1961 Türkiye anayasa referandumu

1961 Türkiye anayasa değişikliği referandumu Türkiye’de yapılan ilk halk oylamasıdır.

1961 Türkiye anayasa değişikliği referandumu
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1961) kabul edilmeli mi?
Yer	Türkiye
Tarih	Pazar, 9 Temmuz 1961)

27 Mayıs Darbesi'nden sonra hazırlanan 1961 Anayasası için yapıldı. 9 Temmuz 1961’deki halk oylaması ile 1961 Anayasası, yüzde 38.3 'hayır' oyuna karşılık, yüzde 61.7 'evet' oyuyla kabul edildi.

Kampanya

Darbeyle iktidara gelen Millî Birlik Komitesi ve başkanı Cemal Gürsel "evet" oyunu desteklediler.[1] Kampanya süreci "'evet' propagandasının serbest ve meşru, 'hayır' propagandasının hukuken serbest, fiilen yasak" olduğu bir süreç olarak betimlenmiştir. Darbeyi destekleyen Cumhuriyet Halk Partisi ve Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi "evet" propagandası yaptı. Kapatılan Demokrat Parti geleneğini temsil eden partilerden Yeni Türkiye Partisi de "evet" oyunu savundu. Aynı gelenekten gelen Adalet Partisi ise ilk başta çekimser bir tutum sergilese de, maruz kaldığı eleştiriler ve medyada çıkan "komünistlik" de dahil olmak üzere suçlamalar üzerine "evet" propagandası yaptı.[2] Partinin bu tavrının kapatılmaktan kurtulmak için olduğu düşünülür.[1]

Referandum sürecinde devlet kaynakları "evet" propagandası için kullanıldı. İstanbul'da vali, belediye başkanı, sıkıyönetim komutanı ve Temsilciler Meclisi üyelerinin de aralarında bulunduğu bir grup "evet" kampanyası planlamasında rol aldı. Benzer faaliyetler muhtarlar, kaymakamlar, öğretmenlerce de yürütüldü. Darbecilerin gençlerle kurduğu yakın ilişki çerçevesinde Türkiye Millî Talebe Federasyonu ve Türkiye Millî Gençlik Teşkilatı da ülke çapında "evet" propagandası yaptı.[2]

Öte yandan, kapatılan Demokrat Parti mensupları açık "hayır" kampanyası yapamadıklarından içinde "hayır" geçen "Hayırda hayır vardır" gibi cümlelerin de dahil olduğu üstü kapalı bir propaganda yöntemi kullandılar.[2]

Sonuçlar

1961 Türkiye anayasa değişikliği referandumu
Evet ya da hayır	Oylar	Yüzde
Evet	6.348.092	%61.7
Hayır	3.933.944	%38.3
Geçerli oy	10.282.036	%99.7
Geçersiz veya boş oy	39.075	%0.3
Toplam oy	10.321.111	%100.00

Referandum sonuçlarını il bazında gösteren harita   Evet   Hayır	Referandum sonuçlarını ilçe bazında gösteren harita   Evet   Hayır

Dış bağlantılar

• Referandum Sonuçları 1961 halk oylaması il ve ilçelere göre seçim sonuçları

Kaynakça

1. "'2. Cumhuriyet'in anayasası'nın oylandığı 1961 referandumu". BBC Türkçe. 3 Nisan 2017. 10 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2017.
2. Alkan, Mehmet Ö. (Nisan 2017). "27 Mayıs sonrası darbecilerin büyük kampanyası". #tarih, 35. ss. 64-71.