1999 Türkiye genel seçimleri

1999 Türkiye genel seçimleri, 18 Nisan 1999 tarihinde yapılan ve TBMM 21. dönem milletvekillerinin belirlendiği genel seçim. Türkiye'nin 80 ilindeki 84 seçim çevresinde, %10 ülke barajlı d'Hondt sisteminin uygulanarak gerçekleştirilen seçimlerde 550 milletvekili TBMM'ye girmiştir.

1999 Türkiye genel seçimleri

18 Nisan 1999
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin 550 sandalyesi için Çoğunluk için gereken 276 sandalye
Birinci parti İkinci parti Üçüncü parti   Lider Bülent Ecevit Devlet Bahçeli Recai Kutan Parti Demokratik Sol Parti Milliyetçi Hareket Partisi Fazilet Partisi Liderlik tarihi 15 Ocak 1989 6 Temmuz 1997 1998 Liderin bölgesi İstanbul Osmaniye Malatya Son seçim 76 sandalye, %14,64 0 sandalye, %8,18 158 sandalye, %21.38 Sandalye 136 129 111 Değişim 60 129 47 Aldığı oy 6.919.670 5.606.583 4.805.381 Oran %22,18 %17,98 %15,41 Değişim %7,54 %9,80 %5,97   Dördüncü parti Beşinci parti   Lider Mesut Yılmaz Tansu Çiller Parti Anavatan Partisi Doğru Yol Partisi Liderlik tarihi 15 Haziran 1991 13 Haziran 1993 Liderin bölgesi Rize İstanbul Son seçim 132 sandalye, %19,65 135 sandalye, %19,18 Sandalye 86 85 Değişim 46 50 Aldığı oy 4.122.929 3.745.417 Oran %13,22 %12,01 Değişim %6,43 %7,17
Önceki Başbakan Bülent Ecevit Demokratik Sol Parti Seçilen Başbakan Bülent Ecevit Demokratik Sol Parti

İlçeler bazında seçim sonuçlarını gösteren harita

Grafik

Seçim Dönemi

Haziran 1998'de ANASOL-D Hükûmeti olarak bilinen 55. Hükûmet'in Başbakanı Mesut Yılmaz ile bu hükûmeti dışarıdan destekleyen Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Deniz Baykal arasında yapılan görüşmeler sonunda varılan mutabakatla, Aralık 2000'de yapılması gereken milletvekilliği seçiminin yerel seçimlerle birleştirilerek 18 Nisan 1999 tarihinde yapılması kararlaştırıldı. 30 Temmuz 1998 tarihinde TBMM Genel Kurulu, erken genel seçimlerle yerel seçimlerin 18 Nisan 1999 tarihinde birleştirilerek yapılmasına karar verdi. Oylamaya katılan 497 milletvekilinden 486'sı kabul, 11'i ise ret oyu kullandı.[1]

Seçim kararının alınmasından kısa süre sonra patlak veren Türkbank Skandalı'yla CHP, ANASOL-D Hükûmeti'nden desteğini çekti. 25 Kasım 1998 tarihinde, CHP, Fazilet Partisi ve Doğru Yol Partisi'nin verdikleri gensorunun TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilmesiyle Cumhuriyet tarihinin en uzun ömürlü azınlık hükûmeti olan ANASOL-D Hükûmeti düştü. Mesut Yılmaz istifasını Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e sundu. Yaklaşık 1,5 aylık bir süreçten sonra, 18 Nisan seçimlerine kadar görev yapacak olan Bülent Ecevit başkanlığındaki 56. Hükûmet kuruldu.

1968 yerel seçimleriyle birlikte Cumhuriyet Senatosu için 24 ilde yapılan kısmi birleşik seçim dikkate alınmazsa, yerel seçimlerle bir arada yapılan ilk genel seçimlerdir. 80 ildeki 84 seçim çevresinde düzenlenen seçimlerde, 37.495.217 kayıtlı seçmenden 32.656.070'i sandık başına gitti. 20 partinin katıldığı 18 Nisan 1999 genel seçimleri, 1950'den sonra yapılan serbest seçimler arasında katılan siyasi parti sayısının en fazla olduğu seçimdir.

Yüzde 10'luk seçim barajını aşan 5 siyasi partiden Demokratik Sol Parti 136, Milliyetçi Hareket Partisi 129, Fazilet Partisi 111, Anavatan Partisi 86 ve Doğru Yol Partisi 85 milletvekilliği kazandı. Bunlara ek olarak, 22 yıl aradan sona bağımsız adaylar da TBMM'ye seçilmeyi başardı (Mehmet Ağar-Elazığ, Ahmet Özal-Malatya, Bekir Gündoğan-Tunceli). Yine 22 yıl aradan sonra ilk kez bir merkez sol partinin birinci olduğu seçimlerde, seçim barajını aşamayan Cumhuriyet Halk Partisi tarihinde ilk defa TBMM dışında kaldı. DSP'nin oylarını yaklaşık yüzde 50 oranında artırarak birinciliğe yükseldiği bu seçimlerde, bir önceki seçimde yüzde 10 barajını aşamayarak TBMM'ye giremeyen MHP ise oylarını yaklaşık yüzde yüz oranında artırarak ikinci parti durumuna geldi. Seçime katılan diğer büyük partilerden, Refah Partisi'nin devamı olarak kurulan FP, ANAP, DYP ve CHP'nin oyları geriledi. TBMM'ye seçilen kadın vekil sayısı 1995 seçimlerine göre 13'ten 23'e yükseldi.[2] 80 ilden 27'sinde DSP, 25'inde MHP, 11'inde HADEP, 9'unda FP, 5'inde DYP, 2'sinde bağımsızlar ve 1'inde de ANAP birinci oldu.

18 Nisan 1999 Genel Seçimlerinden sonra hükûmeti kurma görevi 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel tarafından Demokratik Sol Parti (DSP) Genel Başkanı Bülent Ecevit'e verildi. Ecevit, DSP, Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) ve Anavatan Partisi (ANAP) ile 28 Mayıs 1999 tarihinde üçlü koalisyon hükûmetini kurdu. Böylece Türk siyasi yaşamında 17. koalisyon hükûmeti kurulmuş oldu. Bu hükûmetle, MHP 21 yıl sonra hükûmete girdi.

Sonuç

Mayıs 2002'de Başbakan Bülent Ecevit'in rahatsızlanması ve ilerleyen yaşının etkisiyle sağlık durumunun düzelememesi iddiası ile görevine devam edip edemeyeceği yönünde tartışmalar başladı. Tartışmaların Demokratik Sol Partinin (DSP) içine de yansımasıyla temmuz ayı içinde DSP grubunun sayısı, Ecevit'in görevden çekilmemesine tepki gösteren milletvekillerinin istifasıyla yarı yarıya düştü. Bu gelişmeler sırasında koalisyon hükûmetinin ikinci büyük ortağı Milliyetçi Hareket Partisinin (MHP) Genel Başkanı Devlet Bahçeli, 7 Temmuz 2002 günü, partisinin Bursa İl teşkilatının Keles ilçesinde düzenlediği 11. Kocayayla Türkmen Kurultayı'nda yaptığı açıklamada 3 Kasım 2002 tarihinde erken seçim yapılmasını istedi.

16 Temmuz 2002'de koalisyon hükûmetini oluşturan üç partinin genel başkanları arasında yapılan zirve toplantısında 3 Kasım'da erken seçim yapılması kararı alındı. 31 Temmuz 2002'de TBMM Genel Kurulu'nda yapılan oylamada, erken seçim önergesi oylamaya katılan 514 milletvekilinden 449'unun kabul oyuyla kabul edildi.[3]

1999 genel seçimlerinin sonuçları:[4]

Gümrük kapıları hariç Türkiye geneli
	Seçmen Sayısı	37.495.217
	Kullanılan Oy	32.656.070
	Geçerli Oy	31.119.242
	Geçersiz Oy	1.536.828
	Katılım Oranı (%)	87,09
Gümrük kapıları
	Geçerli Oy	65.254
Genel
	Geçerli Oy	31.184.496
Milletvekili sayısı	550

Parti		Genel Başkan	Oy	%	+/–	Sandalye	+/–
	Demokratik Sol Parti	Bülent Ecevit	6.919.670	22,19	7,55	136	60
	Milliyetçi Hareket Partisi	Devlet Bahçeli	5.606.583	17,98	9,80	129	129
	Fazilet Partisi	Recai Kutan	4.805.381	15,41	Yok	111	Yok
	Anavatan Partisi	Mesut Yılmaz	4.122.929	13,22	6,43	86	46
	Doğru Yol Partisi	Tansu Çiller	3.745.417	12,01	7,17	85	50
%10 seçim barajının altında kalan siyasi partiler
	Cumhuriyet Halk Partisi	Deniz Baykal	2.716.094	8,71	2,0	0	49
	Halkın Demokrasi Partisi	Murat Bozlak	1.482.196	4,75	0,58	0
	Büyük Birlik Partisi	Muhsin Yazıcıoğlu	456.353	1,46	Yok	0	Yok
	Bağımsızlar		270.265	0,87	0,39	3	3
	Özgürlük ve Dayanışma Partisi	Ufuk Uras	248.553	0,80	Yok	0	Yok
	Demokrat Türkiye Partisi	Hüsamettin Cindoruk	179.871	0,58	Yok	0	Yok
	Liberal Demokrat Parti	Besim Tibuk	127.174	0,41	Yok	0	Yok
	Demokrat Parti	Korkut Özal	92.093	0,30	Yok	0	Yok
	Millet Partisi	Aykut Edibali	79.370	0,25	0,20	0
	Barış Partisi	Abidin Özgünay	78.922	0,25	Yok	0	Yok
	İşçi Partisi	Doğu Perinçek	57.607	0,18	0,04	0
	Emeğin Partisi	Levent Tüzel	51.756	0,17	Yok	0	Yok
	Yeniden Doğuş Partisi	Hasan Celal Güzel	44.787	0,14	0,20	0
	Sosyalist İktidar Partisi	Aydemir Güler	37.680	0,12	Yok	0	Yok
	Değişen Türkiye Partisi	Gökhan Çapoğlu	37.175	0,12	Yok	0	Yok
	Demokrasi ve Barış Partisi	Refik Karakoç	24.620	0,08	Yok	0	Yok
Toplam			31.184.496	100		550

İllere göre oy dağılımı

İllere göre 18 Nisan 1999 genel seçim sonuçları;[5] (Not: Aşağıdaki tabloda oy sayıları doğru olmakla birlikte oranlar hatalıdır. Oranlar hesaplanırken yuvarlama hatası yapılmıştır.)

İl	MV	DSP	%	MHP	%	FP	%	ANAP	%	DYP	%	Diğer	%	Toplam
Adana	14	219.535	25,90	199.723	23,56	87.018	10,26	100.141	11,81	79.269	9,35	161.803	19,09	847.489
Adıyaman	6	14.356	6,32	24.072	10,60	62.496	27,54	23.786	10,48	38.489	16,96	63.727	28,08	226.926
Afyon	7	44.296	12,60	98.403	28,00	40.031	11,39	42.758	12,16	54.451	15,49	71.481	20,34	351.420
Ağrı	4	3.965	2,75	11.041	7,66	18.416	12,79	13.265	9,21	18.244	12,67	79.047	54,90	143.978
Aksaray	4	16.659	9,91	55.357	32,95	28.267	16,82	17.699	10,53	24.487	14,57	25.497	15,17	167.966
Amasya	4	33.597	17,27	47.197	24,27	30.425	15,64	20.161	10,36	24.804	12,75	38.252	19,67	194.436
Ankara	28	462.379	23,12	431.050	21,56	341.174	17,06	216.118	10,81	146.364	7,32	402.043	20,11	1.999.128
Antalya	12	151.058	20,13	166.914	22,25	46.902	6,25	98.676	13,15	144.575	19,27	141.935	18,92	750.060
Ardahan	2	12.095	20,15	4.897	8,16	4.788	7,97	9.786	16,30	12.913	21,51	15.528	25,87	60.007
Artvin	2	20.075	19,35	17.322	16,70	9.067	8,74	17.278	16,65	20.516	19,77	19.464	18,76	103.722
Aydın	8	146.983	29,06	100.470	19,86	24.675	4,87	83.196	16,44	74.163	14,66	76.279	15,08	505.766
Balıkesir	9	200.955	31,14	102.922	15,95	61.316	9,50	89.446	13,86	118.603	18,38	71.935	11,14	645.177
Bartın	2	40.346	36,50	8.154	7,37	9.037	8,17	21.827	19,75	17.596	15,92	13.552	12,26	110.512
Batman	4	3.396	2,42	2.901	2,07	19.435	13,87	14.729	10,51	19.769	14,11	79.871	57,00	140.101
Bayburt	2	855	2,19	9.712	24,94	10.344	26,56	8.453	21,71	7.181	18,44	2.388	6,13	38.933
Bilecik	2	25.358	23,89	19.135	18,02	11.734	11,05	15.249	14,36	18.935	17,83	15.734	14,82	106.145
Bingöl	3	1.848	2,22	9.256	11,15	20.218	24,36	8.051	9,70	12.052	14,52	31.553	38,02	82.978
Bitlis	4	4.520	4,72	10.867	11,35	19.922	20,82	19.595	20,47	13.421	14,02	27.358	28,59	95.683
Bolu	5	67.733	21,83	65.214	21,01	60.636	19,54	43.903	14,15	37.658	12,13	35.109	11,31	310.253
Burdur	3	35.161	23,24	36.297	23,99	15.614	10,32	14.522	9,60	28.491	18,83	21.171	13,99	151.256
Bursa	16	357.441	32,04	161.872	14,51	171.450	15,36	178.397	15,99	142.708	12,79	103.669	9,29	1.115.537
Çanakkale	4	87.724	31,19	47.644	16,94	18.299	6,50	45.865	16,31	45.729	16,26	35.941	12,78	281.202
Çankırı	3	10.670	8,48	47.825	38,04	24.940	19,83	8.568	6,81	21.424	17,04	12.294	9,77	125.721
Çorum	5	30.714	9,43	96.845	29,75	58.233	17,89	19.092	5,86	45.292	13,91	75.253	23,12	325.429
Denizli	7	122.484	26,83	83.902	18,38	26.303	5,76	68.717	15,05	81.996	17,96	73.061	16,00	456.463
Diyarbakır	11	20.265	4,97	11.217	2,75	59.310	14,57	45.307	11,13	45.527	11,18	225.407	55,37	407.033
Edirne	4	107.327	45,56	21.714	9,21	8.273	3,51	35.067	14,88	26.462	11,23	36.689	15,57	235.532
Elazığ	5	9.358	3,84	33.222	13,63	59.622	24,47	15.981	6,56	21.962	9,01	103.437	42,46	243.582
Erzincan	3	8.958	8,08	27.745	25,04	20.683	18,66	8.287	7,47	15.191	13,71	29.927	27,01	110.791
Erzurum	8	15.881	4,69	88.506	26,18	95.610	28,28	25.350	7,49	56.223	16,63	56.489	16,71	338.059
Eskişehir	6	142.210	36,23	68.272	17,39	38.193	9,73	44.630	11,37	53.075	13,52	46.130	11,75	392.510
Gaziantep	9	97.025	19,51	99.444	20,00	78.822	15,85	49.369	9,93	51.323	10,32	121.160	24,37	497.143
Giresun	5	48.484	21,48	46.552	20,62	36.965	16,37	33.428	14,81	30.056	13,31	30.197	13,38	225.682
Gümüşhane	2	4.107	5,81	22.979	32,52	16.418	23,23	11.572	16,37	9.789	13,85	5.790	8,19	70.655
Hakkâri	3	2.923	4,79	1.245	2,04	6.049	9,91	5.754	9,43	11.047	18,11	33.968	55,69	60.986
Hatay	10	80.955	13,96	128.387	22,15	70.641	12,18	70.627	12,18	66.958	11,55	162.000	27,95	579.568
Iğdır	2	2.535	4,13	10.416	17,00	7.921	12,92	7.382	12,04	4.884	7,97	28.131	45,91	61.269
Isparta	4	21.279	9,88	63.083	29,31	20.607	9,57	36.853	17,12	49.769	23,13	23.576	10,95	215.167
İçel	12	134.977	19,35	197.983	28,38	36.343	5,21	75.863	10,87	76.485	10,96	175.847	25,21	697.498
İstanbul	69	1.466.438	29,66	498.745	10,08	1.052.738	21,29	780.518	15,78	268.932	5,43	876.384	17,72	4.943.755
İzmir	24	725.607	40,26	199.597	11,07	88.100	4,88	285.115	15,82	172.525	9,57	331.024	18,37	1.801.968
Kahramanmaraş	9	24.742	5,95	117.042	28,18	95.807	23,07	38.579	9,29	73.134	17,61	65.963	15,88	415.267
Karabük	3	24.762	19,46	28.142	22,11	17.660	13,87	18.135	14,25	21.808	17,13	16.731	13,14	127.238
Karaman	3	18.478	16,49	35.372	31,57	22.239	19,85	7.165	6,39	12.239	10,92	16.536	14,76	112.029
Kars	3	20.955	16,96	15.866	12,84	12.086	9,78	20.184	16,34	14.595	11,81	39.834	32,24	123.520
Kastamonu	4	52.149	23,55	50.722	22,91	16.546	7,47	33.872	15,30	43.054	19,44	25.041	11,31	221.384
Kayseri	8	81.782	16,19	165.498	32,77	117.326	23,23	37.189	7,36	48.174	9,54	54.932	10,87	504.901
Kırıkkale	4	17.931	11,48	43.533	27,88	23.880	15,29	26.516	16,98	22.039	14,11	22.197	14,22	156.096
Kırklareli	3	73.198	38,38	24.326	12,75	6.649	3,48	33.635	17,63	19.746	10,35	33.124	17,37	190.678
Kırşehir	3	23.949	18,34	43.359	33,20	12.434	9,52	12.925	9,89	11.499	8,80	26.410	20,22	130.576
Kilis	2	10.620	20,35	10.983	21,05	8.055	15,44	4.805	9,21	12.017	23,03	5.686	10,89	52.166
Kocaeli	10	143.352	22,89	92.409	14,76	142.391	22,74	67.512	10,78	72.547	11,58	107.859	17,22	626.070
Konya	16	95.477	10,67	232.513	25,99	269.793	30,16	64.282	7,18	123.928	13,85	108.289	12,10	894.282
Kütahya	6	54.860	16,34	75.997	22,63	57.080	17,00	34.385	10,24	81.079	24,15	32.290	9,61	335.691
Malatya	7	19.090	5,91	63.880	19,78	81.632	25,27	23.239	7,19	19.228	5,95	115.856	35,87	322.925
Manisa	10	177.993	25,29	147.743	20,99	58.755	8,34	74.828	10,63	134.172	19,06	110.296	15,67	703.787
Mardin	6	19.847	9,02	4.242	1,92	25.966	11,81	36.140	16,43	42.254	19,21	91.395	41,57	219.844
Muğla	6	113.479	29,77	61.174	16,04	12.894	3,38	63.319	16,61	63.770	16,72	66.538	17,45	381.174
Muş	4	10.610	9,11	5.074	4,35	12.701	10,91	12.922	11,10	13.618	11,69	61.475	52,81	116.400
Nevşehir	3	15.569	10,20	48.402	31,74	28.011	18,36	20.360	13,35	18.950	12,42	21.196	13,90	152.488
Niğde	3	24.925	14,73	45.007	26,61	23.964	14,17	16.005	9,46	31.103	18,39	28.110	16,62	169.114
Ordu	7	87.441	23,48	61.835	16,60	45.774	12,29	79.827	21,44	44.725	12,01	52.711	14,15	372.313
Osmaniye	4	20.030	10,13	80.738	40,86	26.363	13,34	17.253	8,73	25.764	13,04	27.423	13,88	197.571
Rize	3	16.048	9,83	14.713	9,01	33.879	20,76	70.835	43,41	15.924	9,76	11.753	7,20	163.152
Sakarya	6	80.960	19,32	73.813	17,62	102.052	24,36	57.894	13,82	64.035	15,28	40.128	9,58	418.882
Samsun	10	133.355	21,56	129.427	20,93	92.724	14,99	87.827	14,20	94.840	15,33	80.179	12,96	618.352
Siirt	3	4.217	5,09	4.145	5,00	11.066	13,36	10.405	12,56	18.291	22,08	34.683	41,88	82.807
Sinop	3	30.413	25,73	14.071	11,90	14.468	12,24	22.074	18,67	18.003	15,23	19.170	16,21	118.199
Sivas	6	26.036	8,13	60.758	18,99	88.827	27,76	17.528	5,47	25.386	7,93	101.409	31,69	319.944
Şanlıurfa	11	19.392	4,59	35.864	8,49	90.387	21,40	59.001	13,97	100.394	23,77	117.146	27,74	422.184
Şırnak	3	3.912	4,53	4.299	4,98	9.598	11,13	14.595	16,93	8.818	10,23	44.963	52,17	86.185
Tekirdağ	5	131.527	41,16	34.528	10,80	17.931	5,61	56.770	17,76	37.044	11,59	41.700	13,05	319.500
Tokat	6	31.743	9,31	99.434	29,18	69.365	20,35	27.429	8,05	40.444	11,87	72.303	21,22	340.718
Trabzon	7	68.085	17,76	83.967	21,90	76.429	19,93	77.328	20,17	41.270	10,76	36.240	9,45	383.319
Tunceli	2	3.599	9,09	2.840	7,17	952	2,40	3.208	8,10	6.155	15,55	22.808	57,65	39.562
Uşak	3	52.345	29,63	41.249	23,35	12.842	7,27	18.790	10,63	18.965	10,73	32.411	18,35	176.602
Van	7	10.084	4,12	19.659	8,04	46.126	18,86	23.868	9,76	27.055	11,06	117.700	48,14	244.492
Yalova	2	22.526	24,27	10.343	11,14	13.487	14,53	22.025	23,73	12.611	13,58	11.807	12,72	92.799
Yozgat	6	16.096	5,96	104.977	38,90	56.903	21,08	29.175	10,81	22.220	8,23	40.341	14,98	269.712
Zonguldak	6	135.559	39,29	40.541	11,75	33.307	9,65	50.716	14,70	35.181	10,19	49.643	14,39	344.947
Türkiye Toplamı	550	6.919.668	22,18	5.606.584	17,97	4.805.384	15,40	4.122.926	13,22	3.745.417	12,01	5.984.377	19,19	31.184.356

Kaynakça

1. Ve, seçim kararı çıktı, Milliyet, 31 Temmuz 1998.
2. Ortanın sağı ve solu kazandı 2 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Aksiyon, 24 Nisan 1999.
3. TBMM, 3 Kasım'da seçim kararı aldı, Radikal, 31 Temmuz 2002.
4. "1999 Yılı Seçim Sonuçları" (PDF). 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2015.
5. İllere Göre 1999 Yılı Seçim Sonuçları