Türkiye'de konuşulan diller

Türkiye'de resmî yazışma ve eğitim dili Türkçe'dir Anayasa'nın 42. maddesi uyarınca:

“	Türkçeden başka hiçbir dil, eğitim ve öğretim kurumlarında Türk vatandaşlarına ana dilleri olarak okutulamaz ve öğretilemez. Eğitim ve öğretim kurumlarında okutulacak yabancı diller ile yabancı dille eğitim ve öğretim yapan okulların tâbi olacağı esaslar kanunla düzenlenir. Milletlerarası antlaşma hükümleri saklıdır.[1]	„

Bu yasa gereği Türkiye'de Kürtçe, Zazaca, Gürcüce, Lazca, Adigece ve Boşnakça gibi dillerde eğitim ve öğretim yapılamamaktadır. Uluslararası insan hakları savunucuları Türkiye nüfusunun %20 ile %25'inin Türkçe dışındaki anadilleri konuştuğunu ve bu dillerin yazılı hale getirilmezse Ubıhça gibi yok olacağını öngörmektedirler.[2] Türkiye'de konuşulan başlıca diller ise:[3][4][5]

Türkiye'de yapılan anket ile anadili olarak konuşulan dillerin sıralaması şöyle:[6]

• Türkçe: % 88,54
• Kürtçe: % 8,97
• Zazaca: % 1,01
• Arapça: % 2,38
• Türki diller: % 0,28
• Balkan dilleri: 0,23
• Lazca: % 0,17
• Çerkesce: % 0,10
• Ermenice: % 0,02
• Kafkas dilleri: % 0,09
• Rumca: % 0,03
• Batı Avrupa dilleri: 0,03[7]
• Ladino (Yahudi İspanyolcası): % 0,01
• Kıptice: % 0,01
• Diğerleri: % 0,11

Dil listesi

Ad Asıl ve diğer adları Konuşan kişi Bölgeler Dil ailesi ya da grup ISO numarası Abazaca Абаза Бызшва 12,000 Sakarya, Düzce Kuzeybatı Kafkas dilleri ISO 639-3: abq12 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) Abhazca Аҧсуа 43.000 (-) Sakarya, Düzce Kuzeybatı Kafkas dilleri ISO 639-3: abk25 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) Adigece адыгабзэ 70.000 Sakarya, Düzce, Kahramanmaraş, Kayseri, Çorum, Tokat Kuzeybatı Kafkas dilleri ISO 639-3: ady12 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) Arapça العربية 750.000-1.500.000 Hatay, Adana, Mersin, Mardin, Siirt, Şırnak, Batman, Bitlis, Muş, Diyarbakır, Şanlıurfa, Gaziantep, Kilis, İstanbul, Ankara, İzmir Semitik Diller ISO 639-3: ayp23 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) Arnavutça Shqip 65.000 (+) İstanbul, Bursa, Kırklareli, İzmir, Yozgat, Çanakkale, Biga Hint-Avrupa dil ailesi ISO 639-3: als (İngilizce) Avarca МагIарул мацI 3.200 Sivas, Tokat, Kahramanmaraş Kuzeydoğu Kafkas dilleri ISO 639-3: ava (İngilizce) Azerice Azərbaycanca 550.000 (-) Ağrı, Amasya, Ardahan, Bayburt, Erzurum, Iğdır, Kars, Muş, Sivas Ural Altay Dil Ailesi / Türk dilleri ISO 639-3: azj9 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) Boşnakça Bosanski 100.000 (+) İstanbul, Adapazarı, İzmir, Manisa, Bursa Hint-Avrupa dil ailesi / Slav dilleri ISO 639-3: bos (İngilizce) Pomakça Помацски Pomacki 100.000-300.000 Çanakkale, Gönen-Erdek, Edirne, Kırklareli Biga muhacirlerince Hint-Avrupa dil ailesi / Slav dilleri ISO 639-3: bul6 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) Çingene dili romani ćhib 50.000 Batı Türkiye (Edirne, Tekirdağ, İstanbul, Biga) Hint-Avrupa dil ailesi / Hint Dilleri ISO 639-3: rmn1 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) Ermenice Հայերեն 40.000 İstanbul, Hatay, Sivas, Malatya, Diyarbakır, Batman,Kars Hint-Avrupa dil ailesi ISO 639-3: hye (İngilizce) Gürcüce აჭარული 70.000 - 100.000 Artvin, Bursa, Samsun, Ordu, Rize Güney Kafkas dilleri ISO 639-3: kat (İngilizce) Hemşince Հոմշեցի Homşetsi 13.000 Artvin Hint-Avrupa dil ailesi Hertevince ܣܘܪܬ Sôreth 4 Siirt Pervari'nin Ekindüzü köyü Aramice Kabardeyce къэбэрдеибзэ 130.000 Kayseri, Kahramanmaraş Kuzeybatı Kafkas dilleri ISO 639-3: kbd12 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) Kazakça Қазақша-Qazaqşa 1.500-5.000 (+) Manisa İlinde Salihli, İstanbul ve Kayseri Ural Altay dil ailesi / Türk dilleri ISO 639-3: kaz (İngilizce) Kırgızca Кыргызчa 3.850- (+) Van (Ulupamir köyü) ve Malatya, İstanbul Ural Altay dil ailesi ISO 639-3: kir (İngilizce) Kırım Tatarcası Qırımtatarca / Kırım Türkçesi[8][9] Ankara (Polatlı ilçesi Karakuyu köyü), Bursa, Eskişehir Ural Altay dil ailesi / Türk dilleri ISO 639-3: crh5 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) Kürtçe Kurdî / Kurmanji, Kurmancî, Kurdî 8.735.108 (Türkiye'nin %11,97'si) [10][11] Doğu Anadolu Bölgesi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi Hint-Avrupa dil ailesi / İrani Diller ISO 639-3: kmr21 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) Yahudi İspanyolcası גודיאו-איספאנייול / Sefardi, Spanyol, Haquetiya 8.000 İstanbul Hint-Avrupa dil ailesi / Romen Dilleri ISO 639-3: lad (İngilizce) Lazca Lazuri / ლაზური 250.000(Türkiye'nin %0,51'i)[10] - 250.000[12][13] Artvin, Rize, Sakarya, Düzce, Kocaeli, Yalova, Bursa Güney Kafkas dilleri ISO 639-3: lzz1 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) Osetçe Иронау 37.000 Tokat, Yozgat, Erzurum, Kars, Bitlis, Muğla, Antalya Hint-Avrupa dil ailesi / İrani Diller ISO 639-3: oss (İngilizce) Özbekçe O`zbek tili 3.000 Hatay, Gaziantep, Şanlıurfa Ural Altay dil ailesi / Türk dilleri ISO 639-3: uzs (İngilizce) Pontusça - Trabzon Rumcası Ποντιακά / Pομέικα 5.000 (+) Trabzon Hint-Avrupa dil ailesi ISO 639-3: pnt (İngilizce) Yunanca Ελληνικά 5.000 İstanbul, Çanakkale, Trabzon, Bursa, İzmir, Hatay Hint-Avrupa dil ailesi ISO 639-3: ell28 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) Süryanice ܣܘܪܝܝܐ / Turoyo, Suryoyo, Syryoyo, Turani 40.000 İstanbul, Mardin, Şırnak Semitik Diller ISO 639-3: tru (İngilizce) Türkçe (Türkiye Türkçesi) 46.278.000 (1987)[3] 61.693.065 (2007)[10] Tüm ülke Ural Altay dil ailesi / Türk dilleri ISO 639-3: tur12 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) Türkmence Türkmençe 1.400 Tokat, Gaziantep Ural Altay dil ailesi ISO 639-3: tuk (İngilizce) Uygurca ئۇيغۇرچه 1.000 (-) Kayseri, Nevşehir Ural Altay dil ailesi / Türk dilleri ISO 639-3: uig (İngilizce) Zazaca Zazaki / Dimli, Dımılki, Kirdkî, Kirmanckî Zazaki 500.000-1.000.000 Erzincan, Tunceli, Elazığ, Malatya, Diyarbakır Hint-Avrupa dil ailesi / İrani diller ISO 639-3: diq (İngilizce)

Notlar

1. "Arşivlenmiş kopya". 1 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2008.
2. http://bianet.org/bianet/kategori/bianet/105331/turkiyenin-anadilleri 5 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. çeşitli anadilleri konuşan insanların kaldığı baskılar
3. "ethnologue.com". 18 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2008.
4. "joshuaproject.net". 19 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2008.
5. 6 Haziran 2008 tarihli Milliyet gazetesi
6. "Arşivlenmiş kopya". 1 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2014.
7. İngilizce % 17, Almanca % 4, Fransızca % 3 Europeans and Their Languages (PDF) 14 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
8. Documentation for ISO 639 identifier: crh
9. "Crimean Turkish". 5 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2008.
10. "22 Mart 2007 tarihli Milliyet gazetesi". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2008.
11. "Arşivlenmiş kopya". 1 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2008.
12. http://books.google.com/books?id=MrpODhkiMP0C&pg=PA11&dq=FEURSTEIN(1992a)+gives&lr=&hl=tr
13. http://www.sfworldmusicfestival.org/about/2001_PreserveHeritage.html 17 Ocak 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Musician Tries to Preserve Heritage

Kaynakça

• Türkiye'de konuşulan diller18 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• Türkiye'de kullanılan diller
• Türk Diasporası
• Türkiye'de kürt sayısı ve gerçekler