Bireyci anarşizm

Bireyci anarşizm, farklı geleneklerden oluşan bireyci anarşizm [1] bireysel bilincin ve bireysel çıkarın, herhangi bir kolektif organ ya da kamu otoritesi tarafından engellenmemesi gerektiğine inanır.[2]

Bireyci anarşizm, sosyal, sosyalist, kollektivist, komünalist akımların ortak mülkiyet düşüncesine karşı mülkiyetin bireylerin elinde bulunması savunur.[3] Bazı önemli temsilcileri: Henry David Thoreau[4], Josiah Warren ve Murray Rothbard’dır. Ayrıca genelde William Godwin’de bireyci anarşist olarak değerlendirilir.[5] Godwin, yardımseverlik düşüncesini savunurken bunun yanında her bireyin, kendi emek ve mülkiyeti üzerinde bireysel söz hakkını dile getirmiş ve sonunda ortadan kalkmasıyla sonuçlanacak olan hükûmetin zamanla küçülmesine yol açacak ilerlemeci akılcılığa inanmıştır.

Max Stirner ise en tanınmış ayrıca ilk bireyci anarşisttir.[6] Stirner’ın felsefesi bireyci anarşizmin egoist formudur; ona göre tanrı, devlet, ahlak kuralları ve toplumu dikkate almadan [7] istediği gibi eyleyen bireyin, toplum üyelerine karşı hiçbir sorumluluğu yoktur.[8] Stirner’a göre haklar insan aklındaki korkulardır ve toplum denen şey yoktur; “bireyler onun gerçekliğidir” Mülkiyeti haklarla değil, güç ve kudretle sahip olunan varlıklar olarak görür.[9] Stirner merhametsizliğe saygının gösterileceği egoistler birliğini insanları bir araya getirecek örgütlenme modeli olarak görür.[10]

Daha az radikal olmak üzere[11] farklı bir bireyci anarşizm türü, Boston anarşistleri'nce savunuldu. Bunlar, serbest piyasa ve özel mülkiyeti destekliyorlardı.[12] Özgürlüğün ve mülkiyetin korunmasını özel sözleşmelerle sağlama taraftarıydılar.[13] Bunun yanında emeğin, maaş karşılığı takasını öngörüyorlardı,[14] buna rağmen devlet tekelinde kapitalizmin (devlet garantisinde tekel olarak tanımlanır[15][15]) emeğin karşlığını sağlamayacağı uyarısınıda yapıyorlardı.

19 yüzyılda dahi Amerikalı bireyciler arasında çeşitli konularda görüş ayrılıkları ortaya çıkmıştı ve bu yüzden bireyci anarşizm açısından belirli bir teoriden bahsetmek mümkün görünmemektedir. Örneğin Tucker entelektüel mülkiyet haklarına karşı çkarken; Spooner desteklemekteydi [16] Tucker sadece kullanıldığı sürece toprak mülkiyetini savunurken, Byington ve Spooner mülkiyet konusunda bu tür bir kısıtlamadan bahsetmiyordu.[17][18]

Önemli bir ayrışma, 19. yüzyılda Tucker ve bazı başka anarşistler, doğal haklar düşüncesini terkedip, Stirner'in felsefesi ışığında "egoizm"i benimsediklerinde görüldü.[19][20] Bu yüzyılın ardından “bireyci anarşizmin doruk dönemi kapandı” [21] Fakat, bireyci anarşizm, daha sonra Murray Rothbard ve 20. yüzyılın ortalarında anarko kapitalislerce daha geniş bir çerçevede özgürlükçü hareket akımlarından biri olarak çeşitli değişikliklerle benimsendi.[22][23]

Bireyci Anarşistler

Max Stirner Benjamin Tucker

Lysander Spooner Émile Armand

Han Ryner Georges Palante

Albert Libertad Alexandra David-Néel

Kaynakça

1. Ward, Colin. Anarchism: A Very Short Introduction. Oxford University Press, 2004, p. 2
2. Heywood, Andrew, Key Concepts in Politics, Palgrave, ISBN 0-312-23381-7, 2000, p. 46
3. Freeden, Micheal. Ideologies and Political Theory: A Conceptual Approach. Oxford University Press. ISBN 0-19-829414-X. pp. 314
4. Johnson, Ellwood. The Goodly Word: The Puritan Influence in America Literature, Clements Publishing, 2005, p. 138: "…a political theory that has usually been named 'anarchist individualism'…The theory, however, does not advocate anarchism in the sense, for example, of the destruction of institutions; its purpose is only description. Emersonian and Thoreauavian anarchism does not call for any specifiable program of rebellion or destruction of social institutions, but merely asserts one abiding truth…" Encyclopaedia of the Social Sciences, edited by Edwin Robert Anderson Seligman, Alvin Saunders Johnson, 1937, p. 12: "The noblest and most eloquent statement of this essentially anarchist individualism came a generation later in Thoreau's essay on Civil Disobedience" Bool, Henry, Henry Bool's Apology for His Jeffersonian Anarchism 26 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 1901: "I am a believer in the doctrines of the individualistic school of Anarchists, to which Garrison, Emerson, Proudhon, Thoreau, Spooner, Andrews, Warren and Tucker belong."
5. Woodcock, George. 2004. Anarchism: A History Of Libertarian Ideas And Movements. Broadview Press. p. 20
6. Max Stirner Stanford Encyclopedia of Philosophy
7. Miller, David. "anarchism." 1987. The Blackwell Encyclopaedia of Political Thought. Blackwell Publishing. p 11
8. Heider, Ulrike. Anarchism: Left, Right and Green, San Francisco: City Lights Books, 1994, pp. 95-96
9. "What my might reaches is my property; and let me claim as property everything I feel myself strong enough to attain, and let me extend my actual property as fas as I entitle, that is, empower myself to take…" In Ossar, Michael. 1980. Anarchism in the Dramas of Ernst Toller. SUNY Press. p. 27
10. Woodcock. George. 2004. Anarchism: A History of Libertarian Ideas and Movements. Broadview Press. p 20
11. Levy, Carl. Anarchism. Microsoft® Encarta® Online Encyclopedia 2007. http://uk.encarta.msn.com/encyclopedia_761568770_1/Anarchism.html 31 Ekim 2009 tarihinde WebCite sitesinde arşivlendi
12. "Anarchism is a word without meaning, unless it includes the liberty of the individual to control his product or whatever his product has brought him through exchange in a free market - that is, private property. Whoever denies private property is of necessity an Archist." "ANARCHISM AND PROPERTY", by Benjamin Tucker in "The New Freewoman", November 15 1913
13. Benjamin Tucker, "defense is a service like any other service; that it is labor both useful and desired, and therefore an economic commodity subject to the law of supply and demand; that in a free market this commodity would be furnished at the cost of production; that, competition prevailing, patronage would go to those who furnished the best article at the lowest price; that the production and sale of this commodity are now monopolized by the State; and that the State, like almost all monopolists, charges exorbitant prices" "Instead of a Book" (1893)
    "Anarchism does not exclude prisons, officials, military, or other symbols of force. It merely demands that non-invasive men shall not be made the victims of such force. Anarchism is not the reign of love, but the reign of justice. It does not signify the abolition of force-symbols but the application of force to real invaders." Tucker, Benjamin. Liberty October 19 1891.
14. Tucker, Benjamin. Labor and Its Pay 7 Nisan 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., from Individual Liberty: Selections from the Writings of Benjamin T. Tucker
15. Schwartzman, Jack. Ingalls, Hanson, and Tucker: Nineteenth-Century American Anarchists. American Journal of Economics and Sociology, Vol. 62, No. 5 (November, 2003). p. 325
16. Spooner, Lysander. The Law of Intellectual Property 24 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
17. Carl Watner. Benjamin Tucker and His Periodical 27 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (868 KiB), Liberty. Journal of Libertarian Studies, Vol. 1, No. 4, p. 308
18. Watner, Carl. Spooner Vs. Liberty 12 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (1.20 MiB) in The Libertarian Forum. March 1975. Volume VII, No 3. ISSN 0047-4517. pp. 5-6.
19. Watner, Carl. 1977. "Benjamin Tucker and His Periodical, Liberty." Journal of Libertarian Studies
20. Brooks, Frank H. 1994. The Individualist Anarchists: An Anthology of Liberty (1881-1908). Transaction Publishers. p. 75.
21. Avrich, Paul. 2006. Anarchist Voices: An Oral History of Anarchism in America. AK Press. p. 6
22. Levy, Carl. Anarchism 31 Ekim 2009 tarihinde WebCite sitesinde arşivlendi. Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2007.
23. Miller, David. Anarchism. The Blackwell Encyclopaedia of Political Thought 1987. p. 11