Arsenal FC

Arsenal Football Club (Arsenal Futbol Kulübü) (kısaca Arsenal, The Arsenal, The Gunners, The Red Army olarak da bilinir), Londra'nın kuzeyinde yer alan Islington ilçesinin Holloway semtinde 1886 yılında kurulmuş profesyonel futbol kulübü.

Arsenal FC
Tam ad Arsenal Football Club
Takma ad The Gunners (Topçular)
The Red Army (Kızıl Ordu)
Renkler          Kırmızı-Beyaz
Kuruluş 1886
Stadyum Emirates Stadyumu, Londra
(Kapasite: 60.361 [1])
Başkan Chips Keswick
Teknik direktör Mikel Arteta
Lig Premier League
2019-20 8.
Resmî site arsenal.com

Kulübün renkleri, geleneksel olarak kırmızı ve beyaz olup, tarihi süreç boyunca değişmeden günümüze kadar geldi. Buna karşılık kulübün yeri, birkaç kez değişmiştir. Londra'nın güneydoğusunda Woolwich semtinde kurulan kulüp, 1913'te şehrin kuzeyine, Highbury semtine taşındı. Son olarak 2006'da da Holloway semtindeki Emirates Stadyumu'na taşındı.

İngiltere Premier League'inde yer alan Arsenal, 13 İngiltere şampiyonluğu ve 14 FA Cup şampiyonluğu ile İngiltere'nin en başarılı kulüplerinden biridir. Kırmızı-beyazlı kulüp, İngiltere'de "en uzun süre lider kalan takım" ve "namağlup şampiyon" unvanlarını da elinde bulundurmaktadır.

Arsenal, oldukça kalabalık bir taraftar kitlesine sahiptir. Arsenal'in geleneksel rakibi bir diğer Londra kulübü olan Tottenham Hotspur'dur. İki takım arasında oynanan karşılaşmalara "kuzey Londra derbisi" adı verilmiştir.

Arsenal, ayrıca İngiltere'nin en zengin kulüplerinden birisidir. (2008 bütçesi 600 milyon sterlindir.) Arsenal Kadın Futbol Takımı da, hâlen İngiltere'nin en başarılı kadın futbol ekibidir.[2]

Tarihi

Sözlük anlamı cephanelik olan Arsenal,[3] 1886 yılında "Dial Square" adıyla, Woolwich semtindeki Royal Arsenal'de, cephane işçileri tarafından kuruldu. Daha sonra adı "Royal Arsenal" olarak değiştirildi.[4] 1891 yılında, adlarını tekrar değiştirerek Woolwich Arsenal yaptılar ve profesyonel oldular.[5]

Woolwich Arsenal, 1893 yılında dünyanın ilk futbol ligi olan English Football League'e katılmaya başladı. 1893'te İkinci Lig'de başlayan takım, 1904'te Birinci Lig'e yükselmeyi başardı. Taraftar kitlesinin Londra içinde veya Londra dışına taşınmasına bağlı olarak kulübün taraftar sayısı azaldı ve kulüp maddî sıkıntıya girdi. 1910 yılında iflasın eşiğine gelindi ve sonrasında kulüp, iş adamı Henry Norris tarafından satın alındı.[6] Norris, kulüp için yeni bir yer aramaya başladı. 1913'te sıkıntılardan dolayı ikinci lige düşen Arsenal, Highbury semtinde yapılan Arsenal Stadyumu'na taşındı. Bu olayı izleyen yıllarda, takımın adı da "Arsenal" olarak değiştirildi.[7] 1919 sezonunu ancak beşinci olarak tamamlayan Arsenal, ezeli rakibi Tottenham Hotspur'un yanına, birinci lige dönmeyi başardı.

1925 yılında, Herbert Chapman Arsenal'in teknik direktörü oldu. Chapman, 1923-24 ve 1924-25 sezonlarında Huddersfield Town ile şampiyonluklar elde etmiş bir çalıştırıcıydı. Arsenal'daki ilk sezonunda da büyük başarılara imza attı. Antrenman usullerinde ve oyun düzeninde devrim niteliğinde değişikler yapan Herbert Chapman, bu süreçte takıma iki yıldızı, Alex James ve Cliff Bastin'i kazandırdı. Bu ikili, Arsenal'in 1930'larda İngiliz futbolunu domine etmesinde başrolü oynamışlardır.[8] Kulüp, Chapman'ın idaresinde tarihindeki ilk büyük başarıları elde etti. 1929-1930 sezonunda FA Cup'ı, 1930-1931 ve 1932-1933 sezonlarında da lig şampiyonluklarını kazandılar. Chapman'ın bu başarılarının ardından, 1932'de Londra'daki metro istasyonlarından "Gillespie Road" istasyonun adı, "Arsenal" istasyonu olarak değiştirildi ve böylece ilk kez bir metro istasyonuna bir futbol takımının adı verilmiş oldu.[9]

30'lu yıllarda toplam 5 lig ve 2 kupa şampiyonluğu kazandı. İkinci Dünya Savaşı esnasındaki verimsiz dönemden sonra, 1970-1971 mevsiminde hem İngiliz Futbol Ligi'ni hem de FA Cup'ı kazandı ve 20. yüzyılda bunu başaran ikinci takım oldu. Arsenal, 80'li ve 90'lı yıllarda George Graham yönetiminde ili şampiyonluk, iki kez lig ve kupa şampiyonluğu, bir kez de Avrupa Kupa Galipleri Kupası'nı kazanmayı başardı.

Royal Arsenal'in 1888-1889 mevsimindeki kadrosu
Arsenal kaptanı Patrick Vieira'nın 2004 Premier League kupasını kaldırışı

Herbert Chapman'ın, 1934 yılında beklenmedik bir şekilde zatürreden ölmesinden sonra, takımın idaresini öğrencileri Joe Shaw ve George Allison üstlendi. Arsenal, 1933-1934, 1934-1935, 1937-1938 mevsimlerinde 3 lig şampiyonluğu, 1935-1936 mevsiminde de bir FA Kupası şampiyonluğu sevinci yaşadı. Bu başarılı dönemin ardından İkinci Dünya Savaşı patlak verdi ve savaş nedeniyle İngiltere futbol liglerine ara verildi.

Savaştan sonra, Tom Whittaker, George Allison'dan görevi devir aldı ve 1947-1948 ve 1952-1953 mevsimlerinde lig şampiyonluğunu ve 1949-1950 sezonunda ise FA Cup'ı kazandırdı. Her ne kadar başarıları devam ettiyse de, Arsenal 30'lardaki yıldız kadronun dengini kurmayı başaramadı. Takım 50'li ve 60'lı yılları başarıdan uzak, vasat bir şekilde geçirdi. Hatta 1962 ile 1966 yılları arasında görev yapan Billy Wright bile takıma başarı kazandıramadı.

2004 Premier League şampiyonluğu sonrası Arsenal'li futbolcu ve taraftarların kutlamaları

Bu başarısızlıklardan sonra teknik direktör arayışlarına başlayan Arsenal, sürpriz bir kararla takımın fizyoterapisti Bertie Mee'yi göreve getirdi. Onun gelmesiyle, takım iki kere Lig Kupası finali oynadı ve 1969-1970 sezonunda Fuar Şehirleri Kupası'nı kazanarak tarihindeki ilk Avrupa kupasını elde etti.[10] 1970-1971 mevsiminde ilk kez, aynı mevsimde hem Lig Kupası'nı, hem de FA Cup'ı kazanmayı başardılar. 1972-1973 mevsiminde ligi ikinci olarak tamamladılar. 1971-72, 1977-78, 1979-80 mevsimlerinde 3 kere FA Kupası finali oynadılarsa da, hepsinden hüsranla ayrıldılar. 1979-1980 sezonu Kupa Galipleri Kupası finalini de penaltılarla kaybettiler. Bu dönemin tek kupa başarısını, 1978-79 mevsiminde FA Kupası'nı alarak yaşadılar. Final maçında, Manchester United'ı son dakika golüyle 3-2 yenmeyi başardılar. Bir efsane hâline gelen bu karşılaşma, kulübün unutulmaz maçları arasına girdi.[11]

1986 yılında, takımın eski futbolcularından George Graham'ın göreve gelmesiyle Arsenal'de üçüncü kez büyük başarılar dönemi başladı. İlk yıl, yani 1986-87 sezonunda Arsenal'e İngiltere Lig Kupası'nı kazandırdı. 1988-1989 sezonunda ise son dakika golüyle mağlup ettikleri Liverpool'un önünde, lig şampiyonluğuna ulaştılar. George Graham idaresindeki Arsenal, 1990-91 mevsiminde de sadece bir mağlubiyet alarak şampiyon olmayı başardı. 1992-1993 sezonunda, hem FA Kupası'nı hem de İngiltere Lig Kupası'nı kazanarak büyük bir başarıya ulaştılar. Ardından gelen yıl Kupa Galipleri Kupası'nı kazanarak ikinci kez bir Avrupa kupasını müzelerine götürdüler.

Arsenal'li futbolcular, 2006 Şampiyonlar Ligi Finali'nde (soldaki sarı formalılar) seyirciyi selamlarken

1996'da Arsène Wenger'in göreve getirilişi ile Arsenal için bir kez daha başarılı bir dönem başlamış oldu. Wenger, çalışma usûllerini değiştirdi ve oyun anlayışını çağdaş bir hâle getirdi. Wenger yönetimindeki Arsenal,1997-98 mevsiminde ikinci kez, 2001-2002 sezonunda da üçüncü kez hem İngiltere lig şampiyonluğunu, hem de FA Kupası'nı kazandı. En son 2015 yılında FA Kupası'nı kazanan Arsenal, toplam 12 şampiyonluk ile bu kupayı en çok kazanan takım ünvânını taşıyor.

1999-2000 mevsiminde UEFA Kupası finalinde Galatasaray ile karşı karşıya gelen Arsenal, pennaltılar sonucunda mücadeleyi ve kupayı Galatasaray'a kaptırdı. 2002-2003 ve 2004-2005 sezonlarında iki kez daha FA Kupası'nı müzesine götürmeyi başardı. 2003-2004 mevsiminde hiç mağlubiyet almadan Premier League şampiyonluğunu kazanmayı başaran Arsenal, bu başarısından sonra "The Invincibles"[12] "Yenilmezler" lakabını kazandı. O sezon toplam 49 maçta yenilgi yüzü görmeyerek İngiltere rekorunu kırdı.[13] 2005/06 mevsiminde kulüp tarihinde ilk kez Şampiyonlar Ligi finaline erişti.

Arsenal, 2007'ye kadar Wenger'le geçirdiği on bir sezonun sekizinde, lig mücadelesini ilk iki sırada tamamlamayı başardı.[14] İngiliz Futbol Ligi'nin "Premier League" adını aldığı 1993 yılından sonra, Arsenal dışında sadece 3 takım (Manchester United, Chelsea, Blackburn Rovers) şampiyon olmayı başarabildi. Fakat elde edilen iki şampiyonluk başarısından sonra bir daha şampiyon olamadılar.[15] 2005-06 sezonuna kadar UEFA Şampiyonlar Ligi'nde çeyrek finalin ötesine gidemedi. 2005-06 mevsiminde finale kalmayı başaran Arsenal, 50 yıllık şampiyona tarihinde bunu başaran ilk Londra ekibi oldu; ancak finalde FC Barcelona'ya 2-1 yenilerek kupayı kaldıramadı.[16] 2006 yılının haziran ayında, 93 yıldır rakiplerini ağırladıkları Highbury'den ayrılarak Emirates Stadyumu'na taşındılar.

Arma
Arsenal'in 1888 yılındaki ilk logosu

Royal Arsenal'in ilk arması, 1888 yılında oluşturuldu. İçerisinde, kuzeye doğru dönük üç askeri top yer alan bu arma, Woolwich semtinin armasına benzemekteydi. Bu toplar, bazen yanlışlıkla bacaya da benzetiliyordu. Ancak üzerlerinde aslan başlı oymaların bulunduğu bu şekiller, açık bir şekilde askeri top göstergesiydiler.[17] Bu arma, kulübün 1913 yılında Highbury'e taşınmasından sonra bir daha kullanılmadı. Sadece 1922 yılında, son bir kez kullanılmıştır. Sonrasında tasarlanan, Arsenal'in ilk tek toplu ve doğuyu gösteren logosunda, takımın lakabı olan The Gunners, askeri topun yanında yer alıyordu. Topun ters tarafa döndüğü ve namlusunun aşağıya doğru inceldiği yeni logonun oluşturulmasından dolayı bu logo sadece 1925 yılına kadar kullanılmıştır.[17] 1949 yılında modernize edilen logoda, klasikleşmiş olan topun yanında takımın ismide yer almıştır. Islington semtinin armasındaki süslü yazıya benzeyen ve Gotik sanat tarzıyla yazılan kulüp ismi, topun hemen üzerine eklenmiştir. Bununla birlikte, kulübün program editörü Harry Homer tarafından yazılan latince Victoria Concordia Crescit (anlamı "Başarı uyumdan gelir") sözleri, takımın sloganı olarak kabul görmüştür.[17] 1949'da ortaya çıkan logo, ilk renkli logo olarak Arsenal tarihine geçiyordu. Çeşitli denemelerden sonra renksiz logoların yerlerini, yeni logolarda kırmızı, yeşil, altın sarısı renkler almıştır.

Arsenal'in 1949'dan 2002'ye kadar kullandığı logo

Logonun oldukça fazla değiştirilmesinden dolayı telif hakkı alınamamıştır. Kulüp, buna rağmen logoyu tescilli marka olarak kaydetmiştir. Arsenal'in resmî olmayan ürünlerini satan yerel bir tüccarla ile uzun süren bir hukuki mücadeleye girişildi.[18] Bu yasal sürecin, Arsenal lehine sonuçlanmasıyla daha geniş kapsamlı yasal tedbirlere başvuruldu. Bundan dolayı, 2002 yılında daha modern eğilimli çizgilere sahip, basitleştirilmiş bir logo oluşturuldu ve telif hakkı saklı tutuldu.[19] Bu logoyla, topun yüzü bir kez daha doğuya çevrildi ve kulübün ismi bu sefer Sans serif yazı biçimiyle yazıldı. Önceki logoda yer alan yeşil rengin yerini koyu mavi renk almıştır. Yeni logonun açıklanmasıyla, bazı taraftarlar tepki göstermişlerdir. Arsenal Independent Supporters Association (Bağımsız Arsenal Taraftarlar Birliği) tarafından yapılan açıklamaya göre, bu radikal değişiklik sonucu Arsenal tarihinin ve geleneklerinin hiçe sayıldığı ve bu değişikliğin taraftara danışılmadan yapıldığı belirtilmiştir.[20]

Arsenal'in 125. yıl logosu

Arsenal, 2011 yılında 125. yılını kutlamıştır. Bu doğrultuda 2011-2012 sezonunda formalarda farklı bir logo kullanılmıştır. Logo, solda 15 meşe yaprağıyla, sağda 15 defne yaprağıyla çevrilmiştir. Soldaki meşe yaprakları, Royal Oak barda bir araya gelen, külübün kurucu üyelerini temsil etmektedir. Sağdaki 15 defne yaprağı ise, kulübün kurulması için kurucular tarafından ödenen kişi başına 6 peniyi temsil etmektedir. Ayrıca defne yaprakları gücü de temsil etmektedir. Logonun alt bölümünde ise 1886 ve 2011 yılları ile Arsenal'in sloganı olan "Forward" yazmaktadır.[21]

Kulübün renkleri

Arsenal'in ilk zamanları ile ilgili yazılara göre, takımın iç saha formalarında, kolları beyaz olan parlak kırmızı tişörtleri ve beyaz şortları bulunmaktaydı, fakat her zaman bu böyle değildi. Arsenal'e, 1886'da kuruluşundan hemen sonra, Nottingham Forest'tan önemli bir bağış yapılmıştır. Dial Square'ın iki kurucu üyesi, Fred Beardsley ve Morris Bates, Nottingham Forest'ın eski oyuncularıydı. Çalışmak için Woolwich'e taşınmışlardı. Yeni bir takım oldukları için maçlarda giyebilecekleri formaları yoktu. Yardım için Nottingham Forest'a mektup yazdılar. Sonrasında yapılan yardımla bir forma seti ve bir top bağışı almışlardır.[4] Tişörtler, frenküzümüne benzeyen koyu kırmızı bir renkteydi. Sette, eskimiş beyaz şortlar ve mavi çoraplarda yer alıyordu.[22]

Kulübün eski teknik direktörü Herbert Chapman'ın, Emirates'teki büstü

Herbert Chapman 1933'te, oyuncularını daha farklı bir biçimde giyindirmek istediğinden formaların kollarına beyaz renk ekleyip, formanın renginide parlak bir kırmızıyla değiştirerek günün şarkılarına uygun hale getirtti. Kollara eklenen beyazın kaynağı kesin olarak bilinmiyordu. Olası iki ihtimale göre, bu beyaz renkler forma kollarında yer alıyordu. Anlatılan bir hikâyeye göre, Herbert Chapman bir taraftarın beyaz bir gömlek üzerindeki kırmızı kolsuz kazağına bakarak bunu yapmıştır. Bir başka hikâyeye göre ise Herbert Chapman, eskimiş bir malzeme benzerinden ve kendisiyle golf oynadığı, karikatürist Tom Webster'dan ilham almıştır.[23] Hangi hikâyenin doğru olduğuna aldırış etmeden, kırmızı ve beyaz formaların Arsenal'i tanımladığı söylenebilir. Ve o tarihten bu yana iki sezon dışındaki tüm sezonlarda Arsenal'in forma kombinasyonunda bu renkler yer almıştır. Bu sezonlardan ilki 1967-1968 sezonudur.[22] Bu sezonda tamamı kırmızı formalar giyilmesine rağmen bunun benimsenmediği görülmüş ve sonraki senelerde beyaz kollu kırmızı formalara dönülmüştür. Arsenal'in son kez Highbury'de maçlarını oynadığı 2005-2006 sezonunda, tamamı kırmızı formalar bir kez daha denenmiştir. 1913'ü yad etmek için, o yıllar giyilen formaların benzeri olan frenküzümü renginde formalarla maçlara çıkılmıştır. Maçlarını Emirates Stadyumu'nda oynadığı ilk sezon olan 2006-2007 sezonunda, beyaz kollu kırmızı formaya tekrar dönülmüştür.[23]

Arsenal'in iç saha maçlarında kullandığı renklerden en az 3 takım esinlenmiştir. 1909 yılında Sparta Prag'ın benimsediği koyu kırmızı forma, o zamanlar Arsenal'in kullandığı formaya benzemekteydi.[23] 1938 yılında da Hibernian, Arsenal'in kol dizaynını benimseyip kendi renkleri olan yeşil ve beyaz ile kullanmışlardır.[24] 1930'larda ise Highbury'de yapılan maçın ardından ülkesine dönen Braga takımının antrenörü, takımının yeşil formasını Arsenal'in kırmızı formasının aynısıyla değiştirip, formaya beyaz kollar eklemiştir. Ayrıca, Arsenal futbolcularının giydiği beyaz şortlardan da tasarlatmıştır. Antrenör bunlarla da yetinmeyip, takımının lakabını Os Arsenalistas olarak değiştirmiştir.[25] Bu kopya giyim tarzı ve dizaynlar günümüzde de SC Braga formalarında görülebilmektedir.

Arsenal'in deplasman renkleri ise geleneksel olarak sarı ve mavidir ancak istisnai durumlarda olabilmektedir. 1982 ile 1984 yılları arasındaki deplasman maçlarında yeşil ve lacivert forma giymişlerdir.[26] 1990'ların başından beri, artan forma satışlarıyla birlikte deplasmanda giyilen formaların renkleri düzenli olarak değiştirildi. Bu süreç boyunca, ayrı iki tane mavi tonlarda formanın yanında geleneksel olarak sarı ve mavi tonlarda formalarda üretildi. Örneğin; metalik altın ve lacivert parçalı forma 2001-2002 sezonunda,[27] sarı ve koyu gri forma ise 2005-2006, 2006-2007 sezonlarında kullanılmıştır. Günümüzde de deplasman forması her sene değişmektedir. Değişen deplasman forması üçüncü forma olmaktadır. Eğer yeni bir iç saha forması üretilmişse aynı yıl tanıtımları yapılır.[28]

Arsenal'in forma üreticilerinde zaman zaman değişimler olmaktadır. 1970'lerden 1986'ya kadar Umbro, 1986'dan 1994'e kadar Adidas, 1994'ten 2014'e kadar Nike, 2015'ten 2019'a kadar Puma, 2019'dan günümüze kadar ise Adidas firmaları Arsenal'in formalarını üretmiştirler. Büyük futbol takımları gibi, Arsenal de 1980'li yıllardan beri formasına göğüs reklamı almaktadır. 1982'den 1999'a kadar JVC, 1999'dan 2002'ye kadar Sega, 2002'den 2006'ya kadar O₂ ve 2006'dan günümüze kadar da Emirates, Arsenal'e forma reklamı sponsoru olmuşlardır.

Stadyumlar
Kuzey Cephe Tribünleri Arsenal Stadyumu, Highbury

Arsenal, o zamanlar takımın destekçilerinin çoğunluğu Londra'nın güneydoğusunda yaşadığından, ilk maçlarını Plumstead semtindeki Manor Ground'ta oynamıştır. 1890 ve 1893 yılları arasındaki üç yıllık periyotta, maçlarını yakınlardaki Invicta Ground'ta oynamışlardır. Manor Ground, başlangıçta sadece bir tarlayken tribünlerin kurulmasıyla Eylül 1893'te Arsenal, ilk lig maçını burada oynamıştır. 1913 yılında, Kuzey Londra'ya taşınana kadar kendi sahasındaki tüm maçları 20 yıl boyunca (1894-95 sezonundaki istisnai durum hariç) burada oynamıştır.

Arsenal Stadyumu, Highbury'de geniş bir şekilde inşa edildi. Takım, Eylül 1913 tarihinden Mayıs 2006'ya kadar iç saha maçlarını burada oynadı. Stadyum, ünlü mimar Archibald Leitch tarafından dizayn edilmiştir. O zaman Birleşik Krallık'taki birçok futbol stadı gibi tek tarafı kapalı, üç tarafı açık tribünler şeklinde inşa edildi. Stad, 1930'larda büyük bir bakımdan geçirildi.[29] Doğu ve batı tribünleri Art deco sanatının etkisinde, yeniden inşa edildi. Bu tribünler, sırasıyla 1932 ve 1936 yıllarında açılmıştır.[29] Bunlar dışında Kuzey terasına çatı eklenmiştir. Ancak, II. Dünya Savaşı sırasında stad bombalandı ve 1954'e kadar restore edilemedi.[29]

1990'ların ilk yıllarına kadar, 57,000 seyirci kapasitesine sahip olan stad, önemli maçlarda 60,000 kişinin üzerinde seyirci alabiliyordu. Ancak 1993-1994 sezonunda, Peter Taylor tarafından açıklanan rapordan ve Premier League kurallarından dolayı tüm koltuklar zorunlu olarak değiştirildi ve stad kapasitesi 38,419'a düşürüldü.[30] Bu düşük kapasite, Şampiyonlar Ligi maçlarında yapılan reklamları olumsuz etkilendiğinden, Arsenal'in 1998-1999 ile 1999-2000 sezonlarında Şampiyonlar Ligi maçları Wembley'de oynandı ve bu maçlarda 70,000'den de fazla seyirci yer aldı.[31]

Arsenal'in eski oyuncusu Dennis Bergkamp'ın jübile maçı öncesinde Emirates Stadyumu'nun görüntüsü

Highbury'de stadı genişletme planları yapıldı. Ancak bu genişletme imkânsızdı; çünkü doğu tribünleri devlet tarafından korunan yapıların yakınındaydı ve diğer üç tribünde yerleşim yerlerinin ortasında yer alıyordu.[29] Bu kısıtlamalar 1990'larda ve 2000'lerin başında, kulübün maç günü gelirlerinin fazla olmasını engelliyordu. Takım için çok önemli olan bu yerden, ayrılma kararının açıklanması, futbol dünyasında büyük bir yankı uyandırdı.[32] Sonrasında çeşitli şartlar gözden geçirildi, ve 2000 yılında 60,355 seyirci kapasiteli Ashburton Grove adındaki projenin yapımı önerildi. Daha sonraları Emirates Stadyumu adını alacak bu stad, Highbury'nin 500 metre güney batısına inşa edilmeye başlandı.[33] Yükselen maliyetlerden dolayı, proje zorunlu olarak bir süre askıya alındı.[34] Ancak, Temmuz 2006'da tamamlanabilen stad, 2006-2007 sezonunda faaliyete girdi.[35] Sonrasında stadın isim hakkını, İngiltere futbolunun en pahalı sponsorluk anlaşmasıyla, havayolu şirketi Emirates satın almıştır. Anlaşma, yaklaşık olarak 100 Milyon sterlinlik bir bedelle yapılmıştır.[36] Bazı taraftarlar stadın isminin Ashburton Grove ya da Grove yapılmasını teklif etmişler ve stadın ismiyle ilgili sponsorluk anlaşmasını desteklememişlerdir.[37] Ancak, stadyumun ismi en az 2012'ye kadar Emirates olarak kalacaktır ve aynı şirket, 2013-2014 sezonunun sonuna kadar, kulübün göğüs reklamı sponsorluğunuda devam ettirecektir.[36]

Arsenal'in, Shenley, Hertfordshire'daki antrenman tesisleri, 2000 yılında tesisleşme amacıyla inşa edilmiş ve açılmıştır. Önceleri University College London Öğrenci Meclisi'nin yanındaki tesisleri, University College London ile ortak kullanan Arsenal, 1961 yılı öncesinde ise antrenmanlarını Highbury'de yapmıştır.[38] Arsenal'ın altyapı takımları, iç saha maçlarını Shenley'de oynarken, rezerv takım ise Barnet FC'nin stadı olan Underhill'de oynamaktadır.[39]

Taraftarlar

Arsenal taraftarları, kendilerini Gooners olarak tanımlamaktadırlar. Bu isim, takımın lakabı olan The Gunners adından türetilmiştir. Arsenal, oldukça geniş ve vefalı bir taraftar grubuna sahiptir. Kendi sahalarındaki tüm maçlarını dolu tribünlere karşı oynarlar. 2007-2008 sezonunda, İngiliz liglerindeki seyirci ortalamalarında, 60.070 seyirci ortalamasıyla (% 99.5 doluluk oranı) ikinci sırada yer aldı.[40] 2006 yılında ise tüm zamanların en iyi 4. ortalamasına ulaştılar.[41] Kulübün taraftarları, Londra'nın çeşitli bölgelerinde yaşamaktadırlar. Örneğin; Canonbury ve Barnsbury'de zengin kesim, Islington, Holloway ve Highbury gibi semtlerde ve yine yakın komşuları Camden'da orta halli kesim, Finsbury Park ve Stoke Newington gibi bölgelerde ise genellikle işçi kesimi yaşamaktadır. Arsenal, bu çeşitlilikten dolayı ekonomi olarak karışık taraftar gruplarına sahiptir. Ayrıca Arsenal, 2002 yılında yayınlanan bir rapora göre %7.7 ile beyazlar haricindeki en yüksek taraftar oranına sahiptir. Bu orana hiçbir İngiliz kulübü ulaşamamıştır.[42]

Arsenal taraftarları; Gooners

İngiliz futbolundaki benzer büyük takımlar arasında, Arsenal en çok yerli taraftara sahip olan takımdır. Arsenal Football Supporters Club (Arsenal Futbol Taraftarları Kulübü) topluluğu, kulüp ile yakından ilgilenmektedir. Arsenal Independent Supporters Association (Bağımsız Arsenal Taraftarlar Birliği) topluluğu, faaliyetlerini daha çok bağımsız şekilde yürütmektedirler. Ayrıca Arsenal Supporters Trust (Güvenilir Arsenal Taraftarları) adlı bir grup daha bulunmaktadır. Takımın yükselişlerden sonra büyük katılımlarla takım sahiplenilmektedir. Takım taraftarları, The Gooner, Highbury High, Gunflash ve daha az olarak Up The Arse! gibi sözlerin yazılı olduğu broşürler bastırıp dağıtırlar. Takım marşı olarak, "One-Nil to the Arsenal"(Go West şarkısının melodisiyle) ve "Boring, Boring Arsenal" şarkılarını söylerler. Karşı takımın taraftarlarının alaylı şarkılarına karşılık olarak, takımları iyi oynadığında onlar da alaylı bir biçimde bu şarkılarını söylerler.[43]

Londra dışında yaşayan Arsenal taraftarları, son zamanlarda takımınlarının maçlarını dijital uydu aracılığıyla izlemektedirler. Bir taraftarın takıma bağlılığı coğrafyaya paralel olarak değişmektedir. Londra dışındaki bir taraftarın bağlılığı Londra'daki taraftara göre daha az olmaktadır. Arsenal, sonuç olarak Londra dışından da önemli sayıda bir taraftar topluluğuna sahiptir. Ayrıca, tüm dünyada da oldukça fazla taraftar sayısına sahiptirler. Arsenal 2007 yılı itibarıyla, Birleşik Krallık'ta 24, İrlanda'da 37 ve denizaşırı ülkelerde de 49 taraftar topluluğuna sahiptir.[44] Granada Ventures şirketinin 2005'te hazırladığı bir rapora göre; Arsenal, tahmini olarak 27 milyon taraftarıyla bu klasmanda dünya üçüncüsü konumundadır.

Arsenal'in en uzun ve en önemli rekabeti, en yakın komşuları olan Tottenham'ladır. Birbirleriyle oynadıkları maçlara Kuzey Londra Derbisi denilmektedir.[45] Londra'nın diğer ekipleri olan Chelsea, West Ham United ve Fulham diğer önemli rakipleridir. Ayrıca, Arsenal ile Manchester United arasında, 1980'li yıllardan bu yana zorlu maçlar oynanmaktadır. Son zamanlarda iyice şiddetlenen bu rekabette, her iki takımda Premier League şampiyonluğuna ulaşmak için mücadele etmektedirler.[46] Öyle ki, 2003 yılında Football Fans Central Ltd şirketi tarafından internet ortamında yapılan Football Fans Census (Futbol Taraftarları Anketi) listesinde, Arsenal-Manchester United rekabeti birinci sırada yer almıştır. Arsenal'in, Tottenham ile Chelsea rekabetleri de bu çekişmeyi takip etmektedir.[47] 2008'de yapılan ankete göre ise Tottenham-Arsenal rekabetinin daha önemli bir hal aldığı görülmektedir.[48]

Kulübün mülkiyeti ve mâlî yapısı

Arsenal Futbol Kulübü, "Arsenal Holdings plc." adlı şirkete âittir. Bu şirket, kulübü sınırlı olarak halka açık hâle getirdi. Bu nedenle kulübün mülkiyeti, diğer futbol kulüplerine nazaran oldukça farklıdır. Şirket hisselerinin sadece % 62'lik bir kısmı halka açıktır.[1] Ancak bu hisseler, FTSE ya da AIM şirketleri gibi devamlı bir değiş-tokuş işlemi görmemektedir. Diğerlerine nispeten, daha seyrek işlem görmektedir. 25 Ağustos 2009 itibarıyla, Arsenal'in tek bir hisse senedinin değeri, ortalama olarak £7,150 oldu. Bu da, kulübün market cap değerinin yaklaşık olarak £444.9m olduğu anlamına geliyordu.[49] Kulüp, 31 Mayıs 2008 tarihinde sona eren sezonla birlikte vergi öncesi yapılan £223.0m değerindeki işlemlerden £36.7m (oyuncu transferleri hariç) kâr elde etmiştir.[50]

Arsenal, iş dünyası yayınlarından Forbes dergisinin Nisan 2008 sayısına göre, 1.2 milyar dolarlık değeriyle (£605m), Manchester United ve Real Madrid'den sonra dünyanın en değerli (borçlar hariç) üçüncü futbol takımıdır.[51] 2007-2008 sezonundaki £209.3m'luk geliriyle, Deloitte Touche Tohmatsu şirketinin muhasebecilerinin, dünyadaki tüm futbol kulüpleriyle oluşturduğu Deloitte Football Money League 2009 listesinde ise altıncı sırada yer aldı.[52]

Arsenal Yönetim Kurulu, kulübün %45.2 oranındaki hissesini elinde bulundurmaktadır. En büyük hisse sahibi ise; 2007 yılında kulüp için teklif sunup,[53] Mayıs 2009 itibarıyla 17,613 (%28.3) hisse senedinin sahibi olan, Amerikan iş adamı Stan Kroenke'dir.[54] Diğer yöneticilerden, değerli holdinglerin sahibi Danny Fiszman, 10,025 (16.1%) hisse senedinin, kulüp başkanı Peter Hill-Wood ise 500 (%0.8) hisse senedinin sahibi olmakla birlikte, diğer yöneticilerde daha düşük miktarlarda hisse sahibidirler.[50] Eski yöneticilerden Nina Bracewell-Smith'de hâlen 9,893 (%15.9) hisse senedini elinde bulundurmaktadır.[50]

Rus milyarder Alisher Usmanov ve Londra'da yaşayan finansör Farhad Moshiri'nin ortak sahibi oldukları Red & White Securities firması, kulübe teklif vererek Kroenke'ye rakip olmuştur.[55] Red & White, Ağustos 2007'de teklifini açıklamıştır. Arsenal'in eski başkan yardımcısı David Dein, sahip olduğu 15,555 (%25.0) hisse senedini, Şubat 2009 itibarıyla Red & White firmasına satmıştır.[56] Bu satış sonrası, Kroenke ve Usmanov arasında, basın tarafından kişisel savaş spekülasyonları ortaya atılmıştır.[55] Neticede, en az Eylül 2009 tarihine kadar, kulübün %29.9'dan fazla hissesinin satın alınamayacağı, Kroenke tarafından kabul etmiştir.[57] Ayrıca yönetim, yönetici hisselerinin satışı durumunda, Ekim 2012'ye kadar ilk olarak satın alma hakkına sahiptir.[58]

Forma üreticileri ve sponsorlar
Periyot Forma üreticisi Forma sponsoru
1930'lar-1970 Bukta yok
1971-1980 Umbro
1981-1986 JVC
1986-1994 Adidas
1994-1999 Nike
1999-2002 Dreamcast / Sega1
2002-2006 O2
2006-2014 Fly Emirates
2014-2019 Puma
2019-Günümüz Adidas

1 Birinci ve üçüncü formalarda Dreamcast, ikinci formada Sega yazısı vardı.

Popüler kültürde Arsenal

Arsenal, İngiltere'nin en ünlü takımlarından biridir. Büyük Britanya futbolunun tasvirinde sık sık karşımıza çıkan takım, medya tarafından ilklerin takımı olarak gösterilmektedir. 22 Ocak 1927'de Highbury'de Sheffield United'a karşı oynadıkları maç, İngiltere Ligleri'nde radyodan canlı yayınlanan ilk maç olmuştur.[59] On yıl sonra, 16 Eylül 1937 tarihinde Arsenal'ın A takımıyla, rezerv takımının karşı karşıya geldiği gösteri maçı, televizyondan canlı yayınlanan ilk futbol maçı olarak tarihe geçiyordu.[60] Arsenal, 22 Ağustos 1964'te Anfield'da oynadığı Liverpool FC maçıyla, bu kez de BBC'de yayınlanan Match of the Day programının ilk yayın konusu olmuştur.[61]

Arsenal, 1939 yılında çekilen The Arsenal Stadium Mystery adlı futbolla ilgili ilk filmin arkaplanına konu olmuştur.[62] Film, Arsenal'ın bir amatör takımla yaptığı hazırlık maçını anlatıyordu. Maçın oynandığı sırada oyunculardan birinin zehirlenişi ve bu olay etrafında gelişen durumlar gösteriliyordu. Oyunculardan bazılarının ve teknik direktör George Allison'ın da rol aldığı filmde ayrıca George Allison'ın ufak bir konuşması da yer alıyordu.[63] Daha sonraları, yazar Nick Hornby'nin otobiyografik türde kaleme aldığı Fever Pitch adlı kitabında, kendi hayatından, futbolla olan ilişkisinden ve özellikle de Arsenal'den bahsediyordu. Bu kitap ilk olarak 1992'de yayımlandı ve 1990'lar boyunca Britanya toplumunda futbol kültürünün yeniden canlanmasının ve iyileşmesinin bir parçası oldu.[64] Sonrasında kitap iki filme uyarlanmıştır. İlki, Arsenal'in 1988-1989 şampiyonluğunu anlatan bir İngiliz filmi,[65] ikincisi ise A.B.D. Ulusal Beyzbol Ligi'nde mücadele veren Boston Red Sox takımının taraftarlarını anlatan bir Amerikan filmiydi.[66]

Arsenal, özellikle 1970'li ve 1980'li yıllar boyunca klasikleşmiş olarak, defansif ve sıkıcı bir oyun yapısına sahipti.[43][67] Bazı komedyenler, Arsenal'in bu sıkıcı oyunuyla ve harcamalarıyla dalga geçen şakalar yapıyorlardı. Bu tema, 1997'de çekilen The Full Monty filminde bir kez daha işlendi. Filmin bir sahnesinde, aktörler bir sıra halinde elleri havada hareket ediyorlardı. Striptiz hareketlerine benzeyen bu sahnede, aslında Arsenal defansının ofsayt taktiklerini taklit ediyorlardı.[63] Bir başka benzer film olan Plunkett & Macleane filminde de yine Arsenal defansı yer alıyordu. Filmde yer alan iki karakterin adları, Arsenal'in sağ bek oyuncusu Lee Dixon ve sol bek oyuncusu Nigel Winterburn'e atıfta bulunarak; Dixon ve Winterburn idi.[63]

Arsenal Kadın Futbol Takımı

Arsenal LFC, Arsenal'e bağlı kadın futbol takımıdır. 1987 yılında kurulan takım, 2002 yılında yarı-profesyonel olmuştur. Takımın teknik direktörü Tony Gervaise'dir. Arsenal LFC, İngiliz kadın futbolunun en başarılı takımıdır. 2008-2009 sezonunda mücadele ettikleri üç kupada da mutlu sona ulaşarak; FA Kadınlar Premier Ligi'ni, FA Kadınlar Kupası'nı ve FA Kadınlar Lig Kupası'nı kazandılar.[68] UEFA Kadınlar Şampiyonlar Ligi'ni de kazanan tek İngiliz ekibidirler. 2006-2007 sezonunda kazandıkları bu kupa, benzersiz başarılarının bir parçasıdır.[2] Ayrıca, kadın ve erkek takımları usulen ayrı olmalarına rağmen fiilen ayrı değillerdir. Arsenal kadın futbol takımı, bir sezon boyunca maçlarını Emirates Stadyumu'nda oynamıştır. Genel olarak ise iç saha maçlarını Boreham Wood'da oynarlar.[69]

Arsenal camiâsı

1985 yılında, kulübün önde gelenlerinin tertiplemesiyle "Arsenal in the Community", yani "Arsenal camiâsı" kuruldu. Kuruluş; sportif ve sosyal etkinlikler, eğitim ve yardım projeleri gerçekleştirir. Ayrıca taraftarlar tarafından, doğrudan doğruya yardım amacıyla, 1992 yılında "The Arsenal Charitable" adlı sosyal yardımlaşma kuruluşu kuruldu. Yardımlar için 2 Milyon sterlinden fazla para toplanmıştır.[70] Takımın eski oyuncuları da yardım için bağış yaptı.[71]

Başarı istatistiği ve rekorlar

David O'Leary, 1975 ile 1993 yılları arasında, Arsenal formasını 722 maçta giyerek en çok forma giyen oyuncu rekorunu elinde bulundurmaktadır. Takımın eski kaptanı ve defans oyuncusu Tony Adams, 669 maçla ikinci sırada yer almaktadır. Üçüncü sıra ise 563 maçla eski kaleci David Seaman'a aittir.[72]

Thierry Henry, takımda yer aldığı 1999 ile 2007 yılları arasında 226 gol atarak, takımın en golcü oyuncusu konumuna ulaşmıştır. Ekim 2005'te 185 golle eski rekorun sahibi Ian Wright'ı geçmeyi başarmıştır.[73] Ian Wright ise bu rekoru Eylül 1997'de, 178 golle 1939'dan beri rekorun sahibi olan Cliff Bastin'i geçerek kırmıştır.[74] Henry, ayrıca ligde attığı 174 golle bu alandaki rekorunda sahibidir.[73] Bu rekoru da Şubat 2006'da, Cliff Bastin'i geçerek kırmıştır.

Arsenal'in seyirci rekoru, 25 Kasım 1998'de 73,707 seyirci ile Wembley Stadyumu'nda kırılmıştır. Bir Şampiyonlar Ligi maçı olan bu karşılaşmada, Arsenal RC Lens'a karşı mücadele etmiştir. Arsenal, maçlarını normalde, kapasitesi Wembley'e oranla daha az olan Highbury'de oynadığından 73,707 seyirci sayısına ulaşamamıştır. Highbury rekoru 9 Mart 1935'te, 73,295 seyirciyle, 0-0 biten bir Sunderland maçında kırılmıştır.[72] Arsenal'in yeni stadyumu olan Emirates Stadyumu'nun rekoru ise 3 Kasım 2007'de, 60,161 seyirciyle kırılmıştır. Arsenal, bu maçta Manchester United ile 2-2 berabere kalmıştır.[75]

Arsenal, İngiliz futbolunda da bazı rekorlara sahiptir. En çok dikkat çeken rekor, art arda 82 sezon ligin ilk sırasına çıkabilmesidir. Mayıs 2003 ile Ekim 2004 tarihleri arasında çıktıkları 49 lig maçında da yenilgi yüzü görmemişlerdir.[13] Şampiyon oldukları 2003-2004 sezonundaki 38 maçta bu rekora dahildir. Bugüne kadar Arsenal dışında, sadece Preston North End 1888-1889 sezonunda (toplamda 22 maç oynanmaktaydı) hiç yenilmeden şampiyon olabilmişlerdir.[12]

Arsenal, 2005-2006 sezonunda, Şampiyonlar Ligi'nde art arda 10 maç kalesinde hiç gol görmeyerek, AC Milan'a ait olan 7 maç gol yememe rekorunu kırmıştır. FC Barcelona ile oynanan 2006 UEFA Şampiyonlar Ligi Finali maçının 76. dakikasında Samuel Eto'o'nun attığı gole kadar, 995 dakika boyunca rakiplerinden hiç gol yememişlerdir.[16]

Kadro
Son güncelleme: 12 Ekim 2020[76][77]
№ Mevki Futbolcu
1 KL Bernd Leno
2 DF Héctor Bellerín (2. kaptan)
3 DF Kieran Tierney
4 DF William Saliba
5 DF Sokratis Papastathopulos
6 DF Gabriel
7 OS Bukayo Saka
8 OS Dani Ceballos (Real Madrid'den kiralık)
9 FV Alexandre Lacazette (3. kaptan)
12 FV Willian
13 KL Rúnar Alex Rúnarsson
14 FV Pierre-Emerick Aubameyang (kaptan)
15 OS Ainsley Maitland-Niles
16 DF Rob Holding
17 DF Cédric Soares
№ Mevki Futbolcu
18 OS Thomas Partey
19 FV Nicolas Pépé
20 DF Shkodran Mustafi
21 DF Calum Chambers
22 DF Pablo Marí
23 DF David Luiz
24 FV Reiss Nelson
25 OS Muhammed Elneni
28 OS Joe Willock
30 FV Eddie Nketiah
31 DF Sead Kolašinac
32 OS Emile Smith Rowe
33 KL Matt Macey
34 OS Granit Xhaka
35 FV Gabriel Martinelli

Kiralık gidenler
№ Mevki Futbolcu
— DF Konstantinos Mavropanos (2020-21 sezonunun sonuna kadar VfB Stuttgart'a kiralandı.)

Teknik kadro
2018 yılından beri Arsenal'in teknik direktörlüğünü yapan Unai Emery
22 Haziran 2019 itibarıyla.[78][79]
Pozisyon Ad
Teknik direktör Mikel Arteta
Yardımcı antrenör Juan Carlos Carcedo
Antrenör Pablo Villa
Antrenör yardımcısı Freddie Ljungberg
Yüksek Performans Direktörü Darren Burgess
Performans başkanı Shad Forsythe
Güç ve Kondisyon Antrenörü Julen Masach
Güç ve Kondisyon Antrenörü Barry Solan
As Takım Kıdemli Fizyoterapisti Chris Morgan
As Takım Fizyoterapisti Paulo Barreira
As Takım Fizyoterapisti Jordan Reece
Kaleci Antrenörü Javi Garcia
Kaleci Antrenörü Sal Bibbo
Kulüp doktoru Gary O'Driscoll
Veri/Video Analisti Victor Manas
Kıdemli Futbol Analisti Ben Knapper
Veri Bilimcisi Mikhail Zhilkin
Yumuşak doku terapisti Takahiro Yamamoto
Masör Darren Page
Masör Anthony Stuart
Rehabilitasyon Koordinatörü Tim Parham
Forma yöneticisi Paul Akers
Forma yöneticisi yardımcısı Will Jones
As Takım Analisti Mark Curtis
Spor Bilimcisi Tom Allen
Performans Diyetisyeni Richard Allison

Teknik idareciler

Arsenal'de, 18'i daimi ve 5'i geçici olmak üzere 23 profesyonel teknik direktör göreve gelmiştir. Thomas Mitchell, Arsenal'in lk profesyonel teknik direktörü olarak, 1897 yılında göreve gelmiştir.[80] George Allison (1934-1947), zamanın şartlarından dolayı en uzun süre görev yapan teknik direktördür. Oynanan maç sayısına göre ise hâlen görevde bulunan Arsène Wenger (1996-) en uzun süre görev yapan teknik direktördür.[81] Arsène Wenger, Arsenal'in Birleşik Krallık ve İrlanda dışından ilk teknik direktörüdür ve %57.36 (11 Mayıs 2008 itibarıyla) maç kazanma oranıyla, Arsenal'in en başarılı teknik direktörüdür. En başarısız teknik direktör ise 34.46% maç kazanma oranıyla, Leslie Knighton'dır (1919-1925).[81] Arsenal'in iki teknik direktörü (Herbert Chapman ve Tom Whittaker), görevleri sırasında vefat etmişlerdir.[82]

Kulüp başarıları

Ulusal
Şampiyonluk (13): 1930-31, 1932-33, 1933-34, 1934-35, 1937-38, 1947-48, 1952-53, 1970-71, 1988-89, 1990-91, 1997-98, 2001-02, 2003-04
İkincilik (1): 1903-04
Şampiyonluk (14): 1929-30, 1935-36, 1949-50, 1970-71, 1978-79, 1992-93, 1997-98, 2001-02, 2002-03, 2004-05, 2013-14, 2014-15, 2016-17, 2019-20
Finalist (7): 1926-27, 1931-32, 1951-52, 1971-72, 1977-78, 1979-80, 2000-01
Şampiyonluk (2): 1986-87, 1992-93
Finalist (5): 1967-68, 1968-69, 1987-88, 2006-07, 2017-18
Şampiyonluk (12): 1930, 1931, 1933, 1934, 1938, 1948, 1953, 1991 (ortak), 1998, 1999, 2002, 2004, 2014
Finalist (7): 1935, 1936, 1979, 1989, 1993, 2003, 2005

Uluslararası
Finalist (1): 2005-06
Şampiyonluk (1): 1993-94
Finalist (2): 1979-80, 1994-95
Şampiyonluk (1): 1969-70
Finalist (1): 1999-2000
Finalist (1): 1994

Arsenal, kazandığı 13 Lig Şampiyonluğu ile İngiliz futbolunda Manchester United ve Liverpool'dan sonra en çok şampiyon olan üçüncü ekiptir.[85] Aynı zamanda, kazandığı 10 FA Kupası ile birlikte Manchester United'ın ardından bu kupayı en çok kazanan ikinci takım konumundadır.[86] Arsenal'ın başarılarında, aynı sezonda hem Lig Şampiyonluğunu hem de FA Cup'ı 3 kere (1971, 1998, 2002) kazanma rekoruda bulunmaktadır. Takım, yine 3 kez bunu başaran Manchester United ile bu başarıyı paylaşmaktadır.[87] Arsenal, ayrıca 1993 yılında, İngiliz futbolunda ilk kez gerçekleşen bir olayla, aynı sezonda hem FA Kupası'nı hem de Lig Kupası'nı kazanarak tarihe geçmiştir.[88] 2006 yılında ise Şampiyonlar Ligi Finaline çıkarak, bunu başaran ilk Londra ekibi olmuşlardır.[89]

Arsenal, ligde en iyi başarıyı gösteren ekip olarak ligi sadece 7 kere 14. sıranın altında bitirmiştir. 1900 ile 1999 yılları arasındaki sezonlarda, en iyi ortalamayı tutturdular ve bu yıllarda, ligi 8,5 ortalama sırayla bitirdiler.[90] Ayrıca, 2002 ve 2003 yıllarında art arda iki kere FA Cup'ı kazanarak, bunu başaran 5. takım oldular.[91]

Ayrıca bakınız

Bibliyografya
  • Hornby, Nick (1992). Fever Pitch (Futbol Ateşi). Indigo Yayınevi. ISBN 978-0-575-40015-3.
  • Maidment, Jem (2006). The Official Arsenal Encyclopedia (Arsenal Resmi Ansiklopedisi). Hamlyn Yayınevi. ISBN 978-0-600-61549-1.
  • Soar, Phil & Tyler, Martin (2000). The Official Illustrated History of Arsenal (Örneklendirilmiş Resmi Arsenal Tarihi). Hamlyn Yayınevi. ISBN 978-0-600-60175-3.
  • Spurling, Jon (2004). Rebels for the Cause: The Alternative History of Arsenal Football Club (Bir Amaç Uğruna İsyan Edenler: Arsenal Football Club Alternatif Tarihi). Mainstream Yayınevi. ISBN 978-1-84018-900-1.

Kaynakça
  1. ""Statement of Accounts and Annual Report 2006/2007" (İngilizce)" (PDF). Arsenal Holdings plc. 10 Eylül 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2009.
  2. "Arsenal clinch quadruple" (İngilizce). TheFA.com. 2 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  3. Jansson, Lars-Ivar. "Kulüp İsimlerinin Tarihçesi". GOAL Dergisi. Cilt Ocak 2009 sayısı. ss. sayfa 24-27. ISSN 1302-9614.
  4. Soar & Tyler (2005). The Official Illustrated History of Arsenal (sf. 23) (İngilizce).
  5. Soar & Tyler, a.g.e., sf. 25
  6. Soar & Tyler, a.g.e., sf. 32-33
  7. Soar & Tyler, a.g.e., sf. 40
  8. Soar & Tyler, a.g.e., sf. 18
  9. "London Underground and Arsenal present The Final Salute to Highbury" (İngilizce). Transport for London. 23 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2009.
  10. "History of Arsenal FC" (İngilizce). Talk Football. 7 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2009.
  11. İngiliz taraftarlar arasında yapılan ankete göre, 1979 FA Kupası Finali tüm zamanların en iyi 15. maçı seçilmiştir. Referans: Winter, Henry (19-04-2005) ""Classic final? More like a classic five minutes" (İngilizce)". Daily Telegraph. 21 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2009.
  12. Hughes, Ian (15 Mayıs 2004). "Arsenal the Invincibles" (İngilizce). BBC Sport. 12 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2009.
  13. Fraser, Andrew (25 Ekim 2004). "Arsenal run ends at 49" (İngilizce). BBC Sport. 12 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2009.
  14. Rundle, Richard. "Arsenal" (İngilizce). Football Club History Database. 28 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2009.
  15. Ross, James M. "FA Premier League Champions 1993-2007" (İngilizce). RSSSF. 23 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2009. |yayımcı= dış bağlantı (yardım)
  16. "Ronaldinho delivers for Barça" (İngilizce). UEFA.com. 4 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2009.
  17. "The Crest" (İngilizce). Arsenal.com. 27 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2009.
  18. Free, Dominic (2003). "Arsenal v. Reed in the Court of Appeal" (İngilizce). Michael Simkins LLP. 6 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2009.
  19. ""Arsenal go for a makeover" (İngilizce)". BBC Sport. 12 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2009.
  20. ""Crestfallen" (PDF) (İngilizce). Arsenal Independent Supporters' Association. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2009.
  21. "125 Years in the Making: Anniversary Crest" (İngilizce). Arsenal FC. 5 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2011.
  22. "Arsenal" (İngilizce). Historical Football Kits. 27 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2009.
  23. "Arsenal Kit Design" (İngilizce). Arsenal.com. 19 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2009.
  24. "Hibernian" (İngilizce). Historical Football Kits. 21 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2009.
  25. Rui Matos Pereira (21 Ekim 2005). "O segredo do sucesso do Braga" (Portekizce). UEFA.com. 21 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2009.
  26. "80s Shirts" (İngilizce). Arsenal Shirts. 21 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2009.
  27. ""2000s Shirts" (İngilizce)". Arsenal Shirts. 21 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2009.
  28. "Club Charter" (İngilizce). Arsenal.com. 12 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2009.
  29. ""A Conservation Plan for Highbury Stadium, London" (PDF) (İngilizce). Islington Council. 20 Haziran 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  30. ""Highbury" (İngilizce). Arsenal.com. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  31. "Arsenal get Wembley go-ahead" (İngilizce). BBC Sport. 12 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  32. "Arsenal consider leaving hallowed marble halls" (İngilizce). The Independent. 25 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  33. "Arsenal unveil new stadium plans" (İngilizce). BBC Sport. 12 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  34. ""Arsenal stadium delay" (İngilizce). BBC Sport. 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  35. ""Bergkamp given rousing farewell" (İngilizce). BBC Sport. 17 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  36. "Arsenal name new ground" (İngilizce). BBC Sport. 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  37. Dawes, Brian (2006). "The 'E' Word" (İngilizce). Arsenal World. 7 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  38. "The Training Centre" (İngilizce). Arsenal.com. 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  39. "Get to Underhill Stadium" (İngilizce). Arsenal.com. 10 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  40. Kempster, Tony. "Attendances 2007/08" (İngilizce). 25 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  41. "All Time League Attendance Records" (İngilizce). Nufc.com. 28 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  42. "Soccer violence declining say fans" (İngilizce). BBC News. 1 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  43. Noble, Kate (22 Eylül 2002). ""Boring, Boring Arsenal" (İngilizce). Time. 24 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  44. "Fans Report 2006/2007" (İngilizce). Arsenal.com. 5 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  45. "The North London derby" (İngilizce). Premier League.com. 8 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  46. "The Classic: Arsenal-Manchester Utd" (İngilizce). FIFA.com. 1 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  47. "Club Rivalries Uncovered" (PDF) (İngilizce). Football Fans Census. 10 Eylül 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  48. "Football Rivalries Report 2008" (İngilizce). The New Football Pools. 10 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  49. "Arsenal Holdings plc" (İngilizce). PLUS Markets Group. 28 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2009.
  50. ""Arsenal Holdings plc: 2007/08 Annual Report" (PDF) (İngilizce). Arsenal Holdings. 7 Eylül 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2009.
  51. ""Soccer Team Valuations" (İngilizce). Forbes. 1 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2009.
  52. "Real beat Man Utd in rich league" (İngilizce). BBC News. 18 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2009.
  53. Scott, Matt and Allen, Katie (2007-04-06). "Takeover gains pace at Arsenal with 9.9% sale" (İngilizce). The Guardian. 16 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2009.
  54. "Arsenal Holdings plc - Director shareholding" (İngilizce). Arsenal.com. 16 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2009.
  55. "Russian buys Dein's Arsenal stake" (İngilizce). BBC News. 14 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2009.
  56. "TR-1: Notifications of major interest in shares" (İngilizce). PLUS Markets. 28 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2009.
  57. "Kroenke joins Arsenal's Board of Directors" (İngilizce). Arsenal.com. 2 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2009.
  58. "Arsenal board announce revised 'lock-down' agreement" (İngilizce). Arsenal.com. 2 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2009.
  59. "It Happened at Highbury: First live radio broadcast" (İngilizce). Arsenal.com. 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  60. "Happened on this day - 16 September" (İngilizce). BBC Sport. 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  61. "History of Match of the Day" (İngilizce). BBC Sport. 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  62. "The Arsenal Stadium Mystery" (İngilizce). IMDb. 29 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  63. "Arsenal at the movies" (İngilizce). Arseweb. 4 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  64. "Nick Hornby" (İngilizce). The Guardian. 3 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  65. "Fever Pitch (1997)" (İngilizce). IMDb. 18 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  66. "Fever Pitch (2005)" (İngilizce). IMDb. 14 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  67. ""No more boring, boring Arsenal" (İngilizce). BBC Sport. 3 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  68. "Arsenal Ladies Honours" (İngilizce). Arsenal.com. 16 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  69. "Get to Boreham Wood" (İngilizce). Arsenal.com. 12 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  70. "Arsenal Charity Ball raises over £60,000" (İngilizce). Arsenal.com. 25 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  71. "Ex-Pro and Celebrity XI" (İngilizce). Arsenal.com. 25 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  72. "Club Records" (İngilizce). Arsenal.com. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  73. "Squad profiles: Thierry Henry" (İngilizce). BBC Sport. 15 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  74. Ward, Rupert. "Arsenal vs Bolton. 13/09/97" (İngilizce). Arseweb. 8 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  75. "Man Utd game attracts record attendance" (İngilizce). Arsenal.com. 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  76. "Squad: First team". Arsenal FC. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2019.
  77. Ames, Nick (5 Kasım 2019). "Granit Xhaka's future in doubt after being stripped of Arsenal captaincy". The Guardian. Erişim tarihi: 6 Kasım 2019.
  78. "Teams: Staff". Arsenal FC. 7 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2019.
  79. "Developing our young players: key appointments". Arsenal F.C. 17 Haziran 2019. 28 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2019.
  80. Soar & Tyler, a.g.e, sf. 30
  81. ""List of Arsenal FC managers" (İngilizce). English Wikipedia. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2009.
  82. "The Managers" (İngilizce). Arsenal.com. 6 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  83. 1992 yılına kadar, İngiliz futbolu 6 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.'ndaki en üst lig Football League First Division 14 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.  iken; 1992'den bu yana Premier League 19 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.'dir. Aynı şekilde 1992'ye kadar, Second Division 8 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.  İngiliz futbolundaki ikinci ligi oluştururken, şu an da Championship 9 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.  İngiliz futbolunun en üst ikinci ligi konumundadır.
  84. 2002 yılına kadar Charity Shield 8 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. olarak bilinen organizasyonun adı, daha sonra Community Shield olarak değiştirilmiştir.
  85. Ross, James M. ""England - List of Champions" (İngilizce). RSSSF. 23 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  86. Ross, James M. "England FA Challenge Cup Finals" (İngilizce). RSSSF. 2 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  87. Stokkermans, Karel. "Doing the Double: Countrywise Records" (İngilizce). RSSSF. 26 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  88. "Football : Multiple Trophy Winners" (İngilizce). KryssTal. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  89. ""Arsenal Football Club" (İngilizce). PremierLeague.com. 20 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  90. Hodgson, Guy (2000). "Arsenal: Team of the Century 1900–1999" (İngilizce). Arseweb. 20 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.
  91. "English FA Cup Trivia" (İngilizce). phespirit.info. 12 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2009.

Dış bağlantılar
Resmi siteler
Taraftar siteleri
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.