Andorra

Andorra Prensliği ya da kısaca Andorra, güneybatı Avrupa'da, Pirene Dağları'nda, denize kıyısı olmayan, Fransa ve İspanya arasında küçük bir ülkedir. Bir zamanlar dünyadan soyutlanmış olan Andorra; artık turizm ve bir vergi cenneti olma özelliği ile zengin bir ülkedir.

Andorra Katalanca: Principat d'Andorra Andorra Prensliği
Bayrak Arma
Slogan Latince: "Virtus Unita Fortior"  (Latin) "Birleşik güç daha güçlüdür"
Millî marş Katalanca: El Gran Carlemany, Mon Pare  (Catalan) Atam Büyük Şarlman
Başkent ve en büyük şehir	Andorra la Vella 42°30′K 1°31′D
Resmî diller	Katalanca^1
Tanınan bölgesel diller	İspanyolca, Fransızca, Portekizce
Etnik gruplar	%36,6 Andorralı %33 İspanyol %16,3 Portekizli %1,4 diğer
Hükûmet	Monarşi
• Prens	Joan Enric Vives i Sicília Emmanuel Macron
• Genel Vali	Josep Maria Mauri Patrick Strzoda
• Hükûmet başkanı	Xavier Espot Zamora Roser Suñé Pascuet
Tarihçe
• Paréage	1278
Yüzölçümü
• Toplam	46.763 km^2 (18.055 sq mi) (179.)
• Su (%)	0,26
Nüfus
• 2020 tahminî	77.543[1] (203.)
• Yoğunluk	179,8/km^2 (465,7/sq mi) (71.)
GSYİH (nominal)	2018 tahminî
• Toplam	3,237 milyar $
• Kişi başına	42.035 $[2]
Gini (2003)	27.21^d düşük
İGE (2019)	0.868[3] çok yüksek · 36.
Para birimi	Euro (€, EUR)^2
Zaman dilimi	UTC+1 (OAZD)
• Yaz (YSU)	UTC+2 (OAYZD)
Trafik akışı	sağ
Telefon kodu	+376
İnternet alan adı	.ad^3
Constitution of Andorra, Madde 2.1. Ayrıca İspanyolca, Fransızca ve Portekizce yaygın olarak konuşulur ve anlaşılır. 1999'a kadar Fransız frangı ve İspanyol pesetası kullanılmış, 2002'ye kadar tedavülde kalmıştır. Ayrıca Katalanca konuşan bölgelerle birlikte .cat ortak olarak kullanılır.

Tarih

Andorra'nın bağımsızlığını kazanmasını, bölgeyi 803'te Müslümanlardan geri alan Şarlman'ın ve imparatorluğunun bir bölümünü 819'da İspanya'daki Urgel piskoposuna bağışlayan oğlu I. Louis'nin (Sofu) sağladığı kabul edilir.

1278 yılında Andorra biri İspanya'da, öteki Fransa'da bulunan iki prensin ortaklaşa yönetimine bağlanmış ve ülkenin sınırları netleşmiştir. Anılan yıldan beri ülkenin sınırları hiç değişmemiştir. Kurulan feodal düzen, Fransız Devrimi sırasında geçici olarak kalkmakla birlikte, 1806'da Napolyon tarafından yeniden kuruldu. Andorra, o günden bu yana Urgel piskoposu ve Fransa devlet başkanı tarafından ortaklaşa yönetilir; bunların ikisine de her yıl sembolik bir vergi ödenir.

Ekonomi

Tahminen yılda 10,2 milyon turist ağırlayan[4] Andorra ekonomisinin, gayrisafî yurt içi hasılasının yaklaşık %80'ini turizm gelirleri oluşturmaktadır. Tarımsal alanda toprak alanının sadece %2'si ekilebilir olan ülkede tütün tarımı ağırlıktadır. Hayvancılık faaliyetinde yerli koyunların yetiştirildiği ülkenin imalat sanayisini sigara, puro ve mobilya üretimi oluşturmaktadır.

Avrupa Birliği üyesi olmadığı halde Avrupa Birliği ülkeleriyle doğrudan ihracat faaliyetinde bulunan ülkenin kendine ait bir para birimi bulunmayıp ülkeyi çevreleyen Avrupa Birliği ülkesi İspanya ve Fransa'nın para birimleri yaygın olarak kullanılmaktadır. 1 Ocak 2002'den bu yana ülkede Avrupa Birliği'nin resmi para birimi euro da yaygın kullanıma sahiptir. Andorra, %100 istihdam gösteren, 2009 Haziran ayındaki istatistiklere göre, dünyanın en düşük işsizlik oranlarından birine sahip ülkedir.

İstatistikler

Ayrıca bakınız

• Andorra'nın komünleri

Kaynakça

1. "Population on 31 December". 31 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2020.
3. Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN 978-92-1-126442-5. Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.
4. Estadistica.ad 2 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Departament d'Estadística, Govern d'Andorra. (Katalanca)