Yusuf Hikmet Bayur

Yusuf Hikmet Bayur (1891, İstanbul - 6 Mart 1980, İstanbul), Türk siyasetçi ve tarihçi. Türk devrim tarihi konusundaki çalışmalarıyla tanınmıştır. 1933–1934 yılları arasında İsmet İnönü tarafından kurulan hükûmette Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanı olarak yer almıştır. Bu görevinden önce 1932–1933 ve 1927–1928 yılları arasında Türkiye Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği görevini sürdürmüştür. 1925–1927 yılları arasında Yugoslavya, 1928–1931 yılları arasında ise Afganistan Büyükelçisi olmuştur.

Yusuf Hikmet Bayur
Türkiye Millî Eğitim Bakanı
Görev süresi
27 Ekim 1933 - 8 Temmuz 1934
Başkan Mustafa Kemal Atatürk
Başbakan İsmet İnönü
Yerine geldiği Refik Saydam
Yerine gelen Zeynel Abidin Özmen
Türkiye Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri
Görev süresi
27 Mart 1932 - 21 Ekim 1933
Başkan Mustafa Kemal Atatürk
Yerine geldiği Tevfik Bıyıklıoğlu
Yerine gelen Ruşen Eşref Ünaydın
Görev süresi
20 Kasım 1927 - 4 Kasım 1928
Başkan Mustafa Kemal Atatürk
Yerine geldiği Tevfik Bıyıklıoğlu
Yerine gelen Tevfik Bıyıklıoğlu
Türkiye'nin Afganistan Büyükelçisi
Görev süresi
1928-1931
Yerine geldiği Ömer Fahreddin Türkkan
Yerine gelen Memduh Şevket Esendal
Türkiye'nin Yugoslavya Büyükelçisi
Görev süresi
1925-1927
Yerine gelen İnayetullah Cemal Özkaya
Kişisel bilgiler
Doğum Yusuf Hikmet
1891
İstanbul
Ölüm 6 Mart 1980 (89 yaşında)
İstanbul
Partisi Cumhuriyet Halk Partisi, Millet Partisi
İlişkiler Kıbrıslı Mehmed Kamil Paşa
Bitirdiği okul Galatasaray Lisesi, Sorbonne Üniversitesi
Mesleği Bürokrat, Diplomat, Siyasetçi

1935, 1939 ve 1943 Türkiye genel seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) listesinden Manisa milletvekili olarak meclise girmiştir. 1946'da CHP'den ayrılmıştır ve siyasi yaşamını CHP'nin muhalifi olarak sürdürmüştür. Millet Partisi'nin kurucu üyeleri arasında yer almıştır. 1952 yılında bu partiden ayrılmıştır ve Demokrat Parti'ye katılarak 1954 ve 1957 seçimlerinde Demokrat Parti'den (DP) bağımsız Manisa milletvekili olarak meclise girmiştir. 1960 Darbesi'nden sonra 4 yıl 2 ay hapis cezasına hüküm giymiştir fakat 1963 affıyla özgürlüğüne kavuşmuştur. 6 Mart 1980 tarihinde İstanbul'da ölmüştür.

Yaşamı

Son Osmanlı sadrazamlarından Kıbrıslı Kâmil Paşa'nın torunudur.[1] Mekteb-i Sultani'yi (Galatasaray Lisesi) bitirdi. Yükseköğrenimini Fransa'da, Paris Üniversitesi Fen Fakültesi'nde tamamlayarak Türkiye'ye döndü ve bir süre Mekteb-i Sultani'de öğretmenlik yaptı (1914-20). Türk Kurtuluş Savaşı'nın başlarında Anadolu'ya geçerek Salihli cephesinde Kuvâ-yi Milliye'ye katıldı.

Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin (TBMM) açılmasından sonra, 1 Ekim 1920'de Dışişleri Bakanlığı siyasi işler genel müdürü oldu (1920-22). Londra ve Lozan konferanslarında Türk kuruluna danışmanlık etti. 1923'te Londra büyükelçiliği danışmanlığına, 1925'te siyasal temsilci olarak Belgrad ortaelçiliğine atandı. 1927'de Cumhurbaşkanlığı genel sekreterliği, 1928'de Kabil büyükelçiliği, 1932'de ikinci kez Cumhurbaşkanlığı genel sekreterliğine getirildi.

1933 ara seçimlerinde Manisa milletvekili seçildi ve Ekim 1933-Temmuz 1934 arasında Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı görevini üstlendi. 1933 Üniversite Reformu'yla bütün üniversite ve yüksekokullara zorunlu ders olarak konulan Türk inkılap tarihini okutmakla görevlendirildi. Daha sonra Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nde Hint tarihi ordinaryüs profesörü oldu.[2] 1942'de emekli oldu.

1935, 1939 ve 1943 genel seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) listesinden Manisa milletvekili seçildi. 1946'da CHP'den ayrıldı. Siyasi yaşamını CHP'nin muhalifi olarak sürdürürken, Mareşal Fevzi Çakmak ile birlikte Millet Partisi'nin (MP) kurucu üyeleri arasında yer aldı (Temmuz 1948). MP'nin iki yıl genel başkanlığını (1948-50) yaptı, bu partinin yayın organı olan Kudret gazetesinin de başyazarlığını yaptı. 1952'de partiden ayrıldı. 1954 ve 1957 seçimlerinde Demokrat Parti'den (DP) bağımsız Manisa milletvekili seçildi. 27 Mayıs Darbesi'nden (1960) sonra DP'lilerle Yassıada'da yargılanıp dört yıl iki ay hapis cezasına hüküm giydi. 1963 affıyla özgürlüğüne kavuştuktan sonra siyasal yaşamdan çekilerek yalnız tarih alanındaki çalışmalarına bağlandı.

6 Mart 1980 tarihinde İstanbul'da yaşamını kaybetti.

Başlıca yapıtları aşağıdaki gibidir:

  • Türkiye Devleti'nin Dış Siyasası (1934)
  • Türk İnkılabı Tarihi (1940-67, 10 kitap, 3 cilt)
  • Hindistan Tarihi (1946-50, 3 cilt)
  • Atatürk, Hayatı ve Eseri (1963)
  • XX. Yüzyılda Türklüğün Tarih ve Acun Siyasası Üzerindeki Etkileri (1974)

Kaynakça
  1. Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi
  2. Encyclopædia Britannica Fifteenth Edition

Konuyla ilgili yayınlar
Siyasi görevi
Önce gelen:
Refik Saydam		 Türkiye Millî Eğitim Bakanı
27 Ekim 1933 - 8 Temmuz 1934		 Sonra gelen:
Zeynel Abidin Özmen
Hükûmet görevi
Önce gelen:
Tevfik Bıyıklıoğlu		 Türkiye Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri
27 Mart 1932 - 21 Ekim 1933		 Sonra gelen:
Ruşen Eşref Ünaydın
Önce gelen:
Tevfik Bıyıklıoğlu		 Türkiye Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri
20 Kasım 1927 - 4 Kasım 1928		 Sonra gelen:
Tevfik Bıyıklıoğlu
Diplomatik görevi
Önce gelen:
Ömer Fahreddin Türkkan		 Türkiye'nin Afganistan Büyükelçisi
1928-1931		 Sonra gelen:
Memduh Şevket Esendal
Önce gelen:
Yeni makam		 Türkiye'nin Yugoslavya Büyükelçisi
1926-1928		 Sonra gelen:
İnayetullah Cemal Özkaya
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.