General Dynamics F-16 Fighting Falcon

F-16 Fighting Falcon (Savaşan Şahin), çok amaçlı, tek jet motorlu savaş uçağı. General Dynamics şirketi tarafından, ABD Hava Kuvvetleri için geliştirilmiştir. Hafif avcı uçağı olarak tasarlanmış olmasına rağmen birçok başka amaç için de kullanılmakta olan avcı uçağıdır. Geniş kullanım alanı ve olağanüstü manevra kabiliyetiyle birçok ülkeye ihraç edilmiştir. Faal olarak çeşitli ülkeler tarafından kullanılmaktadır. II. Dünya Savaşı sonrası üretilen uçaklar içinde, MiG-21'den (10,000+) ve F-4 Phantom-II'den (5195) sonra en çok üretilen 3'üncü savaş uçağıdır. Temmuz 2016 itibarıyla 4.573 adet üretilmiştir.[4]

F-16 Fighting Falcon
2008'de Irak üzerinde uçan bir USAF F-16C
Türü Çok Amaçlı Savaş Uçağı
Ulusal köken  ABD
Üretici General Dynamics
Lockheed Martin
Tasarımcı General Dynamics
İlk uçuş

20 Ocak 1974 (Resmi Olmayan)

2 Şubat 1974
Hizmete giriş 17 Ağustos 1978-günümüz
Durumu Etkin hizmette
Ana kullanıcı ABD Hava Kuvvetleri
Diğer kullanıcılar Türk Hava Kuvvetleri
İsrail Hava Kuvvetleri
Mısır Hava Kuvvetleri
Üretim aralığı 1972-2017, 2019-günümüz [1]
Üretim sayısı 4,604 (Haziran2018)[2][3]
Program maliyeti US $18,7 Milyar
Birim maliyeti F-16A/B: US$ 14.6 milyon (1998)
F-16C/D: US$ 18.8 milyon (1998)
Gelişimi YF-16 (General Dynamics Model 401)
Değişimleri General Dynamics F-16XL
Mitsubishi F-2
Lockheed Martin F-21 Viper

Genel bilgiler

1960'ların sonunda başlatılan LWF (Lightweight Fighter yani Düşük ağırlıklı savaş uçağı projesi) projesi kapsamında General Dynamics firmasının ürettiği ve LWF Projesini kazanan uçaktır. Bugün dünyada 29 ülkenin hava kuvvetleri F-16 savaş uçağının değişik modellerini kullanmaktadır.[5] Günümüzde ABD Hava Kuvvetleri için olmasa da ihracat için geliştirilmiş sürümleri üretilmektedir. 1993 yılında General Dynamics uçak üretim hakkını Lockheed firmasına satmış, Lockheed firması, Martin Marietta firması ile birleşerek Lockheed Martin adını almıştır.

Türk Hava Kuvvetlerine ait Solotürk adlı F-16 gösteri uçağı uçuş esnasında

F-16 it dalaşı için sayısız yenileştirmeye girmiş, daha iyi bir görüş için kanopi su damlası şeklinde yapılmış, yüksek G kuvvetiyle yapılan dönüşlerde pilota kolaylık sağlaması için kontrol kolu sağa alınmış ve pilota etki eden G kuvvetini azaltmak için pilot koltuğu arkaya doğru eğik yapılmıştır. Silahları gövde içindeki M61 Vulcan top ve on bir yükleme noktasına takılabilen çeşitli füzelerden oluşmaktadır. Ayrıca 9G'ye dayanabilen ilk avcı uçağıdır. İtiş-ağırlık oranı 1'den yüksek olmamak koşuluyla güçlü tırmanabilmekte ve gerektiğinde dik olarak da hızlanabilmektedir. F-16'nın resmî adı Savaşan Şahin olmasına rağmen, pilotlar ondan Viper diye bahsederler.

F-16'nın ABD Hava Kuvvetleri'nde 2025 yılına kadar serviste kalması düşünülmektedir. F-16'lar ile değiştirilecek F-35 Lightning II uçakları 2011'de servise girmeye başlayacak ve kademeli olarak F-16'lar, F-35 Lightning II uçaklarıyla yer değiştirmesi planlanmaktadır.

Sovyet Hava Kuvvetleri'ne bağlı Su-27 Flanker, bir hava şovuna katıldıktan sonra ABD'nin Montana Hava Ulusal Muhafızı'na bağlı F-16C Fighting Falcon tarafından refakat edilerek Kanada sınırına doğru uçarken (Washington eyaletinin Paine Field Havaalanı üzerinde, 1 Ağustos 1990)

F-16 çok amaçlı bir av-bombardıman uçağıdır. Silahlarını hava ve kara hedeflerine çok yüksek hassasiyetle sevk edebilir. F-16 nın yapımında F-15 ve F-111 gibi kendini ispatlamış uçakların teknolojilerinden yararlanılmıştır. F-16 güçlü radarı sayesinde alçaktan uçan uçakları bile tespit edebilir. F-16 dünyada ilk Elektronik Kumandalı Uçuş (İngilizce: Fly By Wire) yani uçuş kontrol mekanik aksamı elektronik sistemlerle yönetilen ilk savaş uçağıdır. F-16'nın manevra kabiliyeti çok yüksek ve atiktir. Bu da F-16'yı kullanımı zor uçaklar kategorisine sokar. F-16'da HUD, HOTAS, "Damla" Kanopi gibi özellikler de kullanılmıştır. F-16 tam yüklü olarak yaklaşık 9g'ye dayanabilir (hava yer görevlerinde azami 5.5g).

Çok yönlü taktik ve avcı uçağı olan F-16 uçakları havadan havaya ve havadan yere savaş kabiliyetine sahiptir. F-16A/C/E serisi tek kişilik F-16B/D/F/I serisi ise çift kişiliktir. F-16 uçağında General Electric (Blok 30 40 50 60) ve Pratt & Whitney (Blok 1 5 10 15 20 25 32 42 52) firmalarının ürettiği turbofanlı tek motor mevcuttur. Hava alığı yere çok yakın olduğu için YAMAHA (motora giren yabancı maddelerin yarattığı hasar) alması çok kolaydır. Bu nedenle uçağın bulunduğu ve taksi yaptığı yerlerin en ufak maddelerden dahi arındırılması gerekir. Ayrıca bu hava alığı uçak üzerinde çalışan personel için son derece tehlikelidir. Uçak en düşük seviyede çalışırken bile motor bir insanı çekebilecek kadar emiş gücü oluşturup bir kazaya neden olabilir. Bu tür kazalar Türkiye'de de yaşanmıştır ve maalesef ölümle sonuçlanmıştır.

F-16 uçağının tek motorlu olması nedeniyle uçağa elektrik ve hidrolik takat gelmediği zamanlarda acil olarak elektrik gücü sağlayan ünite (EPU) devreye girer. Bu sistemde yakıt olarak kullanılan Hidrazin insan vücuduna temas ettiğinde veya buharına maruz kalındığında sağlık açısından zararlı etkilere sahiptir. Bundan dolayı kaza/kırım olaylarında ya da acil durumlarda uçağa yaklaşmadan önce uçağın sağ yan tarafında bulunan gösterge ve dedektörler iyice kontrol edilir, uçağa herhangi bir müdahelede bulunmadan önce EPU sistemi emniyet pimi takılarak ve pilot kabininden OFF edilerek devreden çıkartılır.

Varyasyonlar[6][7]

YF-16[8]

Pentagon 1969 yılında Hava Kuvvetleri için F-15 Eagle’ın; Donanma için F-14 Tomcat’in görevini yapabilecek, LWF (Light Weight Fighter) yani hafif avcı uçağı programını başlattı.

LWF projesi için General Dynamics‘in geliştirdiği F-16’nın prototipi de diyebileceğimiz YF-16‘nın (72-1567) hangardan çıkış töreni 13 Aralık 1973’te Fort Worth tesislerinde yapıldı.

20 Ocak 1974 gününde pistte yapılan yüksek hızlı taxi testi yapılırken uçak havalandı ve resmî olmayan ilk uçuşunu bu şekilde yapmış oldu.

20 Ocak’ta yaptığı ilk uçuşta yatay stabilizede meydana gelen hasar onarılıp, kalan diğer yer testleri de tamamlandıktan sonra 2 şubat 1974’te Edwards Hava Kuvvetleri üssünde, Phil Oestricher‘ın kontrolünde ilk uçuşunu gerçekleştirdi.

Yapılan çeşitli testlerde LWF programını rakibi Norhrop YF-17 karşısında başarıyla tamamladı ve programın galibi oldu.

  • 8 adet üretildi (6 tane YF-16A 2 tane YF-16B)
  • Motoru: Pratt & Whitney F100

F-16A/B Block 1
  • F-16’nın ilk seri üretim versiyonudur.
  • Amerika dışında Norveç Hollanda, Belçika ve Danimarka’ya da ihraç edilmiştir
  • Siyah radomu’yla diğer F-16’lardan kolayca ayırt edilebilir.
  • Westinghouse üretimi AN/APG-66 Pulse Doppler radarına sahip.
  • Pratt & Whitney F100-PW-200 motoru ile art yakıcıyla 23,830 Pound yani 106 kN itiş gücü sağlar.
  • 1982 yılında Pacer Loft I ve Pacer Loft II (1983) projeleriyle Block 5 ve Block 10 seviyelerine modernize edildi.
  • 94 adet üretilmştir.

F-16A/B Block 5
  • Block 1 ile aynı aviyonik alt yapıya sahip.
  • İt dalaşlarında dezavantaj sağladığı için siyah radom griye değiştirildi. Gelecekte bu standart oldu.
  • Harbe hazırlık oranı arttırıldı.
  • Daha sonra Peacer Loft I ve II ile Block 10 seviyesine çıkartılmak üzere toplamda 197 adet üretildi.
  • 128 adet üretilmiştir.

F-16A/B Block 10
  • Block 1 ve 5’e kıyasla hava alığı altında bulunan UHF telsiz anteni küçültüldü.
  • Dışarıdan fark edilemeyecek yine harbe hazırlık oranını arttıracak modifikasyonlar yapıldı.
  • Daha sonra bazı amerikan F-16’ları Block 15OCU seviyesine modernize edildi
  • Amerikan Hava Kuvvetlerine bağlı 24 tane Block 10 F-16 Çöl Kartalı Harekatı’nda yakın hava desteği amacıyla kullanılmak için GPU-5A 30mm top taşıyabilecek şekilde modifiye edildi.
  • 326 adet üretilmiştir.

F-16A/B Block 15
  • En çok üretilmiş F-16 versiyonudur.
  • 14 yılda 3 montaj hattıyla 983 uçak üretildi
  • Dikey ve yatay stabilizede yapılan değişikliklerle dış görünüşünde fark edilebilir değişiklikler yapıldı.
  • Hava alığı yanına ek pod taşıyabilen iki pylon takıldı.
  • %30 artan yatay stabilize alanıyla uçağın kontrol gücü arttırıldı.
  • AN/APG-66 radarı hava hava savunma yeteneğini arttıran Track While Scan (TWS) (Tarama yaparken takip etme) özelliğinin basit bir versiyonuna sahip oldu.
  • Kanatların yapısında AIM-7 Sparrow füzesi taşımak amacıyla yapılan geliştirmelerle kanat altında yaklaşık 500 kg’lık taşıma kapasitesi arttırımı yapıldı.
  • Have Quick I secure UHF kriptolu telsiz takıldı.
  • Pilotun rahatlığını artırmak amacıyla kokpit içi havalandırma değiştirildi.

F-16A/B Block 15 OCU (Operational Capability Upgrade)
  • 1987’den sonra (Block15Y) üretilen 214 F-16 operasyon kabiliyeti arttırımı anlamına gelen OCU olarak üretildi.
  • Motorlar daha güvenilir olan dijital kontrollü ve daha az compressor stall arızası yaşayacağı düşünülen Pratt&Whitney F100-PW-220 turbofan motor oldu.
  • AGM-65, AIM120 AMRAAM ve AGM-119 Penguin füzelerini taşıma kabiliyeti eklendi.
  • Head-up Display ekranı genişletildi
  • Radar altimetresi, genişletilmiş bilgisayar kapasitesi, data transfer ünitesi, dost-düşman tanıma özelliği, Tracor AN/ALE-40 chaff/flare dispenseri, AN/ALQ-131 ECM (Elektonik Karşı Önlem) pod taşıma yeteneği vardır.
  • Tam yüklü kalkış ağırlığı 17 tona yükseldi.

F-16A/B Block 20 (MLU)
  • Block 15 F-16’ların Orta yaş güncellemesi anlamına gelen mid-life update (MLU) modernizasyonundan geçmiş versiyonudur.
  • Sadece Tayvan’a ait 150 adet Block 15OCU F-16, fabrikadan MLU modernizasyonlu olarak çıkmıştır.
  • Başta avrupa F-16A/B’lerı olmak üzere donanım olarak eski kalmış F-16’ları Block 50 seviyesine çıkartmak için yapılmıştır.
  • MLU modernizasyonun en önemli parçası yeni sensör ve mühimmatlarla uyumlu modüler görev kontrol bilgisayarı.
  • Westinghouse AN/APG-66(V2) Fire Control Radar (FCR)(Atış Kontrol Radarı) 10 hedefe kadar TWS radar takibi yapabilme kabiliyeti sağlayan tamamen yeni sinyal bilgi işlemcisiyle yenilendi.
  • APS-113 gelişmiş dost düşman tanıma sistemi (AIFF) eklendi.
  • Kokpite renkli çok fonksiyonlu ekran (CMFD) takıldı.
  • Ses ve video kayıt sistemi eklendi.
  • Kaska monte nişangah sistemi (HMD) kullanma kabiliyeti kazandırıldı.
  • Block 10-15’de kullanılan HOTAS Block 50’de kullanılan ile değiştirildi.
  • Elektronik savaş (EW) kabiliyeti kazandırıldı.
  • Küçültülmüş GPS sistemi ike birlikte dijital yükselti sistemi de eklendi.
  • Eski analog göstergelerin ağırlıkta olduğu kokpit C serisine daha yakın glass kokpite çevrildi.
  • Keşif podu taşıma kabiliyeti kazandırıldı.
  • HARM anti-radyasyon füzesi taşıma kabiliyeti kazandırıldı.
  • JASSM, JDAM, EGBU-12, SDB, AIM-120D ve AIM-9X kullanabilme kabiliyeti kazandırıldı.
  • Link-16 datalink sistemi entegre edildi.
  • Toplam 949 uçak MLU moeline çevirilmiştir.

F-16C/D Block 25
  • F-16A ve F-16B olan isimler artık MSIP Stage II olarak da bilinen F-16C ve F-16D Block 25 olarak yenilendi.
  • İlk F-16C 16 Haziran 1984'te ilk uçuşunu yaptı.
  • Sadece amerika birleşik devletleri hava kuvvetlerinde görev yapmaktadır.
  • AN/APG 66 radarı AN/APG 68(V) radarı ile değiştirilmiş, gece saldırı kabiliyeti kazandırıldı.
  • Dış görünüş F-16A/B’den farklı olarak olarak dikey stabilizesi yenilendi.
  • Motor ilk başlarda Pratt&Whitney F100-PW-200 Turbofan iken, zaman içinde Pratt&Whitney F100-PW-220E Turbofan ile değiştirilmiştir.
  • Nispeten geliştirilmiş ateş kontrol sistemine ve elektronik karıştırmaya korumalı UHF radyoya sahiptir.
  • Maksimum kalkış ağırlığı 19,640 kg oldu.
  • Performans: 40,000 feet. yükseklikte Maksimum kısa süreli hız: Mach 2.02 (693 m/s) 40.000 feet. yükseklikte dayanımına göre maksimum hız Mach 1.89 (648 m/s) Taktiksel maksimum menzil (iç yakıt tankı ve 6 tane 500 pound'luk bomba ile) 360 deniz mili(yaklaşık 600 km). Maksimum menzil ek yakıt tanklarıyla 2450 deniz mili.
  • 244 uçak üretilmiştir.

F-16C/D Block 30/32

F-16CG/DG Block 40/42 Night Falcon
  • LANTIRN sistemi sayesinde F-16'lar geceleri yer değiştiren hareketli hedeflere saldırma yeteneği kazanmıştır.
  • Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri aslında en başında, her havada, geceleri ve bulut içindeyken, geceleri karanlıkta yer değiştiren hareketli hedeflere saldırma yeteneği olan ve ismi F-16G olacak başka bir uçak istiyordu. Fakat çok anlamsız bir şekilde kongre, yeni bir uçağı F-22'ye karşı bir tehdit olacağı düşüncesi ile onaylamadı. Fakat aynı kongre, aynı uçağın, tamamen aynı görev tanımı ile F-16 Block-40 ismi ile doğmasına ses çıkarmadı.
  • AN/APG-68 V(5) ile donatılmıştır.
  • F-16 Block-40 ile, F-16’lar artık iyiden iyiye çok görevli, çok amaçlı uçaklara evrilmişlerdir.
  • Kokpit ve navigasyon ışıkları gece görüş gözlüğüne uygun hale getirildi.
  • Bomba taşıma kapasitesini artırmak amacıyla iniş takımları ve gövdede güçlendirmeler yapıldı.
  • Block 40 GE motoru kullanırken Block 42 PW motoru kullanmaktadır.
  • Motoru F-16 Block-30 ile aynı motordur. Fakat daha ağır bir uçak olduğu için, itiş/ağırlık oranı Block-30’un gerisindedir.
  • Block-40 F-16'lar, LANTIRN podları ve bu podlar ile uyumlu olan holografig HUD (Wide Angle Raster HUD), GPS navigasyon alıcısı, APG-68V(5) radar, ALE-47 chaff/flare lançeri, dijital uçuş kontrol ekranları, FLIR görüntüleme kabiliyetine sahip tamamen otomatik olarak çalışan AN/AAQ-13 zemin takip radarı, pilotun G toleransını artırmak amaçlı olan pozitif basınçlı solunum sistemi gibi yenilikler ile tanıtılmışlardır.
  • LANTIRN podları için teker boyu da yükseltilmiştir.
  • GBU-10, GBU-12, GBU-24 Paveway serisi lazer güdümlü bomba atabilme kabiliyeti kazandırılmıştır.
  • 1989 yılında F-16 Block-40/42'ler HARM Anti-Radar füzesi ateşleme yeteneğine kavuşmuşlardır.
  • Maksimum kalkış ağırlığı 42.300 pound'a yükseltilmiştir.
  • USAF, Türkiye, Bahran, Israil ve Mısırda kullanılmaktadır. Block 42 sadece Amerika'da kullanılmaktadır.
  • 799 adet üretilmiştir.

F-16CJ/DJ Block 50/52
  • 1991'de üretilmeye başlamıştır.
  • Honeywell H-423 Lazer Jiroskoplu Eylemsel Seyyürsefer Sistemi sayesinde gece, gündüz, bulut içinde navigasyon oldukça kolaylaşmıştır.
  • Block 50'nin Motoru 29,000 Pound gücündeki General Electric F110-GE-129’dur. 28,500 lb itki üreten Pratt & Whitney F100-PW-229 Turbofan motor kullanan modelinin ismi ise, Block 52'dir.
  • AN/ALR-56M gelişmiş radar uyarı alıcısı takılmıştır.
  • Dost düşman tanıma sistemi (IFF) takılmıştır.
  • AIM-120 AMRAAM ve AGM-65D Maverick taşıma kabiliyeti kazandırıldı.
  • Block 50/52+'larla birlikte 995 adet üretilmiştir.
  • USAF, Türkiye, Yunanistan ve Şili Block 50; USAF, Güney Kore, Singapur, Yunanistan, Polonya ve israil ise Block 52 kullanmaktadır.

Geliştirilmiş Block 50/52 (Block 50/52 Plus)
  • Uçağın gövde üstüne G limitini (+9G, -3G) etkilemeyen yeni yakıt tankı takılabilme kabiliyeti kazandırıldı.
  • Video veri ağı (datalink) eklendi.
  • F-22 ve F-35’de kullanılan RAM boya benzeri bir boya ile kaplı olduğu için, radar izi azaltılmıştır.
  • Batı bloku tarafından üretilen hemen hemen bütün füze veya akıllı bombaları taşıyabilir.
  • Yeni AN/APG-68 V(9) radarı ile hedef algılama menzili %30 arttırdılar, her hava şartında atış kabiliyeti kazandıran 50 cm hassasiyetli arazi takip özelliği eklendi, kara ve deniz hedeflerini algılama kabiliyeti arttırıldı.
  • AN/APX-113 gelişmiş dost düşman tanıma sistemi (AIFF) takılmıştır.
  • Gövde içi oksijen üreme sistemi eklenmiştir.
  • Kaska monte hedefleme sistemi (JHMCS) ile donatılmıştır.
  • GPS güdümlü her hava koşulunda atılabilen JDAM bomba taşıma kabiliyeti kazandırılmıştır.
  • Yalnızca İsrailde kullanılmakta olan F-16I ise F-16D Block 52+'ın IAI bünyesinde İsrail'in ihtiyaçlarına yönelik modifiye edilmiş halidir.

F-16E/F Block 60 Desert Falcon
  • Birleşik Arap Emirlikleri için İran tehdidi üzerine geliştirilmiş şu an uçmakta olan en gelişmiş F-16'dır.
  • AN/ASQ-28 IFTS görüntüleme sistemi ile donatılmıştır.
  • Northrop Grumman AN/APG-80 "Agile Beam Radar" AESA radarını kullanmaktadır.
  • ALQ-165 ECM sistemi entegre edilmiştir.
  • Tamamen dijital kokpit tasarımına geçilmiştir.
  • General Electric üretimi 32,500 lb itki üreten F110-GE-132 turbofan motor kullanılmakta.

F-16V Block 70/72[9]
  • F-16'ların kullanım ömrünü 2060'lı yıllara kadar çıkartılması amacıyla yapılmıştır.
  • Block 50/52 plus model F-16'ların AN/APG-84 AESA radarıyla güçlendirilmiş ve biraz daha geliştirilmiş versiyonudur.
  • Pilotun yüksek G'de bayılmasıyla oluşabilecek kazaları önleyen GCAS sistemi takılmıştır.
  • Gövde ömrü geçmiş F-16'lara göre %50 uzatılmış.
  • 12000 saatlik servis ömrü öngörülmektedir.

Türkiye ve F-16
Türk Hava Kuvvetleri'ne ait bir F-16 Fighting Falcon
Türk Hava Kuvvetleri'ne ait bir F-16D savaş uçağı

Türk Hava Kuvvetleri'nde C ve D serisi kullanılmaktadır. C serisi tamamen av ve bombardıman görevleri için imal edilmiştir. D serisi ise av ve bombardıman görevleri yanında eğitim amacıyla da kullanılmaktadır.

Türkiye'nin F-16 macerası 1980'lerin başında Hava Kuvvetlerinde bulunan av/önleme görevlerinde kullanılan Lockheed F-104 Starfighter ve Northrop F-5 Freedom Fighter'ların değiştirilmesi amacıyla başlamış ve günümüzde de devam etmektedir. Dönemin hükümeti Eylül 1983'te[10] Peace Onyx I (Öncel Barış I) Programı kapsamında Amerika'dan Foreign Military Sales (Yurtdışı Askerî Satış) yöntemiyle General Dynamics tasarımı F-16 alınacağını duyurmuştu. Bu F-16'lardan 8 tanesi (bunlardan 6'sı F-16D Block 30 2 tanesi F-16C Block 30) Birleşik Devletler'de bulunan General Dynamics'in Fort Worth tesislerinde üretilecekti[11].Bu sekiz uçaktan iki tanesi demonte edilip Ankara Akıncı'da kurulan TAI tesislerinde montajı gerçekleştirilecekti.1987 yılının 14 Ekim’inde test pilotu Şener Koltuk tarafından TAI tesislerinde montajı gerçekleştirilen ilk F-16'nın (86-0068) ilk uçuşunu yaptı. Öncel Barış-I Programı kapsamında sipariş edilen 160 uçaktan 34 tanesi F-16C Block 30, 8 tanesi F-16D Block 30, 102 tane F-16C Block 40, ve 15 tane F-16D Block 40'dır ve bu uçaklardan 154[12] tanesinin montajı TAI tesislerinde yapılmıştır.

Mart 1992'de Peace Onyx II (Öncel Barış II)[13] ile birlikte 34 adet F-16C Block 50 ve 6 adet F-16D Block 50 olmak üzere toplamda 40 adet ve 40 tane de opsiyon olmak üzere siparişi verildi ve 1995-1999 yılları arasında bu uçakların teslimatı tamamlandı. Bu uçaklar yerine McDonnell Douglas F-15 Eagle ve McDonnell Douglas F/A-18 Hornet'de düşünülmüştü ancak böyle bir alım gerçekleşmedi. Opsiyon olarak eklenen 26 F-16C Block 50 ve 14 F-16D Block 50'den 6 tanesi iptal edildi. Bu uçaklarda kullanılacak olan General Electric F110-GE-129 motorunun üretimi için Eskişehirde TEI kuruldu.

Aradan geçen yıllarda yaşanan F-16 kayıplarından sonra Türkiye hükümeti 2007 yılında gelişmiş yeni bir radara ve uçağın menzilini arttıran ek yakıt tanklarına sahip gelişmiş F-16 Block 50+'dan 16 tanesi D ve 14 adedi ise C tipi olmak üzere toplam 30 adet uçağı Peace Onyx IV (Öncel Barış IV) programı ile TAI Tesislerinde montajları gerçekleştirilmiş olup son uçağın 11 Aralık 2012'de tamamlanmış olup 1.72(ABD)$ Milyar Dolarlık bir bütçe ile üretilmiştir.

Türk Hava Kuvvetlerinde F-16 Modernizasyonları:

Peace Onyx III:

Peace Onyx III (Öncel Barış III)[14] Programıyla birlikte bütün F-16 filosuna modernize edildi. 2000'li yılların ortasında Block 40 ve 50 modelleri için CCIP "Common Configuration Implementation Program" (Ortak Yapılandırma Uygulama Programı) olarak da adlandırılan ve maliyetinin 3,9 Milyar ABD Doları olarak öngörülen bir moderizasyon anlaşması imzalandı.Bu modernizasyon kapsamında F-16 Block 40 ve 50'lere AIM-9X, AIM-120C7, Kaska Monte Hedefleme Sistemi, Link-16, AGM-154A, AGM-154C, AGM-84K füzeleri, AselPod hedefleme podu, LOROP-IR gözlem podu, Sniper hedefleme podu ve JDAM bombalarını taşıma kapasitesi kazandırıldı. Block 50+'larda kullanılan APG-68[V9] radar, ALQ-178 V(5) Elektronik harp sistemi entegrasyonu sayesinde Block 40 ve 50 F-16'lar da modernizasyonla Block 50+'seviyesine yükseltildi. Modernizasyon çalışmaları 10 Nisan 2015'te tamamlanmıştır[15]. Bu modernizasyondan sonra Türkiye'deki uçaklar F-16 Block 40TM ve F-16 Block 50TM olarak adlandırılmaktadır.

Özgür Projesi[16]:

Diğer filoya kıyasla teknolojik açıdan biraz daha geride olan Block 30 uçakları geliştirmek üzere TUSAŞ ve ASELSAN ortaklaşa olarak Özgür Modernizasyon Programı kapsamında yerli atış kontrol sistemi, aviyoniklerle ve cam kokpitle donatması planlanmaktadır.[17]

Fiyatı

Birim Maliyeti: 1,976,428. Bakım masrafı uçuş saati başına 22,500 ABD Doları'dır.[18]

  • F-16A/B: US$14.6 milyon (1992)
  • F-16C/D: 28.520 milyon TL(1998)
  • F-16E/F: 26.9 milyon US$ (2005)
  • F-16I (F-16D Blok 52+ modelinin sadece İsrail'e özgü modifiye edilmiş modeli): $45 Milyon (2006)[19]
  • F-16V (F-16 Blok 70-72): 57 milyon US$ (2019)[20]

Kullanan ülkeler
  F-16'yı üreten ülkeler
  F-16'yı kullanan ülkeler
  F-16'nın türevleri üreten ülke (Japonya, Mitsubishi F-2).
  50 adetten fazla F-16'ya sahip ülkeler
  50 adetten az F-16'ya sahip ülkeler
  F-16 siparişi vermiş, verecek veya iptal etmiş ülkeler
Japonya'nın Hava Öz Savunma Kuvvetleri'ne ait Mitsubishi F-2 (Hyakuri Hava Üssu)ssü, 30 Ocak 2009)

Eski kullanıcılar

Teknik özellikleri (F-16C Blok 40)
ABD ve Güney Kore F-16'ları pist üzerinde fil sürüsü formasyonunda.
Hollanda Kraliyet Hava Kuvvetleri'nin akrotimi Solo Display Team'e ait F-16, Polonya'nın Radom şehrinde düzenlenmiş Air Show 2009 öncesindeki eğitim uçuşu sırasında iniş yaklaşımında.
Polonya Hava Kuvvetlerine ait bir F-16C Block 52+
  • Boyut doneleri
    • Uzunluk: 15.03 m (49.31 ft)
    • Kanat genişliği: 9.45 m (31.00 ft)
    • Yükseklik: 5.09 m (16.70 ft)
    • Kanat alanı: 27,88 m² (300 ft²)
  • Ağırlık doneleri
    • Boş ağırlık: 8.495 kg (18.725 lb)
    • Tipik yükleme: 10.780 kg (23.765 lb)
    • Azami ağırlık: 17.010 kg (37.500 lb)
    • Yakıt kapasitesi :
      • Dahili: 3.105 kg (6.846 lb)
      • Harici: 3.066 kg (6.760 lb)
    • Azami faydalı yük: 7.800 kg (17.200 lb)
  • Güç kaynağı
    • Motor: 1 x General Electric F110-GE-100
    • Motor gücü: 17.155 lbf (76.3 kN)
  • Performans
    • Azami hız:
      • 12.000 metrede 2.175 km/s (1.350 mph) - 2.05 Mach
      • Deniz seviyesinde 1.460 km/s (915 mph) - 1.2 Mach
    • Tırmanma hızı: 254 m (834 ft) /sn
    • Servis tavanı: 15.240 m (50.000 ft)
    • Menzil:
      • Yüksüz ve azami yakıt ile 3.890 km (2.100 nm)
      • Tipik yükleme ile 1.000 km (540 nm)
    • Kanat hücum açışı: 40°
    • Kanat Açıklık Oranı: 3.0
    • G Limitleri: +9 -3
  • Personel
    • F-16A/C/E: 1 pilot
    • F-16B/D/F: 2
    • F-16I : 1 pilot + 1 silah/radar sistem operatörü

Silah sistemleri

Kaynakça
  1. Weisgerber, Marcus (22 Mart 2007). "Lockheed to Move F-16 Production to South Carolina". Defense One. 23 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2018.
  2. "How the F-16 fighter jet put Fort Worth on the aerospace map". star-telegram.com. 24 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2017.
  3. "Lockheed Martin Awarded Contract to Build F-16 Block 70 Aircraft for Bahrain". 29 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2018.
  5. "F-16.net: F-16 Users". 18 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2007.
  6. http://www.f-16.net/f-16_versions.html
  7. http://www.kokpit.aero/f16-tum-modeller-levent-ozgul?writer=33
  8. "Arşivlenmiş kopya". 9 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2020.
  9. https://www.lockheedmartin.com/en-us/products/f-16.html
  10. http://www.tayyareci.com/digerucaklar/turkiye/1951ve2006/f16.asp
  11. http://www.f-16.net/aircraft-database/F-16/serials-and-inventory/airforce/TuAF/
  12. "Arşivlenmiş kopya". 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2020.
  13. https://www.tusas.com/urun/f16-oncel-ii
  14. https://www.tusas.com/urun/oncel-iii-modernizasyon-programi
  15. https://www.savunmasanayist.com/oncel-ve-ccip-projeleri/
  16. http://www.f-16.net/forum/viewtopic.php?f=2&t=29090
  17. http://www.kokpit.aero/f-16-blok-30-modernizasyon
  18. https://www.quora.com/How-much-does-it-cost-to-set-up-a-F-16-for-an-hour-flight
  19. http://www.f-16.net/f-16-news-article912.html
  20. http://www.f-16.net/f-16-news-article5153.html
  21. "Irak ilk F-16 Blok 52 uçağını teslim aldı" (İngilizce). kokpit.aero. 9 Haziran 2014. 2 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  22. "Güle güle F-16" (İngilizce). savunmasanayi.net. 2 Haziran 2012. 11 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2015.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.