XI. Konstantinos

XI. Konstantinos Paleologos (Yunanca: Κωνσταντίνος ΙΑ' Δραγάσης Παλαιολόγος, (Sırpça): Konstantin Paleolog Dragaš/ Константин Палеолог Драга; 9 Şubat 1404,[1] Mistra - 29 Mayıs 1453, Konstantinopolis), 1449-1453 arasında imparatorluk yapmıştır ve son Roma (Bizans) imparatorudur. II. Manuil ile Makedonyalı Sırp Dejanović Hanedanı'nın üyelerinden Konstantin'in kızı Helene'nin sekiz çocuğundan dördüncü oğluydu. İstanbul'un Fethi sırasında ölmüştür.

Başlığın diğer anlamları için Konstantinos Paleologos sayfasına bakınız.
XI. Konstantinos Paleologos
Κωνσταντίνος ΙΑ' Δραγάσης Παλαιολόγος
XI. Konstantinos Paleologos — ikon
Bizans İmparatoru
Hüküm süresi 6 Ocak 1449 – 29 Mayıs 1453
Taç giymesi 1449
Önce gelen VIII. İoannis
Eş(leri) Maddalena Tocco
Caterina Gattilusio
Hanedan Paleologos Hanedanı
Babası II. Manuil
Annesi Helena Dragaš
Doğum 9 Şubat 1404(1404-02-09)
Mistra
Ölüm 29 Mayıs 1453 (49 yaşında)
Konstantinopolis
Dini Katolik/Ortodoks

Yaşamı

Mora Despotu

Konstantinos Mistra, Mora'da doğmakla beraber çocukluğunu Konstantinopolis'te geçirdi. 1437–1440 döneminde Bizans İmparatoru olan kardeşi VIII. İoannis İtalya'da Floransa Konseyinde Katolik ve Ortodoks kiliselerinin birbirine bağlanması için müzakerelerde bulunmakta iken Konstantinos, Konstantinopolis'te taht naipliği görevinde bulundu.

Ekim 1443'te merkezi Mistra olan Mora Despotluğu görevine atandı. Babası II. Manuil, Mistra'yı bir Bizans dinsel ve kültürel merkezi yapmak için çalışmıştı ve Konstantinos de bu politikayı devam ettirdi. Yine babasının başlattığı Korint Kıstağı'nda Mora'yı ayıran eski klasik Altı Millik Sur (Heksamilyon)'un devamlı tamirli bulunması ve kontrol altına alınması siyasetini de devam ettirdi.

1446'da Osmanlı Devleti aleyhine Hünyadi Yanoş komutası altında Macar ve Sırp hükümdarlarının dâhil oldukları büyük bir Haçlı ordusu Balkanlar'dan geçmiş; Niş önünde Osmanlı Rumeli eyalet ordularını yenmiş ve Bulgaristan'tan geçerek Varna'da Karadeniz kıyısına varmıştı. Osmanlı Devleti'nin bu zaafiyetinden istifade etmek isteyen Mora Despotluğu hemen Korint Kıstağı'nı ordularıyla geçerek Attika Yarımadası'na, özellikle Tebai ve Atina'ya saldırıp bu şehirleri ve etrafındaki arazileri ellerine geçirdiler. Buraları Latin İmparatorluğu kalıntılarından Atina Düklüğü idaresi altında idi ve Floransa asıllı Atina Dükü II. Nerio Acciajouli Osmanlı Devleti'ne yıllık tazminat ödeyen vasal bir hükümdar statüsü taşıyordu. Bununla yetinmeyip Arnavutluk'a kadar uzanan bir akın da yapmışlardı. En son olarak Delfi civarını ele geçirmişlerdi.

Tekrar Osmanlı ordusu komutanlığına çağrılan II. Murad, hemen bir ordu ile Haçlılar üzerine yürüyüp, 10 Kasım 1446'da Varna Savaşı'nda galip gelerek Haçlı ordusunu ortadan silmiş ve Macar Kralı, Papa temsilcisi kardinal gibi Haçlı Seferi idarecileri bu savaşta ölmüşlerdi.

Mora despotlarının bu tutumlarına çok kızan II. Murad Varna Savaşından hemen sonra mevsimin geçliğine bakmadan bir Mora seferine girişmiştir. Varna'da galip gelen 50.000-60.000 kişilik ordu ile Atina üzerinden Mora'ya yürümüş ve Mora kuvvetlerini Korint Kıstağı'ndaki yeniden pekiştirilmiş Heksamilyon surları arkasına püskürmüştür. Konstantinos bu surların Osmanlıları durduracağını sanmaktaydı. Fakat II. Murad'ın Osmanlı ordusu elinde bulunan yeni bir silahtan habersizdi. Bu yeni silah, uzun toplardı. 27 Kasım 1446'da Korint Kıstağı'na yetişen Osmanlı ordusu ellerindeki uzun topları kullanarak 10 Aralık'ta Heksamilyon surlarını yerle bir etmeyi başarmıştı. Mora Despotu olan Konstantinos hemen geçilmez sandığı Mora'nın dağlık bölgelerine kaçtı. Mevsimin geçliği ve havanın soğukluğu nedeniyle Osmanlı ordusu Mora'yı fetih etme harekâtına geçmeyip; iki koldan Mora içlerine akın yapılmış ve önemli miktarda ganimet ve esir toplanıp ordu Mora'dan geri çekilmiştir.

İmparatorluk Dönemi

Kardeşi VIII. İoannis'in 1448'de varis bırakmadan ölmesi üzerine Konstantinos ve kardeşi Demetrios Paleologos arasında kimin imparator olacağı hakkında bir uyuşmazlık çıkmıştır. Demetrios babasının Floransa Konseyi'nde vardığı Ortodoks ve Katolik kiliselerinin Papa'nın liderliği altında birleştirilmesi hakkındaki anlaşmanın aleyhinde olanlar tarafından tutulmakta; geçici taht naibi olan anneleri İmparatoriçe Helena ise Konstantinos'u tutmakta idi. Her iki taraf da, yıllık tazminat verip vasalı oldukları Osmanlı Sultanı II. Murad' ın bu uyuşmazlığı halletmesini kabul etti. II. Murad, Konstantinos'un Bizans İmparatoru olmasını kabul etti. 6 Ocak 1449'da Konstantinos,XI. Konstantinos Paleologos Drageses adıyla Mistra'da imparator olarak ilan edildi ve taç giydirildi. Ortodoks Kilisesi Patriği'nin bulunmadığı ve Konstantinopolis'te yapılmayan bir taç giyme töreni o vakte kadar hiç görülmemişti. Bizans'ın gücü o kadar küçülmüştü ki İmparatoru başkentine taşıyacak Bizans donanması gemisi bulunmuyordu ve Konstantinos, 11 Mart 1449'da bir Katalan gemisi ile başkentine varabildi. Başkentte toplam 4 yıl 2 ay 18 gün kaldı.

II. Murad 1451'de ölünce 19 yaşındaki oğlu II. Mehmed ikinci defa Osmanlı Devleti Sultanı oldu. Yeni sultanın tahta geçmesi zamanındaki zayıf anını yakalamak isteyen XI. Konstantinos, padişah çocuğu olan ve İstanbul'da bir yıllık haraç karşılığı tutulan Orhan'ın eğer II. Mehmed yıllık haracı ikiye katlamazsa serbest bırakılacağını bildirerek tehditte bulundu.

İstanbul kuşatması ve fethi

Konstantinos, Fatih Sultan Mehmet'e elçiler ile hediyeler ve hazineler göndermişse de sultanın fikrini değiştirememiştir. Fatih Sultan Mehmet'in Nisan 1453'te başlattığı son kuşatma karşısında Konstantinopolis'i savunabilmek için Ortodoks Kilisesi'nin Roma'ya bağlılığını kabul ederek Batı'nın desteğini kazanmaya çalıştıysa da sonuç alamadı.

Savaşta, teslimiyet yerine direnmeyi seçti. 29 Mayıs 1453'te surları aşan Osmanlı askerleriyle çarpışırken öldürüldü. Cesedinin bulunup bulunmadığı tartışma konusudur. Bazı kaynaklar sadece imparatorların giyme hakkı olan mor renkli çizmelerinden tanınan cesedinin ölü askerlerinin arasında bulunduğunu bildirirler.[2]

Doğudaki pek çok kilise (Doğu Katolik Kiliseleri dâhil) kendisini "şehit (Modern Yunanca: ἐθνομάρτυρας - ethnomartir)" ve "aziz" olarak ilan etmişlerdir. Bazı Yunanlar ve Rumlar arasında hayatı, ölümü ve gelecek hakkında efsane ve inançlar da bulunmaktadır.[3]

İmparator Konstantinos'un ölümünden sonra ailesi

İmparator Konstantinos Paleologos'un mensup olduğu Paleologos hanedanı Mora ve Atina despotlukları ile aşırı yakındı. Onursal ve Temsili olarak Paleologos Hanedanı lideri Mora Despotu sayılırdı. İmparator Konstantinos ölünce Paleologos hanedanının tüm mensupları, İmparator'un eşleri, çocukları, kardeşleri, hizmetçileri, görevlileri ve onların aileleri, İstanbul'daki soyluların bir kısmı ve aileleriyle birlikte Paleologos Hanedanı Mensupları sıfatıyla Mora ve Atina'ya kaçtılar. Mora ve Atina'nın İmparator Konstantinos'un soyuna olan saygıları sayesinde Paleologos hanedanı burada ev, tarla, küçük ve büyükbaş hayvan, köle ve para sahibi oldular. Mora ve Atina'dan sonra Paleologos Hanedanı Olimpos, Teselya ve Epir'e ardından tüm Yunanistan'a yayılarak Yunanistan'da yaşayan Yunan, Sırp, Macar, Makedon, Bulgar, Slav ve Rum milletlerini Bizanslaştırma politikasıyla Bizans'a benzetti ve Yunanistan üzerinde adeta yeni bir Bizans İmparatorluğu kurdu. Çok geçmeden II. Mehmed ve II. Bayezid fetihleri ile Yunanistan Osmanlı egemenliğine girdi. Yunanistan milletlerinin bir kısmı Müslüman oldu bir kısmı ise Hristiyan olarak kaldı ama Bizans kültürü ve yaşam tarzı yaklaşık 30 yıllık bir süreçte Yunanistan üzerine oturdu. Sonuç olarak Yunan kültürünü neredeyse kökünden değiştirdi. Fetihten sonra imparatorun kızkardeşinin oğlu devşirme olarak Osmanlı sarayına kabul edilmiş ve başarılı bir asker olarak Kaptan-ı derya Mesih Paşa olarak anılmıştır.

Dipnotlar
  1. http://www.britannica.com/biography/Constantine-XI-Palaeologus
  2. Zamanında yaşamış (1401-yak.1478) Georgios Frantzis adlı Bizans tarihçisi, gerçekliğinden şüphesi olduğunu bildirmekle beraber, bu iddianın ilk kaynaklarından biridir. Georgios Frantzis (Ed.: Marios Philippides) (1980), The Fall of the Byzantine Empire : a chronicle, Amherst:University of Massachusetts Press, ISBN 0-87023-290-8 (İngilizce)
  3. İstanbul'da bulunan Ayatriada Rum Katoliki Kilise'ne bağlı St. John Chrysostom Cemiyetinin gayriresmî websitesinin 31 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ve modern İngiliz tarihçi Donald Nicol'un bildirdiğine göre Rum folklörüne göre "Dağdaki kral veya mermer imparator" olarak anılmakta ve bir gün uyanarak İmparatorluğu yeniden kuracak ve Türkleri İstanbul'dan atacaktır. Nicol, Donald (1992) "The Immortal Emperor: The Life And Legend Of Constantine Paleologos, Last Emperor Of The Romans", Cambridge:Cambridge University Press ISBN 0-521-46717-9 (İngilizce)

Dış kaynaklar
Resmî unvanlar
Önce gelen:
VIII. İoannis
Bizans İmparatoru
6 Ocak 1449 – 29 Mayıs 1453		 Sonra gelen:
Sonra gelen yoktur.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.