Ankara metrosu

Ankara metrosu, Türkiye'nin başkenti Ankara'da hizmet veren metro sistemidir. Ankara Büyükşehir Belediyesi EGO Genel Müdürlüğü tarafından işletilmektedir. 1997'de açılan ilk hatla birlikte Ankara metrosu İstanbul'dan sonra Türkiye'de açılan ikinci metro sistemi olmuştur. Hem toplam ağ uzunluğu olarak hem de yıllık yolcu sayısı bakımından Türkiye'deki en büyük ikinci metro sistemidir. İlk olarak 28 Aralık 1997'de Kızılay ↔ Batıkent güzergâhında M1 hattı faaliyete geçti. 12 Şubat 2014 tarihinde M3 Batıkent ↔ OSB-Törekent hattı, 13 Mart 2014 tarihinde M2 Kızılay ↔ Koru hattı, 5 Ocak 2017 tarihinde ise M4 AKM ↔ Şehitler hattı hizmete açıldı. Sistemde toplam 42 istasyon bulunmaktadır. M1 hattı 16,6 km, M2 hattı 16,5 km, M3 hattı 15,3 km, M4 hattı ise 9,2 km uzunluğundadır. M5 hattının ise yapımı planlanmaktadır. Ankara metrosu, hatların geçtiği halleriyle Altındağ, Çankaya, Etimesgut, Keçiören, Sincan, Yenimahalle ilçelerinden geçmektedir.

Ankara metrosu
M2 metro treni Kızılay istasyonunda.
Genel
Sahibi Ankara Büyükşehir Belediyesi
Hizmet alanı Ankara, Türkiye
Taşıma türü Metro
Hat sayısı 4
İstasyon sayısı 45
Günlük yolcu sayısı 135.660
Yıllık yolcu sayısı 104.884.497 (2019)[1]
Web sitesi ego.gov.tr/tr/sayfa/2157/rayli-sistemler-dairesi-baskanligi-ankara-metrosu
Hizmet
Hizmete giriş 28 Aralık 1997 (23 yıl önce)
İşletmeci(ler) EGO Genel Müdürlüğü
Taşıt sayısı 324 vagon
Tren uzunluğu 6 vagon
Teknik
Sistem uzunluğu 57,2 km
Hat açıklığı 1.435 mm
Elektriklendirme 750 V DA üçüncü ray
Ortalama hız 38 km/h
En yüksek hız 80 km/h

Tarihçe

Ankara 1970lerde  idari ve siyasi yaşamın yerleşmesiyle birlikte nüfusu hızlıca artan şehirlerden birisi olmuştur. O yıllarda toplu ulaşım otobüslerle ve dolmuşlarla sağlanıyordu. Raylı sistemlere geçiş düşüncesi kamu kuruluşu açısından ilk kez ciddi anlamda 1973 yılında dönemin belediye başkanı Ekrem Barlas'ın döneminde düşünülmüştür.[2]

1972 Ulaşım Etüdü

7 Ekim 1969 tarihinde şehrin o dönemki sorunların çözülmesi amacıyla çalışmalar başlatılmıştır. 1972 yılında bir etüt projesi yapılmıştır. M1 hattının inşa ve projelerine kadar toplu taşıma konulu Ankara'da yapılan ilk ve tek ciddi çalışma bu çalışa olmuştur. EGO Genel Müdürlüğü'nün Fransız Sofretu firmasıyla birlikte gerçekleştirdiği bu etüt kapsamlı bir toplu taşıma ağının yeniden inşasını, modernizasyonunu ve Ankara'da metro kurulmasını içeriyordu. Bu çalışma sonucunda; Kavaklıdere-Dışkapı ve Dikimevi-Beşevler olmak üzere iki aşamadan oluşan toplamda 14 km'lik iki metro hattının inşa edilmesi kararlaştırıldı. Lakin DPT projenin tamamen Fransız teknolojisine bağımlılık yaratacağı olmasından ve finansman sıkıntılarından dolayı projeyi geri çevirdi.[3] Bu etüt projesi, o zaman kadar Ankara için yapılan en detaylı ulaşım projelerinden birisiydi. Daha sonrasında gerek idari sebeplerden gerekse de siyasi sebeplerden dolaylı benzer titizlikte bir ulaşım projesi öne sürülemedi. DPT'nin o dönem ret için sebep sürdüğü yabancı teknolojiye ve yabancı mallarına bağımlılık potansiyeli daha sonra yapılacak olan ulaşım projeleri için bir ders niteliği taşımaktaydı. O zaman belirtilen gerekçelerden sonra yapılan ulaşım projelerinde yerellik ön plana çıkmıştır. Bu çerçevede 1978-1980 yılları arası yapılan çalışmalarda hiçbir yabancı firmanın desteği olmamış; EGO, projelerini yerli firma olan Yapı Merkezi adında bir danışmanlık firmasıyla gerçekleştirmiştir.[3]

1972 tarihindeki etüt çalışmasından sonra benzer bir çalışma yapılmadı. 1978-1980 yılları arasında Yapı Merkezi ile yapılan çalışmalar sonucunda Batıkent-Kızılay arasında 25 km'lik bir metro hattı yapılması planlanmıştır. Planın Ankara kentsel arazi kullanımı ana planı (Nazım Plan) kentsel stratejilerine uygun olmaması, diğer toplu taşıma araçları ile entegre olmaması ve öngörülen ulaşım dinamiklerinin gerçekçi olmaması projenin eleştirilere hedef olmasına sebep olmuştur. Mayıs 1980'de başlanan çalışmalar kısa süre içerisinde merkezi hükümetçe durdurulmuştur.[4]

İlk metro hattının inşaatı

Daha sonra yönetimlerin değişmesi bir türlü metro çalışmalarını etüt çalışmalarının ötesine gidilememesine sebep olmuş, inşaat konusunda somut bir adım atılamamasına sebep olmuştur. İlk somut adım 6 Şubat 1989 tarihinde atılmıştır. O tarihte Ankara Büyükşehir Belediyesi, Türk-Kanada Konsorsiyumu olan UTDC-GAMA-Güriş firmaları arasında proje yapım sözleşmesi imzalanmıştır.[5] O dönemki sözleşme Yap-İşlet Devret (YİD) modeline göre metronun yapılmasını içeriyordu. Dönemin belediye başkanı Mehmet Altınsoy döneminde ihale edilen metro, Murat Karayalçın döneminde ihale modelinin değiştirilerek çalışmalarına devam edildi.[6] 13 Mayıs 1991 tarihinde Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı, EGO ve yükleniciler arasında imzalanan bir mutabakat muhtırasıyla YİD modelinden vazgeçilerek anahtar teslim yöntemine dönüştürülmüştür ve 29 Mart 1993 tarihinde yapım işine başlandı.[7] 28 Aralık 1997 tarihinde inşaatın tamamlanmasıyla Ankara'nın ilk metro hattı işletmeye alındı.

M2, M3, M4 hatları

Ankara'da ilk metro hattının faaliyete geçmesinden sonra Ankara'da oluşan yeni yerleşim yerlerine ve hali hazırda yoğun nüfuslu yerleşim yerlerine metro hatları tasarlanmaya başlandı. Bu kapsamda Keçiören, Çayyolu ve Sincan ilçelerine giden üç ayrı metro hattı projelendirildi. 2001 yılında Keçiören'e gidecek M3 hattının[8], 2002 yılında Koru istikametine gidecek M2 hattının[9] ve 2003 yılında da Keçiören'e gidecek M4 hattının[10] inşaatları başladı. Söz konusu metro hatları inşaatları başladıktan iki yıl içinde tamamlanması öngörülüyordu. Belediyenin metro inşaatları için yeterli ödenek ayırmaması inşaatların durmasına ve senelerce şantiyelerin atıl bir şekilde durmasına sebep olmuştur. 7 Mayıs 2011 tarihinde büyükşehir belediyesi üç metro hattını da Ulaştırma Bakanlığı'na devretmiştir.

Ulaştırma bakanlığı devredilen metro hatlarını kısa süre içinde ihale yoluyla inşaatlarına devam ettirmiştir. Yeniden başlayan metro inşaatlarının bazılarında duraklar güncel yerleşim birimlerine göre güncellenmiştir.  İhalelerden sonra metro inşaatları bitmiştir. M3 hattı 12 Şubat 2014 tarihinde[8], M2 hattı 13 Mart 2014 tarihinde[11], M4 hattı da 5 Ocak 2017 tarihinde[12] işletimlere alınmıştır.

Ağ
Ankara metrosunun şematik haritası.

M1
M1: Kızılay – Batıkent

Kızılay • Sıhhiye • Ulus • Atatürk Kültür Merkezi • Akköprü • İvedik • Yenimahalle • Demetevler • Hastane • Macunköy • Ostim • Batıkent

M2
M2: Kızılay – Koru

Kızılay • Necatibey • Milli Kütüphane • Söğütözü • MTA • ODTÜ • Bilkent • Tarım Bakanlığı-Danıştay • Beytepe • Ümitköy • Çayyolu • Koru

M3
M3: Batıkent – OSB-Törekent

Batıkent • Batı Merkezi • Mesa • Botanik • İstanbul Yolu • Eryaman 1-2 • Eryaman 5 • Devlet Mah • Harikalar Diyarı • Fatih • GOP • OSB-Törekent

M4
M4: Atatürk Kültür Merkezi – Gazino (Şehitler)

Atatürk Kültür Merkezi • ASKİ • Dışkapı • Meteoroloji • Belediye • Mecidiye • Kuyubaşı • Dutluk • Şehitler-Gazino

İstasyonlar
Ana madde: Ankara metrosu istasyonları listesi

Ankara metrosunda kırk iki istasyon bulunmaktadır.[13] Kızılay istasyonu, aktif olarak en çok hat geçen istasyondur.

Gelecekteki genişletmeler

M4 uzatması

Atatürk Kültür Merkezi'nden sonra, Hızlı Tren Garı - Sıhhiye - Kızılay olarak üç istasyon daha yapılmaktadır. Bu uzatma 3,3 km'dir. 4 Aralık 2017 tarihinde sözleşme imzalanmış olup, 5 Aralık 2017 tarihinde yer teslimi yaparak işlere başlanmıştır.[14] İnşaatın 2021 yılında bitmesi beklenmektedir.[15]

M4: Kızılay – Atatürk Kültür Merkezi

Kızılay • Adliye • TCDD Hızlı Tren Garı

M5

Kuyubaşı (M4) - Esenboğa Havalimanı - Yıldırım Beyazıt Üniversitesi arasında yapılması planlanan M5 hattının yapımı Türkiye Cumhuriyeti Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından gerçekleştirilecektir.[16] Uzunluğu 27 km olacaktır.[17] Esenboğa Raylı Sistem Bağlantısı Etüt, Proje ve Mühendislik hizmetleri Keçiören Kuyubaşı-Esenboğa Havalimanı- Yıldırım Beyazit Üniversitesi olmak üzere etüt proje çalışmaları 2016 yılında tamamlanmıştır. İhale hazırlık çalışmaları devam etmektedir. 2020 yılında ihalenin yapılması planlanmaktadır.[18]

M5: Kuyubaşı – Esenboğa - YBÜ

Kuyubaşı • Kuzey Ankara • Pursaklar • Saray • Fuar Alanı • Esenboğa Havalimanı • YBÜ

Hattın ikinci etabı ile Esenboğa Havalimanı yolcularının Kuyubaşı istasyonundan aktarma yapmadan kesintisiz olarak Tren Garı'na ulaşımı sağlanacaktır.[19]

M5: Kuyubaşı – Gar

Güneşevler • Siteler • Demirlibahçe • Hastaneler • Gar

Çubuk metrosu

Yıldırım Beyazıt Üniversitesi – Çubuk Raylı Sistem Bağlantısı Projesi'nin hat uzunluğu 15.835 metre olup mevcut karayolu güzergâhını takip edecektir. Proje kapsamında beş adet istasyon yer almaktadır.[20]

Çubuk metrosu: Çubuk – YBÜ

DHMİ • Güldarpı • Sünlü • Sanayi • Çubuk

Etlik metrosu

Yüksek Hızlı Tren Garı'ndan başlayarak Etlik Şehir Hastanesi'nden geçen hat, Ovacık'ta son bulacaktır. Projesi hazırlanmakta olup Şehir Hastanesi'nin ulaşım ve Etlik semtinin trafik yoğunluğu azaltılacaktır.[21]

Hizmetler

AnkaraKart: Metro biletleri aynı zamanda Ankaray ve EGO otobüslerinde de kullanılabilir.

  • Tek biniş bedeli: Ankara metrosu, Ankaray ve EGO otobüsleri için Manyetik Kart satılmamaktadır. Otobüslerde ya da metro gişelerinde nakit para kabul edilmemektedir. Otobüslere ve metrolara tam kart ile 3.25'e,indirimli kartlarla ise 1.75 Türk lirasına binilebilmektedir.
  • Aktarma: AnkaraKart alındığında 75 dakika içerisinde diğer binişler için tam kartlardan 1.60 lira, indirimli kartlardan ise 75 kuruş aktarma ücreti alınmaktadır. 75 dakikalık süre içinde en fazla 2 defa transfer imkânı sağlanmıştır.[22]

Trenler

M1 hattında kullanılan orijinal araçlar Toronto metrosunda kullanılan Bombardier Transportation tarafından üretilen altıncı nesil H-serisi trenlerin modifiyeli haliydi. Bu trenlerden toplam 108 vagon vardı ve genellikle M1 hattında altılı set halinde 18 tren olarak kullanıldı. Vagonların koltukları sert plastikten imal edilmiştir ve hepsi uzunlamasına vagonlara monte edilmiştir. Sandalyelerin hiçbiri gidiş güzergahlarının önüne ya da arkasına bakacak şekilde monte edilmemiştir ve araçların en ön ve en arkalarında koltuk bulunmamaktaydı.

2012 yılında hem M1 hattındaki trenleri yenileme amacıyla hem de yeni açılan M2, M3 ve M4 hatlarında kullanılmak üzere Çinli CRRC Zhuzhou firmasına 324 araçlık sipariş vermiştir.[23] Günümüzde metro hatlarında kullanılan bu siparişler altılı set halinde 54 tren olarak söz konusu dört hatta hizmet vermektedir.

Kaynakça
  1. (PDF) https://web.archive.org/web/20210108061549/https://www.ego.gov.tr/dosya/indir/21822.pdf. 8 Ocak 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Eksik ya da boş |başlık= (yardım)
  2. [www.imo.org.tr/resimler/ekutuphane/pdf/1223.pdf "Türkiye Raylı Sistemleri Yeniden Keşfediyor Murat Karayalçın'la Ankara Metrosu Üzerine Söyleşi"] |url= değerini kontrol edin (yardım) (PDF). İnşaat Mühendisleri Odası. Temmuz 1996. Erişim tarihi: 16 Ocak 2021.
  3. Mutlu Türkmen, KENT İÇİ TOPLU TAŞIMADA RAYLI SİSTEMLERİN YERİ VE ANKARA METROSU İLE ANKARAY ÖRNEKLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ (THE IMPORTANCE OF RAIL TRANSIT IN URBAN MASS TRANSPORTATION AND EVALUATION OF ANKARA METROSU AND ANKARAY SAMPLES), Ağustos 2001
  4. "Ankara'da Raylı Ulaşım". Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi. 2003. Erişim tarihi: 18 Ocak 2021.
  5. "Ankara metro sözleşmesi". Milliyet Gazetesi. 6 Şubat 1989. 19 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2021.
  6. Şehriban OĞHAN, Hülya GÜZEL (9 Ocak 1998). "Başkent'te metrolu günler". Hürriyet Gazetesi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2021.
  7. "Ankara Metrosu 20 Yaşında". Haber Ankara. 29 Aralık 2017. Erişim tarihi: 18 Ocak 2021.
  8. "(M3) Batıkent - Sincan Metrosu". EGO Genel Müdürlüğü. 4 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2021.
  9. "AŞTİ-Çayyolu metro yapıımına başlanıyor". 19 Eylül 2002. Erişim tarihi: 18 Ocak 2021.
  10. [www.diken.com.tr/gokcekin-ustalik-eseri-kecioren-metrosunda-13-yil-sonra-test-surusleri-basladi/ "Gökçek'in 'ustalık eseri' Keçiören metrosunda 13 yıl sonra test sürüşü!"] |url= değerini kontrol edin (yardım). 31 Ağustos 2016. Erişim tarihi: 18 Ocak 2021.
  11. "(M2) KIZILAY - ÇAYYOLU METROSU". EGO Genel Müdürlüğü. 4 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2021.
  12. "(M4) KEÇİÖREN - ATATÜRK KÜLTÜR MERKEZİ - KIZILAY METROSU". EGO Genel Müdürlüğü. 4 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2021.
  13. "GENERAL DIRECTORATE of EGO - THE SUBWAY SYSTEMS - OPERATED RAIL SYSTEM LINES". General Directorate of EGO. 29 Ağustos 2012. 26 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2014.
  14. "AKM-Gar-Kızılay Metro Uzatması" (PDF). Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı. 13 Ekim 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
  15. https://www.ego.gov.tr/tr/sayfa/2110/m4-ankara-metrosu4-tandogankecioren-
  16. http://www.milliyet.com.tr/esenboga-ya-metroda-takvim-belli-oldu/ekonomi/ekonomidetay/12.04.2013/1692815/default.htm
  17. http://www.gazetevatan.com/esenboga-havalimani-metrosu-uzatilacak-922729-ekonomi/
  18. "Esenboğa Havalimanı Raylı Sistem Bağlantısı (Etüt)" (PDF). Ulaşımda ve İletişimde Ankara. Ulaştırma Bakanlığı. 13 Ekim 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.
  19. http://www.gazeteilksayfa.com/sitelere-metro-mujdesi-42967h.htm
  20. http://cubukanahaber.com/cubuk-metrosu-nun-proje-tanitim-dosyasi-yayimlandi/1307/
  21. https://www.emlak365.com/emlak-haberleri/cumhurbaskani-erdogan-dan-ankara-ya-6-yeni-metro-hatti-mujdesi-geldi-h12940.html
  22. https://www.ego.gov.tr/tr/sayfa/2098/tasima-ucretleri
  23. "Ankara opens metro Line M4". Inernational Railway Journal. 5 Ocak 2017. 24 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.