Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 1441 sayılı kararı

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 1441 sayılı kararı, 8 Kasım 2002 tarihinde Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından alınan ve Irak’taki Saddam Hüseyin rejiminin daha önce alınan kararların gereği olarak silahsızlanma yükümlülüklerini getirmesi için son uyarı niteliğini taşıyan karardır.[1]

BM Güvenlik Konseyinin
1441 sayılı kararı
Tarih: 8 Kasım 2002
Oturum no: 4644
Kod: S/RES/1441 (Doküman)
Oy: Kabul: 15 Çekimser: 0 Karşı: 0
Konu: Irak’ın uluslararası barışı tehdit etmesi
Sonuç: Kabul edildi
Güvenlik Konseyinin 2002 yılı oturumundaki üyeler şunlardır:
Kalıcı üyeler:

ÇHC  Fransa FRA  Rusya Rus  Birleşik Krallık BK  ABD ABD

Geçici üyeler:
 Bulgaristan  Kamerun  Kolombiya  Gine  İrlanda
 Meksika  Mauritius  Norveç  Singapur  Suriye

1441 sayılı karara göre Irak, 1990 yılında Kuveyt’i işgal etmesinin ardından çıkan Körfez Savaşı'nın ardından Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu tarafından 3 Nisan 1991 tarihinde alınan 687 sayılı kararın gereklerini yerine getirmiyordu.[2] Buna göre Irak’ın kitle imha silahlarıyla ilgili olarak Birleşmiş Milletler ile iş birliği yapmadığı, silah sanayisinde yatırım yaptığı ve Kuveyt’e ödemesi gereken savaş tazminatlarını ödemediği iddia ediliyordu.

Karar öncesi

Karar öncesinde Irak, tüm suçlamaları reddetmiş ve ülkeye Birleşmiş Milletlere bağlı silah denetçilerinin girebileceğini açıklamıştı ABD ise bu açıklamayı bir oyun olarak değerlendirmiş ve Irak’a karşı silahlı müdahaleyi öngören bir Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararının çıkmasını istemişti.

Karar metninin taslak hali ABD ve İngiltere tarafından hazırlanmış ve özellikle Güvenlik Konseyi daimi üye ülkeleri Rusya ve Fransa’nın ikna edilmesi için sekiz haftalık süre boyunca yoğun görüşmeler sonucunda tamamlanmıştı. Fransa özellikle karara uyulmamasının bir savaşa bahane olarak kullanılmaması için çaba sarf etmiştir.

Güvenlik Konseyi oylaması

8 Kasım 2002 tarihinde yapılan oylamada 15 ülkenin de desteğiyle oybirliğiyle kabul edilen kararda özellikle Arap ülkesi olan Suriye’nin verdiği destek ilgi çekici olarak değerlendirilmiştir. Kararın bir savaşa yol açacağına dair açıklamalara karşılık veren ABD’nin Birleşmiş Milletler Elçisi John Negroponte kararda gizli ve otomatik bir şekilde çekilecek olan bir tetik bulunmadığı yönünde yatıştırıcı bir açıklama yapacaktır.[3] İngiltere elçisi Jeremy Greenstock da benzer bir savunma yapar.[3] Suriye temsilcisi Mekdad ise ABD ve İngiltere tarafından verilen güvencelerden sonra uyulmaması halinde otomatikman savaş ilanı olarak değerlendirilmeyecek olan kararı desteklediklerini bildirdi.[3]

Kararın uygulanması

Irak karara 13 Kasım 2002 günü uyduğunu açıklar. Silah denetçileri 27 Kasım 2002 tarihinde Irak’a geri dönerler. UNMOVIC başkanı Hans Blix ve Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu başkanı Muhammed El Baradey de heyet içindedir. Heyet incelemelerinde iddia edilen kitle imha silahlarını bulamaz. 1441 sayılı karar gereğince kitle imha silahları bulunmayan ve silah denetçilerinin ülkeye girmesine izin veren Irak’ın hala karara uymadığı iddia edilir. Özellikle Hans Blix Birleşmiş Milletlere verdiği saldırgan raporlarda Irak’ın karara uymayıp hala kitle imha silahı stoklarını imha etmediğini tonlarca sinir gazı stoğunun olduğunu iddia eder.[4]

Bu aşamada Irak’a silahlı müdahale peşinde olan ABD yönetimi devreye girerek uluslararası barış ve güvenlik için Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin aldığı kararın arkasında durması gerektiğini açıklar. Ancak müdahil olan Fransa Cumhurbaşkanı Jacques Chirac 10 Mart 2003 tarihinde yaptığı açıklamayla ülkesinin savaş ilanı anlamına gelecek herhangi bir Güvenlik Konseyi kararını veto edeceğini vurgular. Güvenlik Konseyinde bu yönde karar almayı uman ABD, İngiltere ve İspanya’nın umutları suya düşer.[5] Savaş ilanı anlamına gelecek bir kararın Birleşmiş Milletler bünyesinde alınamayacağını anlayan ABD, İngiltere ve İspanya hükümetleri 1441 sayılı karara uyulmamasının savaş sebebi olduğuna yönelik açıklamalar yaparlar.

Sonrası

Bundan sonra Irak işgal edilecek ve Saddam Hüseyin rejimi devrilecektir. İlk işgal ağırlıklı olarak ABD Silahlı Kuvvetlerinin varlığı ve İngiltere, Avustralya ve Polonya askerlerinin desteğiyle gerçekleştirilecek, savaş sonrasında ise Çokuluslu Güç kapsamında çok sayıda ülke Irak’a asker gönderecektir.

Irak’ın işgalinden sonra yapılan araştırmalar ve incelemeler sonucunda bulunduğu iddia edilen kitle imha silahları bulunamayacaktır. Iraq Survey Group adlı kurumun bu doğrultuda bir raporu bulunmaktadır.[6] Baş silah denetçisi Charles Duelfer’in adıyla anılan bir diğer rapor olan Duelfer Raporu benzer sonuçlara ulaşmıştır.[7]

Kaynakça
  1. 12 Eylül 2002 tarihinde yapılan ilgili görüşmeleri kayıtları 18 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce), 14 Ağustos 2010 tarihinde erişilmiştir
  2. İlgili karar metni 5 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce), 14 Ağustos 2010 tarihinde erişilmiştir
  3. 8 Kasım 2002 tarihli toplantının notları 30 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce), 14 Ağustos 2010 tarihinde erişilmiştir
  4. 27 Ocak 2003 tarihli 10 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. CNN haberi (İngilizce), 14 Ağustos 2010 tarihinde erişilmiştir
  5. Bakınız: Bush-Aznar gizli görüşmesi
  6. Raporun sonuç kısmı 7 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce), 14 Ağustos 2010 tarihinde erişilmiştir
  7. 7 Ekim 2004 tarihli Washington Post haberi (İngilizce), 14 Ağustos 2010 tarihinde erişilmiştir
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.