Türkiye Cumhuriyeti Devlet Nişanı

Türkiye Cumhuriyeti Devlet Nişanı, Cumhurbaşkanı'nın tevcihi ile verilen Türkiye'nin en yüksek devlet nişanıdır.

Türkiye Cumhuriyeti Devlet Nişanı
Türkiye Cumhurbaşkanı tarafından verilmektedir
Tür	Devlet Nişanı
Nitelik	Yabancı devlet başkanları ve cumhurbaşkanları
Gerekçe	"Türkiye Cumhuriyeti ile dostane ilişkiler geliştirmeye çalışan kişilere verilir."
Durum	Verilmeye devam etmektedir
Dereceler	Devlet Nişanı Altın Yıldız Nişanı
İstatistikler
Kuruluş	7 Ağustos 1988
İlk veriliş	14 Temmuz 1994 Lech Wałęsa
Son veriliş	27 Aralık 2017 El-Beci Kaid es-Sibsi
Toplam veriliş	29
Öncelik
Sonraki (üst)	Yok (en yüksek)
Sonraki (alt)	Türkiye Cumhuriyeti Cumhuriyet Nişanı
Birinci Sınıf İkinci Sınıf

Statüsü

Cumhurbaşkanı'nın tevcihi ile, Türkiye Cumhuriyeti ile mensup olduğu devlet arasında dostça ilişkilerin geliştirilmesini ve milletlerin birbirlerine yakınlaşmalarını sağlayan ülkelerin devlet başkanları, cumhurbaşkanları ve kraliyet mensuplarına verilen semboldür.[1] Türkiye Cumhuriyeti Devlet Nişanının da yer aldığı 19892 sayılı "Devlet Madalya ve Nişanları Yönetmeliği" 7 Ağustos 1988 tarihinde Resmî Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girdi.[2]

Nitelik

Türkiye Cumhuriyeti Devlet Nişanı'nın çapı 8,9 cm'dir. Kompozisyonu altın ve gümüş olarak hazırlanan nişanın altıgen merkezinde 18 ayar yeşil altın, kırmızı zemininde ay yıldız beyaz mine, etrafında altı adet hilal üzerine kalem uygulaması yer alır. Hilallerin ortasından dışarıya doğru beyaz ve kırmızı mine uygulamalı dört adet uzun ve üç adet kısa olmak üzere toplam yedi adet şimşek kolları ve bu kolların uçlarında yine altı adet beyaz ve kırmızı yıldız mineler bulunmaktadır. Yıldızlarda 18 ayar yeşil altın kullanılmıştır.[1]

Nişana ait rozetin şekli yatay dikdörtgen ve ebatları 3,40 x 1,67 cm'dir. Etrafında 925 ayar gümüş çerçeve kalem uygulaması, zemininde Türk bayrağı motifi ve ortasında beyaz ve kırmızı renklerde ay yıldız minesi rodyum kaplama yöntemi ile işlenmiştir.[1] Nişanın ağırlığı 61.5 gr (925 ayar gümüş) ve 5.4 gr (750 milyem altın)'dan oluşmaktadır. Rozet ağırlığı ise 7.15 gr (925 ayar gümüş)'dür.

5 Kasım 2013 tarihinde Adalet ve Kalkınma Partisi tarafından düzenlenen ve cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından onaylanarak Resmî Gazete'de yayınlanan yönetmelik ile devlet nişanının ön yüzündeki Mustafa Kemal Atatürk silueti ve arka yüzünde yer alan "T.C. Devlet Nişanı" yazısı çıkarıldı.[3] Türkiye Kamu-Sen düzenlemenin yürütmesinin durdurulması ve iptali talebiyle Danıştay'a dava açtı. Ekim 2016'da Danıştay, Devlet Madalya ve Nişanları Yönetmeliği'nin 6. Maddesinde yer alan devlet nişanına ilişkin kısmında "Atatürk Kabartması'na yer verilmeksizin" eksik düzenleme yapan kısmının iptaline karar verdi.[2][4] Başbakanlık kararı temyize götürdü. 10 Ekim 2018'de Danıştay Dava Daireler Kurulu "Devlet Nişanı'nda kabartmaya yer verilmemesine" ilişkin kısmı için 10. Daire kararında Atatürk'ün ölümsüz önder olduğunu vurgulayan kararı onadı ve Atatürk kabartmasına yer verilmeksizin eksik düzenleme yapan kısmının iptaline oy çokluğuyla karar verdi.[5]

Nişan töreni

1988-2013 yılları arasında verilen nişan

Türkiye Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'e devlet nişanını takdim ederken, 12 Kasım 2013

Türkiye Cumhuriyeti Devlet Nişanı düzenlenen bir törenle Cumhurbaşkanı veya Cumhurbaşkanının görevlendireceği bir kişi tarafından beratı ve rozeti ile birlikte hak kazanana, hak kazananın hayatta olmaması halinde kendisi tarafından mirasçılarından birine bırakılmamış ise, en büyüklerinden başlamak üzere erkek çocuklarına, yoksa kız çocuklarına, çocukları yoksa babasına, o da yoksa annesine, annesi yoksa eşine, eşinin yokluğu halinde Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre kanuni mirasçılarına intikal eder.[1]

Cumhurbaşkanı veya Cumhurbaşkanı tarafından görevlendirilecek kişiler tarafından tevcih edilecek olan nişanlar, belli bir protokol ve usullere göre gerçekleştirilir. Törene İstiklâl Marşı ile başlanır ve nişan alacaklar ile ilgili karar okunur. Tevcih edecek kişi nişan alacak kişilerin önlerine giderek bunları takar, rozet ve beratlarını verir, kendilerini kutlar. Nişan alacaklar her madalya ve nişan grubu için ayrı ayrı olarak, sağdan itibaren aralıklı dururlar. Grupların önceliği madalya veya nişanın kanundaki öncelik sırasına, kişilerin önceliği, kamu görevlileri için devlet protokolüne, özel kişiler için soyadlarına göre düzenlenir.

İstatistikler

1988'de yürürlüğe giren yönetmelik ile verilmeye başlanan nişan, ilk kez 1994 yılında 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel tarafından 2. Polonya Cumhurbaşkanı Lech Wałęsa'ya verildi. Demirel görev süresi boyunca 12 ülkenin devlet başkanı ve cumhurbaşkanına devlet nişanı tevcih etti. Sonraki cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in cumhurbaşkanlığı döneminde yalnız Çek Cumhuriyeti'nin 1. Cumhurbaşkanı Václav Havel'e nişan verildi. 2001-2006 yılları arasında hiç verilmeyen nişan, 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün göreve gelmesiyle yeniden verilmeye başlandı. 2013'te değiştirilen devlet nişanı ilk kez Norveç Kralı V. Harald'a verildi.[6] 28 Ağustos 2014'te göreve başlayan Recep Tayyip Erdoğan, Belçika Kralı I. Philippe, Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdülaziz, Kuveyt Emiri Sabah el-Ahmed el-Cabir el-Sabah ve Tunus Cumhurbaşkanı El-Beci Kaid es-Sibsi'yi devlet nişanı ile ödüllendirdi. Toplam 29 kişiye verilen devlet nişanını, en çok ikişer ödül ile Azerbaycan, Polonya ve Suudi Arabistan aldı.[7]

Nişan'ın tevcih edildiği kişiler

№	Yıl	Ülke	İsim	Görevi	Tevcih eden	Ref.
1	1994	Polonya	Lech Wałęsa	Polonya Cumhurbaşkanı	Süleyman Demirel	[7]
2	1997	Azerbaycan	Haydar Aliyev	Azerbaycan Cumhurbaşkanı	Süleyman Demirel	[7]
3	1997	Bosna-Hersek	Aliya İzzetbegoviç	Bosna-Hersek Cumhurbaşkanı	Süleyman Demirel	[7]
4	1998	Mısır	Hüsnü Mübarek	Mısır Cumhurbaşkanı	Süleyman Demirel	[7]
5	1999	Hırvatistan	Franjo Tuđman	Hırvatistan Cumhurbaşkanı	Süleyman Demirel	[8]
6	1999	Gürcistan	Eduard Şevardnadze	Gürcistan Cumhurbaşkanı	Süleyman Demirel	[7]
7	1999	Romanya	Emil Constantinescu	Romanya Cumhurbaşkanı	Süleyman Demirel	[7]
8	1999	ABD	Bill Clinton	Amerika Birleşik Devletleri Başkanı	Süleyman Demirel	[9]
9	1999	Finlandiya	Martti Ahtisaari	Finlandiya Cumhurbaşkanı	Süleyman Demirel	[10]
10	2000	Almanya	Johannes Rau	Almanya Cumhurbaşkanı	Süleyman Demirel	[11][12]
11	2000	Polonya	Aleksander Kwaśniewski	Polonya Cumhurbaşkanı	Süleyman Demirel	[7]
12	2000	Çin	Jiang Zemin	Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Başkanı	Süleyman Demirel	[13][14]
13	2000	Çekya	Václav Havel	Çek Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı	Ahmet Necdet Sezer	[15][16]
14	2007	Suudi Arabistan	Abdullah bin Abdülaziz el-Suud	Suudi Arabistan Kralı	Abdullah Gül	[17]
15	2008	Birleşik Krallık	II. Elizabeth	Birleşik Krallık Kraliçesi	Abdullah Gül	[18][19]
16	2009	Portekiz	Aníbal Cavaco Silva	Portekiz Cumhurbaşkanı	Abdullah Gül	[20][21]
17	2009	Kazakistan	Nursultan Nazarbayev	Kazakistan Cumhurbaşkanı	Abdullah Gül	[22][23]
18	2009	İtalya	Giorgio Napolitano	İtalya Cumhurbaşkanı	Abdullah Gül	[24][25]
19	2011	Pakistan	Asıf Ali Zerdari	Pakistan Cumhurbaşkanı	Abdullah Gül	[26][27]
20	2012	Türkmenistan	Kurbankulu Berdimuhammedov	Türkmenistan Devlet Başkanı	Abdullah Gül	[28]
21	2012	Hollanda	Beatrix	Hollanda Kraliçesi	Abdullah Gül	[29][30]
22	2013	İsveç	XVI. Carl Gustaf	İsveç Kralı	Abdullah Gül	[31][32]
23	2013	Norveç	V. Harald	Norveç Kralı	Abdullah Gül	[33][34]
24	2013	Azerbaycan	İlham Aliyev	Azerbaycan Cumhurbaşkanı	Abdullah Gül	[35]
25	2013	Lüksemburg	Henri Albert Gabriel Guillaume	Lüksemburg Büyük Dükü	Abdullah Gül	[36]
26	2015	Belçika	I. Philippe	Belçika Kralı	Recep Tayyip Erdoğan	[37]
27	2016	Suudi Arabistan	Selman bin Abdülaziz	Suudi Arabistan Kralı	Recep Tayyip Erdoğan	[38][39]
28	2017	Kuveyt	Sabah el-Ahmed el-Cabir el-Sabah	Kuveyt Emiri	Recep Tayyip Erdoğan	[40]
29	2017	Tunus	El-Beci Kaid es-Sibsi	Tunus Cumhurbaşkanı	Recep Tayyip Erdoğan	[41]

Ayrıca bakınız

• Osmaniye Nişanı

Kaynakça

1. "Devlet Madalya ve Nişanları Yönetmeliği" (PDF). www.mevzuat.gov.tr. 5 Kasım 2013. 13 Aralık 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
2. "MAHKEME, "DEVLET NİŞANLARINDA ATATÜRK SİLUETİ OLMALI" DEDİ". Türkiye Kamu-Sen. 20 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2016.
3. "Devlet nişanları değişti". Hürriyet. 5 Kasım 2013. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2014.
4. Fırat Tur (12 Ekim 2016). "Danıştay: Devlet nişanlarında Atatürk olmalı". Sözcü. Erişim tarihi: 18 Kasım 2016.
5. "Atatürk, Danıştay kararıyla madalyalara geri dönüyor". Sputnik. 20 Kasım 2018. Erişim tarihi: 20 Kasım 2018.
6. Duygu Güvenç (6 Kasım 2013). "Kralı Ankara'da 'öldürdüler'". Cumhuriyet. Erişim tarihi: 30 Kasım 2016.
7. "Dostluk İlişkilerine Katkının Altın Sembolü: Devlet ve Cumhuriyet Nişanları". Haberler.com. 2013. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
8. "Cumhurbaşkanı Tudman'a verilen madalya ve ödüller". www.hrt.hr. 21 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
9. "Clinton rüzgarı". Türkiye gazetesi. 16 Kasım 1999. 10 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
10. "Finlandiya Cumhurbaşkanı Ahtisaari'ye Verilen "Devlet Nişanı" Töreninde Yaptıkları Konuşma". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 20 Kasım 1999. 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
11. "Almanya Cumhurbaşkanı Sayın Johannes Rau'ya verilecek "Devlet Nişanı" töreninde yaptıkları konuşma". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 6 Nisan 2000. 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
12. "The ceremony conferred the Order of the State (İngilizce) - Devlet Nişanı Töreni (Fotoğraf)". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
13. "Çin Halk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Jiang Zemin'e "Devlet Nişanı" verilmesi Töreni'nde Yaptıkları Konuşma". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 19 Nisan 2000. 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2014.
14. "The ceremony of Order of the State to Chinese President (İngilizce) - Çin Devlet Başkanı'na verile Devlet Nişanı töreni (Fotoğraf)". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
15. "Çek Cumhurbaşkanı Vaclav Havel'e verilen "Devlet Nişanı" töreninde yaptıkları konuşma". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 10 Ekim 2000. 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2014.
16. "Václav Havel'ın Ankara Ziyareti (Fotoğraf)". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 10 Ekim 2000. 13 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
17. "Kral Abdullah'a Devlet Nişanı". www.yenimesaj.com.tr. 11 Kasım 2007. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
18. "Abdullah Gül ve Kraliçe II. Elizabeth Buckingham Sarayında (Fotoğraf)". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 20 Kasım 2011. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
19. "İngiltere: Kraliçe II. Elizabeth". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 13 Mayıs 2008. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
20. "Portekiz". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 12 Mayıs 2009. 2 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
21. "Abdullah Gül ve Portekiz Cumhurbaşkanı Aníbal Cavaco Silva Çankaya Köşkünde (Fotoğraf)". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 5 Mayıs 2009. 13 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
22. "Kazakistan". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 22 Ekim 2009. 22 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
23. "Fotoğraf". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 22 Ekim 2009. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
24. "Giorgio Napolitano'nun Türkiye Ziyareti". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 16 Kasım 2009. 22 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
25. "Fotoğraf". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 17 Kasım 2009. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2014.
26. "Gül'den Zardari'ye 'devlet nişanı'". İhlas Haber Ajansı. 13 Nisan 2011. 22 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
27. "Pakistan Cumhurbaşkanı Zardari'ye Devlet Nişanı (Fotoğraf)". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 13 Nisan 2011. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
28. "Cumhurbaşkanı Gül'den Türkmenistan Devlet Başkanı'na Devlet Nişanı". Zaman. 29 Şubat 2012. 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
29. "Abdullah Gül Devlet Nişanını Hollanda Kraliçesine takdim ederken (Fotoğraf)". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 16 Nisan 2012. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
30. "Gül'e 'Hollanda Aslanı Büyük Şövalye Nişanı' verildi". Cumhuriyet Gazetesi. 17 Nisan 2012. 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
31. "Cumhurbaşkanı Gül, İsveç Kraliyet Sarayı'nda". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 11 Mart 2013. 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
32. "İsveç Ziyareti (Fotoğraf)". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 11 Mart 2013. 3 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
33. "T.C.'siz ve Atatürk'süz İlk Nişan Norveç Kralı'na Verildi". Haberler.com. 5 Kasım 2013. 9 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
34. "Fotoğraf". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 5 Kasım 2013. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2014.
35. "Gül'den, Aliyev'e devlet nişanı!". Haber7.com. 12 Kasım 2013. 10 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
36. "Konuk Devlet Başkanları:Lüksemburg (Fotoğraf)". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 18 Kasım 2013. 12 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014.
37. "Belçika Kralı Philippe'den Cumhurbaşkanı Erdoğan'a Kral Leopold Nişanı". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 5 Ekim 2015. 18 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2016.
38. "Suudi Arabistan Kralı Selman'a Devlet Nişanı Verildi". Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. 12 Nisan 2016. 23 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2016.
39. "Kral Selman'a devlet nişanı verildi". Sözcü. 12 Nisan 2016. 27 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2016.
40. "Cumhurbaşkanı Erdoğan Kuveyt Emiri'ne devlet nişanı takdim etti". Hürriyet. Doğan Haber Ajansı. 21 Mart 2017. Erişim tarihi: 21 Mart 2017.
41. Chennoufi, Anouar (28 Aralık 2017). "Fin de la visite d'Etat du président turc Recep Tayyip Erdogan en Tunisie". Tunivisions.net. Erişim tarihi: 28 Aralık 2017.

Dış bağlantılar

• Madalya ve Nişanlar Kanunu
• darphane.gov.tr Madalya ve Nişan Üretimi