Mısır Arapçası

Mısır Arapçası (Arz. مِصْرِى (/mɯsˤrijja/)‎, Ar. لُهْجَة مِصْرِية (/luhd͡ʒa mɯsˤrijja)‎), Mısır'da konuşulan Arapçanın adlandırılmasıdır. Modern standart Arapçadan ses ve gramer yönüyle farklılıkları vardır. Arapçanın en yaygın, en çok konuşulan ve en çok öğrenilen lehçesidir.

Sesler

Modern Standart Arapçadan en belirgin ses farkı cim harfinin g olarak okunması ve kaf harfinin de birkaç istisna hariç kısa e sesi olarak okunmasıdır.

Mısır Arapçasında fiiller

Arapçada fiiler genelde 3 harfli kök temeline dayalıdır. Bu köklere getirilen eklerle fiile yeni anlamlar yüklenir ve fiil zaman, kişi, anlam bakımından değişik anlamlar kazanır.

Arapça fiiler sözlükte masdar olarak yer almaz onun yerine 3. tekil şahsın geçmiş zamanını (mazi) olarak yer alır. Örnek ketebe: O yazdı gibi. Mesela sözlükten mektub sözcüğüne bakılacağı zaman bu kelimenin kökünüden yani ketebe'den bakmak gerekir.

Mısır Arapçasında da fiil kalıpları Modern Standart Arapçadaki şeklini hemen hemen korumuştur. En belirgin farklılaşma hemen tüm kalıplarda müzari köklerinin ilk hecesinin kesre olmasıdır: yíḍrab, yíktib, yíṭlub, yífham, yímsik, yískut, yidárris, yisá:fir, yírmi, yínsa, yigí:b, yişú:f, yiḥíbb, yitkellim... gibi.

Düzenli fiiler

Düzenli fiiler üç harfli kökünde illet harfi yani elif, vav ve ye bulunmayan fiilerdir.

Düzenli fiiler I. kalıp

I. Kalıp fiiler mazi (geçmiş)'de (a veya i) ve şimdiki (müzari) zamanda (a, i veya u).

Sesli Harfler Örnek
Mazi - Geçmiş Müzari - Şimdi
a a ḍárab - yíḍrab vurmak
a i kátab - yíktib yazmak
a u ṭálab - yíṭlub~yúṭlub istemek, talep etmek
i a fíhim - yífham anlamak
i i misik - yímsik tutmak, dokunmak
i u sikit - yískut~yúskut susmak

Düzenli fiil, kalıp I, fáʕal/yífʕil

Örnek: kátab/yíktib "yazmak"

Zaman/Kip Geçmiş Şimdi Dilek Şimdi Haber Gelecek emir
Kişi Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul
1. katáb-t katáb-na á-ktib ní-ktib bá-ktib bi-ní-ktib ḥá-ktib ḥá-ní-ktib
2. erkek katáb-t katáb-tu tí-ktib ti-ktíb-u bi-tí-ktib bi-ti-ktíb-u ḥa-tí-ktib ḥa-ti-ktíb-u í-ktib i-ktíb-u
kadın katáb-ti ti-ktíb-i bi-ti-ktíb-i ḥa-ti-ktíb-i i-ktíb-i
3. erkek kátab kátab-u yí-ktib yi-ktíb-u bi-yí-ktib bi-yi-ktíb-u ḥa-yí-ktib ḥa-yi-ktíb-u
kadın kátab-it tí-ktib bi-tí-ktib ḥa-tí-ktib
Sayı/Cinsiyet Aktif Ortaç İsmi Fail Pasih Ortaç İsmi Meful İsim Fiil
Erkek Tekil ká:tib maktú:b kitá:ba
Kadın Tekil kátb-a maktú:b-a
Çoğul katb-í:n maktub-í:n

Düzenli fiil, kalıp I, fíʕil/yífʕal

Örnek: fíhim/yífham "anlamak"

Zaman/Kip Geçmiş Şimdi Dilek Şimdi Haber Gelecek Emir
Kişi Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul
1st fihím-t fihím-na á-fham ní-fham bá-fham bi-ní-fham ḥá-fham ḥá-ní-fham
2. erkek fihím-t fihím-tu tí-fham ti-fhám-u bi-tí-fham bi-ti-fhám-u ḥa-tí-fham ḥa-ti-fhám-u í-fham i-fhám-u
kadın fihím-ti ti-fhám-i bi-ti-fhám-i ḥa-ti-fhám-i i-fhám-i
3. erkek fíhim fíhm-u yí-fham yi-fhám-u bi-yí-fham bi-yi-fhám-u ḥa-yí-fham ḥa-yi-fhám-u
kadın fíhm-it tí-fham bi-tí-fham ḥa-tí-fham

Düzenli fiil, kalıp II, fáʕʕil/yifáʕʕil

Örnek: dárris/yidárris "öğretmek"

Zaman/Kip Geçmiş Şimdi Dilek Şimdi Haber Gelecek Emir
Kişi Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul
1. darrís-t darrís-na a-dárris ni-dárris ba-dárris bi-n-dárris ḥa-dárris ḥa-n-dárris
2. erkek darrís-t darrís-tu ti-dárris ti-darrís-u bi-t-dárris bi-t-darrís-u ḥa-t-dárris ḥa-t-darrís-u dárris darrís-u
kadın darrís-ti ti-darrís-i bi-t-darrís-i ḥa-t-darrís-i darrís-i
3. erkek dárris darrís-u yi-dárris yi-darrís-u bi-y-dárris bi-y-darrís-u ḥa-y-dárris ḥa-y-darrís-u
kadın darrís-it ti-dárris bi-t-dárris ḥa-t-dárris

Düzenli fiil, kalıp III, fá:ʕil/yifá:ʕil

Örnek: sá:fir/yisá:fir "seyahat etmek"

Zaman/Kip Geçmiş Şimdi Dilek Şimdi Haber Gelecek Emir
Kişi Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul
1. safír-t safír-na a-sá:fir ni-sá:fir ba-sá:fir bi-n-sá:fir ḥa-sá:fir ḥa-n-sá:fir
2. erkek safír-t safír-tu ti-sá:fir ti-sáfr-u bi-t-sá:fir bi-t-sáfr-u ḥa-t-sá:fir ḥa-t-sáfr-u sá:fir sáfr-u
kadın safír-ti ti-sáfr-i bi-t-sáfr-i ḥa-t-sáfr-i sáfr-i
3. erkek sá:fir sáfr-u yi-sá:fir yi-sáfr-u bi-y-sá:fir bi-y-sáfr-u ḥa-y-sá:fir ḥa-y-sáfr-u
kadın sáfr-it ti-sá:fir bi-t-sá:fir ḥa-t-sá:fir

Düzensiz fiil, nakıs, malıp I, fáʕa/yífʕi

Örnek: ráma/yírmi "atmak"

Zaman/Kip Geçmiş Şimdi Dilek Şimdi Haber Gelecek Emir
Kişi Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul
1. ramé:-t ramé:-na á-rmi ní-rmi bá-rmi bi-ní-rmi ḥá-rmi ḥa-ní-rmi
2. erkek ramé:-t ramé:-tu tí-rmi tí-rm-u bi-tí-rmi bi-tí-rm-u ḥa-tí-rmi ḥa-tí-rm-u í-rmi í-rm-u
kadın ramé:-ti tí-rm-i bi-tí-rm-i ḥa-tí-rm-i í-rm-i
3. erkek ráma rám-u yí-rmi yí-rm-u bi-yí-rmi bi-yí-rm-u ḥa-yí-rmi ḥa-yí-rm-u
kadın rám-it tí-rmi bi-tí-rmi ḥa-tí-rmi

Düzensiz fiil, nakıs, malıp I, fíʕi/yífʕa

Örnek: nísi/yínsa "unutmak"

Zaman/Kip Geçmiş Şimdi Dilek Şimdi Haber Gelecek Emir
Kişi Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul
1. nisí:-t nisí:-na á-nsa ní-nsa bá-nsa bi-ní-nsa ḥá-nsa ḥa-ní-nsa
2. erkek nisí:-t nisí:-tu tí-nsa tí-ns-u bi-tí-nsa bi-tí-ns-u ḥa-tí-nsa ḥa-tí-ns-u í-nsa í-ns-u
kadın nisí:-ti tí-ns-i bi-tí-ns-i ḥa-tí-ns-i í-ns-i
3. erkek nísi nísy-u yí-nsa yí-ns-u bi-yí-nsa bi-yí-ns-u ḥa-yí-nsa ḥa-yí-ns-u
kadın nísy-it tí-nsa bi-tí-nsa ḥa-tí-nsa
  • Kalıp II: wádda/yiwáddi "götürmek"; ʔáwwa/yiʔáwwi "kuvvetlendirmek"
  • Kalıp III: ná:da/yiná:di "çağırmak"; dá:wa/yidá:wi "tedavi etmek"
  • Kalıp IV (nadir, klasik) : ʔárḍa/yírḍi "memnun etmek"
  • Kalıp V: itʔáwwa/yitʔáwwa "güçlenmek"
  • Kalıp VI: itdá:wa/yitdá:wa "tedavi edilmek"
  • Kalıp VII (nadir) : inḥáka/yinḥíki "anlatılmak"
  • Kalıp VIIt: itnása/yitnísi "unutulmak"
  • Kalıp VIII: iştára/yiştíri "satın almak"
  • Kalıp IX (çok nadir): iḥláww/yiḥláww "tatlanmak"
  • Kalıp X: istákfa/yistákfa "yetinmek"
  • Kalıp Iq: örneğe ihtiyaç var
  • Kalıp IIq: örneğe ihtiyaç var

Ortası düzensiz fiil - ecvef

Kökünün ortasında W veya Y harfi bulunan fiilerdir.

Ortası düzensiz fiil, ecvef, kalıp I, fá:l/yifí:l

Örnek: gá:b/yigí:b "getirmek"

Zaman/Kip Geçmiş Şimdi Dilek Şimdi haber Gelecek Emir
Kişi Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul
1. gíb-t gíb-na a-gí:b ni-gí:b ba-gí:b bi-n-gí:b ḥa-gí:b ḥa-n-gí:b
2. erkek gíb-t gíb-tu ti-gí:b ti-gí:b-u bi-t-gí:b bi-t-gí:b-u ḥa-t-gí:b ḥa-t-gí:b-u gí:b gí:b-u
kadın gíb-ti ti-gí:b-i bi-t-gí:b-i ḥa-t-gí:b-i gí:b-i
3. erkek gá:b gá:b-u yi-gí:b yi-gí:b-u bi-y-gí:b bi-y-gí:b-u ḥa-y-gí:b ḥa-y-gí:b-u
kadın gá:b-it ti-gí:b bi-t-gí:b ḥa-t-gí:b

Tablonun Arapçası;

الأمر المستقبل المضارع المضارع الماضي الزمن
الجمع المفرد الجمع المفرد الجمع المفرد الجمع المفرد الجمع المفرد الشخص
هَيِكتِبوا هَيِكتِبْ بِيِكتِبوا بِيِكتِبْ يِكتِبوا يِكتِبْ كتبوا كتبْ مذكر ٣
هَتِكتِبْ بِتِكتِبْ تِكتِبْ كتبِتْ مؤنث
اِكتِبوا اِكتِبْ هَتِكتِبوا هَتِكتِبْ بِتِكتِبوا بِتِكتِبْ تِكتِبوا تِكتِبْ كتبْتو كتبْتْ مذكر ٢
اِكتِبي هَتِكتِبي بِتِكتِبي تِكتِبي كتبْتِ مؤنث
هَنِكتِبْ هَكتِبْ بِنِكتِبْ بَكتِبْ نِكتِبْ أكتِبْ كتبنا كتبْتْ ١

Ortası düzensiz fiil, ecvef, kalıp I, fá:l/yifú:l

Örnek: şá:f/yişú:f "görmek"

Zaman/Kip Geçmiş Şimdi Dilek şimdi Haber Gelecek Emir
Kişi Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul
1. şúf-t şúf-na a-şú:f ni-şú:f ba-şú:f bi-n-şú:f ḥa-şú:f ḥa-n-şú:f
2. erkek şúf-t şúf-tu ti-şú:f ti-şú:f-u bi-t-ʃú:f bi-t-şú:f-u ḥa-t-şú:f ḥa-t-şú:f-u ʃú:f şú:f-u
kadın şúf-ti ti-şú:f-i bi-t-şú:f-i ḥa-t-şú:f-i şú:f-i
3. erkek şá:f şá:f-u yi-şú:f yi-şú:f-u bi-y-şú:f bi-y-şú:f-u ḥa-y-şú:f ḥa-y-şú:f-u
kadın şá:f-it ti-şú:f bi-t-şú:f ḥa-t-şú:f

Şeddeli düzensiz fiil - muda'af

Kökünün ortasında veya sonunda aynı harften iki tane olan yani şeddeli fiillerdir.

Şeddeli düzensiz fiil, muda'af kalıp I, fáʕʕ/yifíʕʕ

Örnek: ḥább/yiḥíbb "sevmek"

Zaman/Kip Geçmiş Şimdi Dilek Şimdi Haber Gelecek Emir
Kişi Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul
1. ḥabbé:-t ḥabbé:-na a-ḥíbb ni-ḥíbb ba-ḥíbb bi-n-ḥíbb ḥa-ḥíbb ḥa-n-ḥíbb
2. erkek ḥabbé:-t ḥabbé:-tu ti-ḥíbb ti-ḥíbb-u bi-t-ḥíbb bi-t-ḥíbb-u ḥa-t-ḥíbb ḥa-t-ḥíbb-u ḥíbb ḥíbb-u
kadın ḥabbé:-ti ti-ḥíbb-i bi-t-ḥíbb-i ḥa-t-ḥíbb-i ḥíbb-i
3. erkek ḥább ḥább-u yi-ḥíbb yi-ḥíbb-u bi-y-ḥíbb bi-y-ḥíbb-u ḥa-y-ḥíbb ḥa-y-ḥíbb-u
kadın ḥább-it ti-ḥíbb bi-t-ḥíbb ḥa-t-ḥíbb

Diğer kalıplar:

  • Kalıp II, V : ḥáddid/yiḥáddid "sınırlamak, tespit etmek (randevu)"
  • Kalıp III, IV, VI, VIII artık yoktur
  • Kalıp VII ve VIIt : inbáll/yinbáll "ıslanmak", itʕádd/yitʕádd
  • Kalıp VIII : ihtámm/yihtámm "ilgili olamk, ilgilenmek"
  • Kalıp IX Fiilleri: iḥmárr/yiḥmárr "kırmızılaşmak", iḥláww/yiḥláww "tatlanmak"
  • Kalıp X Fiileri''''': istaḥáʔʔ/yistaḥáʔʔ' "haketmek", istaʕádd/yistaʕídd "hazırlanmak", istamárr/yistamírr "devam etmek".

Kurallara uymayan bâzı fiiller
  • ídda/yíddi "vermek"
  • wíʔif/yúʔaf "durmak" and wíʔiʕ/yúʔaʕ "düşmek" (áʔaf, báʔaf, ḥáʔaf "Ben duracağım"; úʔaf "Dur!")
  • kal/yá:kul "yemek" and xad/yá:xud "almak" (kalt, kal, kálit, kálu "Ben/O/O/Onlar yedim, yedi, yediler", ayrıca düzenliákal, v.s. "O/v.s. yedi"; á:kul, bá:kul, ḥá:kul "Ben yiyeceğim", yáklu "Onlar yer"; kúl, kúli, kúlu "ye, yiyin!"; wá:kil "yiyen"; mittá:kil "yedi")
  • gé/yí:gi "gelmek". Bu fiilde birçok düzensizlik vardır:
Zaman/Kip Geçmiş Şimdi Dilek Emir
Kişi Tekil Çoğul Tekil Çoğul Tekil Çoğul
1. gé:-t veya gí:-t gé:-na veya gí:-na á:-gi ní:-gi
2. erkek gé:-t veya gí:-t gé:-tu veya gí:-tu tí:-gi tí:-g-u taʕá:l taʕá:l-u
kadın gé:-ti veya gí:-ti tí:-g-i taʕá:l-i
3. erkek gé veya gá (ayrıcaʔíga)
gá:-ni (veya -li)

"O bana geldi"

fakat böyle olmaz *gé:-ni
 gum
fakat gú:-ni (veya -li)

"Onlar bana geldi" ve
magú:-ş "onlar gelmediler"
 yí:-gi yí:-g-u
kadın gat (ayrıcaʔígat) tí:-gi

Örnek: gé/yí:gi "gelmek": çekimsiz formlar

Sayı/Cins Aktif Ortaç İsim Fiil
Erk. Tek. gayy migíyy
Kad. Tek. gáyy-a
Çoğ. gayy-í:n

Fiiller tablosu

Bu bölümde yukarıda sayılan bütün fiil kalıpları listelenmektedir. Fiil kökleri şu büyük harflerle gösterilmiştir

  • F = ilk harfi sessiz kök
  • M = üç harfi de sessiz kökün orta sessizi
  • S = dört harfi de sessiz kökün ikinci sessizi
  • T = dört harfi de sessiz kökün üçüncü sessizi
  • L = son harfi sessiz kök

Böylece F-M-L harfleri üç harfi de sessiz (Elif,Waw,Ye'siz) kökleri gösterir, F-S-T-L de dört harfi de sessiz (Elif, Waw, Ye'siz) kökleri gösterir. Geleneksel Arapça gramer kitapları bu kökler için sırasıyla F-ʕ-L ve F-ʕ-L-L kökleri isimlerini kullanır.

Zaman/Kip Geçmiş Şimdi/Gelecek
Kişi Tekil Çoğul Tekil Çoğul
1. PAc-t PAc-na a-NP0 ni-NP0
2. erkak PAc-t PAc-tu ti-NP0 ti-NPv-u
kadın PAc-ti ti-NPv-i
3. erkek PA0 PAv-u yi-NP0 yi-NPv-u
kadın PAv-it ti-NP0

Aşağıdaki tablo tüm fiil kalıplarını Mazi(Geçmiş) ve Müzari(Şimdi, gelecek, dilek) şekillerini, Aktif(Etken) ve Pasif(Edilgen) Ortaçlarını her biri için örnek bir fiil vererek gösterir.

Kalıp Kök Tipi Kök Ortaç İsim Fiil Örnek
Geçmiş Şimdi-Gelecek Aktif Pasif
Son ek Kişisi 1./2. 3.
Son ek Tipi Cons-Initial None Vowel-Initial None Vowel-Initial
Son ek İsmi PAc PA0 PAv NP0 NPv
I Düzenli FaMaL FMaL Fá:MiL maFMú:L (değişir,
FaML, FiML)		 fátaḥ/yíftaḥ "açmak"
FMiL kátab/yíktib "yazmak"
FMuL dáxal/yúdxul "girmek"
FiMiL FiML FMaL fíhim/yífham "anlamak"
FMiL mísik/yímsik "tutmak, yakalamak"
FMuL síkin/yúskun "ikamet etmek"
I Nakıs FaMé: FáMa FaM FMa FM Fá:Mi máFMi (değişir,
FaMy, máFMa)		 báʔa/yíbʔa "kalmak"
FMi FM ráma/yírmi "atmak"
FiMí: FíMi FíMy FMa FM nísi/yínsa "unutmak"
FMi FM míşi/yímşi "yürümek"
I Ecvef FíL Fá:L Fí:L Fá:yiL (mitFá:L, properly
Form VIIt)		 (değişir
Fe:L, Fo:L)		 ga:b/yigí:b "getirmek"
FúL Fú:L şa:f/yişú:f "görmek"
FíL Fá:L na:m/yiná:m "uyumak"
FúL xa:f/yixá:f "korkmak"
I Muda'af FaMMé: FáMM FíMM Fá:MiM maFMú:M (değişir,
FaMM, FuMM)		 ḥabb/yiḥíbb "sevmek"
FúMM ḥaṭṭ/yiḥúṭṭ "koymak"
II Düzenli FaMMaL miFáMMaL taFMí:L ɣáyyaṛ/yiɣáyyaṛ "değiştirmek"
FaMMiL miFáMMiL dárris/yidárris "öğretmek"
II Nakıs FaMMé: FáMMa FáMM FáMMi FáMM miFáMMi taFMíya wárra/yiwárri "göstermek"
III Düzenli FaMíL Fá:MiL FáML Fá:MiL FáML miFá:MiL miFáMLa zá:kir/yizá:kir "ders çalışmak"
III Nakıs FaMé: Fá:Ma Fá:M Fá:Mi Fá:M miFá:Mi miFáMya ná:da/yiná:di "çağırmak"
IV Düzenli ʔáFMaL FMiL míFMiL iFMá:L ʔáḍṛab/yíḍrib "grev yapmak"
IV Nakıs ʔaFMé: ʔáFMa ʔáFM FMi FM míFMi (uncommon) ʔáṛḍa/yíṛḍi "razı etmek"
IV Ecvef ʔaFáL ʔaFá:L Fí:L miFí:L ʔiFá:La ʔafá:d/yifí:d "ifade etmek"
IV Muda'af ʔaFaMMé: ʔaFáMM FíMM miFíMM iFMá:M ???
V Düzenli itFaMMaL tFaMMaL mitFáMMaL taFáMMuL (veya kalıp II) itmáṛṛan/yitmáṛṛan "alıştırma yapmak"
itFaMMiL tFaMMiL mitFáMMiL itkállim/yitkállim "konuşmak"
V Nakıs itFaMMé: itFáMMa itFáMM tFáMMa tFáMM mitFáMMi (use Form II) itʔáwwa/yitʔáwwa "güçlenmek"
VI Düzenli itFaMíL itFá:MiL itFáML tFá:MiL tFáML mitFá:MiL taFá:MuL (or Form III) itʕá:win/yitʕá:win "yardımlaşmak"
VI Nakıs itFaMé: itFá:Ma itFá:M tFá:Ma tFá:M mitFá:Mi (Kalıp III kullan) iddá:wa/yiddá:wa "tedavi edilmek"
VIIn Düzenli inFáMaL nFíMiL nFíML minFíMiL inFiMá:L (or Form I) inbáṣaṭ/yinbíṣiṭ "keyiflenmek"
VIIn Nakıs inFaMé: inFáMa inFáM nFíMi nFíM minFíMi (Kalıp I kullan) inḥáka/yinḥíki "anlatılmak"
VIIn Ecvef inFáL inFá:L nFá:L minFá:L inFiyá:L (or Form I) inbá:ʕ/yinbá:ʕ "satılmak"
VIIn Muda'af inFaMMé: inFáMM nFáMM minFáMM inFiMá:M (veya Kalıp I) inbáll/yinbáll "ıslanmak"
VIIt Düzenli itFáMaL tFíMiL tFíML mitFíMiL itFiMá:L (veya Kalıp I) itwágad/yitwígid "bulunmak"
VIIt Nakıs itFaMé: itFáMa itFáM tFíMi tFíM mitFíMi (use Form I) itnása/yitnísi "unutulmak"
VIIt Ecvef itFáL itFá:L tFá:L mitFá:L itFiyá:L (veya Kalıp I) itbá:ʕ/yitbá:ʕ "satılmak"
VIIt Muda'af itFaMMé: itFáMM tFáMM mitFáMM itFiMá:M (or Form I) itʕádd/yitʕádd "sayılmak"
VIII Düzenli iFtáMaL FtíMiL FtíML miFtíMiL, muFtáMiL (klasik) muFtáMaL (klasik) iFtiMá:L (veya kalıp I) istálam/yistílim "teslim almak"
VIII Nakıs iFtaMé: iFtáMa iFtáM FtíMi FtíM miFtíMi, muFtáMi (klasik) (use Form I) iştára/yiştíri "satın almak"
VIII Ecvef iFtáL iFtá:L Ftá:L miFtá:L, muFtá:L (klasik) iFtiyá:L (veya Kalıp I) ixtá:ṛ/yixtá:ṛ "seçmek"
VIII Muda'af iFtaMMé: iFtáMM FtáMM miFtáMM, muFtáMM (klasik) iFtiMá:M (veya Kalıp I) ihtámm/yihtámm "-ile ilgilenmek"
IX Düzenli iFMaLLé: iFMáLL FMáLL miFMíLL iFMiLá:L iḥmáṛṛ/yiḥmáṛṛ "kırmızılaşmak"
X Düzenli istáFMaL stáFMaL mistáFMaL, mustáFMaL (klasik) istiFMá:L istáɣṛab/yistáɣṛab "şaşırmak"
istáFMiL stáFMiL mistáFMiL, mustáFMiL (klasik) mustáFMaL (klasik) istáʕmil/yistáʕmil "kullanmak"
X Nakıs istaFMé: istáFMa istáFM stáFMa stáFM mistáFMi, mustáFMi (klasik) (yaygın değil) istákfa/yistákfa "yetinmek"
X Ecvef istaFáL istaFá:L staFí:L mistaFí:L, mistaFí:L (klasik) istiFá:L a istaʔá:l/yistaʔí:l "istifa etmek"
X Muda'af istaFaMMé: istaFáMM staFáMM mistaFáMM, mustaFáMM (klasik) istiFMá:M istaḥáʔʔ/yistaḥáʔʔ "hak etmek"
staFíMM mistaFíMM, mustaFíMM (klasik) istamáṛṛ/yistamírr "devam etmek"
Iq Düzenli FaSTaL miFáSTaL FaSTáLa láxbaṭ/yiláxbaṭ "şaşırmak"
FaSTiL miFáSTiL xárbiş/yixárbiş "çizmek"
Iq Nakıs FaSTé: FáSTa FáST FáSTi FáST miFáSTi (yagın değil) ???
IIq Düzenli itFaSTaL tFaSTaL mitFáSTaL itFaSTáLa itláxbaṭ/yitláxbaṭ "şaşırmak"
itFaSTiL tFaSTiL mitFáSTiL itşáʕlil/yitşáʕlil "alevlenmek"
IIq Nakıs itFaSTé: itFáSTa itFáST tFáSTa tFáST mitFáSTi (yaygın değil) ???

Not 1: Hemen hemen bütün kalıplarda müzari fiilin ilk hecesi kesre olmuştur; yíḍrab, yíktib, yíṭlub, yífham, yímsik, yískut, yidárris, yisá:fir, yírmi, yínsa, yigí:b, yişú:f, yiḥíbb... gibi.

Dikkat: yíṭlub, yúṭlub da olabilir. yískut, yúskut da olabilir.

Not 2: Standart Arapçadaki tefe'ale-yetefe'alü kalıbında en baştaki te'nin önüne hemze gelmiş ve bu kalıp itfe'al-yitfa'il haline dönüşmüştür. Örnek: Standart Arapçadaki konuşmak anlamına gelen (tekelleme-yetekellemü) fiili Mısır Arapçasında (itkállim/yitkállim) haline gelmiştir.

Olumsuz Yapma

Mısır Arapçasında Kuzey Afrika ve bâzı Levanten lehçelerinde olduğu gibi olumsuz yapmak için şu kalıp kullanılır:

/ma-..........-ş/

  • Mazi(Geçmiş): /ˈketeb/ "O yazdı" /ma-keteb-ş/ "O yazmadı" ماكتبشِ
  • Müzari(Şimdi, gelecek): /ˈyik-tib/ "O yazar" /ma-byik-tib-ş/ "O yazmaz" مابيكتبشِ

/ma-/ Klasik Arapçadaki olumsuzluk eki /maː/'dan gelir. /-ş/ ise /şeyʔ/ "şey" kelimesinden gelir.

Bu 'ma........ş' olumsuzlamasında eğer fiilin sonuna zamir veya harfi cerli zamir geliyorsa ... ş bunlardan sonra, yani en sonda gelir.

  • /ma-keteb-hum-ˈliː-ş/ "O onları bana yazmadı".

Bununla birlikte gelecek zamanda bunu yerine /miş/ ön eki de kullanılabilir:

  • /miş-ħa-ˈyiktib/ (or /ma-ħa-yikˈtibş/ "O yazmayacak".

Soru cümleleri fiilden önce (miş)" eki getirilerek yapılır:

  • Mazi: /ˈketeb/ "O yazdı"; /miş-ˈketeb/ "O yazmadı mı?"
  • Müzari: /ˈyiktib/ "O yazar"; /miş-bi-ˈyiktib/ "O yazmaz mı?"
  • Gelecek: /ħa-ˈyiktib/ "O yazacak"; /miş-ħa-ˈyiktib/ "O yazmayacak mı?"
  • Eğer fiil sesli harfle başlıyorsa önüne olumsuzluk eki 'Ma' geldiğinde, fiilin ilk sesli harfi kaybolur: (ixtáːr) "O seçti" -> ([maxtárş])'O seçmedi' gibi.
    • Fiilin ilk hecesindeki i veya u sesi de 'Ma' geldiğinde düşebilir: (kíbir) "O büyüdü" -> (makbírş) 'O büyümedi' gibi.
    • Eğer kelime sonunda iki sessiz bir araya gelecek olursa araya 'i' sesi eklenir:

/kunt/ "Ben idim" -> (makúntiş) 'Ben değildim' gibi.

Pasif edilgen yapı

Mısır Arapçasında, Klasik Arapçadaki edilgen yapı fazla kullanılmaz. Onun yerine genelde Kalıp I fiilleri için itfeal-yitfeal, Kalıp II filleri için itfa'il-yitfa'il kalıpları kullanılır.

Örnek:

Klasik Arapça: ketebe/yektübü (o yazdı/yazar) - kütibe/yüktebü (o yazıldı/yazılır).

Mısır Arapçası: keteb/yiktib (o yazdı/yazar) - itketeb/yitketib (o yazıldı/yazılır).

Tef'il kalıbının yani Kalıp II'nin edilgenine örnek: darris/yidarris (o ders verdi/ders verir) - itdarris/yitdarris (o ders verildi/ders verilir).

Sıfat cümlesi

Modern Standart Arapçada sıfat cümleleri الذي، التي، اللذان، اللتان ‎ vs. kelimelerinin yardımı ile yapılır. Mısır Arapçasında ise hemen hemen bütün Arap lehçelerinde olduğu gibi sıfat cümlesi yapmak için ' illi - اللى ‎ ' kelimesi kullanılır. Bu kelime cinsiyete göre veya tekillik ve çoğulluğa göre değişmez. Nitelediği isim ne olursa olsun veya kaç kişi olursa olsun her zaman aynı kalır.

Örnek:

Şuft-il vilaad-illi gabu-l-kitab - Kitabı getiren çocuğu gördüm.

ir-raagil-illi biyişrab şaay ebi - Çay içen adam babamdır.

il aflaam-illi şuftha gamiila - Seyrettiğim filmler güzeldir.

Kaynakça

    Dış bağlantılar
    This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.