1991 Türkiye genel seçimleri

1991 Türkiye genel seçimleri, 20 Ekim 1991 tarihinde yapılan ve TBMM 19. dönem milletvekillerinin belirlendiği seçimlerdir.

1991 Türkiye genel seçimleri

20 Ekim 1991
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin 450 sandalyesi için Çoğunluk için gereken 226 sandalye
Birinci parti İkinci parti Üçüncü parti   Lider Süleyman Demirel Mesut Yılmaz Erdal İnönü Parti Doğru Yol Partisi Anavatan Partisi Sosyaldemokrat Halkçı Parti Liderlik tarihi 6 Eylül 1987 15 Haziran 1991 30 Mayıs 1986 Liderin bölgesi Isparta Rize İzmir Son seçim 59 sandalye, %19,10 292 sandalye, %36,31 99 sandalye, %24,74 Sandalye 178 115 88 Değişim 119 177 11 Aldığı oy 6.600.726 5.862.623 5.066.571 Oran %27,03 %24,01 %20,75 Değişim %7,93 %12,30 %3,99   Dördüncü parti Beşinci parti   Lider Necmettin Erbakan Bülent Ecevit Parti Refah Partisi Demokratik Sol Parti Liderlik tarihi 11 Ekim 1987 15 Ocak 1989 Liderin bölgesi Konya Zonguldak Son seçim 0 sandalye, %7,20 0 sandalye, %8,50 Sandalye 62 7 Değişim 62 7 Aldığı oy 4.121.355 2.624.301 Oran %16,87 %10,74 Değişim %9,67 %2,24
İllere göre kazanan partileri gösteren harita
Önceki Başbakan ve İktidar Partisi Mesut Yılmaz Anavatan Partisi Seçilen Başbakan ve İktidar Partisi Süleyman Demirel Doğru Yol Partisi

Seçim Öncesi Gelişmeler

Anavatan Partisi (ANAP) 1987 genel seçimlerinde tekrar tek başına iktidara gelmişti. Ekim 1989’da ANAP genel başkanı ve Başbakan Turgut Özal, muhalefet partilerinin ANAP oylarının 1989 yerel seçimlerinde yüzde 21'e indiği ve siyasi meşruiyetini kaybettiği gerekçesiyle boykot ettiği seçim sonunda cumhurbaşkanlığına seçildi. Turgut Özal’dan boşalan başbakanlığa atanan TBMM Başkanı Yıldırım Akbulut daha sonra ANAP genel başkanlığına da seçildi. 15-16 Haziran 1991’de yapılan ANAP genel kongresinde genel başkanlığa seçilen Mesut Yılmaz, ANAP'ın iktidar partisi olması nedeniyle, Yıldırım Akbulut’un istifası üzerine başbakanlık görevine getirildi.

Yeni ANAP yönetimi 1992 Kasım'ında yapılacak olan genel seçimleri daha erken bir tarihte yapılması kararı aldı. Bu kararın alınmasında Mesut Yılmaz'ın yıpranmamış yeni bir lider imajına ek olarak parti içinde gerekli desteğe sahip olduğunu düşünmesi ve iktidar partisi olarak girecekleri bir seçimde iktidarın olanaklarından yararlanabilme düşüncesiydi.[1] Bir başka etmen de Merkez Bankası Başkanı Rüşdü Saracoğlu'nun, “2 yıllık sıkı bir istikrar politikası” gerektiği konusunda verdiği rapor nedeniyle uygulanacak kemer sıkma politikalarının 1992 yılında yapılacak seçimlere olacak yansımasıydı.[2]

Seçimin tarihini kesinleştiren toplantı 15-21 Ağustos 1991 haftasında Marmaris Okluk'taki cumhurbaşkanlığı konutunda Mesut Yılmaz ve Ekrem Pakdemirli ile bir araya gelen Cumhurbaşkanı Turgut Özal arasında yapıldı. Özellikle ekonomideki sıkıntı Yılmaz ve Pakdemirli'yi endişelendiriyordu. Seçimlerin normal olarak 1992 sonbaharında yapılması gerekiyordu. Bu durumda o tarihe kadar zorunlu olarak alınması gereken ekonomik tedbirlerin Anavatan Hükûmeti için yeni sıkıntılar doğuracağını ve bunun partinin aleyhine olacağını düşünüyorlardı. Özal'ın tavsiyesi üzerine erken seçim zamanı olarak düşünülen ilkbahar yerine, daha önceki bir tarih olan 20 Ekim günü tespit edildi. Yılmaz bu kararın parti grubundan geçirilmesi işini çözmeyi üstlendi.[3]

24 Ağustos 1991 tarihinde TBMM Genel Kurulu tarafından onaylanan seçim yasasındaki değişiklikle genel seçimin tarihi 20 Ekim 1991 olarak belirlendi.

Seçim Takvimi

Erken Seçim Yasası'nın TBMM'de kabul edilip yasalaşmasının ardından, Yüksek Seçim Kurulu'nun (YSK) 26 Ağustos tarihinde seçime girebilecek partileri açıklaması ve aday olacak kamu görevlilerinin istifa süresinin başlamasıyla seçim süreci başlamış oldu. 31 Ağustos, aday olacak kamu görevlilerinin istifa etmeleri için son gün oldu. 13 Eylül ise Siyasi partiler için aday listelerini YSK'ya bildirmeleri için son tarihti. Gümrük kapılarındaki oy kullanma işlemi 5 Ekim saat 8:00'de başlayıp 20 Ekim saat 17:00'ye kadar devam etti.

Seçim Sistemi

1991 seçimlerinde, 1987 seçimlerinde uygulanan seçim yasası iki değişiklikle (seçim çevresi barajlarının indirilmesi ve tercihli oylarla belirlenen kontenjan milletvekilliği) aynen uygulanmıştır. 2839 Sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu'nun 4. maddesi değiştirilerek, çıkarılacak milletvekili sayısı 6'ya kadar her il bir seçim çevresi sayılmış, altıdan fazla milletvekili çıkaracak iller ise birden fazla seçim çevresine bölünmüştür.

74 ildeki 107 seçim bölgesinde düzenlenen seçimlerde 1987 seçimlerindeki gibi çifte barajlı (yüzde 10'luk ülke barajı ve seçim çevresi barajı) d’Hont sistemi uygulandı.[4] Bir partinin milletvekili çıkarabilmesi için, ilk koşul olarak o partinin Türkiye genelinde yüzde 10'luk barajı, daha sonra, illerin seçim çevreleri için belirlenmiş ve yüzde 25'lere ulaşan barajları aşmaları gerekti. Seçimlerden önce gerçekleştirilen yasa değişikliğiyle, 2 ve 3 milletvekili çıkaran yerlerdeki çevre barajları indirildi. Buna göre, iki milletvekili çıkaran seçim çevrelerinde daha önce yüzde 50 olan çevre barajı yüzde 25, üç milletvekili çıkaran yerlerde yüzde 33 olan çevre barajı da yüzde 25 oldu. Yasa uyarınca, kontenjan adayı gösterilen dört milletvekili çıkaran seçim çevrelerinde seçim çevresi barajı yüzde 25, kontenjan adayı gösterilen beş milletvekili çıkaran seçim çevrelerinde seçim çevresi barajı yüzde 20 olarak uygulanırken, altı milletvekili çıkaran seçim çevrelerinde de yüzde 20 oldu.[5]

Çift barajlı seçim sisteminin getirdiği olumsuzluklardan etkilenmek istemeyen değişik siyasi partiler seçim için birleşme yoluna gittiler. Milliyetçi Çalışma Partisi (MÇP) ile Islahatçı Demokrasi Partisi (IDP) Refah Partisi çatısı altında, Halkın Emek Partisi (HEP) Sosyaldemokrat Halkçı Parti çatısı altında yüzde 10’luk ülke barajı ile seçim çevresi barajlarını aşmayı başardılar.

Tercihli Oy

Seçim öncesinde gerçekleştirilen diğer bir önemli değişiklikle tercihli oylarla seçilen kontenjan milletvekilliği uygulaması getirildi. Bir partinin tercihli (kontenjan) milletvekilliği çıkarabilmesi için ise, önce seçim çevresi barajını aşması, sonra da diğer barajı aşan partilerden bir tek oy fazlası alması gerekiyordu.

Yasaya göre siyasi partiler, iki milletvekili çıkaracak seçim çevresinde dört, üç milletvekili çıkaracak seçim çevresinde altı aday göstermek zorundaydılar. Ayrıca kontenjan milletvekili bulunan seçim çevrelerinde ise, bu aday düşüldükten sonra kalan milletvekili sayısının iki katı kadar aday gösterebildiler. Seçmenler, önce oy verecekleri partiyi işaretledikten sonra, isterlerse oy verdikleri partinin listesindeki adaylar arasından sadece bir tanesini işaretleyebildi. Eğer seçmen bir tercihte bulunmamışsa ya da birden fazla adayı tercih etmişse partinin yaptığı sıralamayı kabul etmiş sayıldı.

Birden fazla kontenjan milletvekili çıkarılan çevrelerde, seçim çevresini tek parti aşmışsa, tüm kontenjan milletvekillerini o parti kazandı. Birden fazla parti aşmışsa, oyların bölünmesi suretiyle milletvekillikleri paylaşıldı. Tercihli oy sistemine göre, bir seçim çevresinde partiye verilmiş olan geçerli oyların en az yüzde 15'i kadar tercih oyu alan aday veya adaylar, oy miktarına göre parti sıralamasında öne geçtiler. Adaylardan hiçbirinin aldığı tercihli oy miktarının yüzde 15'i bulamaması hâlinde, partinin hazırladığı ve birleşik oy pusulasında yazılı olan listedeki sıra aynen geçerli oldu.[6] Seçimlerde değişik partilerden 52 aday tercihlerle ön sıralara çıkarak milletvekili olma hakkını kazandılar.[7]

Sonuç

1987 seçimlerinde ANAP'ın lehine işleyen çifte barajlı seçim sistemi bu seçimde Doğru Yol Partisi'nin (DYP) lehine işledi. Altı siyasi parti ve bağımsız adayların yarıştığı 20 Ekim 1991’deki seçimlerde, yüzde 27,03 oranında oy alan DYP kazandığı 178 milletvekilliğiyle TBMM'nin yaklaşık yüzde 40'ını elde ederken, iktidar partisi ANAP yüzde 24,01 oy oranı ve kazandığı 115 milletvekilliğiyle ikinci parti durumuna geriledi ve 8 yıldır bulunduğu iktidardan düştü. Diğer partilerden Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) 88, Refah Partisi (RP) 62 milletvekilliği kazanırken, Demokratik Sol Parti (DSP) yüzde 10,74'lük oy oranına karşın seçim çevresi barajları yüzünden yalnızca 7 milletvekilliği kazanabildi.[8] Seçimlerin ardından, ittifakla seçime giren partilerin ayrılmasıyla mecliste 8 siyasi parti ortaya çıktı.

Yine bu seçimlerle, 12 Eylül Darbesi öncesi liderlerden Bülent Ecevit, Necmettin Erbakan ve Alparslan Türkeş 11 yıl aradan sonra TBMM'ye döndü. Liderlerin yanı sıra 12 Eylül öncesi son TBMM'de görev yapmış 21'i Adalet Partisi, 7'si Cumhuriyet Halk Partisi, 3'ü Milli Selamet Partisi ve 1'i Milliyetçi Hareket Partisi üyesi olmak üzere toplam 32 milletvekili yine bu seçimelerde yeniden parlamentoya seçildi.[9]

Hiçbir partinin TBMM'de tek başına hükûmet kuracak çoğunluğu olmadığından bir koalisyon hükûmetinin kurulması zorunlu hale geldi. Seçimlerden çok önce ANAP karşıtlığıyla giderek birbirlerine yaklaşan DYP ile SHP arasında koalisyon görüşmeleri başladı. 20 Kasım 1991'de, hükûmeti kurmakla görevlendirilmiş olan Süleyman Demirel, TBMM’de 88 üyesi olan Sosyaldemokrat Halkçı Parti ile bir koalisyon hükûmeti kurdu, SHP genel başkanı Erdal İnönü de başbakan yardımcısı oldu.

İlçeler bazında seçim sonuçlarını gösteren harita

1991 genel seçimlerinin sonuçları:[10]

Kayıtlı seçmen sayısı	29.979.123
Oy kullanan seçmen sayısı	25.157.089
Katılım Oranı (%)	83,9
Geçerli oy sayısı	24.371.474
Gümrük kapıları geçerli oy sayısı	45.192
Toplam geçerli oy sayısı	24.416.666
Milletvekili sayısı	450

Parti		Genel Başkan	Oy	%	+/–	Sandalye	+/–
	Doğru Yol Partisi	Süleyman Demirel	6.600.726	27,03	7,93	178	119
	Anavatan Partisi	Mesut Yılmaz	5.862.623	24,01	12,29	115	177
	Sosyaldemokrat Halkçı Parti	Erdal İnönü	5.066.571	20,75	4,05	88	11
	Refah Partisi	Necmettin Erbakan	4.121.355	16,87	9,67	62	62
	Demokratik Sol Parti	Bülent Ecevit	2.624.301	10,74	2,24	7	7
%10 seçim barajı
	Sosyalist Parti	Doğu Perinçek	108.369	0,44	Yok	0	Yok
	Bağımsızlar		32.721	0,13	0,27	0
Toplam			24.416.666	100		450

İllere Göre Seçim Sonuçları

İllere göre 20 Ekim 1991 genel seçim sonuçları;[10]

İl	MV	DYP	%	ANAP	%	SHP	%	RP	%	DSP	%	Diğer	%	Toplam
Adana	14	239.377	29,97	169.175	21,18	176.264	22,07	117.303	14,69	93.119	11,66	3.545	0,44	798.783
Adıyaman	4	42.776	24,93	34.876	20,33	46.632	27,18	42.770	24,93	3.852	2,08	632	0,36	171.538
Afyon	6	110.757	36,09	67.635	22,04	45.904	14,96	58.542	19,08	22.414	7,30	1.566	0,51	306.818
Ağrı	4	34.618	28,18	32.650	26,58	18.848	15,34	27.301	22,22	3.104	2,52	6.301	5,12	122.822
Aksaray	3	33.990	27,82	27.827	22,78	19.128	15,66	32.954	26,97	7.933	6,49	577	0,47	122.409
Amasya	3	42.446	24,54	39.760	22,99	45.247	26,16	34.617	20,01	10.526	6,09	690	0,40	173.286
Ankara	23	369.249	23,26	375.117	23,63	391.322	24,63	280.027	17,64	165.426	10,42	6.544	0,08	1.587.685
Antalya	9	216.096	43,26	100.431	20,10	115.693	23,16	44.129	8,83	20.839	4,17	2.377	0,48	499.565
Artvin	2	33.124	31,42	29.188	27,68	27.809	26,38	9.366	8,88	5.375	5,10	763	0,72	105.625
Aydın	6	141.268	33,86	124.065	29,74	82.411	19,75	27.833	6,67	40.154	9,62	2.277	0,55	418.008
Balıkesir	7	193.627	34,67	138.242	24,75	95.503	17,10	56.919	10,19	71.698	12,84	2.552	0,46	558.541
Bartın	2	37.391	37,00	22.176	21,94	8.488	8,40	7.215	7,14	25.364	25,10	613	0,61	101.247
Batman	3	14.953	14,76	16.164	15,96	53.523	52,84	15.562	15,36	925	0,91	357	0,35	101.484
Bayburt	2	6.965	19,09	11.601	31,79	1.816	4,98	14.823	40,62	1.222	3,35	131	0,36	36.558
Bilecik	2	31.027	33,05	24.317	25,90	20.034	21,34	9.637	10,27	8.737	9,31	297	0,32	94.049
Bingöl	3	22.148	27,68	14.297	17,86	14.350	17,93	28.041	35,04	1.044	1,30	296	0,37	80.176
Bitlis	3	11.503	14,00	25.699	31,28	18.014	21,93	23.988	29,20	2.393	2,91	715	0,87	82.312
Bolu	5	90.314	32,49	78.550	28,26	25.552	9,19	49.969	17,97	32.254	11,60	1.280	0,46	277.919
Burdur	3	52.001	38,89	28.466	21,29	21.934	16,40	16.389	12,26	14.541	10,87	632	0,47	133.963
Bursa	12	254.366	31,22	226.286	27,78	100.341	12,32	110.819	13,60	119.355	14,65	3.470	0,43	814.637
Çanakkale	4	86.951	34,27	62.594	24,67	52.754	20,75	16.257	6,41	34.514	13,60	1.096	0,43	254.166
Çankırı	3	35.390	34,27	27.493	25,26	7.310	6,72	31.886	29,30	6.379	5,86	574	0,53	109.032
Çorum	5	61.525	21,89	56.415	20,08	65.186	23,20	78.628	27,98	18.165	6,46	1.618	0,57	281.537
Denizli	6	127.283	35,43	87.712	24,41	76.474	21,28	26.033	7,25	40.052	11,15	2.413	0,67	359.967
Diyarbakır	8	60.053	19,97	42.068	13,99	149.955	49,87	36.238	12,05	7.779	2,59	4.578	1,56	300.671
Edirne	4	68.544	31,14	42.011	19,09	44.806	20,36	8.413	3,82	55.904	25,40	817	0,37	220.495
Elazığ	4	68.275	33,76	38.005	18,79	31.346	15,50	59.271	29,31	4.766	2,36	948	0,47	202.611
Erzincan	3	14.144	12,84	31.804	28,88	36.744	33,36	24.296	22,06	2.945	2,67	406	0,37	110.339
Erzurum	7	94.295	30,17	62.315	19,94	28.026	8,97	115.794	37,04	10.556	3,38	1.597	0,51	312.583
Eskişehir	5	117.415	34,14	77.894	22,65	67.378	19,59	35.005	10,18	45.689	13,28	1.208	0,35	344.589
Gaziantep	9	110.579	27,48	77.296	19,21	112.777	28,03	71.270	17,71	28.820	7,16	1.602	0,40	402.344
Giresun	4	52.019	24,57	77.024	36,37	34.057	16,08	34.612	16,35	13.330	6,29	1.108	0,52	212.150
Gümüşhane	2	15.891	25,20	18.091	28,69	7.522	11,93	19.210	30,46	2.238	3,55	231	0,37	63.183
Hakkâri	2	14.329	29,66	20.813	43,09	9.214	19,08	3.071	6,36	508	1,05	458	0,95	48.393
Hatay	8	126.148	28,40	85.754	19,31	142.246	32,03	61.016	13,74	27.361	6,16	1.595	0,36	444.120
Isparta	4	116.115	62,72	22.533	12,17	17.694	9,56	22.941	12,39	5.408	2,92	781	0,42	185.472
İçel	9	163.062	31,80	122.824	23,95	144.160	28,11	44.751	8,72	35.018	6,83	2.887	0,56	512.702
İstanbul	50	607.188	18,82	887.986	27,53	607.955	18,85	539.573	16,73	568.738	17,63	14.570	0,45	3.226.010
İzmir	19	370.965	27,58	344.047	25,58	329.476	24,50	80.297	5,97	207.858	15,45	12.341	0,92	1.344.984
Kahramanmaraş	7	82.684	25,77	59.336	18,49	60.468	18,85	110.637	34,48	6.317	1,97	1.424	0,44	320.866
Karaman	2	17.175	18,30	19.540	20,82	21.336	22,73	27.935	29,76	7.525	8,02	523	0,56	94.034
Kars	5	62.553	27,01	39.222	16,94	72.215	31,18	16.405	7,08	39.938	17,25	1.682	0,73	232.015
Kastamonu	4	78.100	36,27	55.893	25,96	18.099	8,41	28.423	13,20	33.148	15,40	2.040	0,95	215.703
Kayseri	7	85.957	21,96	89.421	22,84	61.407	15,69	123.616	31,58	29.572	7,55	1.479	0,35	391.452
Kırıkkale	3	37.004	26,79	29.212	21,15	30.302	21,94	30.787	22,29	10.610	7,68	478	0,34	138.393
Kırklareli	3	45.791	27,16	43.149	25,59	44.835	26,59	6.324	3,75	28.008	16,61	828	0,49	168.935
Kırşehir	3	15.346	14,33	23.891	22,30	33.188	30,98	25.220	23,55	9.228	8,62	440	0,41	107.313
Kocaeli	7	111.980	25,55	86.046	19,63	75.185	17,15	96.910	22,11	66.496	15,17	1.692	0,39	438.309
Konya	13	188.139	26,58	137.521	19,43	94.189	13,31	233.812	33,03	50.831	7,18	3.324	0,47	707.816
Kütahya	5	103.728	35,30	73.783	25,11	36.101	12,29	59.507	20,25	19.746	6,72	1.539	0,52	294.404
Malatya	6	17.434	6,58	109.169	41,19	69.520	26,23	60.431	22,80	7.832	2,95	1.164	0,44	265.550
Manisa	9	222.953	37,31	138.178	23,12	122.083	20,43	58.877	9,85	52.421	8,77	3.052	0,51	597.564
Mardin	5	29.577	17,18	31.836	18,50	92.904	53,98	15.069	8,73	2.247	1,31	805	0,47	172.438
Muğla	5	116.797	39,50	75.960	25,69	70.935	23,99	11.721	3,96	18.621	6,29	1.604	0,54	295.638
Muş	3	16.530	14,92	19.005	17,16	46.333	41,83	26.888	24,27	1.476	1,33	513	0,46	110.745
Nevşehir	3	36.142	28,50	27.934	22,02	20.169	15,90	33.541	26,44	8.488	6,69	539	0,42	126.813
Niğde	3	34.653	28,17	24.886	20,23	27.611	22,45	24.557	19,96	10.711	8,71	555	0,45	122.973
Ordu	6	65.643	21,07	97.673	31,36	52.917	16,99	43.622	14,00	49.226	15,80	2.355	0,75	311.436
Rize	3	33.802	19,82	81.063	47,55	13.271	7,78	33.721	19,78	7.964	4,67	649	0,38	170.470
Sakarya	6	95.728	28,04	88.244	25,85	34.339	10,05	79.380	23,25	42.006	12,30	1.666	0,48	341.363
Samsun	9	176.786	33,25	116.655	21,94	78.618	14,78	85.636	16,10	71.739	13,49	2.194	0,41	531.628
Siirt	3	13.846	18,97	13.297	18,21	28.894	39,58	15.016	20,57	1.307	1,79	628	0,86	72.988
Sinop	3	31.900	26,77	27.664	23,22	25.200	21,25	16.279	13,66	16.713	14,02	1.376	1,15	119.132
Sivas	6	39.284	13,33	52.102	17,68	67.709	22,98	112.865	38,31	21.255	7,21	1.340	0,45	294.555
Şanlıurfa	8	89.984	31,33	76.270	26,56	59.365	20,67	52.953	18,44	7,598	2,64	959	0,33	287.129
Şırnak	3	9.828	14,57	13.222	19,60	41.297	61,22	1.713	2,53	767	1,13	623	0,92	67.450
Tekirdağ	4	72.785	30,59	58.317	24,51	48.477	20,37	11.869	4,98	45.510	19,12	965	0,40	237.923
Tokat	6	64.522	21,68	58.149	19,54	69.513	23,36	85.929	28,88	18.059	6,07	1.336	0,44	297.508
Trabzon	6	70.448	21,00	105.682	31,50	44.125	13,15	74.623	22,24	39.074	11,64	1.479	0,44	335.431
Tunceli	2	1.671	3,42	5.226	10,72	28.222	57,90	2.733	5,60	796	1,63	10.093	20,71	48.741
Uşak	3	32.993	22,60	35.375	24,23	40.846	27,98	18.738	12,83	17.223	11,79	792	0,54	145.967
Van	5	50.793	26,51	50.305	26,26	42.694	22,29	43.098	22,50	3.379	1,76	1.266	0,66	191.535
Yozgat	5	32.798	15,14	49.700	22,94	37.135	17,14	85.527	39,48	10.421	4,81	1.012	0,46	216.593
Zonguldak	7	127.205	30,06	78.496	18,55	63.176	14,93	50.227	11,87	101.746	24,04	2.233	0,52	423.083
Türkiye Toplamı	450	6.600.726	27,03	5.862.623	24,01	5.066.571	20,75	4.121.355	16,87	2.624.301	10,74	141.090	0,57	24.416.666

Kaynakça

1. Türkiye'de erken genel seçimleri etkileyen faktörlerin incelenmesi 2 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Cemal Altan.
2. Liderlerin düellosu, Taha Akyol, Milliyet, 13 Aralık 1995.
3. Güner, Engin; Özallı Yıllarım, Babıali Kültür Yay. İstanbul 2003 s. 198-200; nakleden: Özdemir, Hikmet; Turgut Özal Biyografi, Doğan Egmont Yayıncılık, İstanbul 2014 ISBN 978-605-092153-3 s. 449
4. Sabuncu, Yavuz. "Seçim Barajları ve Siyasal Sonuçları" (PDF). 3 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2015.
5. Meclis kabul etti seçim 23 Ekim'de, Milliyet, 25 Ağustos 1991.
6. Tosun, Gülgün. "Türkiye'de Siyasi Nitelikli Kamuoyu Araştırmaları ve 20 Ekim 1991 Seçimleri Örneği" (PDF). Amme İdaresi Dergisi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2015.
7. Özge, Mustafa (1 Ocak 2002). "14 seçimde 11 kez sistem değiştirmişiz". Zaman. Erişim tarihi: 1 Şubat 2015.
8. Ülkemizde Uygulanan Seçim Sistemleri ve Sonuçları 26 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Mehmet Ali Akgül.
9. En kârlı lider Demirel, Milliyet, 24 Ekim 1991.
10. 1991 Yılı Seçim Sonuçları