Abdülhalik Renda

Mustafa Abdülhalik Renda (29 Kasım 1881, Yanya - 1 Ekim 1957; Erenköy, Kadıköy, İstanbul), Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde ve Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarında bürokrasinin ve siyasetin çeşitli kademelerinde görev yapan Türk siyasetçidir.

Mustafa Abdülhalik Renda
4. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı
Görev süresi 1 Mart 1935 - 5 Ağustos 1946
Yerine geldiği	Kâzım Özalp
Yerine gelen	Kâzım Karabekir
Türkiye Maliye Bakanı
Görev süresi 25 Aralık 1930 - 3 Şubat 1934
Başbakan	İsmet İnönü
Yerine geldiği	Şükrü Saraçoğlu
Yerine gelen	Fuat Ağralı
Görev süresi 3 Temmuz 1926 - 1 Kasım 1927
Başbakan	İsmet İnönü
Yerine geldiği	Hasan Saka
Yerine gelen	Şükrü Saraçoğlu
Görev süresi 22 Kasım 1924 - 3 Mart 1925
Başbakan	Ali Fethi Okyar
Yerine geldiği	Recep Peker
Yerine gelen	Hasan Saka
Görev süresi 2 Ocak 1924 - 21 Mayıs 1924
Başbakan	İsmet İnönü
Yerine geldiği	Hasan Fehmi Ataç
Yerine gelen	Recep Peker
Türkiye Millî Savunma Bakanı
Görev süresi 1 Kasım 1927 - 25 Aralık 1930
Başbakan	İsmet İnönü
Yerine geldiği	Recep Peker
Yerine gelen	Zekai Apaydın
Türkiye Büyük Millet Meclisi 2., 3., 4., 5., 6., 7. ve 8. dönem milletvekili
Seçim Bölgesi	1923 - Çankırı 1927 - Çankırı 1931 - Çankırı 1935 - Çankırı 1939 - Çankırı 1943 - Çankırı 1946 - Çankırı
Kişisel bilgiler
Doğum	29 Kasım 1881 Yanya, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	1 Ekim 1957 (75 yaşında) Erenköy, Türkiye
Partisi	Cumhuriyet Halk Partisi
Bitirdiği okul	Mülkiye Mektebi
Mesleği	Bürokrat
İmzası

Hayatı

29 Kasım 1881 tarihinde Yanya'da Yanya eşrafından Rendazade Aslan Efendi'nin oğlu olarak doğdu. Yanya İdadisi Rüştiyesi ve İstanbul İdadisinde orta öğrenimini tamamlayarak 25 Temmuz 1903 tarihinde Mülkiye Mektebi'nin yüksek bölümünden diploma aldı.

27 Temmuz 1903 tarihinde Ziraat Bankası Muhasebe Kalemi Mukayyit Refiki unvanı ile göreve başladı. 27 Ekim 1903 tarihinde Rodos İdadisi matematik, geometri, tarım, sağlık ve Fransızca öğretmenliğine atandı. 11 Ağustos 1904 tarihinde Cezayir Bahri Sefit (Ege Adaları) Vilayeti Maiyet Memurluğuna görevlendirildi. 11 Mart 1906 tarihinde Tepedelen, 14 Kasım 1908 tarihinde Pogon, 18 Ocak 1909 tarihinde Delvine Kaymakamlıklarında bulundu. İki kez Berat Mutasarrıflığına, 4 Şubat 1911'de Kavala Kaymakamı iken Çamlık Mutasarrıflığına, 18 Haziran 1911 tarihinde Ergir Mutasarrıflığına vekaleten görevlendirildi ve aynı tarihte açığa alındı. 8 Mayıs 1913 tarihinde Siirt Mutasarrıflığına, 20 Aralık 1914 tarihinde Bitlis Valiliğine, 14 Ekim 1915'te Halep Valiliğine, 29 Nisan 1917 tarihinde Dahiliye Vekaleti Müsteşarlığına, 6 Mayıs 1918 tarihinde yeniden Halep Vilayeti Valiliğine atandı. Halep'in işgali üzerine 12 Kasım 1918 tarihinde Bursa Valiliğine getirildi. Bu göreve gitmeden Damat Ferit Paşa Hükûmetince azledildi ve tutuklandı, altı ay sonra Malta'ya sürüldü. Malta dönüşünde 4 Ocak 1922 tarihinde İktisat Vekaleti Müsteşarlığına, 20 Ocak 1922 tarihinde Dahiliye Vekaleti Müsteşarlığına, 29 Nisan 1922 tarihinde Konya Valiliğine atandı. 19 Eylül 1922 tarihinde düşman işgalinden kurtarılan İzmir'in yeni Türkiye Cumhuriyeti Devleti adına ilk valisi oldu.

30 Temmuz 1923 tarihinde Çankırı'dan milletvekili seçildi. 2 Ocak 1924 tarihinde I. İsmet İnönü Hükûmetinde 2. kez Maliye Bakanlığına getirildi. II. İsmet İnönü Hükûmeti'nde de 21 Mayıs 1924 tarihine kadar aynı görevini sürdürdü. III. İsmet İnönü Hükûmeti'nde 3. kez Maliye Bakanlığını üstlendi. IV. İsmet İnönü Hükûmeti'nde Millî Savunma Bakanlığına getirildi, V. İsmet İnönü Hükûmeti'nde de aynı bakanlığını korudu. 25 Aralık 1930 tarihinde 4. kez Maliye Bakanlığı'na atandı.

TBMM 2., 3., 4., 5., 6., 7., ve 8. Dönemlerde de Çankırı'dan milletvekili seçildi. 1 Mart 1935 ile 5 Ağustos 1946 tarihleri arasında TBMM Başkanlığı yaptı. En uzun süre görevde kalan TBMM başkanıdır.

10 Kasım 1938 tarihinde yaşamını yitiren Atatürk'ten boşalan Cumhurbaşkanlığı makamına bir gün süreyle vekalet etti.[1]

1 Ekim 1957 tarihinde İstanbul Erenköy'deki evinde saat 20'de öldü. İki gün sonra saat 11'de köşkünden alınan cenazesi, Haydarpaşa köprüsünün başında top arabasına konularak, askeri törenle Haydarpaşa Garı'na getirilmiş ve 12.35'te kalkan Ankara trenine teslim edilmiştir. Törene, vali ve belediye reis vekili Kemal Hadımlı, mesai arkadaşlarından Şükrü Kaya, Kâzım Özalp ve diğer dostlarıyla kalabalık bir halk topluluğu katılmıştır. Cenazesi Cebeci Asri Mezarlığı'nda toprağa verildi.[2]

Kaynakça

1. Türk Siyasi Hayatının Ardında Kalan İsim: Mustafa Abdulhalik Renda
2. "Arşivlenmiş kopya". 19 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2016.

Dış bağlantılar

• Millî Savunma Bakanlığı

Siyasi görevi
Önce gelen: Kazım Özalp	Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı 1 Mart 1935 - 5 Ağustos 1946	Sonra gelen: Kâzım Karabekir
Önce gelen: Şükrü Saraçoğlu	Türkiye Maliye Bakanı 25 Aralık 1930 - 3 Şubat 1934	Sonra gelen: Fuat Ağralı
Önce gelen: Recep Peker	Türkiye Millî Savunma Bakanı 1 Kasım 1927 - 25 Aralık 1930	Sonra gelen: Zekai Apaydın
Önce gelen: Hasan Saka	Türkiye Maliye Bakanı 13 Temmuz 1926 - 1 Kasım 1927	Sonra gelen: Şükrü Saraçoğlu
Önce gelen: Recep Peker	Türkiye Maliye Bakanı 22 Kasım 1924 - 3 Mart 1925	Sonra gelen: Hasan Saka
Önce gelen: Hasan Fehmi Ataç	Türkiye Maliye Bakanı 2 Ocak 1924 - 21 Mayıs 1924	Sonra gelen: Recep Peker