Guatemala

Guatemala Cumhuriyeti, kısaca Guatemala (İspanyolca: República de Guatemala), Orta Amerika'da Kıstas bölgesinde bir ülkedir. Kuzeyde Meksika, doğuda Belize ve Honduras, güneyde ise El Salvador'la komşudur. Ayrıca doğuda Karayip Denizi'ne, batıda Büyük Okyanus'a kıyısı vardır. Başkenti Guatemala'dır. 372 Havalimanı bulunmaktadır. (2010)[6]

Bu madde Orta Amerika'daki ülke hakkındadır. Aynı adı taşıyan başkent için Guatemala (şehir) sayfasına gidiniz.
Guatemala
República de Guatemala
Guatemala Cumhuriyeti
Arma
Slogan
  • "Libre Crezca Fecundo"[1]
  • "El País de la Eterna Primavera"
  • "Sonsuz İlkbaharın Ülkesi"[2]
Millî marş
'Himno Nacional de Guatemala
Guatemala Ulusal Marşı
Başkent
ve en büyük şehir
 Guatemala
14°38′K 90°30′B
Resmî diller İspanyolca (Guatemala İspanyolcası)
Etnik gruplar
(2001)
Hükûmet Başkanlık Sistemi
• Başkan
Alejandro Giammattei
• Devlet Başkanı Yardımcısı
Jafeth Cabrera
Tarihçe  
• İspanyol İmparatorluğu'ndan bağımsızlık
15 Eylül 1821
Yüzölçümü
• Toplam
 108.889 km2 (42.042 sq mi) (106.)
• Su (%)
 0,4
Nüfus
• 2018 tahminî
 17.263.239[3] (67.)
• Yoğunluk
 129/km2 (334,1/sq mi) (85.)
GSYİH (SAGP) 2020 tahminî
• Toplam
 148,562 milyar $[3] (73.)
• Kişi başına
 8.267 $[3] (118.)
GSYİH (nominal) 2020 tahminî
• Toplam
 76,191 milyar $[3] (68.)
• Kişi başına
 4.240 $[3] (100.)
Gini (2014) 48.3[4]
yüksek
İGE (2019)  0.663[5]
orta · 127.
Para birimi Quetzal (GTQ)
Zaman dilimi UTC-6 (CST)
Trafik akışı sağ
Telefon kodu 502
ISO 3166 kodu GT
İnternet alan adı .gt

Tarihçe

Yerli halklar öteden beri Mestizolar tarafından baskı altına alınarak sosyal, ekonomik ve siyasal faaliyetin dışında tutulmuştur. Kaynağını sömürgeci ön yargılardan alan Mestizo topluluğu ile yerli halklar arasındaki bu gerilim yüzyıllar boyunca sürmüş ve 1954 yılında liberal demokrat Jacobo Árbenz demokratik hükûmetine karşı Komünizm'in yayılmasından korkan ABD destekli bir darbe gerçekleştirilerek askerî cunta yönetimi kurulmuştu. Jacob Árbenz ve halefi Juan José Arévalo, ülkede toprak reformunun gerçekleştirilmesi dışında, sivil haklar ve işçi haklarının geliştirilmesinden sorumluydu. Albay Carlos Castillo yönetiminde kurulan askerî cunta, reformları iptal ederek sol partileri yasakladı. Guatemala'daki iç savaş, karışıklıklarla geçen 20-30 yılın ardından bazı genç subayların yozlaşmış hükûmete karşı darbe düzenlemeye çalışmasıyla patlak verdi. Ayaklanma başarısızlıkla sonuçlanınca kırsal bölgelere çekilen subaylar bir gerilla gücü meydana getirerek hükûmete karşı bir örtük savaş başlattılar.

Gerilla hareketi önceleri Küba'daki devrimci güçlerle birlikte hareket ederek ülkedeki Ladino bölgelerine yoğunlaşmıştı. Ancak son yirmi yıl içerisinde özellikle yerli halkların vatandaşlık haklarının tanınmasına odaklanan siyasi ve toplumsal reform mücadeleleri ön plana çıktı.

1982 yılında Guatemala ordusu henüz yeni kurulmuş olan Guatemala Devrimci Ulusal Birliği'ne (URNG) yönelik çok sayıda insanın ölümüne neden olan bir toptan imha politikası uyguladı.

1980’lerin ilk yarısında barışın sağlanması yönünde adımlar atıldı. Bu adımlar arasında yeni bir anayasa hazırlanması ve sivil bir başkanın seçilmesi bulunmaktaydı. 1987 yılında hükûmet ve URNG arasındaki görüşmeler başlamış olmasına rağmen URNG gerilla mücadelesine devam etmekteydi. Taraflar Birleşmiş Milletler'in 1993'teki girişimleriyle barış görüşmeleri için tekrar bir araya geldi ve nihayet başarı sağlandı.

Toplumsal yapı

Nüfusun yarısından fazlası Ladinolar denen ve Avrupalı (İspanyol) karışımıdır. Geri kalan kesimi ise Guatemala Kızılderilileridir. Halkın çoğunluğu Hıristiyanlığın Katolik mezhebine bağlıdır ve İspanyolca konuşmaktadır.

Bölgeler
Ana madde: Guatemala'daki şehirler listesi
Guatemala'nın departmanları

Guatemala 22 departmana (departamentos) ve 340 belediyeye (municipios) ayrılır. Bayrağın ortasında bulunan Qetzal kuşu ülkenin millî sembolüdür.

Atitlán gölü

Guatemala'nın departmanları:

  1. Alta Verapaz
  2. Baja Verapaz
  3. Chimaltenango
  4. Chiquimula
  5. Petén
  6. El Progreso
  7. Escuintla
  8. Guatemala
  9. Huehuetenango
  10. Izabal
  11. Jalapa
  1. Jutiapa
  2. Quetzaltenango
  3. Quiché
  4. Retalhuleu
  5. Sacatepéquez
  6. San Marcos
  7. Santa Rosa
  8. Sololá
  9. Suchitepéquez
  10. Totonicapán
  11. Zacapa

Kaynakça
  1. "Ilustraciones de Cada una de las 11 Denominaciones. Anverso y Reverso". Banguat.gob.gt. 29 Aralık 1996. 14 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2013.
  2. Aguirre, Lily (1949). The land of eternal spring: Guatemala, my beautiful country. Patio Press. s. 253.
  3. "World Economic Outlook Database, October 2018". IMF.org. International Monetary Fund. Erişim tarihi: 7 Mart 2019.
  4. "GINI index (World Bank estimate)". data.worldbank.org. World Bank. 8 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2019.
  5. Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN 978-92-1-126442-5. Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.
  6. "CIA World Fact Book Country Comparison Airports". 9 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2012.(İngilizce)

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.