Valide Sultan (I. Mustafa'nın annesi)

Valide Sultan (d. 1571[2] - ö. 1623), I. Mustafa'ın validesi III. Mehmed'in hasekisi ve Valide Sultan.

Valide Sultan
Valide Sultan
Hüküm süresi 22 Kasım 1617 – 26 Şubat 1618
Önce gelen Handan Sultan
Sonra gelen Mahfiruz Hatice Sultan
Hüküm süresi 10 Mayıs 1622 – 10 Eylül 1623
Önce gelen Mahfiruz Hatice Sultan
Sonra gelen Kösem Sultan
Eş(leri) III. Mehmed
Çocukları Şehzade Mahmud(?)
I. Mustafa
Tam ismi
Devletlu İsmetlu Valide Sultan Aliyyetü'ş-Şân Hazretleri
Hanedan Osmanlı Hanedanı
Doğum 1571
(?)[1]
Ölüm 1623
İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Dini İslam

Kimliği

Kökeni[3] ve gerçek adı[1][3] hiçbir Osmanlı kaynağında geçmediğinden dolayı bilinmemektedir.[4] İsminin Halime Sultan olduğu 1878 tarihli el yazması bir silsile mecmuasında geçmektedir ancak başka bir kaynakla teyit edilememektedir.[5] Bazı yazarlar Abaza asıllı olduğunu belirtmiştir.[1] Nedeni bilinmemekle birlikte bazı kaynaklarda adı geçmediğinden dolayı kendisinden Fuldâne Sultan diye bahsedilmiştir.

Yaşamı

III. Mehmet'in Haseki Sultan'larından biridir. Hareme girişinin ardından ilk olarak Şehzade Mahmud'u doğurdu. Daha sonra da I. Mustafa'yı 1601'de[5] dünyaya getirdi.

Haseki sultanlık dönemi

Oğlunun tahta çıkabilmesi için çalışan Valide Sultan'ın çabaları öğrenilip bir de üstüne Şehzade Mahmud'un III. Mehmed'in iktidarını tehdit edebilecek sözleri bardağı taşıran son damla oldu.[6] Safiye Sultan'ın da etkisiyle şehzade bir gece dairesinde gizlice boğduruldu.[7] Valide Sultan da bu olaydan sonra Eski Saray'a gönderildi. Haremde Safiye Sultan'dan sonra gelen Haseki Handan Sultan Şehzade Mustafa ile ilgilendi. I. Ahmed tahta çıktıktan sonra da Handan Valide Sultan, Valide Sultan'ın tek oğlunun öldürülmesine engel oldu.[8] Valide Sultan'ın ölümünden sonra da uzun bir süre bu konu kapalı kaldı. Ancak 1612 yılında Şehzade Mustafa'nın öldürülmesi fikri canlandıysa da Kösem Sultan'ın etkisiyle bu fikirden padişah vazgeçirildi.[9]

Valide sultanlık dönemi

I. Mustafa tahta geçtiğinde Valide Sultan da Eski Saray'dan gelerek yıllardır boş kalan Valide Sultan dairesine yerleşti. Ancak bir sorun vardı, kayınvalidesi Safiye Sultan hala hayattaydı. Safiye Sultan hem eşi III. Murat hem de oğlu III. Mehmed zamanında saray politikasında çok etkili olmuş bir Valide Sultan'dı. İki torununun da padişahlığını gördü. Fakat Osmanlı geleneğine göre padişahın babaannesi değil, annesi Valide Sultan olarak devletin en güçlü kadını oluyordu. Her ne kadar Valide Sultan etkili olmak istese de oğlunun akli dengesinde oluşan problem onun da yaşamını etkiledi. Güçlü olabilecekken tıpkı Handan Sultan gibi kısa süren bir dönem Valide Sultan olduğundan yeterince parlayamadı.

Oğlu I. Mustafa'nın ilk saltanatında iktidar Valide Sultan ve kızı Dilruba Sultan'la evli olan damadı Kara Davut Paşa elindeydi. 1618 senesinde oğlu tahttan indirildi ve yerine II. Osman çıktı, fakat 1622'de yeniden tahta çıktı ve ertesi yıl tekrar indirildi. Valide Sultanlık makamını kaybetti. II. Osman'ın öldürülmesinde payı vardır.

Sonraki yaşamı

Leslie Peirce'ye göre I. Mustafa'nın annesinin maaşı oğlu tahttan indirilir indirilmez 3.000 akçeden 2.000 akçeye indirildi. Oysa Safiye Sultan oğlunun ölümünden sonra kendi ölümüne kadar düzenli olarak 3.000 akçe maaş almaya devam etmişti. Oğlu tahttan indirildikten sonra sakin bir yaşam sürdü. 1623 yılında öldü.

Çocukları

Popüler kültürdeki yeri

12 Kasım 2015'te Star TV'de yayınlanmaya başlayan Muhteşem Yüzyıl: Kösem dizisinde Aslıhan Gürbüz canlandırmıştır.

Kaynakça
  1. TDV, İslam Ansiklopedisi, cilt: 31,  sayfa: 272
  2. Yılmaz Öztuna, Devletler ve Hanedanlar, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 2005, Sayfa: 176
  3. Necdet Sakaoğlu, Bu Mülkün Sultanları, 12. baskı, s. 232
  4. Necdet Sakaoğlu, Bu Mülkün Kadın Sultanları, 4. baskı, Sayfa: 237
  5. Günhan Börekçi, İnkırâzın Eşiğinde Bir Hanedan: III. Mehmed, I. Ahmed, I. Mustafa ve 17. Yüzyıl Osmanlı Siyasi Krizi, s. 58, dipnot: 28
  6. Bakınız Şehzade Mahmud (III. Mehmet'in oğlu)
  7. Bakınız Safiye Sultan, Başlık: Valide Sultanlık dönemi, Alt Başlık: Şehzade Mahmud'un boğdurulması
  8. Enver Behnan Şapolyo, Osmanlı Sultanları Tarihi, Rafet Zaimler Yayınevi, Basım Tarihi: 1961, Sayfa: 226
  9. Günhan Börekçi, İnkırâzın Eşiğinde Bir Hanedan III. Mehmed I. Ahmed I. Mustafa ve 17. Yüzyıl Osmanlı Siyasî Krizi, Sayfa: 94 ve 95

https://www.academia.edu/259542/Inkirazin_Esiginde_Bir_Hanedan_III._Mehmed_I._Ahmed_I._Mustafa_ve_17._Yuzyil_Osmanli_Siyasi_Krizi_A_Dynasty_at_the_Threshold_of_Extinction_17th-Century_Ottoman_Political_Crisis_

Önce gelen:
Handan Sultan		 Valide Sultan
1617–1618		 Sonra gelen:
Mahfiruz Hadice Sultan
Önce gelen:
Mahfiruz Hadice Sultan		 Valide Sultan
1622–1623		 Sonra gelen:
Kösem Sultan
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.