Oltu

Oltu (Ermenice: Ողթիկ, Vołt'ik; Gürcüce: ოლთისი, Oltisi), Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde ve bir kısmı da Doğru Karadeniz Bölgesi'nde bulunan, Erzurum ilinin bir ilçesidir. Erzurum il merkezine 116 km uzaklıktadır. Belediye başkanı Necmettin Taşçı'dır (AKP). 2020 yılı itibariyle nüfusu 30,255'dir.

Oltu
İlçe
Oltu'nun Erzurum'daki konumu
Koordinatlar: 40°32′59″K 41°59′59″D
Ülke	Türkiye
Bölge	Doğu Karadeniz, Doğu Anadolu
İl	Erzurum
İdare
• Belediye Başkanı	Necmettin Taşçı (AK Parti[1])
• Kaymakam	Şenol Turan
Yüzölçümü
• Toplam	1,380 km² (530 mil²)
Rakım	1.275 m (4.183 ft)
Nüfus  (2020[2])
• Toplam	30,255
Zaman dilimi	UTC+03.00 (UDAZD)
Telefon kodu	0442 816
Posta kodu	25400
Resmî site Oltu Belediyesi Oltu Kaymakamlığı

Erzurum'un en gelişmiş ilçelerinden biri olan Oltu, Cağ kebabı ve Oltu taşı ile ünlüdür.

Tarih

Oltu’nun kalesinde bulunan bir yazıt MS 7. yüzyıla tarihlendirilmiştir ancak yerleşimin çok daha erken kurulduğu biliniyor.[3] Şehir kalesi bir zamanlar Mamikonian nakhararlarına aitti ve daha sonra Bagratunilerin eline geçti. İdari olarak Tayk vilayetinin Vok'aghe bölgesi sınırları içinde bulundu.[3] Oltu'nun müstahkem bir yerleşim yeri olması ilk olarak, 9. yüzyılda Gürcü Bagratidlerin bu bölgeyi işgal ettiği zamandır. İber Kuropalates David'in 1000 yılında ölümünden sonra, İmparator II. Basil'in birlikleri, Oltu'nun da dahil olduğu Tao-Tayk bölgesindeki kaleleri ve kasabaları işgal etti.[4] Sonraki yüzyıllarda Oltu; Selçuklu Türkleri, Moğollar ve Türkmen boylarının kontrolüne art arda geçti. Osmanlılar Olti'yi on altıncı yüzyılda Gürcüler'den fethetti.[5]

1829 yazında Ruslar bölgenin kontrolünü ele geçirdi ancak Osmanlı'ya bıraktı.[4] 1877-78 Rus-Türk Savaşı sırasında kasaba, Rus İmparatorluğu'na dahil edildi ve Kars Oblastı'nın bir bölümü yapıldı.[3] Birinci Dünya Savaşı'nın patlak vermesinden önce Olti'nin nüfusu 2.373'tü. 1918'in son aylarında Olti, nominal olarak Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin bir parçasıydı ama Türk kumandanlar tarafından yönetildi. 1919-1920'de Oltu, Birinci Ermenistan Cumhuriyeti'nin bir parçasıydı. 1920'de Doğu Anadolu'da Kazım Karabekir önderliğindeki Türk orduları, Türk Ulusal Kurtuluş Savaşı sırasında Ermenistan'a saldırdı ve Oltu'yu ele geçirdi, ele geçirilen topraklar Türkler ve Sovyetler arasında imzalanan müteakip antlaşmalarla Türkler'e bırakıldı.[6]

1977 yılında onarılmış (sol) ve günümüze ulaşan kısmıyla Oltu Kalesi

Oltu'daki başlıca tarihi manzara kaledir,[7] kayalık bir çıkıntının üstünü örter. Duvarları, güneybatıdaki heybetli bir yamaç da dahil olmak üzere büyük yuvarlak kuleler ve çıkıntılarla güçlendirilmiştir.[4] Bitişikteki küçük bir yerleşimi korumak için duvarlar, yerleşimin etrafından dolaşmıştır. Bu Ortaçağ kalesi, 7. ve 11. yüzyıllar arasındaki iki büyük inşaat döneminin sonucudur. 1977 yılında Türk Mühendisler Birliği tarafından büyük onarımlar yapılmıştır.[4] Kuzey kulesinin tepesinde, 7. yüzyıldan kalma "iki dilli" Rumca-Ermenice yazıtın bulunduğu bir Gürcü altı köşeli kilisesinin kalıntıları var. Bu Gürcü kilisesi, 9. ve 10. yüzyıllar arasındaki bir zamanda inşa edilmiştir.[4] Kuzey kulesinin içinde Müslüman bir evliya olan Mısri Zennun'un mezarı var.[4][7] Oltu-Penek vadisini çevreleyen tepelerde; Cücürüs, Köroğlu, Olur, Kamhıs, Soğmun, Oğlan ve Kız çevresinde geç antik ve ortaçağ kiliseleri ile kaleler yer almaktadır.[4]

Osmanlı döneminde Arslan Paşa Camii, mezarıyla birlikte Arslan Paşa tarafından 1665 yılında yaptırılmıştır.[7] Kalem minareli kubbeli bir yapıdır. Yakınında Mısri Zennun'un 14. yüzyıldan kalma kümbeti bulunur.[7] Rus yönetimi sırasında (1878-1914) yeni bir kilise inşa edilmiştir. Taşlarının bir kısmı ortaçağ Bana Katedrali'nden gelmiş olabilir. Ocak 2019'a kadar kısmen harap olan kilisenin restore edileceği kaymakam Şenol Turan tarafından açıklandı.[7][8] Projenin 2021'de tamamlanması planlanıyor ve kilise kütüphaneye dönüştürülecek.[9] Gaziler köyünde, 1784 yılında inşa edilmiş küçük bir Osmanlı camiinin bulunduğu 12. yüzyıldan kalma bir Saltuklu kalesi de bulunmaktadır.

Coğrafya

Karadağ zirvesi[10], Başaklı, Oltu

Köroğlu ormanları[11], Oltu

Oltu ilçesi; Erzurum'un Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerinin kesişim noktasında, Erzurum ilinin kuzeydoğusunda yer alır[12]. Erzurum il merkezine 116 km uzaklıktadır.[13] Deniz seviyesinden yüksekliği 1275 m'dir. İlçe 41-59 doğu boylamı 40-34 kuzey enlemi içerisinde yer almaktadır.[14]

İlçenin komşuları Şenkaya, Yusufeli(Artvin), Olur, Narman, Tortum ve Uzundere ilçeleridir. 2020 verilerine göre toplam 72 tane mahallesi vardır.[15] Ayrıca Oltu, Erzurum'un en gelişmiş ilçelerinden biri[16] olup Erzurum'u Kars'a ve Ardahan'a ve Artvin'e bağlayan ana yola sahiptir.

İklim ve bitki örtüsü

Çoruh Nehri'yle birleşmeye çok yakın bir noktada Oltu Çayı (sağ) ve Tortum Çayı (sol) birleşme noktasından bir görünüm. Su kavuşumu, Yusufeli, Artvin, Türkiye.

Çoruh Nehri'nin bir kolu olan Oltu Çayı vadisine kurulmuştur. Vadinin dışında, geniş dağ ormanları vardır ve topoğrafya dağlıktır. İklim yazları sıcak, kışları ise soğuk ve karlıdır ancak gerek yükseltinin az olması gerekse Karadeniz ikliminin ılımanlığından dolayı aşırı değildir.[17] Ortalama sıcaklık 10.2 °C, en düşük sıcaklık ortalaması 9.3 °C civarındadır.[17] En yüksek hava sıcaklığı 1988 yılında 31.4 °C olarak ölçülmüştür.[17] Temmuz-Ağustos ayları sıcaklığın en yüksek olduğu aylardır.[17] Yıllık yağış ortalaması 29.6 kg/m² ’dir ve yağışlar genellikle ilkbahar-sonbahar aylarında yoğunlaşmıştır.[17] İlçenin en yüksek noktaları 3030 metre ile Akdağ ve 2000 metre ile Kırdağ'dır.[17]

İlçenin ormanlık bölgelerinde; kavak, sarıçam, pelit, karaağaç gibi ağaç türlerine tesadüf edilir.[17] Vadi boyunca ise özellikle kavak ve söğüt ağaçları ile meyve ağaçları bulunmaktadır.[17] Bölgede üç endemik bitki türü bulunmaktadır: Astragalus nigrocalycinus, Centaurea taochia, Delphinium munzianum.[18]

Oltu taşı

İşlenmemiş Oltu taşı

Oltu, yarı-değerli bir taş olan Oltu taşı ile ünlüdür. Bu taşa Kara kehribar da denilmektedir ve parlak siyah renktedir, işlendikçe sertleşir ve parlar. Takı, tespih, anahtarlık, ağızlık ve kutu gibi süs eşyalarının üretiminde kullanılır.

Tarihi ve turistik mekanlar

İlçenin birçok tarihi ve turistik yeri vardır. Aslanpaşa Camii , Oltu Kalesi ve Selçuklu Hamamı[19], Oltu Rus Kilisesi[20], Uzunoluk Mesire Alanı[21], Tamrut Harabeleri, Kertekler ve Livan'ın Gözesi bunlardan birkaç tanesidir. Ayrıca ilçede geleneksel olarak düzenlenen Kırdağ Şenlikleri'ne her yıl büyük ilgi gösterilmektedir.[22]

Etimoloji

Oltu'nun 1282 yılına ait Türkçe adı: Oltî, 1075 yılına ait Ermenice adı: Uğtik (akkusativ: Uğtis), 1014 yılına ait Gürcüce adı: Olti (genarativ: Oltis) şeklindedir. Ermenice "Ուղդիք" adı Ortaçağdan önce "Ultik" şeklinde telaffuz edilirdi.[23][24]

Güncel ismi	Eski ismi	Güncel ismi	Eski ismi	Güncel ismi	Eski ismi	Güncel ismi	Eski ismi
Alatarla Mahallesi	1914'teki Türkçe adı: Hovak (Ermenice: hovag "serince, gölgeli")	Damarlıtaş Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Kompur / Kombor (Ermenice: kompor "ağıl çukuru" )	Karataş Mahallesi	-	Tutlu Mahallesi	1914'teki Türkçe adı: Lüspek, 1889'daki Rusça adı: Lespek (Ermenice kökenli)
Arıtaş Mahallesi	1914'teki Türkçe adı: İsazor, 1889'daki Rusça adı: İzatsor (Ermenice: yezatsor "sığırdere")	Demirtaş Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Xanege (Türkçe: xanegâh "yurtluk")	Kayaaltı Mahallesi	1889'daki Rusça ve 1928'deki Türkçe adı: Anzav (Ermenice: antsav անձավ "kaya")	Tutmaç Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Tıtmaç (Ermenice-Türkçe: "ekşili")
Aslanpaşa Mahallesi	Merkez mahalle	Derebaşı Mahallesi	1916'daki Türkçe adı: Örük / Örök, 1889'daki Rusça adı: Erük	Kemerkaya Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Pakex	Tuzla Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Şoğut (Ermenice: şoğud "özlü (ıslak yer)"), 1914'teki Türkçe adı: Tuzla Kışlası (Türkçe: "tuzla")
Aşağı Çamlı Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Aşağı Terpenk, 1889'daki Rusça adı: Terpenk (Ermenice: tarpink "demirciler")	Dokuzdeğirmen Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Canik	Konukseven Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Tağir (Ermenice: tağer "mahalleler")	Ünlükaya Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Narman Kalesi, 1889'daki Rusça adı: Nariman, 1567'deki ve 1876'daki Türkçe adı: Mamrevân, 1004'teki Ermenice adı: Namravan
Aşağı Kumlu Mahallesi	1889'daki Rusça ve 1928'deki Türkçe adı: Aşağı Simirdon	Duralar Mahallesi	1914'teki Türkçe adı: Südkanis (Ermenice kökenli)	Küçükorcuk Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Orcuk	Vişneli Mahallesi	1889'daki Rusça ve 1928'deki Türkçe adı: Sirdasor (Ermenice: tsırdatsor "soğukdere")
Ayvalı Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Xosor (Ermenice: "eğri, yamuk, bozuk")	Elmadüzü Mahallesi	1889'daki Rusça ve 1928'deki Türkçe adı: Kinepos (Ermenice: kinepos "asma çukuru")	Nüğürcük Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Nügürcük	Yasinhaşimoğlu Mahallesi	Merkez mahalle
Ayyıldız Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Peyitker / Pitkir, 1902'deki Ermenice adı: Paydgerd (Ermenice: "tahtakale")	Erdoğmuş Mahallesi	1914'teki Türkçe adı: Pestasor (Ermenice kökenli)	Obayayla Mahallesi	1889'daki Rusça ve 1928'deki Türkçe adı: Tecerik (Ermenice: dacarig "kilisecik")	Yarbaşı Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Sinanis / Senans, 1914'teki Türkçe adı: Sınansi (Ermenice kökenli)
Bahçecik Mahallesi	1889'daki Rusça adı: Bahçecik	Esenyamaç Mahallesi	1946'daki Türkçe adı: İncikotik 1914'teki Türkçe adı: Kötik / Kertik	Orucuk Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Orcuk, 1914'teki Türkçe adı: Orucuk	Yaylaçayır Mahallesi	1889'daki Rusça ve 1928'deki Türkçe adı: Çarzov (Ermenice: çardzov "kötügöl")
Bahçelikışla Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Bağçelikışla	Gökçedere Mahallesi	1914'teki Türkçe adı: Sıksor, 1889'daki Rusça adı: Sıxsor (Ermenice: "çamurdere / soğandere"	Özdere Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Şamxi	Yolboyu Mahallesi	1914'teki Türkçe adı: Dölgâh
Ballıca Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Kozaxor (Ermenice: xozaxor "domuzahırı" )	Günlüce Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: İzinsor, 1889'daki Rusça adı: Yeznatsor (Ermenice: "sığırdere" )	Sağlıcak Mahallesi	(Kömürlü Bucağı) 1928'deki Türkçe adı: Kantek (Ermenice: k'antag "yontu")	Yukarı Çamlı Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Yukarı Terpenk (Ermenice: tarpink "demirciler")
Başaklı Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Kéğik (Ermenice: keğig "köycük")	Güryaprak Mahallesi	1916'daki Türkçe adı: Pirekis (Ermenice kökenli)	Sarısaz Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Zerdenis, 1889'daki Rusça adı: Zardanes (Ermenice kökenli)	Yukarı Kumlu Mahallesi	1889'daki Rusça ve 1928'deki Türkçe adı: Samurdin Kışlası, 1889'daki Rusça ve 1928'deki Türkçe adı: Yukarı Simirdon
Başbağlar Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Miletur (Ermenice: "Mleh kapısı")	Güzelsu Mahallesi	1889'daki Rusça ve 1928'deki Türkçe adı: Sıxçek	Subatık Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Çurçurıs, 1889'daki Rusça adı: Cucurus, 1876'daki Türkçe adı: Cırcır / Cercer	Yusuf Ziyabey Mahallesi	Merkez mahalle
Cumhuriyet Mahallesi	Merkez mahalle	Halitpaşa Mahallesi	Merkez mahalle	Süleymanlı Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Süleymanlı
Çamlıbel Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Avdos, 1889'daki Rusça adı: Avdost	İğdeli Mahallesi	1914'teki Türkçe adı: İğdeli	Sülünkaya Mahallesi	1889'daki Rusça ve 1928'deki Türkçe adı: Keçek / Keçik
Çanakpınar Mahallesi	1914'teki Türkçe adı: Kilgîr / Kelgir, 1889'daki Rusça adı: Kelger	İnanmış Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: İslam Kotik	Şehitler Mahallesi	Merkez mahalle
Çatak Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Çatak	İnciköy Mahallesi	1902'deki Türkçe adı: İnci	Şendurak Mahallesi	1889'daki Rusça ve 1928'deki Türkçe adı: Tamrut (Ermenice: tamrud "hurmalı")
Çatalsöğüt Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Sorik (Ermenice: tsorig "derecik" )	İpekçayır Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: İpekçayır	Tekeli Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Düzkom
Çayüstü Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Urut (Ermenice: urud ուռուտ "söğütlü" )	İriağaç Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Pernek (Ermenice: parunag "asma"), 1665'teki Türkçe adı: Bernak	Toklu Mahallesi	(Kömürlü bucağı) 1928'deki Türkçe adı: Toklukom
Çengelli Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Havdos, 1914'teki Türkçe adı: Avdos (Ermenice kökenli)	Karabekir Mahallesi	Merkez mahalle	Topkaynak Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Böcüklü
Dağdibi Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Havcala	Kaleboğazı Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Kaleboğazı	Toprakkale Mahallesi	1928'deki Türkçe adı: Toprakkale

[23][25]

Nüfus

1897 nüfus sayımına göre okrugun nüfusu 31.500'dü. Nüfusun %62,6'sını Türkler (%15 — Oltu şehrinde[26]), %11.1'ini Kürtler, %9.9'unu Ermeniler (%44,5 — Oltu şehrinde[26]), %8.6'sını Rumlar, %3.2'sini Türkmenler ve %2.8'ini Ruslar oluşturmaktaydı. Okrug merkezi Oltu'nun nüfusu ise 2.373'tü.[27] [28].

Ayrıca ilçe ulaşım, iklim, kültür, ekonomi gibi birçok yönden çevresine göre çok daha gelişmiş olduğundan göçlerde almıştır. Ermeni Tehciri'nden önce, kent nüfusunun neredeyse yarısı Ermeni idi (%44,5)[26].

Yıl	Toplam	Şehir	Kır
1897[29]	31.519	veri yok	veri yok
1965[30]	32.670	5.995	26.675
1970[31]	35.952	8.525	27.427
1975[32]	38.145	10.093	28.052
1980[33]	40.980	12.351	28.629
1985[34]	43.232	16.245	26.987
1990[35]	45.973	21.817	24.156
2000[36]	39.537	23.064	16.473
2007[37]	32.192	20.162	12.030
2008[38]	32.218	20.305	11.913
2009[39]	31.265	19.729	11.536
2010[40]	31.189	19.969	11.220
2011[41]	32.159	21.109	11.050
2012[42]	32.617	22.127	10.490
2013[43]	31.346	31.346	veri yok
2014[44]	31.424	31.424	veri yok
2015[45]	31.087	31.087	veri yok
2016[46]	31.056	31.056	Veri yok

Dil

Bölgede antik çağlardan 25 Mart 1918 tarihine kadar Ermeni yerleşimciler olduğu için günümüzde kullanılan Oltu ağzında bunun etkilerini görmek mümkündür.[47]

Erzurum/Oltu Ağzında Kullanılan Bazı Ermenice Kökenli Kelimeler [48]

Erzurum Ağzı	Anlamı	Ermenice	Erzurum Ağzı	Anlamı	Ermenice
aha, ahan	işte	aha, ahan	gındıl	yuvarlak, şişman	gundul
aḫbun	ahır gübresi	axp, ałbun	gogum	tomurcuk	kokon
cağ	şiş	čał	guguz	çömelmiş	kkuz
çor	hastalık, dert	č’oṙ	ḫımiyh	sümük	xlik
çıtdıḫ	dişilik organı	cilik	ḳom	üstü kapalı ağıl	gom
dırçiyh	tekme	tṙčik	termaş	nesne, şey, huysuz	t’er + maš

Ayrıca halk arasında kullanılan köylerin eski isimlerinin birçoğu da Ermenice kökenlidir.[49][50][51]

Ağız

Oltu ilçesinde kullanılan Türkçe ağzının Doğu Anadolu ağızları içindeki konumu Prof. Dr. Leyla Karahan'ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996) adlı çalışmasına göre şöyledir:

1. Doğu Anadolu ağızları 1.1.1. Ağrı, Malazgirt 1.1.2. Muş, Bitlis 1.1.3. Ahlat, Adilcevaz, Bulanık, Van 1.1.4. Diyarbakır 1.1.5. Palu, Karakoçan, Bingöl, Karlıova, Siirt 1.2.1. Kars (yerli) 1.2.2. Erzurum, Aşkale, Ovacık, Narman 1.2.3. Pasinler, Horasan, Hınıs, Tekman, Karayazı, Tercan (kısmen) 1.2.4. Bayburt, İspir (güney), Erzincan, Çayırlı, Tercan (kısmen) 1.2.5. Gümüşhane 1.2.6. Refahiye, Kemah 1.2.7. Kars (Azeriler ve Terekemeler) 1.3.1. Posof, Artvin, Şavşat, Ardanuç, Yusufeli 1.3.2.1. Ardahan, Olur, Oltu, Şenkaya' İspir (Hunut grubu), Tortum <br;[52] 1.4.1. Kemaliye, İliç, Ağın 1.4.2. Tunceli, Hozat, Mazgirt, Pertek 1.4.3. Harput 1.4.4. Elâzığ, Keban, Baskil

Politika

Oltu Belediye Başkanları

Yıl	Belediye Başkanı	Yıl	Belediye Başkanı
?-1920	Hüseyin Özden	1964-1968	Nazım Karabulut
1920-1924	Salim Haşimoğlu	1968-1973	Nazım Karabulut
1924-1928	Sait Özlütürk	1973-1980	Yılmaz Türkan
1928-1932	Salim Haşimoğlu	1980-1984	Cengiz Yıldırım
1932-1936	Ahmet Yalçın	1984-1999	Osman Ayyıldız
1950-1951	Mustafa Kamacı	1999-2004	Necmettin Taşçi (MHP)
1951-1955	Nazım Karabulut	2004-2019	İbrahim Ziyrek (AKP)
1956-1960	Mustafa Kamacı	2019	Necmettin Taşçi (BBP)

[53]

Oltu Kaymakamları

Adı Soyadı	Görev Zamanı	Adı Soyadı	Görev Zamanı
Yusuf Ziya Bey	25 Mart 1918-25 Mayıs 1919	Münip ÖZDEMİR	1963-1964
Mehmet Ramiz Bey	25 Mayıs 1919-17 Mayıs 1920	Osman GÜRBÜZ	1964-1966
Yusuf Ziya Bey	17 Mayıs 1920-3 Aralık 1920	Tevfik GÜNER(Vekaleten)	1966-1967
Hasan Faiz ERGUN	25 Ekim 1921-9 Ekim 1922	Erol TEZCAN	1967-1968
Hasan Hüsnü ÇAKIR	Ocak 1924—Nisan 1924	Selçuk ÇOLAKOĞLU	1968-1969
Süleyman Memduh Bey	1923-1926	Turhan GÖRGÜN	1969-1970
Cemal Bey	1927-1930	Çetin YÜCEL	1971
Refik KUZUCU	1931-1933	Halit GÜNGÖR	1971-1972
Basri Bey	1933	Derih AKYÜZ	1973
Pertev Bey	1934-1935	Şükrü ERDEM	1973-1975
İzzettin ÖÇ	1935-1936	Nuri YAMAN	1976-1979
A.Fevzi HAMURCULU	1936-1938	İbrahim ERHAN	1979-1981
Ali Fehmi KAYAR	1938-1939	Erol AKINCI	1981-1984
Avni ÖZERKAN (Vekil)	1940	İsa PARLAK	1984-1985
Maksut İzzet (Azmi) GÖKÇE	1940-1942	Hakkı Teke	1986-1989
Celal BALKANLI	1943-1944	Osman ATEŞ	1989-1992
Agah EROZAN	1944-1945	Mehmet HAMURCU	1992-1995
Dr.Kemal KORAY	1945	Fatih ŞAHİN	1994-1997
Etem YETGİNER	1945-1946	İ.Kürşat AĞCA	1997-2001
Ali Haydar ÖZKIN	1947-1949	Yücel YAVUZ	2001-2003
Mustafa Nuri DİNÇ	1950-1952	Eyup TEPE	2003-2006
Nihat ÜÇYILDIZ	1953-1954	Ömer Lütfi YARAN	2006-2009
Muammer AKMAN	1954-1958	Gürkan POLAT	2010-2011
Mümin ÖZIŞIK	1958-1960	Fatih ÇOBANOĞLU	2011-2013
Fikret KOÇAK	1960-1961	Abdullah ŞEN	2013-2014
İlhan  ERENEL	1961-1962	M.Gökhan ZENGİN	2014-2016
		Şenol TURAN	2016-Devam Ediyor

[54]

Politikacılar listesi

• 76. Türkiye içişleri bakanı Efkan Ala (1965,Oltu)
• TBMM 1.Dönem Oltu Milletvekili Yasin Haşimoğlu (1895,Oltu)
• TBMM 1.Dönem Oltu Milletvekili Rüstem Haşimoğlu (1866,Oltu)
• Oltu Şura Hükümeti Başkanı ve 1.Oltu Mutasarrafı Yusuf Ziya Bey (1881,Oltu)[55]

Eğitim

Yükseköğretim

• Oltu Meslek Yüksekokulu
• Atatürk Üniversitesi Oltu Yer Bilimleri Fakültesi [56]
• Atatürk Üniversitesi Oltu Beşeri ve Sosyal Bilimler Fakültesi [57]

Lise

• Oltu Anadolu Lisesi
• Oltu Yusuf Ziya Bey Kız Anadolu Lisesi
• Oltu Fen Lisesi
• Oltu İbn - i Sina Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi
• Oltu Nenehatun Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi
• Oltu Yavuz Selim Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi
• Oltu Kız Anadolu İmam Hatip Lisesi
• Oltu Anadolu İmam Hatip Lisesi
• Oltu Meslek ve Teknik Anadolu Lisesi

Ortaokul

• Ayvalı Ortaokulu
• Cumhuriyet Ortaokulu
• Gökçedere Ortaokulu
• Karabekir Ortaokulu
• Küçük Orcuk Ortaokulu
• Mehmet Akif Ersoy Ortaokulu
• Oltu Ortaokulu
• İMKB Yatılı Bölge Ortaokulu

İlkokul

• Atatürk İlkokulu
• Ayvalı İlkokulu
• Fatih İlkokulu
• Gökçedere İlkokulu
• Karabekir İlkokulu
• Şehitler İlkokulu
• Yasin Haşimoğlu İlkokulu
• 25 Mart İlkokulu
• Mehmet Akif Ersoy İlkokulu

Anaokulu

• Vilayetler Birliği Nenehatun Anaokulu
• Oltu Anaokulu

Yaygın eğitim

• Oltu Halk Eğitim Merkezi
• Oltu Mesleki Eğitim Merkezi
• Oltu Öğretmen Evi ve Akşam Sanat Okulu

[58][59]

İlçede okuma yazma oranı 2014 verilerine göre %90'dır.[60]

Sağlık

İlçede 100 yataklı bir Devlet Hastanesi, 1 Toplum Sağlığı Merkezi, 1 Verem Savaş Dispanseri, 1 Acil Sağlık Hizmetleri İstasyonu, 13 sağlık evi, 2 serbest diş hekimi ve 10 eczane bulunmaktadır.[61][62]

Yemek

Cağ kebabı

Oltu cağ kebabı

Oğlak veya kuzu etinden yapılan, önceden terbiye edilmiş etin yatık olarak odun ateşinde pişirilmesi suretiyle hazırlanan ve cağ veya bico adı verilen şişlerle servisi yapılan günümüzde Türkiye'nin hemen her tarafında tüketilen bir tür kebap yemeğidir.[63]

Kuzu eti; reyhan, tuz, karabiber ve soğan ile birlikte yoğrularak bir süre bekletilir. Ardından kalın bir şişe büyük parçalar halinde dizilir ve ocağa alınır. Etler piştikten sonra cağa takılarak kesilir. Soğan ve lavaş ekmeği ile servis edilir.

Cağ kebabı olacak kuzunun seçimi esnasında özellikle 6 aylık olmasına ve yaşıtlarından daha boylu ve dolgun olmasına dikkat edilmektedir.

Diğer yemekler

• 
  Siron
• 
  Çılbır
• 
  Su böreği
• 
  Kete
• 
  Kuymak
• 
  Mantı
• 
  Kesme aşı
• 
  Ayva tatlısı

Dış bağlantılar

• Oltu Belediyesi28 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Oltu Kaymakamlığı26 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Oltu Medya

Kaynakça

1. "8 belediye başkanı AK Parti'ye geçti". Gazete Duvar. 13 Ağustos 2020. Erişim tarihi: 1 Kasım 2020.
2. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2020-37210
3. (Ermenice) Hakobyan, Tadevos Kh. «Օլթի» (Olti). Armenian Soviet Encyclopedia. vol. xi. Yerevan: Armenian Academy of Sciences, 1986, pp. 527-528.
4. Edwards, Robert W., “Medieval Architecture in the Oltu-Penek Valley: A Preliminary Report on the Marchlands of Northeast Turkey” (1985). Dumbarton Oaks Papers XXXIX. Washington, D.C.: Dumbarton Oaks, Trustees for Harvard University. ss. 15-37, pls.1-18, 57-71. ISBN 0-88402-143-2.
5. Georgian Soviet Encyclopedia, 7th volume.
6. Hovannisian, Richard G. (1996). The Republic of Armenia, Vol. IV: Between Crescent and Sickle, Partition and Sovietization. Berkeley: University of California Press. ss. 182-190. ISBN 0-520-08804-2.
7. Sinclair, T.A. (1990). Eastern Turkey: An Architectural & Archaeological Survey, Volume II. Pindar Press. ISBN 9780907132325.
8. "Historic Russian church in Turkey's Erzurum to be restored". DailySabah. Erişim tarihi: 11 Ocak 2019.
9. Topics, Head. "Turkey to restore historic Russian church in Erzurum". Head Topics (İngilizce). Erişim tarihi: 11 Ocak 2019.
10. "BAŞAKLI KÖYLÜLERİ KARADAĞ'DA BULUŞTU". www.erzurumgazetesi.com.tr. Erişim tarihi: 18 Kasım 2020.
11. "Köroğlu Ormanlarında ilgi çekici görüntü". www.erzurumgazetesi.com.tr. Erişim tarihi: 18 Kasım 2020.
13. "Oltu - Erzurum Kaç Km? ( Detaylı Bilgi ) - Mesafe.gen.tr". www.mesafe.gen.tr. Erişim tarihi: 19 Kasım 2020.
14. Başkanlığı, Oltu Belediye. "Coğrafyası". www.oltu.bel.tr. Erişim tarihi: 19 Kasım 2020.
15. "Mahalleler ve Muhtarlar Listesi". Oltu Kaymakamlığı. 18 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2020.
16. "Erzurum ilçe nüfusları açıklandı". www.erzurumgazetesi.com.tr. Erişim tarihi: 19 Kasım 2020.
17. "Medicinal plants used for folk medicine in Oltu (Erzurum/Turkey)". Meryem Gökçe MACİT, Yavuz Bülent KÖSE, ISSN 1308-8084. Biological Diversity and Conservation Research article/Araştırma makalesi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2020.
18. "Doğa Derneği | Doğa Biziz!". Erişim tarihi: 19 Kasım 2020.
19. "https://www.posta.com.tr/erzurum-oltu-daki-selcuklular-doneminden-kalma-tarihi-hamam-curumeye-terk-edildi-1374653". |başlık= dış bağlantı (yardım)
20. "https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/erzurum/gezilecekyer/oltu-rus-kilisesi". 16 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. |başlık= dış bağlantı (yardım)
21. "http://www.erzurumgazetesi.com.tr/haber/Piknikciler-Oltu-Uzunoluk-a-yogunlasti/94030". 17 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. |başlık= dış bağlantı (yardım)
22. "https://www.erkhaber.com/oltu-kirdag-senlikleri-basladi_19700.html". |başlık= dış bağlantı (yardım)
23. "Nişanyan Yeradları". nisanyanmap.com (İngilizce). 31 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020.
24. "Oltu'nun İşgali Kurtuluşu ve Anavatana Katılımı(1878-1920)" (PDF). Selami KILIÇ. Atatürk Araştırma Merkezi. 13 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
25. "Oltu Mahalleler ve Muhtarlar Listesi". 18 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
26. Census data of the Russian Empire from 1897 19 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (in Russian)
27. "Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей (Rusça)". 21 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2019.
28. ^ a b Census data of the Russian Empire from 1897 (in Russian) ^ Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей (Rusça) ^ Памятная книжка и Адрес-календарь Карсской области на 1914 год (Rusça)
29. "КАРССКАЯ ОБЛАСТЬ (1897 г.)" (Rusça). Ethno-Kavkaz.narod.ru. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2016.
30. "1965 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde |arşiv-url= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım) arşivlendi.
31. "1970 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde |arşiv-url= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım) arşivlendi.
32. "1975 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde |arşiv-url= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım) arşivlendi.
33. "1980 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde |arşiv-url= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım) arşivlendi.
34. "1985 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde |arşiv-url= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım) arşivlendi.
35. "1990 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde |arşiv-url= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım) arşivlendi.
36. "2000 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde |arşiv-url= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım) arşivlendi.
37. "2007 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde |arşiv-url= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım) arşivlendi.
38. "2008 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde |arşiv-url= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım) arşivlendi.
39. "2009 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde |arşiv-url= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım) arşivlendi.
40. "2010 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde |arşiv-url= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım) arşivlendi.
41. "2011 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde |arşiv-url= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım) arşivlendi.
42. "2012 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde |arşiv-url= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım) arşivlendi.
43. "2013 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde |arşiv-url= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım) arşivlendi.
44. "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde |arşiv-url= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım) arşivlendi.
45. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
46. "2016 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 7 Mart 2017.
47. "Erzurum Ağzında Ermenice Ödünç Sözcükler".
48. "Erzurum Ağzında Ermenice Kelimeler".
49. "Oltu Köylerin Eski İsimleri". 7 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
50. "Erzurumda Efsanelerde Kalan Ermeniler". 14 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
51. "Türkiyede İsmi Değiştirilen Köyler" (PDF). 24 Ekim 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
52. Türkiye Türkçesi ağızları - Vikipedi
53. "Oltu Belediyesi Eski Başkanlar". 29 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
54. "Görev Yapan Kaymakamlarımız". Oltu Kaymakamlığı. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020.
55. "Yusuf Ziya Bey". Oltu Kaymakamlığı. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020.
56. "Oltu Yer Bilimleri Fakültesi". 2 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
57. "Oltu Beşeri ve Sosyal Bilimler Fakültesi". 10 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
58. "Oltu'da Eğitim ve Öğretim". 20 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
59. MÜDÜRLÜĞÜ, ERZURUM-OLTU İLÇE MİLLÎ EĞİTİM. "MEB ERZURUM - OLTU İLÇE MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ". oltu.meb.gov.tr. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020.
60. "Oltu (Erzurum) yöresinde halk ilacı olarak kullanılan tıbbi bitkiler".
61. "Oltu Sağlık Hizmetleri". 20 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
62. "Oltu Güncel Eczane Sayısı".
63. "Oltu Cağ Kebabı".