Mehmet Fuad Köprülü
Mehmet Fuad Köprülü (d. 4 Aralık 1890, İstanbul - ö. 28 Haziran 1966, İstanbul), ordinaryüs profesör tarihçi, dışişleri bakanlığı da yapmış siyasetçi.
| Mehmet Fuad Köprülü | |
|---|---|
 | |
| Türkiye Dışişleri Bakanı | |
| Görev süresi 22 Mayıs 1950 - 15 Nisan 1955 | |
| Başbakan | Adnan Menderes |
| Yerine geldiği | Necmettin Sadak |
| Yerine gelen | Adnan Menderes (vekil) |
| Görev süresi 9 Aralık 1955 - 20 Haziran 1956 | |
| Başbakan | Adnan Menderes |
| Yerine geldiği | Adnan Menderes (vekil) |
| Yerine gelen | Fatin Rüştü Zorlu |
| Türkiye Başbakan Yardımcısı | |
| Görev süresi 29 Temmuz 1955 - 9 Aralık 1955 | |
| Başbakan | Adnan Menderes |
| Yerine geldiği | Fatin Rüştü Zorlu |
| Yerine gelen | Ahmet Tevfik İleri |
| Türkiye Büyük Millet Meclisi 5., 6., 7., 8., 9. ve 10. dönem milletvekili | |
| Seçim Bölgesi | 1935 – Kars 1939 – Kars 1943 – Kars 1946 – İstanbul 1950 – İstanbul 1954 – İstanbul |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 4 Aralık 1890 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 28 Haziran 1966 (75 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Partisi | Cumhuriyet Halk Partisi (1935-1945) Demokrat Parti (1946-1957) Hürriyet Partisi (1957-1958) |
| Bitirdiği okul | İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi |
| Mesleği | Siyasetçi, Ord. Prof. Dr. Tarihçi |
Hayatı
Fuad Köprülü, 4 Aralık 1890’da İstanbul’da doğdu. Sadrazam Köprülü Mehmet Paşa’nın soyundan gelmektedir. Edebiyat ve tarih alanında ilerlemek için hukuk öğrenimini yarıda bıraktı.
1909’da Fecr-i Âti topluluğuna katıldı. Şiirleri 1913’e kadar Mehâsin ve Servet-î Fünûn dergilerinde yayımlandı. Bu yıllarda “millî edebiyat” ve “yeni lisan” akımlarına karşıydı.
1910’dan sonra İstanbul’un çeşitli okullarında Türkçe ve edebiyat okuttu, liselerin edebiyat programını düzenledi. Ziya Gökalp çevresine girdikten sonra millî edebiyat akımını benimsedi; Türk tarihinin ilk dönemlerine kadar indi, ilk Türk topluluklarının tarih ve edebiyatlarını inceledi.
1913’te, Halit Ziya Uşaklıgil’den boşalan İstanbul Darülfünûnu'nda "Türk edebiyatı tarihi" müderrisliğine getirildi. Aynı yıl Bilgi dergisinde Türk edebiyatının hangi yöntemle incelenmesi gerektiğini tartışan “Türk edebiyatı tarihinde usul” adlı yazısı çıktı.
İlk büyük yapıtı, "Türk edebiyatında ilk mutasavvıflar" kitabıdır. 1923’te Edebiyat Fakültesi'ne dekan olarak atandı. ''Türkiye Tarihi'' adlı kitabı neşredildi. 1925’te Türkiyat Mecmuası’nı yayımlamaya başladı.
1928’de o zamanki adıyla "Türk Tarih Encümeni", Türk Tarih Kurumunun başkanlığına seçildi. 1931’de "Türk Hukuk Tarihi Mecmuası"nı çıkarmaya başladı. 1932-1934 arasında Divan Edebiyatı Antolojisi’ni çıkardı. 1933’te ordinaryüs profesör oldu, İstanbul Üniversitesi’nde birkaç kez dekanlık yaptı.
1934’te siyâsete atılarak Kars milletvekili seçildi. 1936-1941 arasında Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi’yle Siyasal Bilgiler Okulunda ders verdi.
1935’te, Paris’te "Türk Tetkikleri Merkezi"nde verdiği konferansların toplamı olan "Les Origines de L’Empire Ottoman" (Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluşu) adlı kitabı yayımlandı ve büyük yankı uyandırdı.
Heidelberg ve Atina Üniversiteleri ile Sorbonne Kolejince onursal doktorluk unvanını verilen Köprülü, 1941’den sonra İslam Ansiklopedisi'nin yayımına katıldı. V.(Ara Seçim), VI., VII. Dönem Kars, VIII., IX., X. dönem İstanbul milletvekilliğine; aynı zamanda İstanbul ve Ankara üniversitelerindeki görevlerine devam etti.
Celâl Bayar, Adnan Menderes ve Refik Koraltan ile Demokrat Parti'yi kurdu. Demokrat Parti 14 Mayıs 1950 seçimlerini kazanıp iktidara gelince dışişleri bakanı oldu. 1956’ya kadar sürdürdüğü bu görevi sırasında Türkiye’nin NATO’ya girişinde etkin rol oynadı. 5 Temmuz 1957'de kurduğu partiyi tanıyamadığını söyleyerek Demokrat Parti'den istifâ etti ve aynı yıl Hürriyet Partisine girdi.
Asıl yararlı çalışmalarını Türk edebiyatı araştırmaları oluşturur. Çok verimli bir araştırmacı olan Köprülü, ardında 1500'den fazla kitap ve makale bırakmıştır.
Vefâtı
15 Ekim 1965 tarihinde Ankara'da, Türk Tarih Kurumu'ndan evine yürüyerek gittiği sırada trafik kazası geçiren Köprülü, daha sonra tedavi gördüğü İstanbul Baltalimanı Hastanesi'nde, 28 Haziran 1966'da öldü. Cenazesi 1 Temmuz Cuma günü Bayezid Camii'nde kılınan namaz ve İstanbul Üniversitesi'nde yapılan merasimden sonra Çemberlitaş'ta, Köprülü Mescidi'ne bitişik âile kabristanına defnedildi.[1]
Başlıca eserleri
- Türk Tarihinin Ana Hatları (1931)
- Erzurumlu Emrah (1929)
- Edebiyat Araştırmaları (1966)
- Ali Şir Nevai (1941)
- Bizans Müesseselerinin Osmanlı Müesseselerine Tesiri (1981, ölümünden sonra)
- Demokrasi Yolunda (1964)
- Les Origines de L'Empire Ottoman (Paris, 1935)
- Fuzuli Hayatı ve Eserleri (1924)
- Türk Tarih-i Dinisi (1925)
- Malumat-ı Edebiyye (1915)
- Türk Dilinin Sarf ve Nahvi (1917)
- Mektep Şiirleri (3 Cilt)
- Yeni Osmanlı Tarih-i Edebiyatı (1916)
- Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar (1919-1966)
- Nasreddin Hoca (1918-1981)
- Türk Edebiyatı Tarihi (1920)
- Türkiye Tarihi (1923)
- Bugünkü Edebiyat (1924) (Makale)
- Hayat-ı Fikriye (Makale) (1909)
- Azeri Edebiyatına Ait Tetkikler (1926)
- Millî Edebiyat Cereyanının İlk Mübeşşirleri ve Divan-ı Türk-i Basit (1928)
- Türk Saz Şairleri Antolojisi (1930-1940, üç cilt)
- Türk Dili ve Edebiyatı Hakkında Araştırmalar (1934)
- Anadolu'da Türk Dili ve Edebiyatı'nın Tekamülüne Bir Bakış (1934)
- Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu (1959)
- Edebiyat Araştırmaları Külliyatı (1966)
- İslam ve Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları ve Vakıf Müessesesi (1983, ölümünden sonra)
- Divan Edebiyatı Antolojisi
- Türk Saz Şâirleri Antolojisi
- Türk Edebiyatı Târihi I-II
- Tevfik Fikret ve Ahlakı (Kanaat Matbaası, 1918)
- Millî Kıraat (Ders kitabı-Kanaat Kütüphanesi sahibi İlyas, 1915)
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Popüler Tarih Dergisi, Nisan 2006 sayfa 69 Prf. Dr. Fahameddin Başar Cumhuriyet donemi tarihçileri 4
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Adnan Menderes (vekil) |
Türkiye Dışişleri Bakanı 9 Aralık 1955 - 20 Haziran 1956 |
Sonra gelen: Fatin Rüştü Zorlu |
| Önce gelen: Fatin Rüştü Zorlu |
Türkiye Başbakan Yardımcısı 29 Temmuz 1955 - 9 Aralık 1955 |
Sonra gelen: Ahmet Tevfik İleri |
| Önce gelen: Necmettin Sadak |
Türkiye Dışişleri Bakanı 22 Mayıs 1950 - 15 Nisan 1955 |
Sonra gelen: Adnan Menderes (vekil) |
| Hükûmet görevi | ||
| Önce gelen: Mustafa Şefik Yürekli |
Türkiye Millî Eğitim Bakanlığı Müsteşarı 1 Nisan 1924 - 13 Kasım 1924 |
Sonra gelen: Nafi Atuf Kansu |
