Küplüce, Şavşat

Küplüce, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür. Köyün eski adı Sinkoti'dir. Köyün merkezi Artvin kentine 55 km, Şavşat kasabasına 15 km uzaklıktadır.

Küplüce Köyü
Köy
Ülke Türkiye
İl Artvin
İlçe Şavşat
Coğrafi bölge Karadeniz Bölgesi
Nüfus
 (2000)
 • Toplam 170
Zaman dilimi UTC+03.00 (UDAZD)
İl alan kodu 0466
Posta kodu 08700

Köyün eski adı

Köyün bilinen en eski adı Sinkoti’dir. Gürcüceden (სინკოთი) Türkçeye geçen bu ad, Türkçe kaynaklarda Sinkot olarak yazılmıştır. Nitekim Muvahhid Zeki 1927’de yayımlanan Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye adlı Osmanlıca kitapta köyün eski adını bu şekilde, Sinkot (سينقوت) biçiminde yazmıştır.[1] 93 Harbi'nde bölgeyi ele geçiren Ruslar da 1886 tarihinde köyün adını Sinkot (Сингот) olarak kaydetmişlerdir.[2]

Tarihsel Klarceti bölgesinde Sinkoti ve Şavşeti bölgesinde Sira Sinkoti adını taşıyan başka yer adları da vardı.

Tarihçe

Sinkoti’de 9-10. yüzyıldan kalma kilise ile kale kalıntıları köyün çok eski bir yerleşme olduğunu göstermektedir.[3] Sinkoti Kilisesi’nin inşa edildiği dönemde bu bölge Gürcü Krallığı’nın sınırları içinde yer alıyordu. 1080 yılındaki Kveli Kalesi Savaşı’nda Gürcü kralı II. Giorgi’nin yenilmesinin ardından Büyük Selçuklular Tao-Klarceti bölgesine hakim oldular. 13. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren Sinkoti, Gürcü atabeglerin yönetimindeki Samtshe Prensliği sınırları içinde yer aldı. 16. yüzyılın son çeyreğinde bu prensliği ortadan kaldıran Osmanlılar, Samtshe Prensliği’nde ele geçirdikleri topraklar üzerinde Çıldır Eyaleti’ni kurdular.

Uzun süre Osmanlı yönetimi altında olan Sinkoti, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Osmanlılar Ruslara yenilince Rusya İmparatorluğu sınırları içinde kaldı. Bu savaştan bir süre sonra Sinkoti’nin nüfusu 1886 tarihli Rus kayıtlarına göre 272 kişiden oluşuyordu ve nüfusunun tamamı Türk olarak kaydedilmiştir.[2] 1910 yılında Rus yönetimindeki Artvin sancağına (okrug) bağlı Şavşat-İmerhevi kazasında (uçastok) yer alan Sinkoti’de 278 Müslüman Gürcü yaşıyordu.[4] Köyde yaşayanların farklı etnik gruplara mesup kaydedilmiş olması, Rusların Müslüman nüfusu “Türk” olarak kaydetmesiyle ilişkili olabilir. Bununla birlikte 1904 yılında Sinkoti'yi ziyaret eden Niko Mari bu köyü Gürcücenin unutulmuş olduğu köyler arasında sayar. Niko Mari’nin verdiği bilgiye göre o tarihte Sinkoti köyünün Gognidze ve Polotsieli adlarını taşıyan iki mahallesi vardı. Gognidze mahallesi köyün kuzeybatısında, Polotsieli mahallesi ise batısında yer alıyordu.[5]

I. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Rus ordusunun bölgeden çekilmesinin ardından Sinkoti bağımsız Gürcistan sınırları içinde yer aldı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti tarafından fiilen yeniden Türkiye’ye katıldı. Sovyet yönetimiyle 16 Mart 1921’de imzalanan Moskova Antlaşması’yla Sinkoti’nin de içinde yer aldığı Artvin ve Ardahan bölgeleri Türkiye’ye bırakıldı.[6]

1922 tarihli nüfus cetveline göre Şavşat kazası merkez nahiyesine bağlı olan köyün nüfusu 62 hanede yaşayan 346 kişiden oluşuyordu.[7] Sinkoti'nin adı 1925'te Küplüce olarak değiştirildi. Ertesi yılki nüfus tahririne göre Sinkoti'de 63 hanede 366 kişi yaşıyordu.[8]

Tarihsel yapılar

Sinkoti köyünde bir kilise ile iki kalenin varlığı bilinmektedir. 9. yüzyılda inşa edilmiş olan Sinkoti Kilisesi, kapalı haç planlı ve kubbeli bir köy kilisesidir. Gürcü kilisesinin en önemli azizlerinden olan Aziz Giorgi'ye adanmış olan kilise Sinkoti’nin doğusunda yer alır. Yapının önemli bir kasımı günümüze ulaşmıştır. Sinkoti'de bulunan iki kaleden biri, köyün merkezinin 500 metre kuzeyinde, kayalık bir tepede yer alır. Bu kaleden geriye kulesinin kalıntıları kalmıştır. İkinci kale ise, köyün kuzeydoğusunda yer alır ve zaman içinde tamamen yıkılmıştır.[9]

Nüfus
Yıllara göre köy nüfus verileri
2007
2000 170
1997 195

Kaynakça
  1. Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 1927, s. 160.
  2. "kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 26 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2020.
  3. Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 163, 311, ISBN 9789941478178.
  4. Roland Topçişvili- İnga Ğutidze, XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl Başlarındaki Rus Belgelerinde Şavşeti ve Klarceti Yer Adları (Gürcüce), 2019, Tiflis, s. 45, ISBN 9789941485244.
  5. Niko Marr, Şavşeti ve Klarceti Gezi Günlükleri, Batum, 2015 (Birinci basım: 1911, Petersburg, Rusça), s. 29, 35, ISBN 9789941434112.
  6. Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 2. cilt, s. 41.
  7. Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, 2013, s. 237, ISBN 9786055708856.
  8. Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 2010 (Birinci basım 1927), s. 188, ISBN 9789944197526.
  9. Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 163, 311, 312, ISBN 9789941478178.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.