1999 Türkiye genel seçimleri

1999 Türkiye genel seçimleri, 18 Nisan 1999 tarihinde yapılan ve TBMM 21. dönem milletvekillerinin belirlendiği genel seçim. Türkiye'nin 80 ilindeki 84 seçim çevresinde, %10 ülke barajlı d'Hondt sisteminin uygulanarak gerçekleştirilen seçimlerde 550 milletvekili TBMM'ye girmiştir.

1999 Türkiye genel seçimleri

18 Nisan 1999

Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin 550 sandalyesi için
Çoğunluk için gereken 276 sandalye

  Birinci parti İkinci parti Üçüncü parti
 
Lider Bülent Ecevit Devlet Bahçeli Recai Kutan
Parti Demokratik Sol Parti Milliyetçi Hareket Partisi Fazilet Partisi
Liderlik tarihi 15 Ocak 1989 6 Temmuz 1997 1998
Liderin bölgesi İstanbul Osmaniye Malatya
Son seçim 76 sandalye, %14,64 0 sandalye, %8,18 158 sandalye, %21.38
Sandalye 136 129 111
Değişim 60 129 47
Aldığı oy 6.919.670 5.606.583 4.805.381
Oran %22,18 %17,98 %15,41
Değişim %7,54 %9,80 %5,97

  Dördüncü parti Beşinci parti
 
Lider Mesut Yılmaz Tansu Çiller
Parti Anavatan Partisi Doğru Yol Partisi
Liderlik tarihi 15 Haziran 1991 13 Haziran 1993
Liderin bölgesi Rize İstanbul
Son seçim 132 sandalye, %19,65 135 sandalye, %19,18
Sandalye 86 85
Değişim 46 50
Aldığı oy 4.122.929 3.745.417
Oran %13,22 %12,01
Değişim %6,43 %7,17


Önceki Başbakan

Bülent Ecevit
Demokratik Sol Parti

Seçilen Başbakan

Bülent Ecevit
Demokratik Sol Parti

İlçeler bazında seçim sonuçlarını gösteren harita
Grafik

Seçim Dönemi

Haziran 1998'de ANASOL-D Hükûmeti olarak bilinen 55. Hükûmet'in Başbakanı Mesut Yılmaz ile bu hükûmeti dışarıdan destekleyen Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Deniz Baykal arasında yapılan görüşmeler sonunda varılan mutabakatla, Aralık 2000'de yapılması gereken milletvekilliği seçiminin yerel seçimlerle birleştirilerek 18 Nisan 1999 tarihinde yapılması kararlaştırıldı. 30 Temmuz 1998 tarihinde TBMM Genel Kurulu, erken genel seçimlerle yerel seçimlerin 18 Nisan 1999 tarihinde birleştirilerek yapılmasına karar verdi. Oylamaya katılan 497 milletvekilinden 486'sı kabul, 11'i ise ret oyu kullandı.[1]

Seçim kararının alınmasından kısa süre sonra patlak veren Türkbank Skandalı'yla CHP, ANASOL-D Hükûmeti'nden desteğini çekti. 25 Kasım 1998 tarihinde, CHP, Fazilet Partisi ve Doğru Yol Partisi'nin verdikleri gensorunun TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilmesiyle Cumhuriyet tarihinin en uzun ömürlü azınlık hükûmeti olan ANASOL-D Hükûmeti düştü. Mesut Yılmaz istifasını Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e sundu. Yaklaşık 1,5 aylık bir süreçten sonra, 18 Nisan seçimlerine kadar görev yapacak olan Bülent Ecevit başkanlığındaki 56. Hükûmet kuruldu.

1968 yerel seçimleriyle birlikte Cumhuriyet Senatosu için 24 ilde yapılan kısmi birleşik seçim dikkate alınmazsa, yerel seçimlerle bir arada yapılan ilk genel seçimlerdir. 80 ildeki 84 seçim çevresinde düzenlenen seçimlerde, 37.495.217 kayıtlı seçmenden 32.656.070'i sandık başına gitti. 20 partinin katıldığı 18 Nisan 1999 genel seçimleri, 1950'den sonra yapılan serbest seçimler arasında katılan siyasi parti sayısının en fazla olduğu seçimdir.

Yüzde 10'luk seçim barajını aşan 5 siyasi partiden Demokratik Sol Parti 136, Milliyetçi Hareket Partisi 129, Fazilet Partisi 111, Anavatan Partisi 86 ve Doğru Yol Partisi 85 milletvekilliği kazandı. Bunlara ek olarak, 22 yıl aradan sona bağımsız adaylar da TBMM'ye seçilmeyi başardı (Mehmet Ağar-Elazığ, Ahmet Özal-Malatya, Bekir Gündoğan-Tunceli). Yine 22 yıl aradan sonra ilk kez bir merkez sol partinin birinci olduğu seçimlerde, seçim barajını aşamayan Cumhuriyet Halk Partisi tarihinde ilk defa TBMM dışında kaldı. DSP'nin oylarını yaklaşık yüzde 50 oranında artırarak birinciliğe yükseldiği bu seçimlerde, bir önceki seçimde yüzde 10 barajını aşamayarak TBMM'ye giremeyen MHP ise oylarını yaklaşık yüzde yüz oranında artırarak ikinci parti durumuna geldi. Seçime katılan diğer büyük partilerden, Refah Partisi'nin devamı olarak kurulan FP, ANAP, DYP ve CHP'nin oyları geriledi. TBMM'ye seçilen kadın vekil sayısı 1995 seçimlerine göre 13'ten 23'e yükseldi.[2] 80 ilden 27'sinde DSP, 25'inde MHP, 11'inde HADEP, 9'unda FP, 5'inde DYP, 2'sinde bağımsızlar ve 1'inde de ANAP birinci oldu.

18 Nisan 1999 Genel Seçimlerinden sonra hükûmeti kurma görevi 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel tarafından Demokratik Sol Parti (DSP) Genel Başkanı Bülent Ecevit'e verildi. Ecevit, DSP, Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) ve Anavatan Partisi (ANAP) ile 28 Mayıs 1999 tarihinde üçlü koalisyon hükûmetini kurdu. Böylece Türk siyasi yaşamında 17. koalisyon hükûmeti kurulmuş oldu. Bu hükûmetle, MHP 21 yıl sonra hükûmete girdi.

Sonuç

Mayıs 2002'de Başbakan Bülent Ecevit'in rahatsızlanması ve ilerleyen yaşının etkisiyle sağlık durumunun düzelememesi iddiası ile görevine devam edip edemeyeceği yönünde tartışmalar başladı. Tartışmaların Demokratik Sol Partinin (DSP) içine de yansımasıyla temmuz ayı içinde DSP grubunun sayısı, Ecevit'in görevden çekilmemesine tepki gösteren milletvekillerinin istifasıyla yarı yarıya düştü. Bu gelişmeler sırasında koalisyon hükûmetinin ikinci büyük ortağı Milliyetçi Hareket Partisinin (MHP) Genel Başkanı Devlet Bahçeli, 7 Temmuz 2002 günü, partisinin Bursa İl teşkilatının Keles ilçesinde düzenlediği 11. Kocayayla Türkmen Kurultayı'nda yaptığı açıklamada 3 Kasım 2002 tarihinde erken seçim yapılmasını istedi.

16 Temmuz 2002'de koalisyon hükûmetini oluşturan üç partinin genel başkanları arasında yapılan zirve toplantısında 3 Kasım'da erken seçim yapılması kararı alındı. 31 Temmuz 2002'de TBMM Genel Kurulu'nda yapılan oylamada, erken seçim önergesi oylamaya katılan 514 milletvekilinden 449'unun kabul oyuyla kabul edildi.[3]

1999 genel seçimlerinin sonuçları:[4]

Gümrük kapıları hariç Türkiye geneli
Seçmen Sayısı37.495.217
Kullanılan Oy32.656.070
Geçerli Oy31.119.242
Geçersiz Oy1.536.828
Katılım Oranı (%)87,09
Gümrük kapıları
Geçerli Oy65.254
Genel
Geçerli Oy31.184.496
Milletvekili sayısı550
Parti Genel Başkan Oy % +/– Sandalye +/–
Demokratik Sol PartiBülent Ecevit6.919.67022,19 7,55136 60
Milliyetçi Hareket PartisiDevlet Bahçeli5.606.58317,98 9,80129 129
Fazilet PartisiRecai Kutan4.805.38115,41Yok111Yok
Anavatan PartisiMesut Yılmaz4.122.92913,22 6,4386 46
Doğru Yol PartisiTansu Çiller3.745.41712,01 7,1785 50
%10 seçim barajının altında kalan siyasi partiler
Cumhuriyet Halk PartisiDeniz Baykal2.716.0948,71 2,00 49
Halkın Demokrasi PartisiMurat Bozlak1.482.1964,75 0,580
Büyük Birlik PartisiMuhsin Yazıcıoğlu456.3531,46Yok0Yok
Bağımsızlar270.2650,87 0,393 3
Özgürlük ve Dayanışma PartisiUfuk Uras248.5530,80Yok0Yok
Demokrat Türkiye PartisiHüsamettin Cindoruk179.8710,58Yok0Yok
Liberal Demokrat PartiBesim Tibuk127.1740,41Yok0Yok
Demokrat PartiKorkut Özal92.0930,30Yok0Yok
Millet PartisiAykut Edibali79.3700,25 0,200
Barış PartisiAbidin Özgünay78.9220,25Yok0Yok
İşçi PartisiDoğu Perinçek57.6070,18 0,040
Emeğin PartisiLevent Tüzel51.7560,17Yok0Yok
Yeniden Doğuş PartisiHasan Celal Güzel44.7870,14 0,200
Sosyalist İktidar PartisiAydemir Güler37.6800,12Yok0Yok
Değişen Türkiye PartisiGökhan Çapoğlu37.1750,12Yok0Yok
Demokrasi ve Barış PartisiRefik Karakoç24.6200,08Yok0Yok
Toplam31.184.496100550

İllere göre oy dağılımı

İllere göre 18 Nisan 1999 genel seçim sonuçları;[5] (Not: Aşağıdaki tabloda oy sayıları doğru olmakla birlikte oranlar hatalıdır. Oranlar hesaplanırken yuvarlama hatası yapılmıştır.)

İl MV DSP % MHP % FP % ANAP % DYP % Diğer % Toplam
Adana14219.53525,90199.72323,5687.01810,26100.14111,8179.2699,35161.80319,09847.489
Adıyaman614.3566,3224.07210,6062.49627,5423.78610,4838.48916,9663.72728,08226.926
Afyon744.29612,6098.40328,0040.03111,3942.75812,1654.45115,4971.48120,34351.420
Ağrı43.9652,7511.0417,6618.41612,7913.2659,2118.24412,6779.04754,90143.978
Aksaray416.6599,9155.35732,9528.26716,8217.69910,5324.48714,5725.49715,17167.966
Amasya433.59717,2747.19724,2730.42515,6420.16110,3624.80412,7538.25219,67194.436
Ankara28462.37923,12431.05021,56341.17417,06216.11810,81146.3647,32402.04320,111.999.128
Antalya12151.05820,13166.91422,2546.9026,2598.67613,15144.57519,27141.93518,92750.060
Ardahan212.09520,154.8978,164.7887,979.78616,3012.91321,5115.52825,8760.007
Artvin220.07519,3517.32216,709.0678,7417.27816,6520.51619,7719.46418,76103.722
Aydın8146.98329,06100.47019,8624.6754,8783.19616,4474.16314,6676.27915,08505.766
Balıkesir9200.95531,14102.92215,9561.3169,5089.44613,86118.60318,3871.93511,14645.177
Bartın240.34636,508.1547,379.0378,1721.82719,7517.59615,9213.55212,26110.512
Batman43.3962,422.9012,0719.43513,8714.72910,5119.76914,1179.87157,00140.101
Bayburt28552,199.71224,9410.34426,568.45321,717.18118,442.3886,1338.933
Bilecik225.35823,8919.13518,0211.73411,0515.24914,3618.93517,8315.73414,82106.145
Bingöl31.8482,229.25611,1520.21824,368.0519,7012.05214,5231.55338,0282.978
Bitlis44.5204,7210.86711,3519.92220,8219.59520,4713.42114,0227.35828,5995.683
Bolu567.73321,8365.21421,0160.63619,5443.90314,1537.65812,1335.10911,31310.253
Burdur335.16123,2436.29723,9915.61410,3214.5229,6028.49118,8321.17113,99151.256
Bursa16357.44132,04161.87214,51171.45015,36178.39715,99142.70812,79103.6699,291.115.537
Çanakkale487.72431,1947.64416,9418.2996,5045.86516,3145.72916,2635.94112,78281.202
Çankırı310.6708,4847.82538,0424.94019,838.5686,8121.42417,0412.2949,77125.721
Çorum530.7149,4396.84529,7558.23317,8919.0925,8645.29213,9175.25323,12325.429
Denizli7122.48426,8383.90218,3826.3035,7668.71715,0581.99617,9673.06116,00456.463
Diyarbakır1120.2654,9711.2172,7559.31014,5745.30711,1345.52711,18225.40755,37407.033
Edirne4107.32745,5621.7149,218.2733,5135.06714,8826.46211,2336.68915,57235.532
Elazığ59.3583,8433.22213,6359.62224,4715.9816,5621.9629,01103.43742,46243.582
Erzincan38.9588,0827.74525,0420.68318,668.2877,4715.19113,7129.92727,01110.791
Erzurum815.8814,6988.50626,1895.61028,2825.3507,4956.22316,6356.48916,71338.059
Eskişehir6142.21036,2368.27217,3938.1939,7344.63011,3753.07513,5246.13011,75392.510
Gaziantep997.02519,5199.44420,0078.82215,8549.3699,9351.32310,32121.16024,37497.143
Giresun548.48421,4846.55220,6236.96516,3733.42814,8130.05613,3130.19713,38225.682
Gümüşhane24.1075,8122.97932,5216.41823,2311.57216,379.78913,855.7908,1970.655
Hakkâri32.9234,791.2452,046.0499,915.7549,4311.04718,1133.96855,6960.986
Hatay1080.95513,96128.38722,1570.64112,1870.62712,1866.95811,55162.00027,95579.568
Iğdır22.5354,1310.41617,007.92112,927.38212,044.8847,9728.13145,9161.269
Isparta421.2799,8863.08329,3120.6079,5736.85317,1249.76923,1323.57610,95215.167
İçel12134.97719,35197.98328,3836.3435,2175.86310,8776.48510,96175.84725,21697.498
İstanbul691.466.43829,66498.74510,081.052.73821,29780.51815,78268.9325,43876.38417,724.943.755
İzmir24725.60740,26199.59711,0788.1004,88285.11515,82172.5259,57331.02418,371.801.968
Kahramanmaraş924.7425,95117.04228,1895.80723,0738.5799,2973.13417,6165.96315,88415.267
Karabük324.76219,4628.14222,1117.66013,8718.13514,2521.80817,1316.73113,14127.238
Karaman318.47816,4935.37231,5722.23919,857.1656,3912.23910,9216.53614,76112.029
Kars320.95516,9615.86612,8412.0869,7820.18416,3414.59511,8139.83432,24123.520
Kastamonu452.14923,5550.72222,9116.5467,4733.87215,3043.05419,4425.04111,31221.384
Kayseri881.78216,19165.49832,77117.32623,2337.1897,3648.1749,5454.93210,87504.901
Kırıkkale417.93111,4843.53327,8823.88015,2926.51616,9822.03914,1122.19714,22156.096
Kırklareli373.19838,3824.32612,756.6493,4833.63517,6319.74610,3533.12417,37190.678
Kırşehir323.94918,3443.35933,2012.4349,5212.9259,8911.4998,8026.41020,22130.576
Kilis210.62020,3510.98321,058.05515,444.8059,2112.01723,035.68610,8952.166
Kocaeli10143.35222,8992.40914,76142.39122,7467.51210,7872.54711,58107.85917,22626.070
Konya1695.47710,67232.51325,99269.79330,1664.2827,18123.92813,85108.28912,10894.282
Kütahya654.86016,3475.99722,6357.08017,0034.38510,2481.07924,1532.2909,61335.691
Malatya719.0905,9163.88019,7881.63225,2723.2397,1919.2285,95115.85635,87322.925
Manisa10177.99325,29147.74320,9958.7558,3474.82810,63134.17219,06110.29615,67703.787
Mardin619.8479,024.2421,9225.96611,8136.14016,4342.25419,2191.39541,57219.844
Muğla6113.47929,7761.17416,0412.8943,3863.31916,6163.77016,7266.53817,45381.174
Muş410.6109,115.0744,3512.70110,9112.92211,1013.61811,6961.47552,81116.400
Nevşehir315.56910,2048.40231,7428.01118,3620.36013,3518.95012,4221.19613,90152.488
Niğde324.92514,7345.00726,6123.96414,1716.0059,4631.10318,3928.11016,62169.114
Ordu787.44123,4861.83516,6045.77412,2979.82721,4444.72512,0152.71114,15372.313
Osmaniye420.03010,1380.73840,8626.36313,3417.2538,7325.76413,0427.42313,88197.571
Rize316.0489,8314.7139,0133.87920,7670.83543,4115.9249,7611.7537,20163.152
Sakarya680.96019,3273.81317,62102.05224,3657.89413,8264.03515,2840.1289,58418.882
Samsun10133.35521,56129.42720,9392.72414,9987.82714,2094.84015,3380.17912,96618.352
Siirt34.2175,094.1455,0011.06613,3610.40512,5618.29122,0834.68341,8882.807
Sinop330.41325,7314.07111,9014.46812,2422.07418,6718.00315,2319.17016,21118.199
Sivas626.0368,1360.75818,9988.82727,7617.5285,4725.3867,93101.40931,69319.944
Şanlıurfa1119.3924,5935.8648,4990.38721,4059.00113,97 100.39423,77117.14627,74422.184
Şırnak33.9124,534.2994,989.59811,1314.59516,938.81810,2344.96352,1786.185
Tekirdağ5131.52741,1634.52810,8017.9315,6156.77017,7637.04411,5941.70013,05319.500
Tokat631.7439,3199.43429,1869.36520,3527.4298,0540.44411,8772.30321,22340.718
Trabzon768.08517,7683.96721,9076.42919,9377.32820,1741.27010,7636.2409,45383.319
Tunceli23.5999,092.8407,179522,403.2088,106.15515,5522.80857,6539.562
Uşak352.34529,6341.24923,3512.8427,2718.79010,6318.96510,7332.41118,35176.602
Van710.0844,1219.6598,0446.12618,8623.8689,7627.05511,06117.70048,14244.492
Yalova222.52624,2710.34311,1413.48714,5322.02523,7312.61113,5811.80712,7292.799
Yozgat616.0965,96104.97738,9056.90321,0829.17510,8122.2208,2340.34114,98269.712
Zonguldak6135.55939,2940.54111,7533.3079,6550.71614,7035.18110,1949.64314,39344.947
Türkiye Toplamı5506.919.66822,185.606.58417,974.805.38415,404.122.92613,223.745.41712,015.984.37719,1931.184.356

Kaynakça

  1. Ve, seçim kararı çıktı, Milliyet, 31 Temmuz 1998.
  2. Ortanın sağı ve solu kazandı 2 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Aksiyon, 24 Nisan 1999.
  3. TBMM, 3 Kasım'da seçim kararı aldı, Radikal, 31 Temmuz 2002.
  4. "1999 Yılı Seçim Sonuçları" (PDF). 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2015.
  5. İllere Göre 1999 Yılı Seçim Sonuçları
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.