Avrupa Devlet ve Hükûmet Başkanları Konseyi

Avrupa Devlet ve Hükûmet Başkanları Konseyi, Avrupa Birliği Liderler Zirvesi ya da kısaca Avrupa Zirvesi (İngilizce: European Council) Avrupa Birliği'nin en yüksek siyasi kurumudur.[1] İngilizcede European Council olarak anılan ve yalnızca Avrupa Birliği üyesi ülkeler ile ilgili olan bu kurum, kırk yedi üyeli Avrupa Konseyi (İngilizce: Council of Europe) ile karıştırılmamalıdır. Zirve, Avrupa Birliği üyesi devletlerin devlet ya da hükûmet başkanlarının ve Avrupa Komisyonu başkanının katılımlarıyla yürütülür. Zirveye Avrupa Birliği Konseyi'nin başkanı başkanlık eder.[2]

Avrupa Devlet ve Hükûmet Başkanları Konseyi
Kuruluş	1961 (eski) 2009 (mevcut)
Tür	AB Kolektif Başkanlığı
Merkez	Yeni Europa Binası, Brüksel
Başkan	Charles Michel
Resmî site	European Council

Avrupa Devlet ve Hükûmet Başkanları Konseyi, yasama ve yürütme gibi güçlere sahip değildir ancak Avrupa Birliği'nin önemli konularını ele alır. Zirve yılda en az iki kez toplanır. Toplantılar genellikle Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi'nin de karargâhı olan Belçika'nın başkenti Brüksel'deki Justus Lipsius binasında yapılır.[3][4][5]

Geçmişi

İlk Avrupa Zirveleri, 1961 yılının şubatında Paris'te, temmuzunda Bonn'da gerçekleştirildi. İlk yapılan toplantılar Avrupa Topluluğu'nun üyelerinin gayriresmî bir araya gelmesiydi. 1969 yılına dek düzensiz periyotlarda bir dizi zirve düzenlendiyse de gerçek anlamda ilk zirve bu yıl geldi. 1969 Lahey Zirvesi'nde üye ülkelerin başkanları Birleşik Krallık'ın topluluğa kabulü üzerine görüş birliğine vardılar ve [Avrupa Politik İşbirliği]'ni oluşturdular.[1][6]

Zirveler, 1974 yılına gelindiğinde resmiyete döküldü ve zirvelerin o dönemki Fransa cumhurbaşkanı Valéry Giscard d'Estaing tarafından yapılan bir öneri üzerine düzenli olarak yapılması kararına varıldı. 1987 yılında Avrupa Tek Senedi imzalanarak uygulamaya koyuldu ve Maastricht Antlaşması uyarınca tanımlanan bir role sahip oldu. İlk başlarda yılda yalnızca iki zirve düzenlenirken bu sayı günümüzde dörttür. Dönem başkanlığını yürüten her ülke iki kez bu toplantılara ev sahipliği yapar. Olağan zirvelerin yanı sıra, özel ya da olağanüstü zirveler de düzenlenebilir.[1][6]

Bu zirveler pek çok kişi tarafından Avrupa Birliği tarihinde dönüm noktası olan olayların yaşandığı yer olarak görülmektedir.Örneğin:[1]

• 1969, Lahey: İlk genişleme kararı
• 1974, Paris: Liderler zirvesinin resmen oluşturulması
• 1985, Milano: Avrupa Tek Senedi'nin temellerinin atılması
• 1991, Maastricht: Maastricht Antlaşması üzerinde anlaşılması
• 1997, Amsterdam: Amsterdam Antlaşması'nın imzalanması
• 1998, Brüksel: Bazı üye ülkelerin Euroyu ortak para olarak kabul etmesi
• 1999; Köln: Askerî birimlerin oluşturulması
• 1999, Tampere: Kurumsal yenilikler
• 2000, Lizbon: Lizbon Stratejisi'nin belirlenmesi
• 2002, Kopenhag: Büyüme kararının alınması
• 2007, Lizbon: Lizbon Antlaşması'nın imzalanması

Gücü ve işlevi

Avrupa Devlet ve Hükûmet Başkanları Konseyi, Avrupa Birliği'nin yaptığı pek çok antlaşmada "birliğin gelişmesi için gerekli yardımı yapacak" bir birim olarak anılsa da Avrupa Birliği'nin resmî kurumlarından biri değildir. Avrupa Zirevlerinde Avrupa Birliği'nin dış politikası belirlenir ve bu nedenle Avrupa entegrasyonunun motor gücü olarak tanımlanmaktadır. Bunu yaparken resmî herhangi bir dayanağı olmayan kurumun etkisi Avrupa Birliği üyesi ülkelerin devlet ve hükûmet başkanlarından oluşuyor olmasındandır.[1][4]

Ulusal liderlerden oluştuğu için üye ülkelerin yürütme güçlerini bir araya getiren zirve, Ortak dişişleri ve güvenlik politikası ile Güvenlik güçleri ve adalet alanında iş birliği programlarında olduğu gibi Avrupa Topluluğu dışında da etkili bir güce sahiptir.

Liderler zirvesi çoğu zaman belirli bir liderinin olmamasından, zayıf yapısından, yılda dört kez iki gün süreyle toplanmasından ve bir personel kadrosunun olmamasından dolayı sık sık eleştirilmektedir.[7]

Oluşum

Resmî olarak Avrupa Devlet ve Hükûmet Başkanları Konseyi üye ülkelerin devlet ya da hükûmet başkanlarından ve Avrupa Komisyonu'nun başkanından oluşur. Komisyon başkanının oy kullanma yetkisi yoktur. Toplantıların düzenlendiği ülkenin dişişleri bakanı da toplantılara katılır. Avrupa Komisyonu başkanınına da bir başka komisyon üyesi eşlik edebilir.[1][4][5] Avrupa Konseyi Genel Sekreteri ya da onun temsilcisi de düzenki katılımcılardandır. Bu görev son zamanlarda Genel Sekreterin zirveleri düzenlemedeki etkin rolü nedeniyle bir hayli önem kazanmıştır. Toplantılar başlamadan önce Avrupa Parlamentosu başkanı da bir açılış konuşması yapar.[1][4][5]

Ancak zirveler sırasındaki görüşmelerde sahne arkasında da pek çok görevli çalışır. Ancak ülke başına 2 temsilci dışında bu görevliler toplantı salonlarına giremez. Her üye ülkenin temsilcisi kendi dilinde konuşma hakkına sahip olduğu için çoğu zaman toplantı salonunda metinleri diğer temsilcilere çevirmek amacıyla çevirmenler de bulunur.[1]

Katılımcılar

Temsilci		Resim	Üye Devlet	Makam	Siyasi Parti	Üyelik
	Charles Michel		Başkan Oylanmadı	Başkan	Avrupa Halk Partisi Ulusal: Sivil Platform (PO)	1 Aralık 2019 Belçika Başbakanı: 2014-2019
	Ursula von der Leyen		Komisyon Oylanmadı	Başkan	Avrupa Halk Partisi Ulusal: Hristiyan Sosyal Halk Partisi (CSV)	1 Aralık 2019 Almanya Savunma Bakanı: 2013-2019
	Sebastian Kurz		Avusturya	Şansölye	Avrupa Sosyalistler Partisi Ulusal: Sosyal Demokrat Parti (SPÖ)	7 Ocak 2020
	Alexander De Croo		Belçika	Başbakan	Avrupa için Liberal ve Demokrat İttifakı Ulusal: Reformist Hareket (MR)	1 Ekim 2020
	Boyko Borisov		Bulgaristan	Başbakan	Avrupa için Liberal ve Demokrat İttifakı Ulusal: İstikrar ve İlerleme Ulusal Hareketi (NDSV)	4 Mayıs 2017
	Andrej Plenković		Hırvatistan	Başbakan	Avrupa Halk Partisi Ulusal: Hırvat Demokratik Birliği	19 Ekim 2016
	Nikos Anastasiades		Kıbrıs Cumhuriyeti	Cumhurbaşkanı	Avrupa Halk Partisi Ulusal: Demokratik Seferberlik (DISY)	28 Şubat 2013
	Andrej Babiš		Çekya	Başbakan	Avrupa Sosyalistler Partisi Ulusal: Sosyal Demokrat Parti (ČSSD)	6 Aralık 2017
	Mette Frederiksen		Danimarka	Başbakan	Avrupa için Liberal ve Demokrat İttifakı Ulusal: Venstre (V)	27 Haziran 2019
	Kaja Kallas		Estonya	Başbakan	Avrupa için Liberal ve Demokrat İttifakı Ulusal: Estonya Merkez Partisi (EK)	26 Ocak 2021
	Sanna Marin		Finlandiya	Başbakan	Avrupa için Liberal ve Demokrat İttifakı Ulusal: Merkez Parti (C)	10 Aralık 2019
	Emmanuel Macron		Fransa	Cumhurbaşkanı	Avrupa Sosyalistler Partisi Ulusal: Sosyalist Parti (PS)	14 Mayıs 2017
	Angela Merkel		Almanya	Şansölye	Avrupa Halk Partisi Ulusal: Hristiyan Demokrat Birliği (CDU)	22 Kasım 2005
	Kiryakos Miçotakis		Yunanistan	Başbakan	Avrupa Solu Partisi Ulusal: Radikal Sol Koalisyon (Syriza)	8 Temmuz 2019
	Viktor Orbán		Macaristan	Başbakan	Avrupa Halk Partisi Ulusal: Yurttaş Birliği (Fidesz)	29 Mayıs 2010 Önceki dönem: 1998–2002 2004'ten beri üye devlet
	Micheál Martin		İrlanda	Taoiseach[a 1]	Avrupa Halk Partisi Ulusal: Fine Gael (FG)	27 Haziran 2020
	Giuseppe Conte		İtalya	Başbakan	Avrupa Sosyalistler Partisi Ulusal: Demokratik Parti (PD)	1 Haziran 2018
	Arturs Krišjānis Kariņš		Letonya	Başbakan	None Ulusal: Liepāja Partisi (LP)	23 Ocak 2019
	Gitanas Nausėda		Litvanya	Cumhurbaşkanı	Bağımsız	12 Temmuz 2019
	Xavier Bettel		Lüksemburg	Başbakan	Avrupa için Liberal ve Demokrat İttifakı Ulusal: Demokratik Parti (DP)	4 Aralık 2013
	Robert Abela		Malta	Başbakan	Avrupa Sosyalistler Partisi Ulusal: İşçi Partisi (PL)	13 Ocak 2020
	Mark Rutte		Hollanda	Başbakan	Avrupa için Liberal ve Demokrat İttifakı Ulusal: Özgürlük ve Demokrasi için Halk Partisi (VVD)	14 Ekim 2010
	Mateusz Morawiecki		Polonya	Başbakan	Avrupa Muhafazakârlar ve Reformcular İttifakı Ulusal: Hukuk ve Adalet (PiS)	11 Aralık 2017
	António Costa		Portekiz	Başbakan	Avrupa Sosyalistler Partisi Ulusal: Sosyalist Parti (PS)	26 Kasım 2015
	Klaus Iohannis		Romanya	Cumhurbaşkanı	Avrupa Halk Partisi[a 2] Ulusal: Bağımsız[a 3]	21 Aralık 2014
	Igor Matovič		Slovakya	Başbakan	Avrupa Sosyalistler Partisi Ulusal: Yön-Sosyal Demokrasi (SMER-SD)	21 Mart 2020
	Janez Janša		Slovenya	Başbakan	Avrupa için Liberal ve Demokrat İttifakı Ulusal: Merkez Parti (SMC)	13 Mart 2020
	Pedro Sánchez		İspanya	Başbakan	Avrupa Halk Partisi Ulusal: Halk Partisi (PP)	2 Haziran 2018
	Stefan Löfven		İsveç	Başbakan	Avrupa Sosyalistler Partisi Ulusal: Sosyal Demokrat Parti (SAP)	3 Ekim 2014

Notlar

1. İrlanda Başbakanı, genellikle hem İrlandaca hem de İngilizcede Taoiseach olarak anılır. Bakınız: İrlanda Anayasası, Madde 28.5.1°.
2. Resmi websitesine göre bir EPP üyesi olarak değerlendirildi.
3. Ulusal Liberal Parti (PNL) önceki lideri ve seçim kampanyasında desteklendi, Iohannis Romanya Anayasası'ndaki cumhurbaşkanlığı görevlerine göre tarafsızdır.

Kaynakça

1. van Grinsven, Peter (Eylül 2003). "The European Council under Construction" (PDF). Netherlands Institution for international Relations. 16 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2007.
2. "How does the EU work". Europa (web portal). 4 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2007.
3. "European Council". Council of the European Union. 20 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2007.
4. "Consolidated versions of the treaty on European Union and of the treaty establishing the European Community" (PDF). Europa (web portal). 7 Şubat 1992. 1 Aralık 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2007.
5. "European Council". Europa (web portal). 24 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2007.
6. Stark, Christine. "Evolution of the European Council: The implications of a permanent seat" (PDF). Dragoman.org. 8 Şubat 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2007.
7. Laming, Richard (10 Temmuz 2003). "Too much champagne, not enough leadership". Open Democracy. 15 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2007.