Müstaîn (Abbâsî-Memlûk halifesi)

Mustain veya Mûstain Billâh (tam adıyla: Ebû’l-Fadıl el-Abbâs Mûstain Billâh") (Arapça: الفضل العباس المستعين بالله )(d. ? - ö. 1430) 67. İslam Halifesi ve Memlûk Sultanı. Abbasi hanedanına mensuptur. 1406-1414 yılları arasında Kahire'de Memlûk Devleti'nin koruması altında halifelik yapmıştır. Ayrıca 1412'de yedi ay boyunca (veya 1414 veya 1415)) Memlûk Sultanı olarak da hükümdarlık yapmıştır.

Mustain Mûstain Billâh
Abbâsî Halifesi
Hüküm süresi	1406-1414
Önce gelen	Farac
Sonra gelen	II. Mutezid
Mısır Memlûk Sultanı
Hüküm süresi	1412
Önce gelen	I. Mütevekkil
Sonra gelen	Muavyed Şeyh
Tam ismi Ebû’l-Fadıl el-`Abbâs "el-Mûsta`in bi’l-Lâh
Hanedan	Abbâsî Hanedanı
Babası	I. Mütevekkil
Ölüm	1430
Dini	Sünni İslam

Yaşamı

Mustain 1406'da Kahire'de Abbasi Halifesi olan babası I. Mütevekkil ikinci halifelik dönemi sonunda ölünce, Burji Hanedanı'ndan Memlûk Sultanı olan Farac'ın hükümdarlık döneminde, Abbasi Halifesi oldu.

1412'de Memlûklu Sultanı Farac Abbasi Halifesi olan Mustain ile birlikte, Suriye'ye, orada isyan etmiş olan emirler üzerine, özellikle Halep valisi olan emir El-Muavyed Ebu an-Nasir Seyh el-Mahmudi üzerine bir sefere başladı. Sultan Farac Gazze'ye geldiğinde orada birkaç gün istirahat etmek niyetindeydi. Fakat ordusundan bir grubun düşmanları tarafına geçmesi üzerine hemen Şam üzerine yürüyerek şehre girdi ve şehir kapılarını kapattırdı. İsyancı emirlerin orduları çok geçmeden şehri kuşatmaya aldı ve Sultan Farac uzun bir kuşatmaya hazır beklemekteydi. Ama Halife Mustain de esir olarak isyancıların eline geçmişti. İsyancılar ona halifelik yetkilerini kullanarak Memlûk Sultanı Farac'ı sultanlıktan azletmesini ve Sultanlık unvanını kendisi üzerine almasını telkin ve tavsiye ettiler. Mustain bu sultanlık yetkilerinin pek kalıcı olacağını düşünmemekteydi. Onun için Halifelik yetkilerini ve unvanını da aynı zamanda üzerinde toplama şartı ile halifelik yetkileriyle Farac'ı hal edip yerine Sultanlık unvanını kabul edeceğini bildirdi. 28 Mayıs'ta Faraj Şam kalesinde tutuklandı ve idam edildi. Muavyed Şeyh Halife Mustain ile birlikte Kahire'ye gitti.[1].

Mustain Sultanlık unvanını çok ciddiye almıştı. Halifelik sarayına geri gideceğine, Kahire Kalesi içinde bulunan Burji sultanlarının kullandığı Sultanlık sarayına yerleşti. Fakat Halife'nin yedi aylık hükümdarlık süresinde, özellikle Muavyed Şeyh'in negatif etkileriyle, halife iktidar gücünü elde tutan Memlûk emirlerine karşı kendini beğendiremedi.

Yedi ay hükümetten sonra Muavyed Şeyh Halife Mustain'in Memlûk tahtından indirmiş ve kendisi Sultan unvanını almıştır.

Çeşitli kaynaklar ne zaman Sultan olduğu ve ne zaman Sultanlıktan atıldığı hakkında değişik bilgiler vermektedir:

• 1412: Bir Arap internet kaynağına göre.[2]
• 1414: Clifford Edmund Bosworth'un İslam hanedanlarının kronolojisi ve cedlerinin incelenmesi el kitabına göre.[3]
• Şubat 1415: Michaud ve Michaud'un Fransızca antik ve modern biografiler ansiklopedisine göre.[4]

Mustain hal edildikten sonra Halifeler sarayına dönmüşse de 1414'te Abbasi Halifeliği unvanı kardeşi olan II. Mutezid'e verilmiştir. Mustain'e İskenderiye'de oturma izni verilmiş ve orada 1430 yılındaki veba salgınında ölmüştür.[5]

Kaynakça

1. Clot, André (2009), L'Égypte des Mamelouks 1250-1517. L'empire des esclaves, Paris:Perrin ISBN 978-2-262-03045-2 (Fransızca)Pasaj=176
2. العباسيون/بنو العباس في القاهرة (Abbasiler ve Kahire'de Banu Abbas) 17 Nisan 2015 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi ((ar)) (Erişim:2.7.2010) Bu madde için kaynaktaki tarih kabul edilmiştir.
3. Bosworth, Clifford Edmond (2004), The new Islamic dynasties: a chronological and genealogical manual, Edinburgh:Edinburgh University Press ISBN 978-0-7486-2137-8 (İngilizce) .
4. Michaud, Joseph ve Louis Gabriel Michaud (ed) Biographie universelle, ancienne et moderne web yayını 14 Kasım 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca) (Erişim:2.7.2010) Cilt 13 say.572 (1855) ve Cilt 22 say.184 (1820)
5. Katolik Ansiklopedisi Pasaj=43-44 Bölüm başlığı="Soudans d’Égypte" (Fransızca) (Erişim:2.7.2010)

Ek kaynaklar

• Fransızca Wikipedia "Al-Mustain_(Abbasside_du_Caire)" maddesi30 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca) (Erişme:2.7.2010)
• Clot, André
  • (çev. Turhan Ilgaz) (2005), Kölelerin İmparatorluğu Memlüklerin Mısır'ı, İstanbul: Epsilon Yayınları ISBN 9753317727.
  • (2009) L'Égypte des Mamelouks 1250-1517. L'empire des esclaves, Paris:Perrin ISBN 978-2-262-03045-2 (Fransızca)
• Bosworth, Clifford Edmund, () The new Islamic dynasties: a chronological and genealogical manual, Edinburgh:Edinburgh University Press, ISBN 978-0-7486-2137-8, "The Burjī line 784-922/1382-1517 ", say.77 (İngilizce)