Domuz eti

Domuz eti, dünyada en çok tüketilen et çeşitlerinden biridir. Geçmişi MÖ 5000'lere dayanan, insanoğlunun en eski besin kaynaklarındandır. Orta Doğu'da ya da Çin'de domuzların evcilleştirilmesi ile tüketilmeye başlanmıştır. Pek çok doğa koşuluna uyum sağlayabilmesi, hemen hemen her şeyi yemesi ve hızlı üremesi ve büyümesi nedeniyle kolay bakılan domuz, yakın çağlara kadar Avrupa ve Amerika kültürlerinde bir güz yiyeceği olarak değerlendirilmiştir. Yavruların olgunlaştığı bu dönemlerde, topluca mezbahalara giden domuzlar nedeniyle fiyatlar oldukça ucuz olmaktadır.

Satılmak üzere kesilmiş domuz etleri.
Domuz eti paketleme süreci; Öldürme, Etleri Parçalama, Yağı Çıkarma, Tuzlama 1873 Viyana Dünya Fuarı'nda Cincinnati Pork Packers' Association tarafından sergilenen çizim (Kromolitografya, Ehrgott & Krebs, 1873)

Günümüz yüksek refah ülkelerindeki tüketim ortamında bolca bulunan artık ve atıl yiyecek maddeleri, insanlarla aynı yiyecekleri tüketebilen domuzlar için yem olarak kullanılabilmektedir. Bu yüzden bu ülkelerde domuz eti sürekli olarak açık arayla en ucuz et çeşididir. Domuz eti ve diğer domuz ürünleri ticari seri üretimde ucuzluk ve ulaşılabilirlik bakımından tercih edilen hatta vazgeçilemez ham maddeler haline gelmiştir.[1]

Şeriata göre yönetilen ülkelerde, İsrail'de satılması, tüketilmesi dini yasalarca (Kaşrut) yasaklanmış olup, İskoç dağlılarının (Highlands) eski kültüründe domuz eti yemek bir tabuyken, 19. yüzyılda bu tabu ortadan kalkmıştır.

Domuz eti tüketimi
Kişi başı, domuz etinden alınan günlük enerjinin
Ülkelere göre dağılımı.[2]
Sıralama Ülkeler Besin değeri (cal) Besin değeri (kJ)
1Avusturya352.81477
2İsviçre349.61464
3Finlandiya343.21437
4Çin331.81389
5Fransa301.61263
6İspanya296.31241
7Danimarka293.51229
8Polonya267.71121
9Yugoslavya264.31107
10Almanya247.11035

Kesim yerleri

Domuz çok çeşitli kesimleri ile bilinmektedir. Bunlar arasında jambon (but), bacon (pastırma), tenderloin (bonfile), chop (pirzola), ribs (kaburga) en bilinenleridir. Ayrıca çok sayıda kıyma türünden işlenmiş et ürünü; sosis, sucuk ve salam da elde edilmektedir.

Domuz etinden yapılmış çeşitli yemek ve et ürünleri

Nörosistiserkozis
thumn

Domuz, nematod ve sestod türünden pek çok parazitin ara veya ana konağıdır. Trichinella Spiralis adlı nematod konağı olan domuzlar insanlara çiğ yenildiklerinde barındırdıkları paraziti bulaştırabilirler. Ama esas tehlike domuzdan bulaşan sestod parazitleridir. Taenia Solium'un ara konak olarak hem domuzu hem insanı seçmiş olması, bu parazitin yumurtalarını taşıyan domuzların etinin çiğ yenilmesi ile insana geçişine ve beyinde cysticercosis (sistiserkozis) keseciklerinin oluşmasına neden olabilmektedir.

Uzun süre fark edilmez ise ölümle sonuçlanabilir. Ama bunun dışında felç, konuşma yitimi, epileptik nöbet ve delirme olabilir. Son durumlar düzenli ilaç kullanımı sonucu tamamen kalkabilir.

Dinlerin domuz etine bakış açısı

İslamiyet ve Yahudilik'te domuz eti yemek haramdır. Ayrıca Eski Ahit'te domuz eti yemek yasaklanmıştır.

İnanç birliğiKitabi kaynakçaUygulayanlar
Yahudilik(Tevrat) Leviticus 11:2–4, 7–8 ve Deuteronomy 14:8Sınırlı yasak: İsrail.
Hristiyanlık(İncil) Isaiah 65 ve 66 ve tevrattakilerYasaklayan mezhepler: Etiyopya Ortodoks Tevhîdî Kilisesi, Hebrew Roots, Messianic Jews, Yedinci Gün Adventist Kilisesi, United Church of God, Gerekli gören mezhepler: Makedon Ortodoks Kilisesi. Kalanları: domuz etini diğer etlerden ayırmazlar
Müslümanlık(Kur'an) Al-Bakara Sure 2 – Ayet 173, ve Al-Maidah Sure 5 – Ayet 3)Ağır yasak: İran, Moritanya, Umman, Katar, Suudi Arabistan, Kuveyt, Libya, Pakistan, Şarja Emirliği ve Maldivler Sınırlı yasak: İndonezya, Malezya, Brunei, Lübnan, Irak, Tunus, Mısır, Fas, Bahreyn, Ürdün, Arnavutluk, Azerbaycan, Suriye ve Birleşik Arap Emirlikleri (Şarja Emirliği dışındakiler

Birçok dinde domuz etiyle ilgili yasakların olması bu konuda dinlerin ötesinde daha eski sebepler, toplumsal tecrübeler olabileceğine işaret eder:

  • Domuzun yediğini insanlar da yiyebileceğinden dolayı komşusu aç iken domuz beslemenin açlık zamanlarında kabul edilmesinin sosyal dayanışmaya büyük zarar verdiği görülmüş ve bu konuda yasaklar o eski zamanlarda konulmuş olabilir.
  • Domuz besleme irdelenirken düşük değerli yiyecekleri yüksek değerli bir yiyeceğe dönüştürme yöntemi olarak bakılabilir. Çifte toynaklı hayvan besleme ise insan besini bile olmayan ve bol bulunan bir malzemeyi, otu, yüksek değerli bir yiyeceğe dönüştürme yöntemidir. Bu yüzden domuz besleme üretkenlik ve verimlilik bakımından çifte toynaklı hayvan besleme karşısında yarışı kaybetmiş olabilir.
Açlığın o kadar sorun olmadığı ortamlarda bu üretkenlik ve verimlilik rekabetinin o kadar etkisi olmayacağından günümüzde domuz yiyen ve yemeyen kültürler yan yana var olabilmektedirler. İnsan yemeği atıklarının bol olduğu günümüzde onları tüketip taze ete dönüştürebilen bir organizma (domuz) yetiştiricilerce rağbet bile görebilmekte ve eti bu yüzden domuz eti yasağı olmayan piyasalardaki kırmızı etlerin en ucuzu bile olabilmektedir.[3][4]
  • Domuz insan gibi hepçildir (sadece ot ya da sadece et yemez) bu yüzden bünye olarak insana benzer, ve ortak hastalıkları vardır (örn. trişin,grip); domuz besleyip domuz eti yiyenler diğerlerine göre daha çok hasta olmuş, soyları ve inançları bu yüzden zamanla azınlıkta kalmış olabilir.[5]
  • Erkek domuzun cinsiyet sinyali -dişi domuzun duruşunu etkileyen- feromon kokularının erkek insanınkilere (Androstenone, Androstenol, Androstadienone) çok benzediği sezilmiş / fark edilmiş ve bu ataerkil bir toplumda domuz beslememe şeklinde bir tepkiye sebep olmuş olabilir.[6]

Kaynakça
  1. http://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-1217794/From-bullets-bread-beer-tambourines-toothpaste--plus-180-things-pig.html Doumuzun fişek, ekmek, bira, tef, diş macunu ve 180 başka üründe kullanımı
  2. "FAOstat veritabanı, 2002". 20 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2007.
  3. https://www.quora.com/Why-is-pork-cheaper-than-other-meats-like-chicken-and-beef Neden domuz eti tavuk ve inek etinden daha ucuz?
  4. https://www.reddit.com/r/explainlikeimfive/comments/391yp9/eli5_why_is_pork_the_cheapest_meat_in_the_grocery/ Neden domuz eti markette etlerin en ucuzu?
  5. https://www.livescience.com/2597-pigs-pack-human-pathogens.html Domuzlar çok insan hastalıkları barındırır
  6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK200980/ 11 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Neurobiology of Chemical Communication - Chapter 19 Human Pheromones
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.