Dera Kuşatması

Dera Kuşatması, yaklaşık 1,5 hafta süren ve Suriye İç Savaşı'nın sivil ayaklanma safhası kapsamında gerçekleşen olaylardandır. 25 Nisan 2011 tarihinde, Deyrizor ve Halep Kuşatmaları'nın hemen ardından, Dera'da protestoların iyice artması ve üçüncü büyük protesto olması sebebiyle, Suriye Silahlı Kuvvetleri'nin şehirde oldukça geniş çaplı bir operasyona koyulması sonucu başlamış, Mahir Esad ve 4 ayrı general önderliğindeki birliklerin, şehirdeki büyümeye başlayan protesto ve isyankar eylemleri bastırmasıyla 5 Mayıs 2011'de son bulmuştur.[1] Ancak, protestolar kısa bir süre sonra büyüyerek tekrar alevlenmiş ve 2011 yılının, sonbaharında, Dera İli çapında yayılarak, Suriye Hükümeti ile başta Özgür Suriye Ordusu olmak üzere, Suriyeli muhaliflerin, ana çatışma noktalarından biri haline gelmiştir ve 2011-2013 Dera ili çatışmaları olarak adlandırılan çatışmaların başlamasına sebep olmuştur.

Dera Kuşatması
Suriye İç Savaşı'nın sivil ayaklanma safhası
Tarih25 Nisan-5 Mayıs 2011
Bölge
Dera, Suriye
Sonuç

İlk kez bu kadar ciddileşen protestolar, hükûmet güçlerince, zor da olsa bastırıldı.

Taraflar

Suriye muhalefeti

  • Muhalif isyancılar

Suriye hükûmeti

Komutanlar ve liderler
Bilinmiyor[1] Mahir Esad
Süheyl Hassan
Muhsin Mahluf
Ahmed Yusuf Cerad
Ramazan Ramazan[1]
Güçler
~1000 protestocu [1] 4. Zırhlı Tümen (42. Tugay)
5. Zırhlı Tümen (12., 15., 112., 132. Tugay, 175. Alay)
Özel Kuvvetler (35., 41. Alay) [1]
Kayıplar
50[2] – 220[3] ölü,
600 tutuklu,[4]
81 şüpheli asker ölü,[5]
~80 – 90 yaralı		 25 ölü,
177 yaralı [6]

Suriye Hükûmeti , muhalifleri terörist olarak tanımlayarak, Dera Kuşatması'nın "teröristlere karşın bir operasyon" olduğunu iddia etmiş ancak Suriyeli muhalifler, bunun demokrasiye karşı sıkı bir önlem olduğunu söylemişlerdir.[7] 5 Mayıs 2011'e kadar süren çatışmalarda, muhaliflerin kayıpları 81 şüpheli asker[5], 50[2] ila 220[3] ölü protestocu veya gösterici vatandaş, 600 tutuklu[4] ve 80–90 civarında yaralı olmuştur. Suriye Silahlı Kuvvetleri'nde ise 25 asker hayatını kaybetmiş, 177 asker ise ağır ve hafif olmak üzere yaralanmıştır.[6]

Arka plan

15 Mart 2011'de, Suriye Hükümeti'ne karşı bir protesto harekâtı kızışmaya başlamış ve Suriye'nin büyük şehirlerinde eşzamanlı Beşşar Esad karşıtı gösteriler düzenlenmiştir.[8] Bu protestoları kıvılcımlayan ve ayaklanmaya dönüşmesini sağlayan etken, Dera'da bir duvara, rejim karşıtı graffiti yapan birkaç gencin,[polisler tarafından derhal tutuklanması olmuştur.[9] Bu haberin yayılmasıyla binlerce kişi Hasiçi, Dera, Deyrizor, Halep, Humus, Suriye|Humus ve Hama'da sokaklara dökülerek, Esad karşıtı protestoların şiddetlenmesini sağlayarak sivil ayaklanma başlatmıştır. Bazı muhalif kaynaklara göre, bu şehirlerden bazılarında, gösteriler sırasında, hükûmet güçleriyle, muhalifler arasında çatışmalarda yaşanmıştır. 18 Mart 2011 tarihinde, Suriye, on yıllardır görmediği bir hükûmet-halk çatışması ve kaosa sahne olmuştur.[10] Tutuklanma olayları sonrasında, İnternet üzerinden yapılan bir Şeref Cuması (Arapça:جمعة الكرامة‎) çağrısıyla, 18 Mart günü, cuma namazından sonra, Suriye genelindeki neredeyse tüm şehirlerde halk, on binlerce kişiyle sokaklara dökülerek, hükûmet içerisindeki yozlaşma ve yolsuzluk yanında rüşvet iddialarının açıklığa kavuşması ve halka özgürlüğün tanınarak, demokrasinin sağlanması talebiyle, isyan başlatmış ve rejim karşıtı sloganlar atarak, gösteriler yapmıştır.[11] Bölge vatandaşları, gösteriler sırasında, bölge polisleri tarafından, şiddet dolu bir karşı çıkışla karşılaşmıştır. Bunların üstüne protestocuların durmayıp "Allah, Suriye, Özgürlük !" ve başka hükûmet ile yolsuzluk karşıtı sloganlar atmasıyla ortalık iyice kızışmış ve birkaç kişi hayatını kaybetmiş, aynı zamanda çok fazla kişi yaralanmıştır.[12]

Gün geçtikçe, Dera Şehri, artarak ayaklanmanın odak noktası haline gelmiştir. 20 Mart günü halk, hükûmetin yıllardır süren olağanüstü hal yasasını protesto etmek ve gösterilerle dolu üçüncü bir günü daha geride bırakarak mücadelenin kalıcılaşması için tekrar Dera sokaklarına dökülmüştür. Güvenlik güçlerinin, protestoculara ateş açmasıyla, bir sivil muhalif ölmüş, çok sayıda kişi de çeşitli şekillerde yaralanmıştır.[13] Dera Adliye sarayı, şehirdeki Baas Partisi merkez binası ve Esad ailesine yakınlığıyla bilinen Rami Makhlouf'un Syriatel isimli telekomünikasyon firmasının şehirdeki binası ateşe verilerek, yakılmıştır.[14] Ertesi gün, 21 Mart tarihinde, Dera İli'nin başka bir önemli merkezi Jassem'de de yüzlerce kişi sokağa dökülerek rejim karşıtı gösterilere başlamıştır.[15] Ayrıca yine aynı gün, Baniyas, Humus ve Hama'da da gösterilerin başladığı ve başlayan yerlerde daha da şiddetlendiği bildirilmiştir.[16] Protestoların yayılıp, şiddetlendiğini gören Beşşar Esad, durumun kontrolden çıkmaması için uzlaşmacı kararlar almış ve girişimlerde bulunmuşsa da, halk taleplerini kabul ettirmek için sokaklarda gösterilerine devam etmiştir. Dera'daki Omari Camii'sinde toplanan şehir halkı, sırasıyla taleplerini söyleyerek sloganlarına devam etmiştir. Bu talepler;

  • Tüm politik tutukluların serbest bırakılması,
  • Protestocuları vuran ya da yaralayan herkesin yargılanarak, gerekli cezalara çarptırılması,
  • Ülkede 48 yıldır devam eden olağanüstü hâlin kaldırılarak, bu durumun bitirilmesi,
  • Halka daha fazla özgürlüklerin tanınması ve daha demokratik bir yönetim,
  • Hükûmette ve küçük yönetim birimlerinde yolsuzlukların sona ermesi.. olmuştur.

Kaynak: [17]

O gün, Dera'ya tüm telefon hatları gün boyunca kesilmiş, şehir boyunca hükûmet askerlerinin yerleştirildiği kontrol noktaları kurulmuş ve herkes dikkatlice kontrol edilmiştir. Uygunsuz görülenler tutuklanmış veya gözaltına alınmıştır.[18]

Öncesine göre daha sakin geçen 2 haftanın sonunda, 8 Nisan 2011 tarihinde, şehirde, muhalif halk, protestocular ve göstericiler ile Suriye Silahlı Kuvvetleri yönetimindeki birlikler ve bilinmeyen bir grup silahlı topluluk arasında, her zamankinden daha kanlı, sıcak çatışmalar yaşanmıştır. Gün sonunda, 23 muhalif protestocu ve 19 asker ölmüştür. Birçok kişi yaralanmıştır. Suriye Silahlı Kuvvetleri, ayrıca, "silahlı teröristler" ismini verdikleri protestocular tarafından, 75 hükûmet askerinin ağır ve hafif şekilde yaralandığını belirtmiştir.[19][20]

Kuşatma

25 Nisan 2011'de, Dera'daki gösterilerin çığrından çıkması sonucu, Esad'ın emriyle, Suriye hükûmeti, şehre en az 25 kişinin ölmesini sağlayacak tankları göndermiştir.[21] Tanklara toplam yüzlercesinden, 6,000'e kadar ulaşan askerler ve keskin çatı nişancıları eşlik etmiştir. Ayrıca su, elektrik ve telefon hatları tamamen kesilmiştir. Şehrin bir sakini, muhaliflerin bir askeri arabayı yakarak, bir hükûmet askerini rehin aldıklarını söylemiştir.[21] Katliam olarak nitelendirilebilecek saldırının başının, Beşşar Esad'ın öz kardeşi, Mahir Esad'ın kumandanlığını yaptığı, 4.Zırhlı Tümen (Mekanize) tarafından çekildiği yönünde, doğruluğu tam olarak kanıtlanmamış iddialar da bulunmaktadır.[22][23][24] Hükûmet ayrıca kaçışı engellemek için, operasyon sırasında, Dera yakınlarındaki, Ürdün sınır kapısını da kapatmıştır.[25] En azından, bir yüksek rütbeli Suriye askeri komutanı saldırılara katılmayı reddetmiştir.[26]

"Obama'nın gelmesine ve Suriye'yi almasına izin verin. İsrail'in, ülkeyi işgal etmesine ve yönetimi ele geçirmesine izin verin. Yahudilerin kontrolü almasına izin verin. Herhangi bir şey bile Esad'dan çok daha iyidir.[27] "

Bir Dera sakininin, muhabirlerle yaptığı telefon konuşmasından.

Muhalifler, tüm kuşatma boyunca, çatılardaki keskin nişancıların, sürekli gözlem halinde olduğunu, sokağa çıkmaya çalışan her erkeği ve erkek çocuğunu anında vurduklarını, sadece önceden belirlenmiş saatlerde kadınların ve kız çocukların, fırın gibi belirli yerlere gitmelerine izin verdiklerini ve bu yolla da birçok kişinin hayatını kaybettiğini belirtmişlerdir. Ayrıca, Suriye Ordusu'nun şehrin büyük bir kısmını çeşitli silahlarla bombaladığını ve halkın üzerine ağır makineli silahlarla ateş açtığı, Dünya'ya sunulan haberler arasındadır. Suriye Ordusu, kendi çıkarı için yaptığı açıklamada, halkı terörist olarak nitelendirerek, bu operasyonun terörist gruplarla mücadele için yapıldığını ve operasyon boyunca birçoğuyla karşılaşarak, düzinelercesini öldürmeyi veya yakalamayı başararak, silahlarına ve içerisinde yabancı SİM kartları bulunan telefonlarına el koyduklarını söylemiştir. Ayrıca yine Suriye askeriyesinin yaptığı başka bir açıklamada, kimliği ve mensup oldukları kuruluş veya örgüt belirlenemeyen, silahlı vatandaşların, hükûmetin şehirdeki kontrol noktalarına ve şehirdeki subay ve askerlerin evlerine saldırması sırasında, çeşitli olaylar yaşandığını ve bunun sonucunda bazı yaralanmalar ve ölümler olduğunu da belirtmiştir.[21]

Bu şiddet ve kan dolu olarak tanımlanan olaylardan sonra, Amerika Birleşik Devletleri başbakanı Barrack Obama, çirkin ve fazla kuvvet kullanımını sert bir şekilde kınamış[28] ve Suriyeli hükûmet yetkililerinin, ABD mülklerini dondurma kararı aldıklarıyla beraber bazı çeşitli yaptırım kararlarını açıklamıştır.[29] Avrupa'da ise, kalıcı Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi üyeleri, Fransa ve Birleşik Krallık, uluslararası yaptırım kararları alması için, BM'yi devreye koymuş, ancak, diğer kalıcı BM Güvenlik Konseyi üyeleri olan, Rusya ve Çin'in bu öneriyi destekleyip, desteklemeyceği belirsiz kalmıştır.[30]

Suriye Hükûmeti, bunlardan sonra, gösteri ve protestoların İslamcı bir ayaklanmadan örnek alındığını ileri sürmüştür.[31]

28 Nisan 2011 tarihinde Al Jazeera, yaralı hükûmet askerlerine, muhalifler tarafından, yaraları için yardım edildiğini gösteren ve aynı askerlerin protestoculara ateş etme emrini reddederek, Esad'e sadık hükûmet güçleri tarafından, ateş açılarak öldürüldüğünü gösteren görüntüleri yayınlamıştır. Bu 81 asker, muhalif olarak sınıflandırılmışlardır. Ağ, bu bağımsız görüntülerin, gerçekliği konusunda, hemen inanılması gerektiğini söyleyerek uyarmış ancak daha sonra bu görüntülerin "güvenilir bir kaynaktan" geldiği kanıtlanmıştır.[32]

29 Nisan da ise, yine Al Jazeera, şehre ulaşımı sağlayan yol boyunca, bölgede, en az 50 kişinin ölüsünün yerde olduğunu bildirmiş ve bunun güvenlik güçlerinin, Cuma namazından sonra başlayan tüm protestolara bir cevabı olduğunu iddia etmiştir. Ayrıca bu 50 kişiden, 15'inin, kuşatılmış şehre girmeye çalışırken, güvenlik güçlerinin ateş açması sonucu öldürüldüğü de duyurulan haberlerdendir.[33]

30 Nisan'da, Suriye hükûmet güçleri, her cuma, muhalif protestoların planlandığı, Omari Camiisi'ne karşı bir operasyon yürütmüştür. Bir şehir sakinine göre, cami bir tank tarafından bombalamış, askerlerce ateş açılmış ve en az 3 helikopter operasyona katılarak, cami çatısına paraşütçü askerler indirilmesini sağlamıştır. Binaya yapılan saldırı boyunca, caminin imamının oğlununda içinde bulunduğu 6 kişi öldürülmüş ve imamında içlerinde bulunduğu onlarca kişi tutuklanmıştır. Omari Camiisi'de büyük ölçüde hasar görmüştür. Operasyondan sonra, muhaliflerce aynı bölgede, tekrar protestolar planlanamaması için, cami çatısına ve çevresine, dikkatlice, keskin nişancılar konuşlandırılmıştır.[34] Gün içerisinde, anonim bir muhalif, şehrin Şeyh Mesken (Sheik Meskeen) denen bölgesinde, Suriye Silahlı Kuvvetleri güçlerinin, cephanesiz protestoculara saldırıp, öldürdüğü video İnternet'e sızmıştır.[35]

5 Mayıs tarihinde, ordu, operasyonu sonuçlandırmış ve yaklaşık 5 aylık bir süre boyunca, Dera ve çevresindeki, ilk kez bu kadar ciddi bir hal almaya başlayan protestolardan bölgedekini bastırmayı başarmıştır. Ancak, bazı tank ve askerler, bölgeyi kontrol altında tutmak amacıyla, Dera'da kalmışlardır. Aynı sırada ise başka birçok birliğin, diğer bir önemli muhalefet merkezi olan, Baniyas civarında toplanarak, hazırlıklarını ilerleterek, harekete geçmeye başladıkları bildirilmiştir.[6]

Sonrası
Ana madde: 2011-2013 Dera ili çatışmaları

Protestolar 5 ila 5,5 aylık bir süreliğine (5 Mayıs-13 Ekim) bastırılmıştır. Ancak daha sonra, 2011 yılının, sonbaharında, protestolar yavaşça tekrar artarak ve sonrasında şiddetlenerek, Esad yönetimi karşısında duran halkın yarı askeri bir hâl alarak, kendilerine Özgür Suriye Ordusu adını vermeleriyle, bu paramiliter ordu ve Suriye hükûmeti mensupları ile Suriye Silahlı Kuvvetleri birliklerinin arasında 6 aylık bir sıcak çatışma süreci başlamıştır.

Bu süreç, BM tarafından uygulanması istenen barış planı sonucu, ülkede ateşkes kararı alınmasıyla, 14 Nisan 2012'de sona ermiştir. Ancak daha sonrasında, 20 Nisan 2012 tarihinde, 20 Nisan 2012 Dera İli saldırıları denen olayların ve 14 Mayıs 2012'de Üçüncü Rastan Muharebesi'nin patlak vermesi sonucu, yurt genelinde bir buçuk hafta ila bir ay dayanabilen ateşkes bozulmuş, çatışmalar başta Dera İli ve 20 Nisan saldırıları olmak üzere Suriye genelinde yeniden başlayarak, alevlenmiştir.[36]

Kaynakça
  1. ""By All Means Necessary!"". HRW. 16 Aralık 2011. 22 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2012.;
    İnsan Hakları Gözlerm Kuruluşu'nun, Dera ve civar kuşatmalarındaki kumandanlarla ilgili haberi.
  2. "Syrian troops start withdrawal from Daraa". Ynet News. 5 Mayıs 2011. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2012.;
    Muhalif kayıplar ile ilgili Ynet News haberi.
  3. "'Civilian killings in Syrian demonstrations rises to 800'". BBC Jerusalem Post (JPost). 5 Temmuz 2011. 13 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2012.;
    BBC Kudüs Gazetesi'nin, Dera'daki kayıplarla ilgili haberi.
  4. "Five dead in 'Day of Defiance'". Bangkok Post. 6 Mayıs 2011. 21 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2012.;
    Bangkok Post'un, Dera'daki kayıplarla ilgili haberi.
  5. "Syria protests: Rights group warns of 'Deraa massacre'". BBC News. 5 Mayıs 2011. 3 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2012.
  6. "Syrian troops crack down again". Bangkok Post. 6 Mayıs 2011. 18 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2012.
  7. ""We've Never Seen Such Horror"". HRW. 1 Haziran 2011. 10 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2012.;
    İnsan Hakları Gözlerm Kuruluşu'nun, Dera Kuşatması'yla ve sonrasondaki açıklamalarla ilgili haberi ve yorumları.
  8. "BBC News – Middle East unrest: Syria arrests Damascus protesters". BBC Online. 16 Mart 2011. 5 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2012.
  9. "In Syria, Reports of Arrests Proliferate". New York Times. 2 Mayıs 2011. 26 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2012.;
    NY Post'un grafiti çizen gençlerin tutuklanmasıyla ilgili haber makalesi.
  10. "Clashes greatly erupt at protests in Syria". Aljazeera. 18 Mart 2011. 19 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2012.
  11. "Violence flares at Syrian protests, especially Daraa". Al Jazeera (El Cezire) YouTube Kanalı. 18 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2012.
  12. "Middle East unrest: Two killed at protest in Syria". BBC News. 18 Mart 2011. 19 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2012.
  13. "Syria to free child prisoners". Al-Jazeera. 20 Mart 2011. 13 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2012.
  14. "Syrian protesters set fire to ruling party's headquarters, Palace of Justice". Globe and Mail. Toronto, Kanada. 25 Mart 2011. 14 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2012.
  15. "Protests spread to southern Syrian town Jassem". Ya Libnan. 21 Mart 2011. 22 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2012.
  16. "US condemns Syria crackdown". The Irish Times. 22 Mart 2011. 23 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2012.;
  17. "Officers Fire on Crowd as Syrian Protestors Report Demands & Make The Protests Grow". New York Times. 21 Mart 2011. 24 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2012.;
    Muhaliiflerin talepleri, protestoların büyüyerek yaygınlaşması ve muhaliflere ateş açan hükûmet güvenlik güçleri ile ilgili NY Times haberi.
  18. "15 killed in clashes in southern Syria". Chicago Sun-Times. 23 Mart 2011. 25 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2012.
  19. "At least 19 police killed in Syria clashes". 8 Nisan 2011. 2 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2012.
  20. "Syria unrest: Shooting erupts in seaport of Baniyas after Daraa & Jassem". BBC News. 10 Nisan 2011. 11 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2012.
  21. Shadid, Anthony (25 Nisan 2011). "Syria Escalates Crackdown as Tanks Go to Restive City". The New York Times. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2012.
  22. Katherine Marsh (Pseudonym) (30 Nisan 2011). "Syrian government forces launch fresh attacks against Deraa protesters". The Guardian. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2012.;
    The Guardian'ın, saldırıların başını Mahir Esad'ın yönettiği tümenin çektiğini iddia ettiği, ilk haberi.
  23. Black, Ian (28 Nisan 2011). "Six Syrians who helped Bashar al-Assad keep iron grip after father's death". The Guardian. 23 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2012.;
    The Guardian'ın, saldırıların başını Mahir Esad'ın yönettiği tümenin çektiğini iddia ettiği, ikinci haberi.
  24. "Syrian tanks pound protest city as death toll in anti-government protests passes 400". The Daily Mail. 28 Nisan 2011. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2012.;
    The Daily Mail'in, saldırıların başını Mahir Esad'ın yönettiği tümenin çektiğini iddia ettiği haberi.
  25. "Syria seals border with Jordan: Amman". AFP Haber Ajansı (AFP News Agency). 25 Nisan 2011. 29 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2012.
  26. Carter, Chelsea (25 Nisan 2011). "Deadly attack on protesters raises questions about Syria's stability". CNN Dünya Haber Ajansı (CNN Worldwide News Agency). 6 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2012.
  27. "Syria crackdown on dissent harsher with troops, tanks". Arizona Daily Star. 26 Nisan 2011. 9 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2012.; Halkın Dera Kuşatması'yla ilgili demeçlerininde yer aldığı bir Arizona Daily Star Gazetesi makalesi.
  28. "Obama Condemns Syria for 'Outrageous' Violence". Voice of America. 22 Nisan 2011. 3 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2012.
  29. Richter, Paul (25 Nisan 2011). "U.S. prepares to impose sanctions on Syria". Los Angeles Times. 9 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2012.
  30. Charbonneau, Louis (25 Nisan 2011). "EU powers push U.N. council to condemn Syria". Reuters. Erişim tarihi: 26 Nisan 2011.
  31. Barry Neild ve yardımcı ajanslar (26 Nisan 2011). "Syrian regime's attacks on protesters escalate". The Guardian. Londra, Birleşik Krallık. 26 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2012.
  32. "El Cezire, Suriye Canlı Gelişmeler Blogu – 28 Nisan Gelişmeleri". El Cezire İngilizce (Al-Jazeera English). 28 Nisan 2011. 28 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2012.
  33. "Scores killed on Syria's 'day of rage'". El Cezire İngilizce (Al Jazeera English). 29 Nisan 2011. 29 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2012.
  34. "Syrian forces kill 62 as America tightens sanctions". Gulf News. 30 Nisan 2011. 23 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2012.
  35. Daragahi, Borzou (30 Nisan 2011). "Thousands protest in Damascus after Syrian crackdown". The Los Angeles Times. 9 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2012.
  36. "20 Nisan 2012, Cuma, 12:42 GMT+3 - Suriye". El Cezire/Canlı Bloglar/Suriye (Al-Jazeera/Live Blogs/Syria). 20 Nisan 2012. 8 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2012.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.