Erdoğan İran şiir tartışması

Erdoğan İran şiir tartışması, Türkiye cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'nın 10 Aralık 2020 tarihinde katıldığı Bakü Zafer Geçidi sırasında Azerbaycan topraklarının Rusya ile İran arasında bölünmesi hakkında bir Azerbaycan şiirini okuması üzerine İran ile Türkiye arasında yaşanan bir diplomatik gerginliktir.[1][2]

Şiir

Türkiye cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın okuduğu Bahtiyar Vahabzade'nin "Topraktan pay olmaz" şiiri, Aras Nehri'nin Azerbaycan Cumhuriyeti ve İran'da Azeri çoğunluklu kuzeybatısındaki insanları nasıl ayırdığına hayıflanmakta ve İran'daki Türk dili konuşan halkların birleşmesini amaçlayan pan-Türkizm doktrininin bir sembolü olarak görülmektedir.[3] Erdoğan'ın okuduğu şiirde, "Aras'ı ayırdılar, kum ile doldurdular. Ben senden ayrılmazdım. Zor ile ayırdılar." sözleri bulunmaktadır.[3] Şiir, İran'ın Kaçar hanedanının Rus İmparatorluğu ile imzalamak zorunda kaldığı ve Güney Kafkasya'daki toprakların Rusya'ya bırakılmasına neden olan 1828 Türkmençay Antlaşması'nı hatırlattığı için İranlıları kızdırdı.[3] İran ile Rusya arasındaki sınırları Aras Nehri'nde belirleyen antlaşma ile devredilen topraklar artık Azerbaycan Cumhuriyeti ve Ermenistan'ın büyük bölümünü ile hatta Türkiye'nin bazı kısımlarını oluşturmaktadır.[3] Türkmençay Antlaşması, İran'ı 1925'e kadar yöneten Kaçar hanedanının İran'a getirdiği bir utanç kaynağı olarak görülmeye devam etmektedir.[3]

Tepkiler
Azerice'nin konuşulduğu bölgeler.

El Cezire'nin anlattığı gibi, Erdoğan'ın Bakü'deki konuşmasının bir videosu internette dolaştıktan sonra Farsça sosyal medya, İran'ın kararlı bir yanıt vermesini isteyen öfkeli paylaşımlarla çalkalandı.[3] İran'ın Azerilerin yaşadığı en büyük şehirlerinden biri olan Tebriz'de onlarca kişi Türk konsolosluğunun önünde protesto etti ve İran'ın toprak bütünlüğünü savundu.[3] Sosyal medyada birçok İranlı, İran Anayasa Devrimi'nin önemli isimlerinden Azeri kökenli Settar Han'dan alıntı yaptı.[3] Settar Hhan, İran'ın ulusal bütünlüğüne ve toprağına her şeyden çok öncelik verdiği için İran'da ulusal bir kahraman olarak kabul edilir.[3] İranlıların sosyal medyada da Erdoğan'ın, ayrılığı desteklemeden önce İran'ın binlerce yıllık tarihine atıfta bulunması gerektiğini söylemesi konusunda birleştikleri bildirildi.[3]

İran dışişleri bakanı Muhammed Cevad Zarif 11 Aralık'ta Twitter üzerinden şu açıklamayı yaptı:[3]

İran dışişleri bakanlığı sözcüsü Said Hatipzade "Büyükelçiye İran'ın şiddetli itirazı iletilerek İran'ın bu konuda Türkiye tarafından ivedilikle açılamada beklediği ifade edildi" şeklinde tweet atarak El Cezire'nin anlattığı gibi Türk yetkililere tarihi okumalarını tavsiye etti.[3] İran milletvekillerinin büyük çoğunluğu (290 milletvekilinden 225'i), daha sonra televizyonda yüksek sesle okunan ve Erdoğan'ın sözlerini şiddetle kınayan bir bildiriyi imzaladı.[3] Ortak açıklamaya göre şiir "şaşırtıcı ve kabul edilemez" olarak değerlendirildi.[3] Türkiye hükümeti yanıt olarak İran büyükelçisini İran hükûmeti tarafından yapılan açıklamaları protesto etmek için çağırdı.[3]

Meclis başkan yardımcısı Ali Nikzad "Sayın Erdoğan, ya tarihi okumadınız ya da çarpıtmak istiyorsunuz" açıklamasını yaptı.[3] İslami Danışma Meclisi Tebriz milletvekili Muhammed Rıza Mirtacodini ise "Erdoğan sınırlarını aştı ve görünüşe göre 2016 darbesi gecesi nereye döndüğünü unuttu!" şeklinde tweet attı.[3]

Türkiye Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun "Kasıtlı şekilde bağlamından koparılan bir şiir bahane edilerek Sayın Cumhurbaşkanımıza ve ülkemize yönelik sarf edilen saldırgan ifadeleri kınıyoruz." açıklamasını yaptı.[3] Altun, "Söz konusu şiirde, Ermenistan'ın Azerbaycan topraklarını işgalinin, mağdur edilmiş bir halkta yarattığı hissiyat, duygulu bir şekilde dile getirilmekte ve hiçbir şekilde İran'ın adı geçmemekte, ima da edilmemektedir." dedi.[3] Türkiye dışişleri bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, "İran tarafından Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı hedef alan mesnetsiz ve ağır açıklamalar yapılmasının kabul edilemez olduğunu" dile getirdi.[3] Çavuşoğlu, "Erdoğan'ın İran'ın ulusal egemenliğine ve toprak bütünlüğüne tam saygı duyduğunu" söyledi.[3]

Sonra

Şiir tartışmasından günler sonra İran cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, İran'ın Erdoğan şiiriyle Türkiye ile tartışmanın ötesine geçebileceğini söyledi.[4] Reuters'ın aktardığına göre Ruhani, "Bana göre yapılan açıklamalarla bu konunun ötesine geçebiliriz ama halkımızın hassasiyeti çok önemli" dedi.[4]

Kaynakça
  1. "Azerbaïdjan: un poème suscite des tensions entre la Turquie et l'Iran". RFI (Fransızca). 12 Aralık 2020. Erişim tarihi: 4 Ocak 2021.
  2. "İran'ın Ankara Büyükelçiliği: Çavuşoğlu ve Zarif görüştü, yanlış anlama giderildi". BBC News Türkçe. Erişim tarihi: 4 Ocak 2021.
  3. Motamedi, Maziar. "Why did President Erdogan's poem infuriate Iranians?". www.aljazeera.com. El Cezire. 13 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2021.
  4. Reuters Staff (14 Aralık 2020). "Rouhani says Iran can move beyond row with Turkey over Erdogan poem". Reuters. Erişim tarihi: 4 Ocak 2021.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.