Eymir Gölü

Eymir Gölü, Ankara il sınırları içinde yer alan bir göldür. Arazisi Orta Doğu Teknik Üniversitesi'ne aittir. ODTÜ Spor Kulübü Kürek ve Yelken Takımları çalışma alanıdır; göl kenarında takımlara ait kayıkhane vardır. Göl kendine has bir fauna ve floraya sahiptir.

Eymir Gölü
Gölden bir görünüm
Konum	Ankara, Türkiye
Koordinatlar	39°49′K 32°49′D
Göl türü	set göl
Kaynakları	Mogan Gölü
Uzunluk	4.2 km
Genişlik	0.25 km
Yüzölçümü	108.8 hektar (1.09 km²)
Ortalama derinlik	3.8 m
En derin noktası	5.5 m
Kıyı uzunluğu	9 km

"Eymir" adı adeta ODTÜ ile özdeşleşmiştir. ODTÜ mezunlarınca 1986 yılında kurulmuş olan "Eymir Kültür Vakfı" da [1][2] adını buradan almıştır

ODTÜ Ağaçlandırması ve Eymir Arazisi

1930'lara ait seyahat notlarında Nahid Sırrı Örik gölün çevresinin tamamen kıraç arazilerden oluştuğunu ve herhangi bir yeşillik bulunmadığını belirtmiştir. 1956 yılında özel kanunla kurulan ODTÜ - Orta Doğu Teknik Üniversitesi'ne tahsis edilen 45 kilometrekare büyüklüğündeki arazi Eymir Gölü'nü de kapsamaktaydı. 60'lı yıllardaki ODTÜ rektörü Kemal Kurdaş'ın özel çabalarıyla tüm bu arazi ve bu arada Eymir Gölü çevresi ağaçlandırılmış ve bozkırın ortasında bir yeşillik haline gelmiştir. 1995 yılında, Kemal Kurdaş ve ODTÜ ağaçlandırma direktörü Alattin Egemen bu çabaları ve neticelerinden dolayı uluslararası Ağa Han Mimarlık Ödülü'ne (the Aga Khan Award for Architecture) müştereken layık görülmüşlerdir.

Göl arazisinde, ODTÜ Kürek Takımı Kayıkhanesi'ne çok yakın bir mesafede, orman içinde, 1963 yılında yapılmış BARIŞ ÇEŞMESİ de yer almaktadır. Pek çok ODTÜ hocası, öğrencisi, ve mezununun dahi varlığından pek az haberdar oldukları, ağaçlar arasında gizlenmiş bu zarif Anıt-Çeşme, yavaş yavaş ve sessizce akan suyu ile yanına varanlara huzur vermektedir.

Fiziki Özellikleri

Eymir'den bir görünüm

Gölbaşı ilçesinin ve Ankara-Konya kara yolunun böldüğü Mogan Gölü ve Eymir Gölü Ankara-Konya devlet karayolu altından da geçen bir kanalla birbirlerine bağlı olup, Eymir Gölü’nün beslenmesi Mogan Gölü'ndendir; yani gölün esas kaynağı Mogan Gölü 'dür ve Mogan çıkışındaki regülatör ve kanal vasıtasıyla Mogan'dan 3 metre daha düşük seviyede bulunan Eymir Gölü beslenmektedir. Ayrıca iki göl arasındaki 10–15 km. kalınlığa sahip alüvyal tabakalar, yağışlarla kabaran Kepekliboğazı deresi ve diğer talî derelerin topladığı suları bünyesine çekerek tabandan da Eymir gölünün beslenmesine yardımcı olur. Eymir Gölü'nün çıkışı İmrahor Vadisi'ne doğrudur ve gölün fazla suları Batı-Doğu doğrultusunda İmrahor Vadisi'ne akan İmrahor Deresi'ni oluşturur. (Mogan Gölü ise toplam 11 dereyle beslenmekte olup bunların başlıcaları Sukesen, Başpınar, Gölova, Yavrucak, Çolakpınar, Tatlım, Kaldırım ve Gölcük dereleridir.)

Seyyah Kandemir, "Ankara Vilayeti" adlı kitabında, 1910 yılında oluşan aşırı yağışlar akabinde iki gölün yüzeyde birleşerek geçici olarak tek göl halini almış olduğunu belirtmektedir.

Gerek Mogan Gölü, gerekse Eymir Gölü "set gölleri"dirler; Ankara Elmadağı’ndan inen derelerin sürüklediği bol miktardaki kum, çakıl gibi taş parçaları eski bir vadide yer yer birikinti konileri biçiminde yığılmış, gerilerinde Eymir gölünün ve Mogan Gölü'nün (5-10 metre derinliğindeki) çanakları belirmiştir - göllerin uzanışı bir vadi uzanışına uymaktadır.

Eymir gölünün yüzey alanı 108.8 Hektar (1.09 km²), ortalama derinliği 3.80 m., su yüzey kotu 969 m, göl çevresi uzunluğu 9 km, uzunluğu 4.2 km, genişliği ortalama 0.25 km'dir. Kurak zamanda en derin yeri 5.5 metre olup, suyun en yüksek olduğu dönemde ortalama derinliği 5 metre civarına çıkmaktadır.[3]

Mogan Gölü'nün yüzey alanı 561.2 Hektar (5.61 km² ), ortalama derinliği 2.80 m., su yüzey kotu 972 m, göl çevresi uzunluğu 14 km, uzunluğu 11 km ve genişliği ortalama 0.5 km'dir. Kurak zamanda en derin yeri 4.5 metre olup, suyun en yüksek olduğu dönemde ortalama derinliği 5 metre civarına çıkmaktadır.

Doğal Hayat

Kıyıları yoğun bağlık, etrafı tarımsal arazi, güneyi sulak çayırlarla kaplı bu göller yaklaşık 160 kuş türüne ev sahipliği yaparlar. Mogan Gölü’nde günümüze değin 226 kuş türü kaydedilmiştir. Göl, özellikle dikkuyrukların ve pasbaş patkaların dünya üzerindeki en önemli üreme alanlarından birisidir. Eymir Gölü’nde ise en çok görülen kuş türleri sakarmeke, yeşilbaş ördek, elmabaş patka ve bahridir.

1995 yılı öncesine kadar, kürek sporu başta olmak üzere değişik su sporlarının yapılabildiği, içerdiği sazan, yayın, turna ve kadife balıklarıyla sportif balıkçılığın yanı sıra, kerevitle ticarî balıkçılığın da önemli ilgi merkezi olan göllerde, doğal bir yaşlanma süreci ve aşırı besin yüklemesinin zararlı sonuçları olarak toplu balık ölümleri ve kuş türlerinin azalması gözlemlenmektedir.

İmara Açma Çabaları ve Çevre Kirliliği Tehdidi

Yöredeki çarpık kentleşme, göl sahilinin kötü kullanımı, iki göl arasındaki alanın düzensiz bir cüruf ve çöp depolama sahasına dönüşmesi, yine bu alandan geçen ve gürültü ile hava kirliliğine yol açabilecek çevre otoyolu, gerek çevredeki yerleşimden, gerekse göl kıyısındaki lokanta ve benzeri tesislerden yapılan direkt atıklar, atık suların göllerin toplama havzasına boşaltılması, geçmişte kullanılan tarımsal ilaçlar göllerin bugünkü hale gelmesine neden olmuşlardır. 2010 ve 2011 yıllarında Ankara çevresinde görülen bol yağış hem Mogan hem de Eymir Gölü'nü olumlu anlamda etkilemiş, çok uzun yıllar sonra ilk defa çok bol miktarda su Mogan Gölü'nden Eymir Gölü'ne regülatör kapakları açılması sayesinde salınmıştır - bu sayede Mogan Gölü çevresindeki rekreasyon alanı da su baskınından korunmuş ve Eymir Gölü'nde ise su altı ve su üstü yaşam biraz zenginleşebilmiştir.

Ankara'nın 1950'lerden ve özellikle 1980'lerden sonra plansız ve sağlıksız büyümesi sebebiyle şehir dört bir yana büyürken güneybatı yönündeki ODTÜ arazisi sayesinde bu yönde sağlıksız bir gelişme olmamış ve yeşil alan korunabilmiştir. Ancak 1994'te Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı olan İ. Melih Gökçek, başkan olduğu ilk günden itibaren Eymir Gölü'nün ODTÜ'den alınarak kendi belediyesine bağlanması için çaba göstermektedir. Büyük arazi talanı, arazilerden edilen haksız ve vergisiz rantı destekleyen politikalarıyla tanınan İ. Melih Gökçek'in Eymir Gölü'nü ele geçirerek tüm bu bölgeyi de imara açma çabaları içinde olduğunun farkında olan (tüm mezunlarıyla beraber) ODTÜ camiası, sayısız Türk sivil toplum kuruluşu (STK) ve bilinçli Türk vatandaşları bu çabalara karşı mücadele ederek, kendine has bir doğal hayatı barındıran bu göl ve çevresinin bu imara açma çabalarından korunması ve çevreye duyarsız politikacılar ile arazi rantı meraklılarının yeni bir çevre felaketine yol açmasının önünde durulması yönünde (10 Temmuz 2012 tarihi itibarıyla) hala mücadele etmektedirler.

Ankara'da yapılaşmaya henüz açılmamış ve bu sayede hâlen hayatta kalan en son vadi olan ve Eymir Gölü çıkışı ve diğer derelerden beslenen İmrahor Deresi'nin aktığı İmrahor Vadisi'nin geleceği de adeta simbiyotik bir ilişki içinde olduğu Eymir Gölü'nün geleceğine bağlıdır.

Eymir Gölü'nün doğu kapısında su pompalama istasyonu vardır; yeraltı kuyularından temin edilen su pompalanarak bir yeraltı isale hattı ile tüm Orta Doğu Teknik Üniversitesi kampüsüne su sağlanmaktadır. İmar ve yapılaşmaya bağlı çevre kirliliğinin önlenmesi bu bakımdan da büyük önem taşımaktadır.

Sportif Etkinlikler

Eymir Gölü'nde, eskiye kıyasla daha az da olsa, kürek ve su sporları, balık avlama (olta ile) ve piknik gibi etkinlikler yapılabilmektedir. İçeriye gazi ve engelli kartı olan araçlar alınmaktadır. Bisiklet ve yaya trafiğine açıktır. Tek yönde trafik vardır. Yakınında ücretsiz otoparklar mevcuttur.

1962 yılında kurulmuş olan ODTÜ Spor Kulübü Kürek Takımı'nın [4] başlıca çalışma merkezi Eymir gölü ve burada bulunan kayıkhanesidir.[5] ODTÜ Kürek Takımı yıl içinde (genelde Temmuz ve Ağustos ayları hariç olmak üzere) tüm antenmanlarını burada yapmakta ve ODTÜ mensubu olsun olmasın herkesin katılabileceği kürek kursları düzenlemektedir.[6] ODTÜ Kürek takımı Galatasaray ve Fenerbahçe gibi büyük spor kulüplerinin de katıldığı kürek şampiyonalarına eskiden düzenli olarak katılmış ve Büyükler-A kategorisinde 1993 yılında şampiyonluk sahibi de olmuştur.[7][8] Çalışmalar hâlen Büyükler-B, Gençler, ve Hafif Kilo kategorilerinde kadın ve erkek sporcularla devam etmektedir.[9]

Yönetim ve Denetim

ODTÜ arazisinde bulunan Eymir Gölü'nün yönetim ve güvenliği ile göle giriş-çıkışların denetimi ODTÜ Rektörlüğü İç Hizmetler Müdürlüğü Eymir Amirliği'nce sağlanmaktadır.[10]

Kaynakça

1.Eymir Gölü Tarihine Dair : ODTÜ'lüler Bülteni, Mayıs 2004, Sayı 130, Sayfa 8-9: https://web.archive.org/web/20160318233817/http://odtumd.org.tr/bulten/130/

2.Eymir Gölü Tarihine Dair : ODTÜ'lüler Bülteni, Haziran 2004, Sayı 131, Sayfa 10-11: https://web.archive.org/web/20160317104116/http://odtumd.org.tr/bulten/131/

3.Eymir Gölü/nden Hatıralar : https://web.archive.org/web/20110516191226/http://www.odtumd.org.tr/bellek/dizi/golbayrami.pps

4.Barış Çeşmesi : ODTU'lüler Bülteni, Aralık 2008, Sayı 180, Sayfa 45: https://web.archive.org/web/20110919231504/http://www.odtumd.org.tr/bulten/180/aralik2008.pdf

6.ODTÜ Spor Kulübü Kürek Takımı : https://web.archive.org/web/20120607235545/http://www.odtukurektakimi.org/

7.Kayıkhane : https://web.archive.org/web/20120703035821/http://www.odtukurektakimi.org/odtu_kurek_takimi/kayikhane_tesisleri.html

8.Ankara Vilayeti, Seyyah Kandemir. III+290+XII sayfa., Türk Maarif Cemiyeti Neşriyatı No.: 1, Türkiye Seyahatnamesi: 1. Müdevvenat Matbaası, Ankara, 1932.

9.Anadolu'da Yol Notları, Nahid Sırrı Örik. 134 sayfa, Ankara Kütüphanesi No.: 16, Kanaat Kitabevi, İstanbul, 1939. (Bu kitap; yazarın 1941 yılında yayınlanan "Bir Edirne Seyahatnamesi" ve 1955 yılında yayınlanan "Kayseri, Kırşehir, Kastamonu" adlı kitaplarını da ihtiva eden "Anadolu'da Yol Notları-Kayseri, Kırşehir, Kastamonu-Bir Edirne Seyahatnamesi" adıyla 240 sayfa halinde, 2000 yılında, Arma Yayınları tarafından tekrar yayınlanmıştır.)

10.Başkentin Kuşları / Birds of Ankara, Doç Dr.Levent Turan ve Uzm.Biyolog Ayhan Göktaş. 110 sayfa, Ankara Valiliği Çevre Koruma Vakfı Başkanlığı, Ankara, 2000.

11.Başkentin Doğal Bitkileri, Prof.Dr.Sadık Erik, Y.Doç.Dr.Galip Akaydın ve Uzm.Biyolog Ayhan Göktaş. 195 sayfa, Ankara Valiliği Çevre Koruma Vakfı Başkanlığı, Ankara, 1998.

12.Türkiye Amfibi ve Sürüngenleri, İbrahim Baran. 165 sayfa, TÜBİTAK Popüler Kitapları No.:207, Başvuru Kitaplığı No.:21, TÜBİTAK, Ankara, 2005.

13.ODTÜ Yıllarım-Bir Hizmetin Hikâyesi, Kemal Kurdaş. 352 sayfa, ODTÜ Geliştirme Vakfı Yayıncılık, Ankara, 1998.(Bu kitap 2004 yılında tekrar yayınlanmıştır.)

14.ODTÜ'yü ODTÜ Yapan Rektör:Kemal Kurdaş-Anılar, Görüşler, Ayşe Ataman Taylan, 293 sayfa, Eymir Kültür Vakfı, İstanbul, 2006.

15.Hayatım Mücadeleyle Geçti-Kemal Kurdaş Kitabı, Şengün Kılıç Hristidas. 414 sayfa, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2010.

16.ODTÜ Anları, Anıları, Kemal Kurdaş. 96 sayfa, ODTÜ, Ankara,2011.

17.ODTÜ:Tarihçe (1956-1980), Nurettin Çalışkan. 339 sayfa, Arayış Yayınları, Ankara, 2002.

Dipnotlar

1. "Arşivlenmiş kopya". 8 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2020.
4. {
5. "Arşivlenmiş kopya". 3 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2012.
6. "Arşivlenmiş kopya". 3 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2012.
8. "Arşivlenmiş kopya". 2 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2012.
9. "Arşivlenmiş kopya". 11 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2012.