Arap-Bizans savaşları (780-1180)

780-1180 yılları arasında Bizans İmparatorluğu ile Abbâsî ve Fâtımî halifelikleri, Irak, Filistin, Suriye, Anadolu ve Güney İtalya bölgelerinde Doğu Akdeniz'de üstünlük sağlamak için bir dizi muharebede savaşmışlardır. Belirsiz ve yavaş sınır savaşları sonrasında, 10. yüzyılın sonu ve 11. yüzyılın başlarında neredeyse kesintisiz Bizans zaferleri dizisi, üç Bizans imparatorunun, yani II. Nikiforos, I. İoannis ve nihayet II. Basileios'un, başarısız Herakleios Hanedanı yönetiminde 7. yüzyıl Arap-Bizans savaşları sırasında İslam'ın yayılışı ile kaybedilen toprakları tekrar ele geçirmelerine neden oldu.[4]

Arap-Bizans savaşları (780-1180)
Arap-Bizans savaşları
Tarih780–1180 (400 yıl, )
Bölge
Anadolu, Sicilya, Güney İtalya, Mısır, Kuzey Afrika, Suriye, Mezopotamya ve Filistin.
Sonuç Mutlak Bizans zaferi
Coğrafi
Değişiklikler		 Sicilya Aglebi Emirliği tarafından ilhak edildi. Suriye, Girit, Anadolu'nun Kıbrıs parçası ve Mezopotamya, Bizans yeniden fetihleri sırasında tekrar alındı
Taraflar
Bizans İmparatorluğu
Kutsal Roma İmparatorluğu[1]
İtalyan şehir devletleri
Haçlı devletleri		 Fâtımî Devleti
Abbâsîler
Ukayliler
Hamdaniler
Sicilya Emirliği
Girit Emirliği
Komutanlar ve liderler
Bizans imparatorları
Themaların Stratigos'ları
Filoların Drungarios'ları		 Fâtımî hükümdarları
Abbâsî halifeleri
Güçler
Toplam güç 773 yılında 80,000
Toplam güç 1025 yılında 100,000
Toplam güç 1140 yılında 50,000 + milisler		 Abbâsî gücü 781 yılında 100,000[2]
Abbâsî gücü 806 yılında 135,000[2][3]

Sonuç olarak, başkent Şam da dahil olmak üzere Suriye'nin büyük bölümü,[4] Bizanslılar tarafından, sadece birkaç yıl olsa bile, Suriye'nin yeni theması genişleyen imparatorluğa entegre edildi. Bu zaferlerden elde edilen doğal zenginliklere ve servet ve insan gücüne ek olarak Bizanslar, Hristiyanlık için kutsal ve önemli sayılan Antakya şehri gibi toprakları yeniden ele geçirerek, Hristiyanlığın en önemli beş Patriklikliğinden (Pentarşi) ikisini elinde tutarak rakiplerine psikolojik bir yenilgi uyguladı.[5] Bununla birlikte, Araplar, Bizans'ın azılı düşmanı kalmışlar ve yaklaşık 970 sonrası geçici bir Fâtımî toparlanması 970 önceki zaferlerin çoğunu tersine çevirme potansiyeline sahiptiler.[6] Bizans, Filistin'in büyük bir bölümünü ele geçirirken, Kudüs'e dokunulmadan kaldı ve seferlerden gelen ideolojik zafer, Bizans'ın Hristiyanlığın bu dördüncü Patrikliğine ait koltuğu geri alması kadar büyük değildi. Bizans'ın yavaş ama başarılı Sicilya'yı fethetmeye çalışması ciddi bir başarısızlıkla sonuçlandı.[7] Suriye, Antakya şehrinin Türkler tarafından yaklaşık 1084 yılında alınmasına kadar bir Bizans eyaleti kalacaktı.

Haçlılar şehri 1097'de Hristiyanlığa geri getirdiler, ancak Kudüs ve Antakya'daki Haçlı Krallıkları üzerinde Bizans hamiliği I. Manuil yönetiminde kuruldu.[8] Manuil'in 1180'de ölümü Konstantinopolis'ten çok uzaktaki askeri seferleri sona erdirdi ve Dördüncü Haçlı Seferi sonrasında hem Bizanslılar hem de Araplar, sırasıyla 15. ve 16. yüzyıllarda Osmanlı Türkleri tarafından fetih edilmelerine kadar, başka çatışmalara girdiler.

Arka Plan, 630–780

629'da, Bizans İmparatorluğu ile Araplar arasındaki çatışma, iki tarafın Mute Muharebesi ile karşı karşıya kalmalarıyla başladı. Yakın zamanda İslam dinin kabul eden ve İslam Peygamber'inin Bizans ve İran İmparatorluklarına karşı Cihat çağrısı ile birleşilmesiyle hızla ilerledi ve yaklaşık 620 yılında Pers istilalarında gerçekleşen kayıpları tekrar kazanıp bir araya getirememiş Bizans İmparatorluğu'nun kaosundan yararlandı. İmparatorluk 642'ye gelindiğinde Mısır, Filistin, Suriye ve Mezopotamya'yı kaybetti.[9] Arazisinin ve kaynaklarının üçte ikisinin (Mısır'ın tahıl arzının çoğunu) kaybetmesine rağmen İmparatorluk, Thema sistemi etkinliği ve orduya silah ve yiyecek temin etmeyi amaçlayan reforma tabi bir Bizans ekonomisi sayesinde 80.000 asker bulunduruyordu.[10] Bu reformlarla Bizanslılar Araplara karşı bir takım mağlubiyetler yaşattı; 674 ve 717 olmak üzere iki kez Konstantinopolis'te ve 740'ta Akroinon'da.[11] III. Leon'un (Bizans'ı 717 ve 740'ta zafere götüren) oğlu V. Konstantinos, Theodosioupolis ve Melitene'i ele geçiren başarılı bir hücum başlatarak babasının başarılarına devam ettirdi. Bununla birlikte, bu fetihler geçiciydi; İkonoklazm İhtilafı, İrini ve onun haleflerinin etkisiz yönetiminin, Frank Karolenj İmparatorluğu altındaki Batı Roma İmparatorluğu'nun dirilişi ve Bulgar istilaları ile birleşmesi, Bizans tekrar savunmaya geçtiği anlamına geldi.

780–842 Dönemi

II. Mihail ve Halife Memun

780 ile 824 yılları arasında Araplar ve Bizanslar sınır çatışmasına girdiler; Anadolu'ya yönelik Arap baskınları, Abbâsî Halifeliğinin Hristiyan tebasını "çalan" ve onları nüfusu artırmak için Anadolu çiftlik alanlarına zorla yerleştiren (ve dolayısıyla daha çok çiftçi ve daha fazla asker sağlayan) Bizans baskınlarına karşılık olarak verilmiş yanıttı. Ancak II. Mihail'in 820'de iktidara yükselişi ile durum değişti. Asi Slav Thomas ile uğraşmak zorunda kalan Mihail, 824 yılında düşen Girit'e karşı 40 gemi ve 10.000 asker ile yapılan küçük Arap istilasına karşı koyabileceği birkaç askeri birliği vardı.[12] 826'da bir Bizans karşı saldırısı sefil bir şekilde başarısız oldu. Daha da kötüsü, 827'de Tunuslu Arapların Sicilya'yı istila etmesi oldu.[12] Öyle olsa bile, Sicilya'daki Bizans direnişi şiddetli ve başarısız değilken; Araplar, Halifeliğin iç çekişmelerinin kanseri ile çabucak etkilenmişlerdi. O yıl Araplar Sicilya'dan atıldı ancak geri döneceklerdi.

Theofilos ile Halifeler Memun ve Mutasım

829'da II. Mihail öldü ve oğlu Theofilos yerine geçti. Theofilos, Arap rakiplerine karşı zafer ve mağlubiyet içeren karışık bir diyet aldı. MS 830'da Araplar Sicilya'ya geri döndüler ve bir yıl süren kuşatma sonrasında Hristiyan rakiplerinden Palermo'yu aldılar ve ertesi 200 yıl boyunca fethi tamamlamak için orada kalacaklardı ve bu da asla Hristiyan karşı atağı eksikliği değildi.[13] Bu arada Abbâsîler, MS 830 yılında Anadolu'ya yönelik bir istila başlattılar. Memun zafere kazandı ve bir takım Bizans kaleleri kaybedildi. Theophilos cesaretini kırmadı ve 831 yılında Müslümanlardan Tarsus'u ele geçirdi.[14] Zaferi Kapadokya'da iki Bizans yenilgisi takip etti, onu 837'de intikamcı Bizans birlikleri tarafından Melitene, Samosata ve Zapetra'nın tahrip etmesi takip etti. Ancak Mutasım, Dazimon, Ancyra ve nihayetinde Amorium zaferleri ile üstünlük kazanmıştı;[14] sonuncusunun yağmalanması Theofilos için büyük üzüntü yarattığından ve 842'de ölüm nedenlerinden biriydi.

III. Mihail'in seferleri, 842–867

III. Mihail, babası öldüğünde sadece iki yaşındaydı. Annesi İmparatoriçe Theodora naibe oldu. Rejim nihayet ikonoklazmı kaldırdıktan sonra, Sarazenler ile olan savaş devam etti. Girit'i kurtarmak için bir sefer 853'te başarısız olmasına rağmen, Bizans 853 ve 855'te üç büyük başarı kaydetti. Bir Bizans filosu Dimyat'da direnç ile karşılaşmamış ve limanda bulunan tüm gemileri ateşe vererek, birçok tutsak ile geri dönmüştür.[15] Konstantinopolis için hala daha iyisi, Araplar tarafından sonsuza kadar kaybına neden olan Melitene Emirliği tarafından umutsuz ve boşuna savunmadır.[16] Ermenistan'ın Arap valisi kendi alanını kontrolünü kaybetmeye başlayınca Arapları yaralayan aşağılama eklendi. 9. yüzyıldan sonra Araplar asla Doğu'da egemen konumda olamadı.

Bununla birlikte, Batı'da, işler Sarazenler için iyi gitti; Messina ve Enna 842 ve 859'da düşerken, Sicilya'daki İslami başarı, Cihad savaşçılarını 847'de Bari'ye almayı ve 871'e kadar sürecek olan Bari Emirliği'ni kurmaya teşvik etti. Güney İtalya'ya istila eden Araplar, Frank güçlerinin dikkatini kuzeye çekti.

III. Mihail, öncelikle Girit'i Araplardan geri almaya karar vererek durumu düzeltmeye karar verdi. Ada, güney İtalya ve Sicilya'daki operasyonlar için ya da hala direnen Bizans birliklerinin tutunabilmesi için en azından bir arz üssü için mükemmel bir üs görevi görebilirdi. 865'te III. Mihail'in dayısı ve rejiminin en önemli üyelerinden biri olan Bardas istila etmesi gönderildiği sırada I. Basileios ve III. Mihail (ilki, geleceğin imparatoru oldu ve ikincisinin gözdesiydi) tarafından karısına karşı potansiyel bir komplo keşfedildi. Bu nedenle İslami Girit, Bizans'ın en büyük generalinin o sırada işgalinden kurtuldu.[17]

I. Basileios ve VI. Leon'un seferleri, 867–912

I. Basileios

Öldürülen selefi gibi I. Basileios dönemi de Araplara karşı yenilgi ile zafer karışımı gördü. Doğu'daki Fırat vadisindeki Bizans başarısı, Batı'da Sarazenler'in 873 yılında Dalmaçya kıyılarından sürüldü ve 876'da Bari Bizans'ın eline geçti.[18] Bununla birlikte, Siraküza 878'de Sicilya Emirliği'nin elin geçti ve daha fazla yardımsız Bizans Sicilyası kaybolmuş gibi görünüyordu.[18] 880'de Taranto ve çoğu Calabria İmparatorluk birliklerinin eline geçti. Calabria, Roma'nın Aigyptos öncesi ekmek sepeti olmuştu, bu yüzden sadece bir propaganda zaferinden daha fazla bir şeydi.

VI. Leon

886 yılında ölen I. Basileios geleceğin VI. Leon'un aslında onun metresi Eudokia İngerina'nın gayri meşru oğlu olduğuna ikna olmuştu. VI. Leon'un hükümdarlığı Araplara karşı kötü sonuçlar verdi. 904 yılında bir Bizans ordusu ve filosu Tarsus'a doğru yola çıkıp ve limanlardan ayrılmasının Araplar için önemi, Selanik'in Bizanslılar önemi kadardı, bunun intikamını Girit'in Sarazenler'i Selanik'i vahşice yağmalayarak aldılar.[19] Diğer önemli olaylar arasında 902'de Taormina'nın kaybı ve Girit'in altı ay kuşatılması yer alır. Seferin komutanı Himerios'a İmparator'un ölümünün haberi geldiğinde sefer yola çıkmıştı, Konstantinopolis'ten çok uzak olmayan bir yerde neredeyse tamamen yok edildi (Himerios kaçtı).[20]

I. Romanos ve VII. Konstantinos, 920–959

Bu zamana kadar Bizans İmparatorluğu yalnızca hayatta kalma ve halihazırda sahip oldukları şeyleri korumakla ilgileniyordu. Sicilya'nın Arap fethi planlandığı gitmediği gitmediği halde, Girit'e ve Sicilya'ya yapılan çok sayıda sefer Herakleios'un başarısızlıklarını anımsatıyordu. Leon'un 912'de ölmesinden sonra İmparatorluk, yedi yaşındaki VII. Konstantinos'un naipliği ve Bulgar I. Simeon'un istilasına uğramış Trakya sorunları ile karışık hale geldi.[21]

Ancak durum, amiral Romanos Lekapenos, görece işe yaramayan üç oğlu ve VII. Konstantinos'un eş imparator olarak iktidarı ele geçirmesi yönetimsel iç sorunlar sona erdi. Bu arada, Bulgar sorunu az çok Simeon'un 927'de ölümü ile kendiliğinden çözüldü, bu nedenle Bizans generali İoannis Kurkuas Sarazenler'e karşı 923 ile yaklaşık 950 arasında agresif bir sefer başlatmayı başardı.[22] Ermenistan, İmparatorluk içinde tekrar bir araya geldi, 9. yüzyıldan beri yıkılmış bir emirlik olan Melitene imparatorluğa ilhak edildi. 941'de İoannis Kurkuas, Kiev Büyük Knezi I. İgor'un istilasına karşı orduyu kuzeye çevirmek zorunda kaldı, ancak hiçbir Bizans ordusunun Herakleios'un günlerinden bu yana ulaşamadığı Edessa'ya kuşatmak için geri döndü. Sonunda Muttaki, değerli bir Hristiyan kutsal emaneti olan "Kutsal Mendil"'i verince şehir özgürlüğünü korumayı başardı.[23]

VII. Konstantinos, 945'te tam güce kavuştu. Selefi Romanos, Batı'da Bulgarlara karşı barış sağlamak için diplomasiyi kullanmayı başardıysa da, Doğu barış için silah kuvvet kullanımı gerektiriyordu. VII. Konstantinos, en güçlü müttefiki Fokas ailesine döndü. Başlangıçta Yaşlı Bardas Fokas, VII. Konstantinos'un iddialarını I. Romanos'unkilere karşı desteklemesi ve Armeniakon Theması strategos'u olması onu Halifeliğe karşı savaş için ideal bir aday haline getirdi.[24] Bununla birlikte, Bardas 953'te pek başarılı olamadan yaralandı, ancak oğlu Nikiforos Fokas Halifeliğe ciddi bir yenilgi yaşattı: Adata 957'de düşerken Nikiforos'un genç yeğeni İoannis Çimiskes Fırat vadisinde bulunan Samosata'yı 958'de ele geçirdi.[24]

II. Romanos, 959–963

II. Romanos, Herakleios'tan beri Bizans tarafından gerçekleştirilen en büyük seferi başlattı. Parlak Nikiforos Fokas'ın komutasında 50.000 asker, 1.000 ağır nakliye, 300'den fazla tedarik gemisi ve 2.000 Rum ateşi Gemisi'nden oluşan büyük bir kuvvet Girit'in İslam başkenti Kandiye için yola çıktı.[25] Sekiz ay süren kuşatma ve acı bir kıştan sonra,[25] Nikiforos kenti aldı. Yeniden fetih haberi, Konstantinopolis'te büyük bir zevkle karşılandı, Ayasofya'da Bizanslılar gece boyunca şükran için bulundu.[26]

Nikiforos, bu şükranın hiçbirini görmedi ve II. Romanos'un onun hırslarını besleyeceği korkusu nedeniyle zaferi reddetti.[26] Bunun yerine Nikiforos, hızla Hamdani Hanedanı'ndan Halep Emiri Seyfü'd Devle'nin üzerine Doğu'ya 30.000 askerle İmparatorluk topraklarına yürüdü,[26] Girit'teki ordunun yokluğundan yararlanmaya çalıştı. Emir, İslam dünyasında, toprakları Şam, Halep, Emesa ve Antakya'yı içeren en güçlü bağımsız hükümdarlardan biriydi.[26] Zaferle sonuçlanan seferden sonra seyfü'd Devle ezici miktarda esir yağma ile çıkmaza girdi. Nikiforos'un kardeşi Leo Fokas, küçük ordusu Emir'e karşı açık bir muharebeye girmedi. Bunun yerine, Seyfü'd Devle kendini 300 süvari ile muharebeden kaçarken buldu ve ordusunu Küçük Asya'nın dağ geçişlerinde mükemmel planlanmış bir pusu kurmak için böldü. Büyük memnuniyetle, Hristiyan tutsaklar yakın zamanda elde edilen Müslümanlar ile değiştirildi.[27]

Nikiforos kardeşi ile bir araya geldi ve ordu, 962 yılında birkaç hafta az olmayan harikalar yarattı; Kilikya'daki 55 tane surlu kasaba, İmparatorluk denetimine geri döndü.[27] Birkaç aydan az zamanda, Fokas kardeşler Halep duvarlarının önündeydiler. Bizanslılar şehre 23 Aralıkta saldırdılar Emir'in birkaç askeri tarafından can siperane savunulan iç kale hariç tümü yok edildi. Nikiforos çekilme talimatı verdi; Halep Emiri kötü yenildi ve artık tehdit oluşturamadı.[27] Hala kalede tutulan birlikler aşağılama ile görmezden gelindi. II. Romanos'un ölümünün haberi, Kapadokya'yı terk etmeden önce Nikiforos'a ulaştı.

Bizans dirilişi, 963–1025

II. Nikiforos Fokas, 963–969
İmparator II. Nikiforos

II. Romanos, güzel imparatoriçe Theofano'yı dul ve en büyük yedi yedi yaşından büyük olmayan dört çocuğu yetim bırakarak öldü. Diğer birçok naipler gibi, II. Basileios, düzensizlik, Nikiferos gibi hırslı generallerin entrikaları, ya da Makedonlar, Anadolular ve hatta Ayasofya'nın dindar kalabalığı arasındaki iç kavgalar düzensizliği kanıtladı.[28] Nikiforos 963'te zafer kazandığında, bir kez daha Doğu'daki Sarazenler düşmanlarına karşı sefer başlattı.

Kilikya'da bir dizi tekrarlanan Bizans seferlerinden sonra 965'te Tarsus düştü, aynı yıl Kıbrıs izledi.[5] 967'de yenilen Seyfü'd Devle, inme nedeniyle öldü,,[5] Nikephoros'u tek zorlu görevinden yoksun bıraktı. Seyfü'd Devle, kısa süre sonra bir imparatorluk vasalı haline gelen Halep'in yağmalanmasından tamamen kurtulamamıştı. 969 yılında, Antakya şehri, Bizanslılar tarafından yeniden alındı,[5] Suriye'deki ilk büyük şehir Araplar tarafından kaybedildi. Bizans başarısı genel değildi; 964'te Sicilya'yı almak için, Nikiferos'un gayri meşru bir yeğeni olan Manuil Fokas liderliğindeki bir ordu gönderildi ama başarısız oldu. 969'da Nikiforos, tahtı kendisi için alan I. İoannis Çimiskes tarafından sarayında öldürüldü[29]

I. İoannis Çimiskes, 969–976

971'de yeni Fâtımî Devleti sahneye girdi. Yeni olmanın gayretiyle, Fâtımîler Mısır, Filistin ve Suriye'nin çoğunu, Türk sorunu ile uğraşmaya başlamış güçsüz Abbâsîlerden aldılar.[6] İslamcı muhaliflerini mağlup eden Fâtımîler, Hristiyan Bizanslıların elindeki şehirler olan Antakya ve Halep'te durmak için bir neden görmediler ve fetihlerini daha da önemli hale getirdiler. 971'de Antakya'da başarısız bir saldırını, Bizans'ın Amida'nın dışındaki yenilgisi takip etti.[6] Bununla birlikte, I. İoannis Çimiskes, Nikiforos'tan daha büyük bir düşman olduğunu kanıtlayacaktı. 10.000 Ermeni birliği ve diğerleri ile birlikte güneyde iterek orada bulunan İmparatorluk mülklerini rahatlattı ve Bağdat'ı bir istila ile tehdit etti. Abbâsî başkentini işgal etme konusundaki isteksizliği, savunmasız ve moral bozucu olmasına rağmen, bir gizem olarak kalmaya devam etmektedir.[6]

Kilise meselelerine daha fazla zaman ayırdıktan sonra Çimiskes, 975 ilkbaharında döndü. Emevîlerin fethi yaklaşık yüz yıl sonra durdurulmuştu, ancak Çimiskes Fâtımî Halifeliğinin daha başlangıçta başarılarını kesti: Suriye, Lübnan ve Filistin'in büyük kısmı Bizans imparatorluk ordularının eline geçti.[30] Çimiskes'in hastalığının o yıl ve sonraki yıl ilerlemesi Kudüs'ü Hristiyan zaferinden mahrup etti.

II. Basileios, 976–1025

II. Basileios'un erken hükümdarlığı, İmparatorluk boyunca yaşanan iç savaşlar ile doludur. Bulgar Samuil'in istilaları ve Bardas Fokas ve Bardas Skleros isyanlarıyla uğraştıktan sonra, Basileios, dikkatini 995'te Halep Emiri'nin tehlikede olduğu Suriye'ye çevirdi.[31] Emir, Ebu Mansur Nizar El-Aziz Billah tarafından kuşatıldığında, emperyal bir vasal olarak, Bizans'tan askeri yardım talebinde bulundu. II. Basileios, 40.000 asker ile Konstantinopolis'i arkada bırakarak hızla ilerledi. Ordusuna, bir tanesi her biri askere, diğeri ise o askerin ekipmanı için olmak üzere toplam 80.000 katır verdi.[31] İlk 17 bin asker büyük bir hızla Halep'e geldi ve umutsuzca sayıları çok fazla olan Fâtımî ordusu geri çekildi. II. Basileios, güneyde, Emesa'yı istila ederek Trablusşam'a kadar ilerledi.[31] Basileios, Sarazen düşmanına karşı daha fazla sefer yürütmeksizin Bulgar cephesine döndü.

İki güç arasındaki savaş, Bizans'ın, Sur şehri'nde Fâtımî karşıtı bir ayaklanmayı desteklemesi nedeniyle devam etti. 998'de Bourtzes'in halefi Damian Dalassenos'un ardındaki Bizanslar Epemiye'ye bir saldırı başlattılar ancak Fâtımî generali Jaush ibn al-Samsama, 19 Temmuz 998'de onları savaşta yendi. Bu yeni yenilgi, II. Basileios'u bir kez daha Ekim 999'da Suriye'ye getirdi. Basileios, üç ayını boyunca Suriye'de, Bizans'ın Baalbek'e kadar baskın yapmak ve Şayzar'ı almak ve garnizon koymak ve çevresinde üç küçük kaleyi (Abu Qubais, Masyath, and 'Arqah) almak ve Rafaniya almak ile harcadı. Hims ciddi şekilde tehdit edilmedi, ancak Aralık ayında bir ay süren Trablusşam kuşatması başarısız oldu. Bununla birlikte, Basileios dikkatini Ermenistan'daki gelişmelere yöneltildiğinden Ocak ayında Kilikya'ya gitti ve Kahire'ye başka bir elçi gönderdi. 1000 yılında, iki ülke arasında on yıllık bir ateşkes imzalandı.[32][33] Hâkim (El-Hâkim bi-Emrillah)'ın (996-1021 arası hükümdar) hükümdarlığının kalan kısmı için, ilişkiler barışçıl olarak kaldı; zira Hakim iç meselelere daha çok ilgi duydu. Halep emiri Lu'lu'nun Fâtımî devletine bağlı kabul etmesi ve 1017'de şehrin emirliğine Fâtımî tarafından desteklenen Fatik Aziz el-Dawla'nın getirilmesi bile düşmanlıkların yeniden başlatılmasına yol açmadı, özellikle de Lu'lu'nun Bizans'a haraç ödemeye devam etmesi ve Fâtımî devletinden bağımsız bir hükümdar olarak hareket etmeye başlaması bunda etkili oldu.[34][35] Yine de, Hâkim'in kendi alanındaki Hristiyanlara zulüm etmesi ve özellikle Kutsal Kabir Kilisesi'nin tahrip edilmesi için 1009'da verdiği emir ile beraber, Fâtımî devletinin Halep'e müdahale etmesi ilişkileri zorladı ve 1030'ların sonlarına kadar Fâtımî-Bizans diplomatik ilişkilerinin ana odağı oldu.[36]

Nihai muharebeler

Arap dünyasının askeri gücü, Mezopotamya ve Suriye'de kayıplar ve Sicilya'nın yavaş fethi ile görüleceği üzere 9. yüzyıldan beri geriliyordu. Bizanslar Araplara karşı ufak başarılar elde ederken, 11. yüzyıl boyunca İmparatorluğun genel gerilemesini maskelemişlerdi.[37] VIII. Konstantinos'un (1025-1028 arası hükümdar) kısa ve olaysız saltanatını, yetersiz III. Romanos (1028-1034 arası hükümdar) izledi. Romanos ordusunu Halep'e yürüttüğünde Araplar tarafından pusuya düşürülmüştü.[38] Bu başarısızlığa rağmen Romanos'un generali Georgios Maniakes, bölgeyi kurtarabildi ve 1032'de Arap saldırısına karşı Edessa'yı savunabildi. III. Romanos'un halefi (ve muhtemelen katili) IV. Mihail (1034-1056 arası hükümdar), Georgios Maniakes'in komutasında Sicilya'ya karşı bir sefer talimatı verdi. İlk Bizans başarısı, 1038'de Messina'nın düşmesine ve ardından 1040 yılında Siraküza'nın düşmesine yol açtı, ancak sefer iç çekişmelerle boğulmuştu ve Güney İtalya'da Normanlar'a karşı felaket bir rotaya yönlendi.[7]

Bizans İmparatorluğu, Sicilya'nın ve güney İtalya'nın çoğunun kaybetmesinin ardından iç yönetimsel çatışmalar yüzünden çöktü. I. İsaakios 1057'de iktidara geldi,[39] ancak kısa, iki yıllık yönetimi etkili bir reform için çok kısa idi. Fâtımîler ve Abbâsî halifeliği halihazırda Selçuklu Hanedanı'na karşı meşguldü. Bizans, 1068'den 1071'e kadar ortak imparator olan Romen Diyojen döneminde bu tehdide uyanmıştı. 1071 yılında Malazgirt Meydan Muharebesi'nde Bizans, Alp Arslan komutasında Büyük Selçuklu İmparatorluğu'na yenildi.[40][41] Bizanslılar, bu yenilgi ile başlayan bir iç savaşla birlikte, 1091 yılına kadar Küçük Asya'nın birçoğunu Selçuklu Türklerine kaybettiler.[4]

1081 yılında I. Aleksios iktidara geldi ve Komninos Hanedanı yeniden başlatıp, restorasyonu başlattı. Bizans'ın dikkati bu dönemde başta Normanlar ve Haçlı Seferleri'ne odaklanmıştı ve II. İoannis dönemine kadar Araplarla tekrar savaşılmadı.

Mısır'a karşı Komninos seferleri
Levant, 1135

II. İoannis, Haçlı devletlerini Zengi kuvvetlerine karşı aktif bir şekilde savunan bir Haçlı yanlısı politika izledi. Ordusu ilerleyip ve Şayzar'ı kuşattı, ancak Antakya Prensliği hareket etmeyerek Bizans'a ihanet etti.[42] Bu nedenle, II. İoannis'in, Musul'un emirinin vasal olma ve Bizans'a yıllık bir vergi verme sözlerini kabul etmekten başka çaresi yoktu.[42] Diğer seçim, kuşatma ekipmanlarını güvenilmez Haçlıların eline bırakırken bir savaş riskiyle karşı karşıya kalmaktı. İoannis Zengi'yi yenebilirdi, ancak Bizans için tek potansiyel düşman Zengi değildi.

II. İoannis 1143 yılında öldü. Antakya Prensliği'nin aptallığı, Edessa'nın düşüş anlamına geliyordu ve şimdi büyük Patrikhane ön cephedeydi.[43] İkinci Haçlı Seferi'nde Şam kuşatması başarısız olması Krallığı güneye Mısır'a dönmeye zorladı.[44] Yeni Bizans İmparatoru I. Manuil, Haçlılar ile paylaşılsa bile tahıl ve yerli Hristiyan iş gücü (Kıptîler'den gelen) olarak büyük kaynaklara sahip Mısır'ı ele geçirmenin az bir ödül olamaması fikrinden memnundu. Ne yazık ki, Manuil, Haçlılar için çok acele çalıştı. 1169'da 3 ay süren Dimyat kuşatması başarısız olmasına rağmen,[45] Haçlılar, zafer ve mağlubiyet (çeşitli istilaların başarısız olmasıyla) içeren karışık bir diyet aldılar. Haçlılar, başkenti küçük bir Haçlı garnizonuna teslim etmek ve yıllık bir ödemek için Fâtımîler ile müzakere edebildiler,[46] ancak Müslümanların artan gücü ile birleşen bir Haçlı antlaşma ihlali, Selahaddin Eyyubi'nin Suriye ve Mısır'ın efendisi olmasına neden oldu.

Selahaddin Eyyubi Mısır'ı aldıktan sonra 1171'de Kudüs Kralı I. Amalrik bizatihi Konstantinopolis'e geldi.[47] 1177'de 150 gemilik bir filo Mısır'ı işgal için Manuil tarafından yollandı fakat filo, Akka açıklarında Flandra Kontu Philip ve Kudüs Krallığı'nın birçok önemli aristokratının yardım etmeyi reddetmesi üzerine eve geri döndü.[48]

O yıl, Manuil, Anadolu Selçuklu Devleti sultanı II. Kılıç Arslan'a Miryokefalon Muharebesi'nde yenildi.[49] Buna rağmen, Bizans İmparatoru, ordusunu güneyde hac güzargahı boyunca ilerletip ve Selahaddin Eyyubi'nin kuvvetlerine karşı güç göstermeyi planlayarak Suriye'ye ilgi duymaya devam etti. Bununla birlikte, Manuil'in hedeflerinin çoğu gibi bu da gerçekçi olmadığı kanıtlanmıştı ve son yıllarını verimsiz Arap seferleriyle boşa geçen zamanla kötüye gitmiş olan Doğu cephesini Anadolu Selçuklu Devleti'ne karşı yeniden kurmak için çok çalışmak zorunda kaldı.

Ayrıca bakınız

Kaynakça
Özel
  1. Occasional alliances against Saracen piracy were concluded
  2. Kennedy, Hugh (2001). The Armies of the Caliphs: Military and Society in the Early Islamic State. ss. 99.
  3. Even if Byzantium had survived the worst the Arabs could do, its troubles were far from over. The caliphate was still much stronger than the empire. Warren Treadgold, The Oxford Dictionary of Byzantium, pg 138.
  4. Magdalino, Paul (2002). The Oxford History of Byzantium. New York: Oxford UP. s. 180.
  5. Norwich 1997, s. 192
  6. Norwich 1997, s. 202
  7. Norwich 1997, s. 221
  8. Magdalino, Paul (2002). The Oxford History of Byzantium. New York: Oxford UP. s. 189.
  9. Treadgold, Warren (2002). The Oxford History of Byzantium. New York: Oxford UP. s. 131.
  10. Treadgold, Warren (2002). The Oxford History of Byzantium. New York: Oxford UP. s. 144.
  11. Treadgold, Warren (2002). The Oxford History of Byzantium. New York: Oxford UP. s. 139.
  12. Magdalino, Paul (2002). The Oxford History of Byzantium. New York: Oxford UP. s. 171.
  13. Norwich 1997, s. 134
  14. Norwich 1997, s. 137
  15. Norwich 1997, s. 140
  16. Norwich 1997, s. 141
  17. Norwich 1997, s. 149
  18. Norwich 1997, s. 155
  19. Norwich 1997, s. 161
  20. Norwich 1997, s. 164
  21. Norwich 1997, ss. 168–174
  22. Norwich 1997, s. 174
  23. Norwich 1997, s. 177
  24. Norwich 1997, s. 181
  25. Norwich 1997, s. 184
  26. Norwich 1997, s. 185
  27. Norwich 1997, s. 186
  28. Norwich 1997, ss. 187–190
  29. Norwich 1997, s. 197
  30. Norwich 1997, s. 203
  31. Norwich 1997, s. 212
  32. Lev (1995), pp. 203–205
  33. Stevenson (1926), p. 252
  34. Lev (1995), p. 205
  35. Stevenson (1926), pp. 254–255
  36. Lev (1995), pp. 203, 205–208
  37. Norwich 1997, s. 217. Sayfanın başlığı, "The Decline Begins, 1025 - 1055" (Düşüş Başlıyor)
  38. Norwich 1997, s. 218
  39. Norwich 1997, s. 234
  40. Norwich 1997, s. 240
  41. Haldon 2002, ss. 45–46
  42. Norwich 1997, s. 271
  43. Norwich 1997, s. 272: "Not only had they made no further progress against the Saracens; they had failed even to preserve John's earlier conquests."
  44. Norwich 1997, s. 279
  45. Madden 2004, s. 69
  46. Madden 2004, s. 68
  47. Magdalino 1993, s. 75
    * H.E. Mayer, The Latin East, 657
  48. J. Harris, Byzantium and The Crusades, 109
  49. Madden 2004, s. 71
Genel
  • Haldon, John (2002). Byzantium at War 600 - 1453 (İngilizce). Oxford: Osprey. ISBN 978-1-84176-360-6.
  • Kennedy, Hugh (2001). The Armies of the Caliphs: Military and Society in the Early Islamic State (İngilizce). Londra: Routledge. ISBN 0-415-25093-5.
  • Madden, Thomas (2004). Crusades The Illustrated History (İngilizce). Ann Arbor: University of Michigan Press. ISBN 978-0-472-11463-4.
  • Magdalino, Paul (1993). "The Empire of Manuel I Komnenos, 1143-1180" (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. OCLC 55756894..
  • Mango, Cyril (2002). The Oxford History of Byzantium (İngilizce). Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-814098-6.
  • Norwich, John Julius (1997). A Short History of Byzantium (İngilizce). New York: Vintage. ISBN 0-679-77269-3.
  • Santagati, Luigi (2012). Storia dei Bizantini di Sicilia (İtalyanca). Caltanissetta: Lussografica. ISBN 978-88-8243-201-0.
  • Sherrard, Philip (1966). "Byzantium" (İngilizce). New York: Time-Life Books. OCLC 506380.
  • Treadgold, Warren (2001). A Concise History of Byzantium (İngilizce). Basingstoke: Palgrave. ISBN 0-333-71829-1.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.