Başkurtlar

Başkurtlar(Başkırtça: Башҡорттар/Başkortlar, IPA: bɑʂqʊrtˈtɑr), Türk halklarından biridir. Çoğunluğu Rusya içindeki Başkurdistan’da yaşar. Önemli sayıdaki Başkırt topluluğu Tataristan’da Perm Krai ve Çelyabinsk, Orenburg, Kurgan, Sverdlovsk, Samara ve Saratov oblastlarında bulunur.

Başkurtlar
Önemli nüfusa sahip bölgeler
 Rusya 1.673.389
 Özbekistan 41.000
 Kazakistan 24.000 (1999)
 Tacikistan 5.000
 Ukrayna 4.300 (2001)
 Kırgızistan 3.200
 Türkmenistan 2.600
 Belarus 1.300
 Litvanya 600
 Letonya 400
Diller
Başkırtça, Rusça, Tatarca
Din
çoğunluğu Sünni İslam
İlgili etnik gruplar
Diğe Türk halkları

Rusya'da birçok yere dağılmışlardır. Başkurdistan'da 1,2 milyon, Rusya'nın diğer illerinde 1 milyon, Kazakistan'da ise 200 bin Başkort olduğu bilinir. Dilleri, Kıpçak Türkçesi grubuna girmektedir. Başkortlar, Güney ve Orta Ural dağlarının iki yanında bulunan bozkır ve ormanlık alanda yaşamışlardır.

Etimoloji

Bashqort adındaki endonym etimolojisi ile ilgili birçok farklı teori vardır:

  • Başkurt adının Beş Ogur sözcüğüyle ilgili olduğu sanılmaktadır.
  • 18. yüzyılın etnografları V. N. Tatishchev, P. I. Richkov ve Johann Gottlieb Georgi tarafından yazılan bir halk etimolojisine göre, Başkurdup kelimesi aslında "kurt lideri" (yani bash "baş" ve qort "kurt" anlamına geliyordu).
  • Tarihçi V. S. Yumatov (1847) orijinal anlamın "arıcı, beemaster" olduğunu öne sürdü.
  • Antropolog R. M. Yusupov, Başkurd'un aslında "kurt-çocuk" veya "kahramanların soyundan", yani "soydan, çocuktan" ve "kahramandan" kahkahadan "kurt" anlamına gelen İran kökenli bir bileşik kelime olabileceğini düşünüyor.
  • Tarihçi ve arkeolog Mikhail Artamonov, şimdilerde Başkurdistan denilen bölgede yaşayan İranlı bir İskit kabilesi olan Bušxk (ya da Bwsxk) adının yolsuzluk olduğunu öne sürüyor[1].

Tarih

Rus devletine katılmadan önce

Modern Başkurtlar ortalama olarak% 60 “Batı-Avrasya / Avrupa” genetik bileşenlerine ve yaklaşık% 40 “Sibirya / Doğu Asya” genetik bileşenlerine sahiptir[2]. Başkurdular aslen göçebe pastoralistlerdi. 19. yüzyıl boyunca göçebe yaşam tarzlarından vazgeçtiler (Rus sömürgecilerinin baskısı altında) ve tarıma başladılar[3]. Başkurdular, şimdiye dek Bušxk 'gibi Başkurdistan’da olan ve onlardan inebilecek olan İran kabilelerine bazı kültürel benzerliklere sahip olduğu düşünülmektedir[4]. Mikhail Artamonov Başkurdelerin, ilk Binyıl CE’nin Türk göçleri sırasında kültürel olarak "Türkleşmiş" (dil değiştirme süreci dahil) olan İskit kabilesi Bušxk’ten geldiğini öne sürdü[1].

Avrasya Bozkırındaki Hint-İran halklarının soyu tükenmiş dallarına bağlantılar, 20. yüzyılın başlarından beri bilim adamları tarafından öne sürülürken, Rus dilbilimci Eugene Helimski, bu "soyu tükenmiş Hint-İran şubesinin" "Andronovo nüfusu" olarak görülmesi gerektiğini açıkladı[5]. Başkurdistanlı bir bilgin olan Salavat Gallyamov - bir filolog Nikolai Dmitriev'e atıfta bulundu - Başkurdelerin ilk olarak Hint-Hint dili konuştuğu hipotezini destekleyen İran'ın Başkır sesbilgisi üzerindeki etkisinin üstlenilebileceğini gösteriyor[6].

Tüm paleontolojik ve antropolojik bulgular doğrultusunda Andronovo kültürü Başkurt halkının muhtemel kökeni olarak tahmin edilir.[7][8][9][10][11] Andronovo Kültürü Ön-Türkler tarafından kurulduğuna dair bazı kanıtlar var. 1970′lere kadar yapılan, Avar Çağı ile ilgili arkeolojik kazılarda çıkarılan insan iskeletlerinde Germen, İslav, İranlı, Fin-Ugor gibi türlü tipler arasında Türk tipinin de (braki-sefal) dikkati çekecek ölçüde olduğu, hatta bazı buluntu yerlerinde, aslî Türk soy’unu temsil eden “Andronovo tipi”ne bile % 10-15 gibi, oldukça yüksek bir nispette rastlandığı tespit edilmiştir.[12]

12. yüzyıla kadar eski Türk dinini koruyan Başkortlar, Altın-Orda egemenliğinde İslamiyeti kabul etmişler.

Rus devletinde yaşam

1557-1557 yıllardan Rus devleti altına girmişleri.

Sovyet dönemi

1917 devriminden sonra, Rusya içinde ulusal bir federal cumhuriyet oluşturma gereği üzerine bir karar veren All-Bashkir Qoroltays (sözleşmeler) var. Sonuç olarak, 15 Kasım 1917 Başkurdistan Bölgesel (ortada) Shuro (Belediye), baskın olarak Orenburg, Perm, Samara ve Ufa eyaletlerinin Başkurdistan illeri olan Ukir eyaleti nüfusu olan bölgelerde kurulmasını ilan ediyor.

Aralık 1917'de, tüm milletlerin nüfusunun çıkarlarını temsil eden All-Bashkir (seçmen) Kongresi'ne katılan delegeler, Başkurdistan bölgesel Şuro'nun ulusal-bölge özerkliğinin ilan edilmesine (Farman # 2) karar verilmesi için oybirliğiyle oy kullandı. cumhuriyet) Başkurdistan. Kongre Başkurdistan hükûmeti, Parlamento Öncesi - Kese-Qoroltay hükûmeti ve diğer iktidar ve idare organlarını oluşturdu ve nasıl devam edileceğine dair kararlar alındı.

Mart 1919’da, Rus Hükümeti’nin Başkurdistan Hükümeti ile yaptığı anlaşmalara dayanarak Başkurdistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kuruldu.

Mevcut durum

11 Ekim 1990’da Cumhuriyet Yüksek Kurulu, Devlet Egemenlik Beyanı’nı ilan etti. 31 Mart 1992 Başkurdistan, Rusya Federasyonu yetkilileri ile egemen cumhuriyetlerin otoriteleri arasında ve Rusya’nın yapısını belirleyen Başkurdistan Cumhuriyeti’nin Ek’i arasında yer alan ve yetki alanlarının sınırlandırılması konusunda federal bir anlaşma imzaladı. Başkurdistan Cumhuriyeti ile Rusya Federasyonu arasında sözleşmeye dayalı ilişkiler.

Başkurtça

Ana madde: Başkurtça

Örnek Cümle:

Notlar: ә'yi "a" gibi okumalısınız. bu harf e'ye yakın bir a sesi çıkartır. x genizsi h'dir. ž harfi de d harfine yakın bir z sesi çıkartır.

  • rәxim itegež.- Hoş geldiniz.

Başkurtların halk kahramanı Salavat Yulaev'dir.

Önemli Başkurtlar

Ayrıca bakınız

Resimler

Kaynakça
  1. Peter B. Golden, Haggai Ben-Shammai & András Róna-Tas, The World of the Khazars: New Perspectives, Leiden/Boston, Brill, 2007, pp. 422.
  2. "Bashkir Genetics - DNA of Russia's Turkic people of Bashkortostan". www.khazaria.com. 3 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2019.
  3. "Bashkir | people". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 21 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2019.
  4. Maria Magdolna Tatár, “The Myth of Macha in Eastern Europe”, The Journal of Indo-European Studies vol. 35, no. 3 & 4, Fall/Winter 2007, p. 325.
  5. "Arşivlenmiş kopya". 22 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2019.
  6. Европейско-Азиатские Новости. Возраст Башкирского народного сказания составляет четыре тысячи лет. 2006 21 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.: "Позже Салават Галлямов, опираясь на исследования члена-корреспондента Академии наук СССР, доктора филологических наук Николая Дмитриева, указавшего на наличие иранской фонетики в современном языке башкир Южного Урала, .. and; Марина Шумилова. "Башинформ", Уфа, 12 октября. Гипотеза об индоиранском происхождении башкир получила новое подтверждение.
  7. Brünn. Moravské muzeum Oddĕleni pro diluvium "Anthropos", Anthropology, Vol. 16-17, Moravské muzeum, Ustav anthropos., 1978, p.76
  8. Институт этнологии и антропологии им. Н.Н. Миклухо-Маклая, Этнографическое обозрение, (Institute of Ethnology and Anthropology. N. Maclay, Ethnographic Review), Vol. 1-3, Наука, 1996, P.142
  9. (Институт истории, языка и литературы (Академия наук СССР. Башкирский научный центр), Васильев, С.М, Очерки по истории Башкирской АССР., Башкирское книжное изд-во, 1956, p.11
  10. Институт археологии (Академия наук СССР), Древности Башкирии: Сборник статей, Наука, 1970, p.809
  11. Институт этнографии имени Н.Н. Миклухо-Маклая, Очерки общей этнографии, Наука, 1968, p.411
  12. "It is reckoned that the culture of Andronovo was created by the ancestors of the Turks, who were white, horse-riders and warriors having spherical heads." (Murat Ocak, The Turks: Early ages, Yeni Türkiye, 2002) 15 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  13. "Arşivlenmiş kopya". 1 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2016.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.