kısmı Türkiye'nin batı yörelerine göç etti. Bu göçten sonra bölgeyi gezen Gürcü yazar Zakaria Çiçinadze’nin notlarına göre köyde 12 hane yaşıyordu ve 4 hane göç etmişti.[6] Aynı yazar 1913 yılında basılan kitabında Ebrika’da 20 hanenin yaşadığını yazar. Verdiği bilgiye göre Nigia’nın tepesinde yıkık bir kilise vardı ve geriye taşları kalmıştı. Çiçinadze Mamatsminda’da da 20 hanenin olduğunu belirtir. Köylülerin verdiği bilgiye göre burada yaşayanlar 1880 yılında göç etmişlerdi. Bu köyün yukarısında, bir tepenin dibinde küçük bir kilisenin yıkıntıları vardı.[7]

I. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Rus ordusunun bölgeden çekilmesinin ardından Ebrika, 1918-21 arasında bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde yer aldı. 1921’de, Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında, Ebrika’nın da içinde yer aldığı bölgeyi Türkiye fiilen ele geçirdi. 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması'yla Ebrika’nın da bağlı olduğu Artvin ve Ardahan Türkiye'ye bırakıldı.[8]

Türkiye sınırları içinde kaldıktan sonra 1926'da yapılan nüfus tahririne göre Ebrika’da 17 hanede 38’i kadın ve 44’ü erkek olmak üzere 82 kişi yaşıyordu.[9]

Tarihsel yapılar

Ebrika’daki öneli tarihsel yapılar yer alır. Bunlardan biri Mamatsminda Manastırı’dır. Ne var ki bu manastırdan sadece ana kilisenin yıkıntıları günümüze ulaşmıştır. Mamatsminda Manastırı’nın ana kilisesi Ebrika Kilisesi olarak da bilinmektedir. Köyün merkezinin 1,5 km doğusunda bulunan kilise, 16. yüzyılın ilk yarısında inşa edilmiştir. Kubbeli bir yapı olan Ebrika Kilisesi belli ölçüde günümüze ulaşmıştır. Kilisenin duvar resimleri büyük ölçüde zarar görmüştür. Bunun dışında, eskiden ayrı bir köyken sonradan Ebrika’nın mahallesi olan Nigia’da bir köy kilisesi olduğu bilinmektedir. Kilise, Nigia mahallesinde, evlerin alt tarafında, küçük bir tepenin üzerinde bulunuyordu. Köylüler buraya “Sahtari” (Sakdari, kilise) olarak adlandırmaktadır.[10]

Nüfus
Yıllara göre köy nüfus verileri
2007
2000 523
1997 450

Dış bağlantılar

Kaynakça
  1. Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 1927, s. 118.
  2. Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 113.
  3. Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, 2013, s. 167, ISBN 9786055708856.
  4. Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 33, ISBN 9789941478178.
  5. Roland Topçişvili- İnga Ğutidze, XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl Başlarındaki Rus Belgelerinde Şavşeti ve Klarceti Yer Adları (Gürcüce-Türkçe-İngilizce), 2019, Tiflis, s. 18, ISBN 9789941485244.
  6. Zakaria Çiçinadze, Nigali’den Notlar (Gürcüce), İveria gazetesi, 5 Ağustos 1893, sayı 166.
  7. Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (Gürcüce), 1913, Tiflis, s. 147.
  8. Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 2. cilt, s. 41.
  9. Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 2010, s. 143, ISBN 9789944197526.
  10. Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 33, 136, 140, ISBN 9789941478178.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.