Ankara Esenboğa Havalimanı

Esenboğa Havalimanı (IATA: ESB, ICAO: LTAC), Türkiye'nin başkenti Ankara'ya hizmet veren uluslararası havalimanıdır. Şehir merkezinin 28 km kuzeyinde, Akyurt ve Çubuk ilçeleri sınırları içindedir. 1955 yılında hizmete girdi. Havalimanının sahibi Devlet Hava Meydanları İşletmesi iken işletmecisi TAV Havalimanları'dır.

Esenboğa Havalimanı
IATA: ESB - ICAO: LTAC
ESB
Havalimanının Türkiye haritasındaki yeri
Özet
Havalimanı tipi Sivil
Sahibi/İşleticisi Devlet Hava Meydanları İşletmesi, TAV
Sahibi Devlet Hava Meydanları İşletmesi
İşletici TAV
Hizmet verdiği şehir Ankara
Yer Akyurt-Çubuk, Ankara, Türkiye
Açılış 1955 
Bağlantı merkezi (hub) Türk Hava Yolları, AnadoluJet
İnşa tarihi 1955
Rakım (ODS) 3,126 ft / 953 m
Koordinatlar 40°07′41″K 32°59′42″D
Web sitesi http://www.esenbogaairport.com/tr-TR/
Harita
Pistler
Yön uzunluk yüzey
m ft
03R/21L 3,750 12,303 Asfalt
03L/21R 3,750 12,303 Asfalt
İstatistikler (2017)
Yolcu trafiği 15.845.878
Uçak trafiği 98.610
Kargo trafiği 15.674 ton
Kaynak: DHMİ[1]

Türkiye'nin iç ve dış hatları bir arada bulunduran ilk havalimanı olan Esenboğa, yolcu trafiği açısından ülkenin en büyük dördüncü havalimanıdır.[2] Uluslararası Havalimanları Konseyi –Avrupa (ACI-Europe) 2009’da Ankara Esenboğa Havalimanı’nı, “5-10 milyon yolcu” kategorisinde "en iyi havalimanı" seçmiştir.[3]

Esenboğa Havalimanı, Newsweek Türkiye dergisinin 100. sayısında yayınladığı "Türkiye'de Umut Veren 100 Şey" listesinde 22. sırada yer almıştır.[4]

Tarihçe

1900'lerin başı

Ankara’dan sivil amaçlı ilk uçuşlar İstanbul’a gerçekleştirildi. 1933’te küçük bir filoyla ilk düzenli havayolu oluştu. Sivil havacılık çalışmalarının yoğunlaşmasıyla birlikte Ankara’da yeni bir havaalanı oluşturulmasına karar verildi ve bunun için şehrin batısında bulunan Etimesgut bölgesi seçildi. Güvercinlik Havalimanı'nda yapılan iyileştirme ve geliştirme çalışmalarının ardındansa Etimesgut askeri kullanım için ayrıldı; sivil uçuşlar tekrar buraya kaydırıldı.[5]

Cumhuriyet’in kuruluşunun ardından Ankara’nın yeniden planlanması gündeme gelmiş; 1927’de bu amaçla bir uluslararası yarışma açılmıştır. Yarışmayı kazanan Hermann Jansen’in planında havaalanı bugünkü Tandoğan meydanının bulunduğu alanda yer almaktadır.[6]

1940-50'ler

12 Şubat 1947’de Devlet Hava Yolları ilk dış seferini Güvercinlik-Atina arasında gerçekleştirmiştir. Türkiye’nin 1944 Chicago Sivil Havacılık Sözleşmesi’ni imzalamasının ardından, İstanbul Yeşilköy’le birlikte Ankara’da da uluslararası bir havalimanı inşa edilmesi kararlaştırılmıştır. Bunun için Bayındırlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilen Amerikan Westinghouse-IG White firmaları 1951 yılında başladıkları Esenboğa Havalimanı inşaatını 1955’te tamamlamıştır.

03R-21L pisti ilk yapıldığında 2752x60 boyutlarındadır. Hâlen kullanılmakta olan büyük uçak hangarı 1954’te, teknik blok, kule ve yolcu hizmetlerinin müşterek verildiği terminal binası 1958’de tamamlandı.

1960-70'ler

Takip eden yıllarda Esenboğa Havalimanı’nda ihtiyaca uygun olarak teknik iyileştirme geliştirme çalışmaları yapıldı. Akköprü VOR (VHF omnidirectional radio range) istasyonu 1960'ta açılmış, altı yıl sonra kule ve teknik hizmetlerin terminalden ayrılmasıyla Çubuk VOR binası da devreye girdi. Tamir atölyeleri, idari binalar, depolar ve uçak hangarları da eklenerek havalimanı büyümeye devam etti. İlk dönemde hava trafik kontrolörlerine de Esenboğa’daki DHMİ Havacılık Okulu’nda eğitim veriliyordu.

1980-90'lar

Artan yolcu trafiğine cevap verebilmek için iç hatlar terminali ayrılarak yeni bir bina inşa edilmiş ve 1984’te faaliyete girdi. Ertesi yıl paralel 3752x45 metre boyutlarındaki 03L-21R pisti kullanıma açıldı. Ayrıca yabancı devlet ve hükûmet başkanlarıyla uluslararası heyetlerin ağırlandığı konukevi de 1982’de tamamlandı.

Esenboğa Havalimanı’nda geliştirme çalışmaları 1990’larda da hızlanarak sürdü. 1994’te dış hatlar charter terminali devreye alındı. Yeni bir teknik blok ve kule, itfaiye binası, arıtma tesisi gibi ilaveler yapıldı.

2000'ler
Yeni Ankara Esenboğa Uluslararası Havalimanı, 2007

Yapılan tüm geliştirme çalışmalarına karşın artan trafiğe cevap veremeyen Esenboğa Havalimanı’nın tamamen yenilenmesi için bir mimarı proje yarışması düzenlenerek birinci seçilen tasarımın hayata geçirilmesi için 23 Ocak 2004’te ihaleye gidildi. Yap-işlet-devret projesi olarak planlanan ihaleyi TAV 15 yıl 8 ay işletme süresiyle kazandı. Planlanandan bir yıl önce bitirilen yeni terminal, otopark ve bağlı birimler 16 Ekim 2006’da hizmete girdi.

2010'lar

Ankara Esenboğa Havalimanı, Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü'nün (ICAO) yaptığı sınıflandırmaya göre CAT III niteliklerine sahip olup, meteorolojik koşulların kötü olduğu zamanlarda bile uçak iniş-kalkışına imkân verebilecek düzeydedir.[7] NASA'nın uzay mekiği programındaki olası bir acil iniş yeri olmuştur.[8][9]

TAV Havalimanları Mayıs 2023’e kadar havalimanının işletme hakkını elinde tutmaktadır.

2020'ler

Esenboğa Havalimanı, 2020'de Airports Council International tarafından Avrupa'daki en iyi 15-25 milyon yolcu kapasiteli havalimanlarından biri seçildi.[10]

Yapı
Havalimanı dış görünüm

Esenboğa Havalimanı, DHMİ tarafından 1998’de açılan bir mimari yarışmayla tasarlandı. Yarışmayı mimarlar Ercan Çoban, Ahmet Yertutan, Suzan Esirgen ve Süleyman Bayrak’ın projesi kazandı. Mimar Çoban, yaklaşımlarını "Biz bu arada yolcuyu biraz rahatlatmak istedik. Bu nedenle yaptığımız projede Bir kere olabildiğince gün ışığı kullandık. Olabildiğince bu karmaşık işlemleri çok rahat algılanabilir kılmaya çalıştık. Kimsenin kafası karışmadan kapıdan giriyor, karşısında check-in bankoları sonra köprüden geçiyor ve kapılara ulaşıyor. Olabildiğince dingin ve basit” şeklinde özetledi.[11]

İç ve dış hatlar terminali

Ankara Esenboğa Havalimanı, Türkiye’nin ilk iç ve dış hatları bir arada olan havalimanıdır. Toplam 182 bin metrekareyle ülkenin en büyük dördüncü terminal alanına sahip havalimanı konumundadır. 18 yolcu köprüsü, 18 pasaport gişesi ve dokuz bagaj bantı bulunmaktadır. Toplam 10 milyon yolcu/yıllık kapasiteye sahip terminal binasında 130 check-in kontuarı, dört adet CIP ve bir adet VIP salonu bulunuyor.[5]

Kargo terminali

Çok sayıda şirket Esenboğa Havalimanı’ndan kargo hizmeti vermektedir.[12]

Genel havacılık terminali

508 metrekare alanda hizmet veren Ankara Esenboğa Havalimanı Genel Havacılık Terminali Ocak 2012’de açıldı. Terminalde iç ve dış hatlara seyahat edecek yolcuların güvenlik, gümrük, pasaport işlemleri en hızlı şekilde yapılabiliyor.[13] Terminal Çubuk Yolu, Özel Hangarlar Bölgesi 5 no’lu apronda bulunuyor. İç Hatlar ve Dış Hatlar için ayrılmış iki ayrı salon bulunan terminal TAV tarafından yapıldı ve işletiliyor.[14]

Pistler
Doğrultu Uzunluk(m) Mukavemet Yüzey
03R/21L 3.750x60 100 LCN Asfalt
03L/21R 3.750x45 95 LCN Asfalt

Hava trafik kontrol eğitim tesisi

Esenboğa Havalimanı kompleksi içerisinde 17 bin metrekare kapalı alana sahip bir simülatör binası ve eğitim merkezi bulunuyor. 1997’de başlayan ve 2002’de sonuçlanan çalışmalar çerçevesinde en üst düzeyde hava trafik kontrol eğitimi verilecek bir tesis oluşturuldu. Binada ATC simülatörünün yanı sıra elektronik, güvenlik ve bilgisayar amaçlı 11 adet sınıf bulunuyor.[15] 360 derecelik kule simülatörü 3-boyut destekli görüntü özelliğine sahip ve yaklaşma/yol kontrol simülatörüne entegre çalışarak üst düzeyde gerçekçi bir eğitim sistemi ortaya çıkarıyor. Bu özellik kule ve yol yaklaşma arasındaki tüm koordinasyon çalışmalarının simüle edilmesine imkân tanıyor. Esenboğa, İstanbul, Antalya, Adnan Menderes, Dalaman havalimanlarının birebir, Van Ferit Melen ve Diyarbakır meydanlarının da temel olmak üzere yedi havalimanı görüntüleri simülatör veritabanında bulunuyor.

Eski terminaller

2006’da yeni terminalin hizmete girmesinin ardından eski A terminali yıkılarak yerine THY Teknik tarafından uçak hangarı inşa edildi. Hangar binasının toplam kapalı alanı yaklaşık 7 bin metrekaredir. B terminali de PTT tarafından kargo hizmeti vermek üzere kullanılmaktadır.

Büyük Şeref Salonu

Havalimanı içerisinde ayrı bir bina olan Büyük Şeref Salonu, Türkiye Cumhuriyeti cumhurbaşkanı ve bakanları ile yabancı ülke başkanlarının karşılandığı ve uğurlandığı yerdir.[16] Yakınında ayrıca 2016'da açılan bir cami yer almaktadır.[17]

Hava yolları ve uçuş noktaları
Hava yollarıUçuş noktaları
AnadoluJet
işleten: Türk Hava Yolları 		Adana, Adıyaman, Ağrı, Antalya, Balıkesir-Koca Seyit, Batman, Bingöl, Bursa Yenişehir, Çanakkale, Diyarbakır, Elâzığ, Erzincan, Erzurum, Gaziantep, Hakkâri, Hatay, Iğdır, İstanbul Sabiha Gökçen, İzmir, Kahramanmaraş, Kars, Lefkoşa, Malatya, Mardin, Muğla-Bodrum, Muğla-Dalaman, Muş, Ordu/Giresun, Samsun, Şanlıurfa, Şırnak, Trabzon, Van
Azerbaycan Hava YollarıBakü
Pegasus Hava YollarıAmman, Antalya, Antalya Gazipaşa, Balıkesir-Koca Seyit, Düsseldorf, Erbil, Frankfurt, İstanbul Sabiha Gökçen, İzmir, Kiev-Zhuliany, Köln/Bonn, Muğla-Bodrum, Stuttgart, Tekirdağ, Viyana
Türk Hava Yollarıİstanbul

İstatistikler

Yolcu istatistikleri
Ankara Esenboğa Uluslararası Havalimanı Yolcu Taşıma İstatistikleri[1]
Yıl İç hat yolcu Değişim(%) Dış hat yolcu Değişim(%) Toplam yolcu Değişim(%)
2017 13.853.899   20% 1.991.979 33% 15.845.878   21%
2016 11.547.240   9% 1.496.876 3% 13.044.116   8%
2015 10.562.282 12% 1.551.157 8% 12.113.439 12%
2014 9,567,075 2% 1,445,044 8% 11,012,119 1%
2013 9,369,832 22% 1,572,228 1% 10,942,060 18%
2012 7,679,371 9% 1,593,737 13% 9,273,108 9%
2011 7,080,072 10% 1,405,395 6% 8,485,467 9%
2010 6,435,211 29% 1,328,693 21% 7,763,914 28%
2009 4,990,134 12% 1,094,270 12% 6,084,404 7%
2008 4,444,311 23% 1,247,822 8% 5,692,133 15%
2007 3,609,122 10% 1,349,006 7% 4,958,128 9%
2006 3,287,585 25% 1,259,993 6% 4,547,578 19%
2005 2,640,604 23% 1,189,250 5% 3,829,854 17%
2004 2,141,047 21% 1,134,678 12% 3,275,725 18%
2003 1,773,531 2% 1,010,396 1% 2,783,927 2%
2002 1,814,563 1,022,065 2,836,628

Ulaşım
Hat Destinasyon Ücret
442-A Aşti 11
442-K Kızılay 11
442-B Batıkent 11
Havaş Aşti

Dış bağlantılar

Toplu ulaşım

442 Havalimanı-AŞTİ-Kızılay hattında Belko Air adlı belediye otobüsleri şehir merkezinden kalkarak havalimanındaki dış ve iç hatlara götürmektedir.[18]

Ayrıca HAVAŞ şirketi havalimanı-şehir merkezi arasında transfer hizmeti vermektedir. Tüm uçuşlar için servis düzenleyen şirket, Esenboğa Havalimanı, Çubuk Kavşağı, Pursaklar, Hasköy, Keçiören Köprüsü, Etlik Kavşağı, Havaş Şehir Terminali güzergahını izlemektedir. Otogar yolcusu olması durumunda, araçlar Havaş Şehir Terminalinde yolcu indirdikten sonra AŞTİ'ye devam etmektedir. AŞTİ-havalimanı arasında da düzenli servis vardır.[19]

Taksi

Yeni Ankara Esenboğa Taksiciler Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi 1986’dan bu yana havalimanında hizmet vermektedir. Kooperatif bünyesinde 90 taksi ve 200 personel bulunmaktadır .

Özel Turizm Şirketleri

Ankara Esenboğa Havalimanından şehir merkezine 7/24 ekonomik, lüks ve Vip araçlarla kişiye özel transfer hizmeti satın alınabilir.

Yer Hizmetleri
Şirket Havayolları
TGS Türk Hava Yolları, AnadoluJet
Havaş Pegasus
Çelebi

Dış bağlantılar

Kazalar ve olaylar
  • 23 Eylül 1961'de, THY’ye ait Adana-Ankara seferini yapan Fokker F-27 tipi uçak Esenboğa’ya inişe geçtiği sırada çakıldı; uçaktaki 29 kişiden 28’i yaşamını yitirdi.[20]
  • 23 Aralık 1961'de, BEA Havayollarına ait de Havilland DH-106 Comet 4B tipi uçak Esenboğa’dan havalandıktan kısa süre sonra düştü; 20 yolcu ve yedi personel öldü.[21]
  • 23 Aralık 1979'da, THY'nin Samsun-Ankara seferini yapan Trabzon adlı yolcu uçağı Ankara'da Esenboğa Havalimanı'na inişe geçtiği sırada düştü. Kazada uçaktaki 43 kişiden 39'u öldü, 4 kişi yaralı olarak kurtuldu.[22]
  • 7 Ağustos 1982'de, iki ASALA üyesinin gerçekleştirdiği silahlı ve bombalı saldırıda 9 kişi öldü, 72 kişi yaralandı.
  • 16 Ocak 1983'te, THY'nin İstanbul-Ankara seferini yapan Boeing 727 tipi Afyon isimli uçağı Ankara'da sis ve kar yağışı nedeniyle piste 50 metre kala çakıldı. 60 yolcudan 47'si öldü.[23]
  • 30 Mart 1998'de, Lefkoşa-Ankara seferini yapan Kıbrıs Türk Hava Yolları'na ait yolcu uçağı, el bombası şeklindeki çakmakla Mehmet Ertürk tarafından kaçırıldı. Uçak Ankara'ya indirildi. Mehmet Ertürk yakalandı.[24]
  • 10 Nisan 2007'de, Diyarbakır-İstanbul seferini yapan Pegasus Havayollarına ait uçak, üzerinde bomba olduğu söyleyen bir kişi tarafından kaçırılmak istendi. Tahran’a gitmek istediğini belirten Mehmet Gökşingöl, uçağın Esenboğa Havalimanı’na indirilmesinin ardından yaklaşık 40 dakika sonra teslim oldu.[25]

Resimler
  • İç Görünüm
  • AnadoluJet
  • Airport Cafe
  • 110 Kapısı

Kaynakça
  1. "İstatistikler". dhmi.gov.tr. 30 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2015.
  2. http://www.esenboga.dhmi.gov.tr
  3. http://yenisafak.com.tr/Ekonomi/?t=18.06.2009&i=193237
  4. "Arşivlenmiş kopya". 8 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2012.
  5. "Arşivlenmiş kopya". 21 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2012.
  6. http://jfa.arch.metu.edu.tr/archive/0258-5316/2009/cilt26/sayi_2/45-68.pdf
  7. DHMI 2011 Faaliyet raporu, sf 60 http://www.dhmi.gov.tr/getBinaryFile.aspx?Type=14&dosyaID=924 9 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  8. http://en.wikipedia.org/wiki/Esenbo%C4%9Fa_International_Airport
  9. "Arşivlenmiş kopya". 31 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2013.
  10. "ACI reveals world's best airports for customer experience". Airports Council International. 9 Mart 2020. 5 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2020.
  11. http://arama.hurriyet.com.tr/arsivnews.aspx?id=5508225
  12. http://web.shgm.gov.tr/doc3/kargosirket.xls
  13. http://ekonomi.haberturk.com/airport/haber/710145-esenboga-genel-havacilik-terminali-hizmete-girdi
  14. "Arşivlenmiş kopya". 6 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2012.
  15. "Arşivlenmiş kopya". 15 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2012.
  16. "Arşivlenmiş kopya". 18 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2018.
  17. https://www.aa.com.tr/tr/gunun-basliklari/esenboga-havalimaninda-yapilan-cami-ibadete-acildi/596448
  18. http://www.belkoair.com
  19. "Arşivlenmiş kopya". 7 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2012.
  20. "Arşivlenmiş kopya". 27 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2012.
  21. "Arşivlenmiş kopya". 10 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2012.
  22. "Arşivlenmiş kopya". 2 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2012.
  23. http://www.sabah.com.tr/Gunaydin/Magazin/2010/01/05/dusen_ucakta_ben_de_olacaktim
  24. http://yenisafak.com.tr/gundem/?t=06.10.2006&i=8437
  25. http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=218094

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.