Yasaklı kitaplar listesi

Yasaklı kitaplar listesi, farklı ülkelerde çeşitli zamanlarda iktidarda bulunanlar tarafından siyasi, toplumsal, dinî veya ahlaki motivasyonlarla süresiz olarak ya da belirli bir süre için satışına, dağıtımına veya erişimine engel olunmuş, basılıp dağıtılmış olanlarının da toplatılmış olduğu kitapların yer aldığı liste. Birçok durumda yasaklanan bu kitapların yazarları da yargı önüne çıkartılmış ve cezalandırılmışlardır. Bu kitaplardan bir kısmı zaman içinde aklanmış ve yeni baskıları yapılmıştır.

Arka plan

Yasaklı kitaplara bir örnek de Adolf Hitler'in 1925 tarihli Kavgam (Mein Kampf) adlı kitabıdır. Bir zamanlar Nazi Almanyası'nın gözde kitaplarından olan Kavgam günümüzde birçok Avrupa ülkesinde yasaklıdır.

Bir tür sansür uygulaması olan "kitap yasaklama" farklı ülkelerde farklı biçimlerde uygulanmıştır. Bir ülkede baş tacı edilen bir eser, başka bir ülkede o ülke hükûmetinin normlarına uymadığı için yasaklanabilmiştir. Kendi ülkesinde yayımlanmasına bile fırsat verilmeyen bir kitap, politik çıkar elde etmek için karşı blokta yer alan ülkelerde hemen en çok satan kitaplar listesine girebilmekte, hatta ödüllere boğulabilmektedir. Örneğin Boris Pasternak'ın Rus Devrimi sırasında geçen romanı Doktor Jivago'nun, SSCB'nin resmî görüşüne uygun olmadığı için kendi ülkesinde yayımlanmasına izin verilmemişti. Müsveddeleri 1957'de gizlice Avrupa'ya kaçırılan roman ilk kez İtalya'da hem Rusça hem de İtalyanca basılmıştı. Daha sonra tüm dünyada sayısız baskıları yapılmıştı. 1958'de ağırlıklı olarak bu kitabından ötürü Pasternak'a Nobel Edebiyat Ödülü verilmişti. Hatta İngiliz gazeteleri, Pasternak'ın bu ödülü almasında İngiliz ve Amerikan gizili servislerinin rolü olduğunu dahi ileri sürmüşlerdi.[1]

Aynı ülke içinde bile farklı topluluklarda değişik uygulamalara rastlamaktadır. Örneğin Amerikalı yazar John Steinbeck'in konusu Büyük Ekonomik Buhran yıllarında geçen 1939 tarihli Pulitzer Ödüllü romanı Gazap Üzümleri (The Grapes of Wrath), ertesi yıl başarılı bir sinema uyarlaması da yapılmasına rağmen tarım şirketlerinin baskısıyla yazarın memleketi olan Salinas, Kaliforniya'da bile 1990 yılına kadar halk kütüphanesine girememiştir. Eserin sendika yanlısı duruşu ve ABD'deki fakirliğe ve eşitsizliğe vurgu yapması hem romanın yazarı John Steinbeck'in hem de uyarlama filmin yönetmeni John Ford'un Amerikalı senatör McCarthy tarafından komünizm yanlısı eğilimleri olduğu iddiasıyla Amerikan Karşıtı Faaliyetleri İzleme Komitesi'nde soruşturmaya uğramalarına yol açarken, ironik bir şekilde romandan uyarlanan film Josef Stalin'in emri ile 1940 yılında Sovyetler Birliği'nde de yasaklanmıştı. Yasaklanma gerekçesi ise filmde en fakir Amerikalıların bile araba sahibi olabileceğinin gösteriliyor olmasıydı[2][3].

Dünya üzerinde hemen her ülke, tarihinin belli dönemlerinde kitaplar ve benzeri yayınlar üzerine az veya çok bir denetim getirmiş, zaman zaman farklı derecelerde sansür uygulamıştır. Sansürü uygulayan merci her zaman hükûmetler olmamıştır. Bazen de siyasi erk için hiçbir sakıncası olmayan bir kitap, dini otoriteler tarafından kendi cemaatlerine yönelik olarak yasaklanmıştır. Örneğin kilise yetkilileri ahlaki açıdan uygun görmedikleri müstehcen eserleri, hattâ açık saçık olmadıkları halde laiklik ve putperestlikle ilgili fikirleri içerdiklerini düşündükleri eserleri yasaklamışlardır. Bunun tersi olarak, aralarında İncil'in de bulunduğu birçok dini kitap da çeşitli ülkelerde hükûmetler tarafından sayısız kereler yasaklanmıştır.

Yasaklanan bir kitabın yeni basılmış ve iktidarın dikkatini yeni çekmiş olması da gerekmez. Bir kitap basıldıktan yüzyıllar sonra da sansüre uğrayabilmektedir. Örneğin Voltaire'in 1759'da yayımladığı Candide adlı romanına müstehcenlik gerekçe gösterilerek 1930'da ABD gümrüklerinde el konmuştu. Aynı şekilde Geoffrey Chaucer'ın 14. yüzyıl'da İngiltere'de yazdığı Canterbury Hikâyeleri ve Orta Çağ'da kaleme alınmış Orta Doğu kökenli anonim eser Binbir Gece Masalları da ABD'de yüzyıllar sonra aynı akıbete uğradılar. Keza Aristofanes'in MÖ 411'de yazdığı Lysistrata, savaş karşıtı mesajından dolayı 24 yüzyıl sonra, 1967 yılında Yunanistan'da askerî cunta tarafından yasaklandı[4].

Zaman içerisinde rejimlerin ve hükûmetlerin değişmesiyle birçok yasaklı kitaba ve yazarlarına itibarları iade edilmiş, kitapların yeni baskıları yapılabilmiştir. Buna rağmen 21. yüzyılda bile birçok kitap, birçok ülkede yasaklar listesinde yer almaya devam etmektedir. Bir zamanlar Almanya'da baş tacı edilmiş olan Adolf Hitler'in otobiyografik-politik kitabı Kavgam (Mein Kampf)'ın 31 Aralık 2015'e dek yeni baskılarının yapılmasına izin verilmemekteydi. Avusturya başta olmak üzere bazı Avrupa ülkelerinde kitabın bulundurulması bile yasaktır.

"Amerikan Kütüphaneler Birliği" 1982 yılından bu yana her yıl Eylül ayının son haftasını “Yasaklı Kitaplar Haftası” olarak ilân etmiştir[5].

Türkiye'de yasakların kısmen kaldırılması

Emniyet Genel Müdürlüğü’nün “Üçüncü Yargı Paketi” kapsamında yeniden değerlendirilmesi için gönderdiği “Yasaklı Yayınlar Listesi”yle ilgili incelemeyi iki ayda tamamlayan Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'na bağlı Basın Suçları Savcılığı, 453 kitapla ilgili yasağı tam 63 yıl sonra kaldırmış oldu. Söz konusu yayınlarla ilgili yasak ve toplatma kararıyla ilgili takipsizlik kararı veren savcılık yasağın 5 Ocak 2013’ten itibaren hükümsüz kalmasını kararlaştırmıştır. Yayıncılıkta düşünce ve ifade özgürlüğüyle ilgili engellerin devam ettiğini söyleyen Türkiye Yayıncılar Birliği Genel Sekreteri Kenan Kocatürk ise yasağının kaldırılmasının olumlu bir gelişme olduğunu ama yetersiz bulduklarını bildirmiştir.[6].

Liste

Dünyada ve Türkiye'de yasaklanan kitapların sayısı onbinleri geçmektedir. Sadece Türkiye'de bugüne kadar toplamda 23 bin kitabın[7] yasaklar listesine girdiği göz önüne alınırsa eksiksiz bir liste oluşturmanın çok zor olacağı açıktır. Bu nedenle buraya en çarpıcı örnekler alınmıştır. Not: Sütun başlıklarına tıklayarak sütunları ayrı ayrı alfabetik sıraya sokabilirsiniz

Yasaklı kitaplar listesi

Kitap	Yazarı	Türü	Yasaklama nedeni ve notlar
Batı Cephesinde Yeni Bir Şey Yok	Erich Maria Remarque	Roman	1929 tarihli savaş karşıtı roman, dönemin savunma gücü olan Wehrmacht'ı aşağıladığı ve askerin moralini bozduğu gerekçesiyle Nazi Almanyası'nda yasaklandı.
Medarı Maişet Motoru	Sait Faik Abasıyanık	Roman	Ciddi bir siyasi hedef göstermemesine rağmen romanda yazar kahramanlarından birine eski bir asker kaputu giydirmiş olduğu için yayımlandığı yıl olan 1944'te Türkiye'de sıkıyönetim mahkemelerince toplatılmıştı[8]
Gazap Üzümleri	John Steinbeck	Roman	Ülkesi ABD'de sadece Kaliforniya'da yöre insanını küçük düşürdüğü savıyla yasaklandı. Baskı tarım şirketlerinden gelmişti.
Anne Frank'ın Hatıra Defteri	Anne Frank	Otobiyografi	Lübnan'da Siyonizm propagandası yaptığı gerekçesiyle yasaklandı.
Doktor Jivago	Boris Pasternak	Roman	Savaş karşıtlığı ve Stalinizm eleştirisi yaptığı için SSCB'de 1988'e kadar yasaktı.
Sınıf	Rıfat Ilgaz	Şiir	1944'te yayımlanan şiir kitabının adı toplumsal sınıfları ve dolayısıyla sosyalizm ve komünizmi çağrıştırdığı için, üstelik de kabı kırmızı olduğundan Türkiye'de yasaklandı. Yazarı 6 ay hapse mahkûm edildi[9].
Bizim Köy	Mahmut Makal	Anı	1950 tarihli kitap Anadolu köylerinin fakir ve sefil yanlarını göstererek komünizm propagandası yaptığı gerekçesiyle Türkiye'de yasaklandı, yazarı tutuklandı.
Yaşam ve Yazgı	Vasili Grossman	Roman	1959'da yazılan kitapta Stalingrad savunması sonrasında parçalanmış bir ailenin öyküsü anlatılmaktaydı. O tarihte KGB tarafından tehlikeli bulunarak daha basılmadan yasaklandı ve imha edildi. Kaçırılan bir kopyası 1980'de ortaya çıktı ve kitap İsviçre'de yayımlanabildi. "20. yüzyılın 'Savaş ve Barış'ı" diye nitelenen hacimli kitap Türkiye'de Can Yayınlarından 2012'de çıktı[10].
Chicago Mezbahaları	Upton Sinclair	Roman	Özgün adı The Jungle olan 1906 tarihli bu ABD romanı, 1956'da Doğu Almanya'da komünizmle uyuşmadığı için yasaklandı.
Lolita	Vladimir Nabokov	Roman	Rus asıllı yazarın Paris'te İngilizce yazıp yayımladığı roman, müstehcen olduğu gerekçesiyle Fransa, İngiltere, Kanada, Yeni Zelanda, Güney Amerika ve Arjantin'de yasaklandı. Romanda 12 yaşındaki bir kız çocuğuna ilgi duyan orta yaşlı bir adamın öyküsü anlatılıyordu.
Sırça Köşk	Sabahattin Ali	Öykü	Yazarın 1947 yılında yayımlandığı bu son öyküsü, devlete bir başkaldırış olduğu iddiasıyla yasaklandı.
Umut	André Malraux	Roman	Bütün dünya dillerine çevrilen bu kitabı Türkiye'de Attila İlhan Türkçeleştirmişti. İspanya İç Savaşı'nı konu alan roman komünizm propagandası yaptığı gerekçesiyle 1968 yılında Türkiye'de 4. Sulh Ceza Mahkemesi'nin kararıyla toplatıldı[8].
Renkahenk	Can Yücel	Şiir	Türkiye'de 1980'de müstehcenlik suçlamasıyla toplatıldı.
Yengeç Dönencesi	Henry Miller	Roman	1934 tarihli roman yazarın ülkesi ABD'de müstehcenlik suçlamasıyla 30 yıl kadar yasaklı kaldı.
Kavgam	Adolf Hitler	Otobiyografi, politika	1925-1926'da yazılmış kitabın Almanya'da yeni baskılarına izin verilmiyordu. Eserin telif hakları Bavyera eyaletindeyken, 31 Aralık 2015 tarihi itibarıyla sona erdi. Münih Çağdaş Tarih Enstitüsü tarafından bilimsel ve ayrıntılı, açıklamalı olarak “Kavgam: Eleştirel Baskı” adlı yeni versiyonuyla 8 Ocak 2016'da yayımlandı. Avusturya başta olmak üzere bazı Avrupa ülkelerinde yasak.
Bin Dokuz Yüz Seksen Dört	George Orwell	Roman	1949 tarihli politik alegorik roman 1950'de Josef Stalin tarafından SSCB'de yasaklandı. Stalin romanda hicvedilenin kendi iktidarı olduğunu düşünmüştü. İngiltere ve ABD'de de ise antikomünizm, Antisemitizm ve cinsellik temalı yasaklara maruz kalmıştı[11]. Kitap 1962'deki Küba Füze Krizi sırasında neredeyse ABD ve İngiltere'de de yasaklanıyordu.
Kızım Olmadan Asla	Betty Mahmoody	Roman	Ülkeyi kötü gösterdiği için İran'da yasaklandı. Roman aynı adla sinemaya da aktarıldı.
Böyle Bir Sevmek	Attilâ İlhan	Şiir	1979'da basılan kitap 1980'de 12 Eylül Darbesi sırasında toplatıldı.
Alis Harikalar Diyarında	Lewis Carroll	Roman	1865 tarihli bu fantastik romanda, hayvanlara haddinden fazla insan özellikleri yüklenmiş olmasının insanlara hakaret sayılacağı, ilerde çocukların hayvanlarla insanlara eşit düzeyde yaklaşacağı gerekçeleriyle 1931'de Çin'in Hunan eyaletinde yasaklandı[12].
Darağacında Üç Fidan	Nihat Behram	Araştırma	Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Arslan'ın yakalanmalarından idamlarına kadar olan süreci anlatan kitap 1974'te yayımlandı ve hemen toplatıldı. Kitap 1998'e kadar yasaklı kaldı.
Fikrimin İnce Gülü	Adalet Ağaoğlu	Roman	Askeri aşağılamak ve küçük düşürmek suçlamasıyla Türkiye'de 1981 yılında toplatıldı. 2 yıl süren dava sonunda yazarı aklandı. 1992'de Sarı Mersedes adıyla sinemaya da aktarıldı.
Candide	Voltaire	Roman	1759 tarihli Pikaresk romana müstehcenlik gerekçe gösterilerek 1930'da ABD gümrüklerinde el kondu.
Canterbury Hikâyeleri	Geoffrey Chaucer	Hikâyeler külliyatı	14. yüzyılda İngiltere'de yazılan eser müstehcen olduğu gerekçesiyle ABD posta servisi tarafından taşınmadı.
Hayvan Çiftliği	George Orwell	Roman	1945 tarihli fabl tarzındaki siyasi roman Stalin'i ve ülkesini hicvediyordu. Bunu dikkate alan ABD ve İngiltere 2. Dünya Savaşı sırasındaki müttefikleri Stalin'i gücendirmemek için savaşın en kritik döneminde kitabı basmamayı tercih ettiler. Afrika'da yozlaşmış bazı liderler kitapta anlatılanları üzerlerine alındığı için 1991'de Kenya'da da yasaklandı.
Bitmeyen Aşk	Pınar Kür	Roman	Halkın ar duygularını incittiği gerekçesiyle 1985'te Türkiye'de toplatıldı.
Yarın Yarın	Pınar Kür	Roman	Müstehcenlik suçlamasıyla toplatıldı.
Asılacak Kadın	Pınar Kür	Roman	Halkın ar duygularını incittiği gerekçesiyle 1985 yılında toplatıldı. Davadan karar çıkmak üzereyken, Başar Sabuncu romanı sinemaya uyarlıyordu. Romanla aynı adı taşıyan film sinemalarda serbestçe gösterilirken romanın yasağı halâ kalkmamıştı.
835 Satır	Nâzım Hikmet	Şiir	Nazım Hikmet 6 Mayıs 1931'de "bir zümrenin başka zümreler üzerinde hâkimiyetini temin etmek gayesiyle halkı suça teşvik ettiği" gerekçesiyle yargılandı, 1929'da yazdığı bu şiir kitabı, diğer 4 şiir kitabıyla birlikte yasaklandı.
Jokond ile Si-Ya-U	Nazım Hikmet	Şiir	1929'da yazdığı bu kitap da diğer 4 şiir kitabıyla birlikte aynı gerekçeyle yasaklandı.
Varan 3	Nazım Hikmet	Şiir	1930'da yazdığı bu kitap da diğer 4 şiir kitabıyla birlikte aynı gerekçeyle yasaklandı.
1+1=1	Nazım Hikmet	Şiir	1930'da yazdığı bu kitap da diğer 4 şiir kitabıyla birlikte aynı gerekçeyle yasaklandı.
Sesini Kaybeden Şehir	Nazım Hikmet	Şiir	1931 tarihli bu kitabı da diğer 4 şiir kitabıyla birlikte aynı gerekçeyle yasaklandı.
Sudaki İz	Ahmet Altan	Roman	Basıldığı yıl olan 1985'te müstehcen içeriği nedeniyle toplatıldı.
Madame Bovary	Gustave Flaubert	Roman	1856 tarihli roman Fransız halkının ahlaki değerlerine saldırdığı gerekçesiyle yasaklandı, yazarı yargılandı.
Das Kapital	Karl Marx	Politik ekonomi	1867 tarihli kitap Türkiye'de uzun süre yasaklı kaldı.
Şeytan Ayetleri	Salman Rüşdi	Roman	İslam'a küfrettiği ileri sürülerek birçok İslam ülkesinde yasaklanan 1988 tarihli kitabın yazarı hakkında da İran'da Humeyni tarafından ölüm fetvası verilmiştir.
Felsefenin Temel İlkeleri	Georges Politzer	Felsefe	Macar asıllı Fransız felsefeci ve Marksist teorisyen Politzer'in 1936'da yazdığı, ölümünden sonra, 1945'te yayımlanan kitabı Principes Élémentaires de Philosophie 12 Eylül Darbesi sırasında yasaklanan ilk kitap olma unvanını da taşıyor[9].
Türlerin Kökeni	Charles Darwin	Evrimsel biyoloji	İngiliz bilim adamı Darwin'in evrim teorisini kurduğu 1859 tarihli kitabı 1859'da Yugoslavya'da, 1935'te Yunanistan'da yasaklandı. ABD'de 1925'ten 1967'ye kadar evrim teorisini öğretmek yasaktı.
İvan Denisoviç'in Yaşamında Bir Gün	Aleksandır Soljenitsin	Roman	1962'de yazılan roman 1964'te Sovyetler Birliği'nde yasaklandı.
Binbir Gece Masalları	Anonim	Hikâyeler külliyatı	Orta Çağ'da yazılmış bu edebi eser 1926-1950 yılları arasında ABD'de müstehcen olduğu gerekçesiyle yasaklanmıştı. İran ve Afganistan'da hâlâ yasak kapsamındadır, Mısırda yasaklama girişimleri sürmektedir[9].
Don Kişot	Cervantes	Roman	17. yüzyılın başında İspanya'da yazılan satirik roman, İspanyol engizisyonu tarafından “Hayırseverliğin değersiz kılınması” nedeniyle yasaklandı. Daha sonra bazı bölümleri sansürlenerek basılan kitap İspanya'da ancak 19. yüzyılda eksiksiz olarak yayımlanabildi[9].
Çizgilerle Nazım Hikmet	Müjdat Gezen, Savaş Dinçel	Biyografi	1979'da yazarları mahkemeye verildi, hakim davayı saçma bulunca beraat ettiler. Kitap 2011'de yeniden basıldı.
Minyeli Abdullah	Hekimoğlu İsmail	Roman	İnançlarından dolayı zorluklara maruz kalmış bir insanı konu alan 1967 tarihli roman önce yasaklandı. Serbest kaldıktan sonra 84. baskıyı yaparak Türk edebiyatının en çok baskı yapan romanı unvanını kazandı.
Bir Avuç Gökyüzü	Çetin Altan	Roman	1974 tarihli roman müstehcenlik iddiasıyla yasaklandığında yurt dışında 9 dile çevrilmişti.
Yatak Odasında Terör Marquis de Sade	Serge Bramly	Roman	Özgün adı La Terreur dans le boudoir olan 1994 tarihli roman Marquis de Sade'ın hayatını anlatıyordu. 2000'de sinemaya da aktarılan eser Türkiye'de 2001'de basıldı. Birkaç ay sonra İstanbul 2. Sulh Ceza Mahkemesi tarafından "Halkın ar ve haya duygularını incittiği, cinsi arzuları tahrik ve istismar ettiği, genel ahlaka aykırı ve müstehcen bulunduğu " gerekçesiyle yasaklanarak toplatıldı.
Suç ve Ceza	Dostoyevski	Roman	1866 tarihli roman Rusya'da "gerici" olduğu öne sürülerek, Polonya'da ise "kötümser" olmasına dayandırılarak yasaklanmıştı.
Tom Amca'nın Kulübesi	Harriet Beecher Stowe	Roman	Amerikalı kadın yazarın 1852'de yazdığı kölelik karşıtı romanı Amerikan İç Savaşı sırasında Güney Eyaletleri'nde yasaklanmıştı. Eşitlikle ilgili aşıladığı fikirlerden dolayı kitap Çar I. Nikolay döneminde Rusya'da da yasaklandı.
Dönüşüm	Franz Kafka	Novella	1915 tarihli bu uzun öykü (veya kısa roman) Nazi Almanyası'nda yasaklandı.
Lysistrata	Aristofanes	Oyun	MÖ 411'de yazılmış bu Antik Yunan eseri, savaş karşıtı mesajından dolayı 1967 yılında Yunanistan'da askerî cunta tarafından yasaklandı.
Ulysses	James Joyce	Roman	1922'de yazılan roman, 1930'larda müstehcen bulunarak ABD, İngiltere ve Avustralya'da yasaklandı. ABD'de yasak 1933'te kalktı[12].
Casus Avcısı	Peter Wright	Otobiyografi	İngiliz MI5 ajanının gerçek hikâyesini anlatan 1985 tarihli kitap devlet sırlarını açıkladığı gerekçesiyle 1985 to 1988 yılları arasında İngiltere'de yasaklı kaldı[12].
Uluma	Allen Ginsberg	Şiir	1955 tarihli şiir kitabına, 1957'de müstehcenlik suçlamasıyla San Fransiso gümrüğünde el kondu. Mahkemede aklanınca kitap serbest kaldı.
Cesur Yeni Dünya	Aldous Huxley	Roman	1932 tarihli roman, aynı yıl İrlanda'da yasaklandı. Yasaklama gerekçesi, geleceğin dünyasında eğlence amaçlı seksin toplum tarafından doğal karşılandığının anlatılıyor olmasıdır.
Lady Chatterley'in Sevgilisi	D. H. Lawrence	Roman	1928'de yazılmış olan eser açık saçık bulunarak ABD ve İngiltere'de 1959 ve 1960 yıllarında kısa süreliğine yasaklanmıştı.
İnsan Hakları	Thomas Paine	Politika	İngiliz asıllı Amerikalı siyasetçi Paine'in 1791 tarihinde yazdığı kitap Rights of Man, Fransız Devrimi'nin kıvılcımını ateşleyen kitap olduğu ileri sürülerek İngiltere'de yasaklandı, yazarı söz konusu devrime yardımcı olduğu için vatana ihanet suçuyla yargılandı. Aynı kitap Aralıkçılar İsyanı'ndan sonra Çarlık Rusyası'nda da yasaklandı.
Fanny Hill Bir Zevk Kadınının Anıları	John Cleland	Roman	İngiliz yazarın 1748 tarihli kitabı ABD'de önce 1821'de son olarak da 1963'te müstehcen olduğu gerekçesiyle yasaklandı. ABD'de federal çapta yasaklanan son kitap bu oldu[12].
Amerikan Sapığı	Bret Easton Ellis	Roman	1991 tarihli American Psycho, bir seri katilin cinayetlerini çok detaylı anlattığı için Avustralya'nın Queensland eyaletinde yasaklandı. Diğer eyaletlerde satışlara yaş sınırlaması kondu.
Çıplak Şölen	William S. Burroughs	Roman	1959'da yazılmış Naked Lunch, 1962'de açık saçık olduğu gerekçesiyle Boston mahkemelerince yasaklandı. 1966'da üst mahkeme kitabı akladı.
Yalnızlık Kuyusu	Radclyffe Hall	Roman	1928 tarihinde yazılmış The Well of Loneliness lezbiyen temalar içerdiği için 1928'den 1946'ya kadar İngiltere'de yasaklı kaldı.
Da Vinci Şifresi	Dan Brown	Roman	2003 tarihli roman, Hristiyanlığa saldırdığı gerekçesiyle Lübnan'da yasaklandı.
Tebliğ	A. Kadir	Şiir	İbrahim Abdulkadir Meriçboyu'nun 1943'te yazdığı savaş karşıtı şiirler içeren kitabı toplatıldı. Yazarı sıkıyönetimce 5 yıl sürecek bir sürgüne gönderildi.
Allah'ın Kızları	Nedim Gürsel	Roman	2008'de çıkan kitap, "halkın sosyal sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge bakımından farklı özelliklere sahip bir kesimini, diğer bir kesimi aleyhine kin ve düşmanlığa alenen tahrik" suçlamasıyla soruşturmaya uğradı. Takipsizlik kararı verilince kitap serbest kaldı.[13].
Baba ve Piç	Elif Şafak	Roman	Biri Türk diğeri Ermeni asıllı iki aile üzerinden Türk-Ermeni ilişkilerini 90 yıllık bir zaman dilimi içerisinde inceleyen 2006 tarihli bu romanın yazarı ve yayımcısı hakkında "Türk milletini soykırımcı olarak göstermek, Türklüğü aşağılamak" iddiasıyla dava açıldı. Dava Avrupa Parlamentosu'nda da yankı buldu ve sonunda beraatle sonuçlandı.
Trabzonlu Delikanlı	Yaşar Miraç	Şiir	1979 tarihli kitap 12 Eylül 1980 sonrasında şairin diğer kitaplarıyla birlikte yasaklandı. Kitap 7 yıl yasaklı kaldı.
Pazar Sevişgenleri	Metin Üstündağ	Karikatür	Önce toplatılmış, sonra da mahkeme kararı ile yayımlanmasında sakınca görülmemiştir.
Çıplak ve Ölü	Norman Mailer	Roman	1948 tarihli roman The Naked and the Dead, 1949'da müstehcenlik suçlamasıyla Kanada'da yasaklandı.
Bülbülü Öldürmek	Harper Lee	Roman	1960 tarihli Pulitzer ödüllü roman 1930'ların Alabama'sında ırkçılığı ve eşitsizliği ele alıyor ve eleştiriyordu ama garip bir biçimde "ırkçılık ve küfür" içerdiği için yasaklandı.
Risale-i Nur Külliyatı	Said Nursî	Kuran tefsiri	Türkiye'de "Nurculuk" 1963 yılına kadar yasak olduğu için Nur Cemaati'nin lideri olan Said Nursî'nin kitapları da bir dönem yasaklar listesindeydi. Said Nursi kitapları 2013 yılında bu kez Rusya'da 'Dini nefreti teşvik ettiği ve İslam'a inanmayanların dini özgürlüklerine zarar verdiği' gerekçesiyle yasaklandı[14].
İmamın Ordusu	Ahmet Şık		Gazeteci Ahmet Şık Mart 2011'de Ergenekon soruşturması kapsamında tutuklanınca henüz basılmamış kitabına da el kondu. Kitap sanal ortamda "Dokunan Yanar" adıyla yayıma verildi. Kitabının internette yayımlanması üzerine Basın Savcılığı inceleme başlattı[15].
Hamlet	William Shakespeare	Oyun	16. yüzyılda yazılmış bu trajedi 1978'te Etiyopya'da yasaklandı.
Zabit ve Kumandan ile Hasbıhal	Mustafa Kemal	Söyleşi	Atatürk'ün 1914 yılı Mayıs ayında Sofya'da yazdığı kitap, yakın arkadaşı Ali Fethi Okyar'la birlikte 1918'de Mondros Mütarekesi dönemi başlarında İstanbul'da bir süre çıkardıkları Minber Gazetesi nin matbaasında bin nüsha olarak basıldı. 7,5 kuruş fiyat konan kitabın birkaç nüshasını tanıdıklarına hediye etmek için yanına alan Mustafa Kemal, Anadolu'ya geçtikten sonra kitabın kalan nüshaları Damat Ferit Paşa tarafından toplatılarak imha edildi. Kitap 1956 yılında Hasan Âli Yücel tarafından İş Bankası Kültür yayınlarının ilk kitabı olarak yeniden yayımlandı[16](Kitabın 2. baskısındaki bilgiler)[17][18].
Bozkurt	H.C.Armstrong	Biyografi	1932'de çıkan kitap Mustafa Kemal'in sağlığında yayımlanan ilk biyografisidir ve onun insani yönlerini ön plâna çıkardığı belirtilmiş ve üslubu sert bulunmuştur. Kılıç Ali, hatıralarında kitap için: “Armstrong ismindeki meşhur bir Türk düşmanının yazdığı kitapta, Atatürk'ün aleyhinde bazı kısımlar vardı ve bunun için de hükümet tarafından memlekete sokulması men edilmişti.”[19].
Vatan Haini Değil-Büyük Vatan Dostu Vahidüddin	Necip Fazıl Kısakürek	Biyografi	1968'de basılan bu kitap nedeniyle yazarı 1983 yılında hapse girmişti, kitap 1968, 1977 ve 1980 yıllarında üç kez toplatıldı[20].
Yaşadıkça	Rıfat Ilgaz	Şiir	1947'de basılan şiir kitabı 10 Temmuz 1948'de Bakanlar Kurulu kararı ile toplatıldı[21].
Azizname	Aziz Nesin	Taşlama	1948 tarihli kitap 27 Aralık 1948'de Bakanlar Kurulu kararı ile toplatıldı. Sonraki yıllarda aklanıp Türkiye'de 12 baskı yapan, defalarca sahneye uyarlanan kitabın 2001 yılında hala yurtdışına çıkartılması yasağı kalkmamıştı[21][22].
Kruşçev'in Anıları	Nikita Kruşçev	Anı, yakın tarih	SSCB'nin üçüncü lideri, iktidardan düştükten sonra banda okuduğu anılarını Batı'ya kaçırtmış ve orada "Khrushchev Remembers" adıyla İngilizce bastırtmıştı. Kitap Batıda sansasyon yaratırken, kendi ülkesinde yasaklıydı.
Tommiks	Essegesse	Çizgi roman	Özgün adı Capitan Miki olan İtalyan çizgi roman 'çocukların aklını çeleceği' gerekçesiyle Türkiye'de 1961 yılında yasaklanmıştı. Çizgi roman 1951'den beri İtalya'da, 1955'ten beri de Türkiye'de yayımlanmaktaydı. “Üçüncü Yargı Paketi” kapsamında 5 Ocak 2013'ten geçerli olmak üzere diğer 453 kitapla birlikte yasağı kalktı[23].

Ayrıca bakınız

• Fahrenheit 451, Ray Bradbury'nin 1951'te ilk baskısı yapılan ünlü distopik bilim kurgu romanıdır. Romanın kendisi yasaklanmamış olsa da konusu kitapların tamamen yasaklandığı ve ele geçirilenlerin yakıldığı, yasaklanmış kitapları bulunduran insanların bile yok edildiği bir gelecekte geçmektedir. Roman François Truffaut tarafından aynı adla sinemaya da aktarılmıştı.

Kaynakça

1. "Pasternak'ın 'Nobel'inde CIA parmağı". www.ntvmsnbc.com. Erişim tarihi: 22 Ocak 2012.
2. "The Grapes of Wrath (1940) / Trivia for" (İngilizce). IMDb. 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2012.
3. Karolides, Nicholas J. (2006). Banned Books : Literature Suppressed on Political Grounds. Facts on File, Inc. ss. sayfa 57-71.
4. "Banned Books Online" (İngilizce). Penn University. 27 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2012.
5. "Yasaklı Kitaplar Haftası". sabitfikir.com. 29 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2012.
6. Burak Kara. "453 kitapla ilgili yasak, 63 yıl sonra kaldırıldı". gazetevatan.com. 11 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2012.
7. "23 bin yasaklı kitaba özgürlük". hurriyet.com.tr. 18 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2012.
8. "Dünyada ve Türkiye'de Yasaklanmış Kitaplar". gizemlikapi.com. 27 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2012.
9. "Yasağın yok edemediği kitaplar". milliyet.com.tr. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2012.
10. "KGB'nin 300 yıl yasaklı kitabı Türkçe'ye çevrildi". hurriyet.com.tr. 29 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2012.
11. "Yasaklı Kitaplar: 1984". sabitfikir.com. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2012.
12. "The 21 Most Surprising Banned Books" (İngilizce). spaciousplanet.com. 25 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2012.
13. "Allah'ın Kızları"na soruşturma". arsiv.ntvmsnbc.com. 23 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2012.
14. "Said Nursi kitapları Rusya'da yasaklandı". haber.stargazete.com. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2013.
15. "Ergenekon soruşturması kapsamında tutuklanan gazeteci Ahmet Şık'ın yasaklanan kitabı". internethaber.com. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2012.
16. "Zabit ve Kumandan ile Hasbihal". kitapyurdu.com. Erişim tarihi: 23 Ocak 2012.
17. "Zabit ve Kumandan ile Hasbıhal". edubilim.com. 5 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2012.
18. "1918 yılında toplatılan 'Zabit ve Kumandan ile Hasbıhal' 1.5 milyar liraya satıldı". toplumsalbilinc.org. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2012.
19. "Yasak kitap "Bozkurt", Gerçekte Türk dostu mudur?". canmehmet.com. 30 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2012.
20. "Yasaklı Kitap Yeniden Basılıyor: "Büyük Vatan Dostu Vahidüddin"". habervitrini.com. Erişim tarihi: 23 Ocak 2012.
21. "İnönü'nün yasakları basına dağıtıldı". dunyabulteni.net. 6 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2012.
22. Ali Nesin. "Nesin Vakfı'ndan mektup". Nesin Vakfı. 4 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2012.
23. "453 kitap artık yasak değil". sabah.com.tr. 13 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2012.

Dış bağlantılar

• Penn University sitesinde yasaklı kitaplar listesi27 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)