Emir cümlesi

Emir cümlesi, konuşmacının/yazarın bir eylemin gerçekleştirilmesini buyurduğu cümle türü. Emir cümlelerinin tamamına yakını emir kipinde oluşturulur. Nadiren gelecek zaman kipinde emir cümlelerine de rastlanır.

  • Şu sürahiyi mutfağa götür.
  • Hepiniz odanıza çıkın.
  • Diğer takımın oyuncuları da sahayı terk etsin.
  • Herkes tahtadaki örneği defterine yazacak! ("yazmak zorunda" anlamında)

Emir cümleleri -tonlamaya bağlı olarak- ünlem cümlesi olarak kullanılabilir.

Emir kipi ile oluşturulanlar
Ana madde: Emir kipi

Emir kipi Türkçedeki dilek kiplerinden biridir. Fiilin yapılmasını emretmek amacıyla kullanılır. Birinci şahıslar (ben ve biz) için emir kipi çekimi yoktur.[1] İkinci tekil şahıs (sen) için eksiz şekilde (fiil kökü veya gövdesi halinde) kullanılır:[1]

  • (Sen) gel.

Diğer şahıslar için (siz, o, onlar) çekimli olarak kullanılır:[1]

  • (Siz) okuyun.
  • (O) gelsin.
  • (Onlar) koşsunlar.

Gelecek zaman kipi ile oluşturulanlar
Ana madde: Gelecek zaman

Gelecek zaman kipi eki "-ecek", emir cümlesi oluşturmakta kullanılabilir. Bu tür cümlelerde gelecek zaman anlamından ziyade eylemin yapılması gerektiği (zorunluluk) anlamı vardır.

  • Yarın saat 10'da odama geleceksiniz! (Konuşmacı gelecekle ilgili bir tahminde bulunmuyor, dinleyiciye yarın 10'da gelmesini emrediyor.)
  • Eve döndüğümde bu oda tertemiz olacak! (Konuşmacı dinleyiciye odayı temizlemesini buyuruyor.)

Kaynakça
  1. Emir kipi 16 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yenimakale.com. Erişim: 16 Ekim 2012
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.