Mardin

Mardin (Arapça: ماردين, Kürtçe: Mêrdîn, Süryanice: ܡܪܕܐ), Türkiye'nin büyükşehir statüsüne giren bir ili ve en kalabalık yirmi altıncı şehridir. 2019 Yılı verilerine göre nüfusu 838.778’dir.[1] Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin Dicle Bölümü'nde yer alır. Suriye ile sınır komşusudur.

Başlığın diğer anlamları için Mardin (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Mardin
İl & Büyükşehir

Mardin'in Türkiye'deki konumu
Ülke Türkiye
Bölge Güneydoğu Anadolu Bölgesi
İdare
 • Belediye Başkan Vekili Mustafa Yaman (Kayyım)
 • Vali Mahmut Demirtaş
Yüzölçümü
 • Toplam 8,858 km² (3.420 mil²)
Rakım 1.083 m (3.553 ft)
Nüfus
 (2019)
 • Toplam 838,778
Zaman dilimi UTC+03.00 (UDAZD)
Posta kodu
47xxx
Alan kodu (+90) 482
Plaka kodu 47
Mardin sokaklarından bir görünüm

Şehirde uluslararası kuruluşlarca kültür mirası kabul edilmiş, koruma altına alınmış tarihi yapılar mevcuttur. Mardin farklı dini inanışlar paralelinde, sanatsal açıdan da tarihi değeri olan camiler, türbeler, kiliseler, manastır ve benzeri dini eserler barındırmaktadır. Mardin, İpek Yolu güzergâhında olup, ilde beş han ve bir kervansaray mevcuttur.

Köken bilimi

Mardin adı Arapça kaynaklarda Mâridîn, Süryanice kaynaklarda Marde olarak geçmektedir. Kelimenin kökeni hakkında farklı görüşler bulunmaktadır. Bazı görüşlere göre Mardin kelimesi, savaşçı bir kavim olan ve Ardeşir tarafından 3. yüzyılda buraya yerleştirilen Mardeler'den gelmektedir. Bazı görüşlere göre de "Kaleler" anlamına gelen Merdin'den gelmektedir. Günümüzde kullanılan adı, Arapça kaynaklarda geçen Mâridîn'den gelmiştir[2].

Tarihçe
Mardin Ulu Camii

Mardin ilinde tarihin çok eski dönemine uzanan dönemlere ait bulgular yer almaktadır. Artuklu Üniversitesi yerleşkesi içindeki Hırbe Helale yerleşim yerinde yapılan kazılarda ortaya çıkarılan taşlar, Paleolitik Çağ'a tarihlenmiştir.[3] Dargeçit İlçesi Ilısu civarında yer alan Boncuklu Tarla yerleşiminde Cilalı Taş Devrine ait buluntulara rastlanılmıştır. Gene Derik ilçesindeki Kerküşti Höyük’te yapılan kazılar sonucu Kalkolitik Çağ dönemine ait kalıntılar bulunmuştur. Kemaliye höyük ve Tilki tepe Höyüklerinde de Kalkolitik Çağ dönemi seramiklere rastlanmıştır. Nusaybin ilçesindeki Girnavaz Höyük'te Erken Tunç Çağı'na tarihlenen kalıntılara rastlanmıştır. Bunun yanı sıra ildeki 36 höyükte Tunç Çağı' nın çeşitli dönemlerine tarihlenen buluntulara rastlanılmıştır. Mardin-Nusaybin yolu üzerindeki Gırharrin Höyük, Mardin Dağlarının güneyindeki Girnavaz ve Yukarı Dicle havzasındaki Giricano, Kavusan Höyük, Siirt Türbe Höyük, Üçtepe, Ziyarettepe ve Gre Dimse höyüklerinde de bu çağa ait bulgular görülmektedir.

Girnavaz höyük, Dargeçit ilçesindeki Zeviya Tivilki höyük ve Kızıltepe-Viranşehir yolu üzerindeki Kerküşti höyük kazılarında Demir Çağı'na tarihlenen kalıntıları bulunmuştur. Nisibis, Midyat, Savur, İzbırak-Zaz, Baskavak-Ahmedi ve Dereiçi (Killit)'de bulunan eski dönem yerleşimlere tarihi kaynaklarda bahsedilmiştir. M.Ö 2000 yılı dolaylarında Asur egemenliğinde olan Mardin ve çevresi daha sonra Hitit ve Urartu egemenliğine geçmiştir.

Mardin adı ilk defa 4. yüzyıl Roma tarihçilerinden Ammianus Marcellinus tarafından bahsedilmiştir. I. Justinianus dönemi tarihçisi Prokopius, şehirden Margdis adıyla ikinci derece önemde bir kale olarak bahsetmiştir. Kale, 640 yılında İyâz bin Ganm komutasındaki İslam ordularınca ele geçirildi. Bu dönemde bölgeye yoğun bir Arap nüfusu yerleşimi başladı. Emevî ve Abbâsî döneminde El Cezire valiliğinin toprakları içerisinde yer aldı. 750-751 yıllarında Mardin’e hâkim olan Hariciler’in Harûriyye koluna mensup Benî Rebîa kabilesi reisi Büreyke'nin isyanına sahne oldu. Mardin kalesi, Hamdani hanedanlığının kurucusu Hamdân bin Hamdûn tarafından 885 yılında ele geçirildi. Abbasi Halifesi Mutezid tarafından 894 yılında geri alındı. Daha sonra yeniden Hamdani egemenliğine giren bölge, 10. yüzyılın sonundan 11. yüzyıl sonlarına kadar Mervaniler ile Ukayliler arasında sıklıkla el değiştirdi.

1085 yılında Mardin'in de olduğu bölge Selçuklu egemenliğine geçti. Bu tarihten itibaren bölge yoğun bir Türkmen iskanına sahne oldu. 1103 yılında Artuklu Beyliği hakimiyetine giren Mardin, daha sonra İlgazi Bey liderliğinde kurulan ve yaklaşık üç yüzyıl kadar hüküm süren Mardin Artukluları'nın hakimiyetine geçti. Bu dönemde oldukça gelişen şehir en parlak dönemlerini yaşadı. 1183 yılında Selahaddin Eyyubi şehre ilerlediyse de burayı ele geçiremedi. Ancak 1185'te Mardin Artuklu Beyliği, Eyyubi hâkimiyetini tanıdı. 1198 yılında I. Adil şehri yağmalasa da kaleyi ele geçiremedi. 1203 yılındaki Eyyubi saldırılarına da karşı konulabildi. Daha sonra yapılan antlaşma uyarınca Mardin Artukluları Eyyubiler'e tabi oldu. Mardin Artuklular'ı, I. Alâeddin Keykubad zamanında Anadolu Selçukluları'na tâbi oldu.

1260 yılında İlhanlı hükümdarı Hülagû Han'ın oğlu Yaşmut tarafından sekiz ay kuşatılan Mardin, Mardin hâkimi Necmeddin Gazi Saîd'in oğlu tarafından öldürülmesiyle İlhanlılara teslim oldu. Mardin kalesi, 1366 ve 1383 yıllarındaki Karakoyunlu saldırılarına dayandı. 1394 ve 1401 yıllarında şehir Timur'un kuvvetlerince tahrip edildi. 1409 yılında Mardin Artukluları'nın yıkılmasıyla Mardin, Karakoyunlular'ın kontrolüne geçti. 1432 yılında Mardin kalesi Akkoyunlular'a teslim oldu. 1451 yılında Karakoyunlular kaleyi kuşatsa da, şehri tahrip ederek geri çekildiler. 1507 yılında Şah İsmail tarafından Mardin şehri ve kalesi ele geçirildi. 1515 yılında şehir Osmanlı kuvvetlerine teslim olsa da kale ele geçirilemedi. 1516 yılında yeniden kuşatılan kale, 1517 yılında Osmanlı kuvvetlerince ele geçirildi.

Osmanlı döneminde nispeten sakin bir dönem geçiren Mardin, 19. yüzyıldan itibaren karışıklıklara sahne oldu. Osmanlı ile Mısır Hidivliği arasındaki mücadele döneminde Mardin bir süre Milli aşiretine bağlı isyancıların denetiminde kaldı. 1847 ve 1865 yıllarında yaşanan kolera salgınlarında şehirde çokça ölümlere yol açtı. 1891 yılında kapalı çarşısı yandı. 1895 yılında isyancıların saldırısına uğrasa da bu durum kısa sürede bastırıldı. Mondros Mütarekesi'nden sonra İtilaf Devletleri'nin askeri yerleşimi olmadı.

Cumhuriyet dönemi

2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile Mardin'de sınırları il mülki sınırları olan büyükşehir belediyesi kuruldu ve 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından büyükşehir belediyesi çalışmalarına başladı.[4]

Coğrafya

Konum
Mardin'den bir görünüm

Mardin ili Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin Dicle Bölümü'nde yer alır. Suriye ile sınır komşusudur. Güneyinde Suriye, batısında Şanlıurfa ili, kuzeyinde Diyarbakır ve Batman illeri, kuzeydoğusunda Siirt ili ve doğusunda Şırnak ili bulunur.

Akarsular

İl genelindeki başlıca akarsular; Buğur çayı, Çağçağ suyu, Savur çayı ve Zergan deresidir. Derik ilçesinin Buğur köyü yakınlarında doğan Buğur çayı 53,65 km uzunluğunda olup, akarsuyun tamamına yakını il içerisinde akmaktadır. 103 km uzunluğundaki Çağçağ suyunun tamamı il içerisinde akmaktadır. Savur ilçesinden kaynağını alan 92 km uzunluğundaki Savur çayının 60,5 km lik bölümü il içerisinde akmaktadır[5].

Orman ve mera arazileri

2013 yılı verilerine göre il genelinde 126.908 hektar alanda orman arazileri görülmektedir. Orman arazilerinin büyük bölümü bozuk baltalıklardan oluşmaktadır[6]. Mardin ilindeki mera arazileri insan faaliyetleri nedeniyle azalmaktadır. 2011 yılı verilerine göre ilde, çayır ve meraların kapladığı alan 115.447 hektardır[7]. Mera arazileri zayıf vasıflı olup, tarla açmaları nedeniyle azalmaktadır.

İklim

İl genelinde karasal iklim özellikleri görülmektedir. Kış ayları soğuk geçmektedir. Yaz aylarında güneyden gelen çöl iklimi etkisi altında olduğu için kurak geçer. İlde ölçülen en yüksek sıcaklık 42,5 °C'dir (31 Temmuz 2000). İlde ayrıca Türkiye sıcaklık rekoru kırılmıştır (48,8 °C Mardin, Kızıltepe). İlde ölçülen en düşük sıcaklık -14,0 °C'dir (22 Şubat 1985). Ayrıca bölge ilkbahar yaz gibi çöllerden gelen toz taşınımı etkisi altına girer. Derik, Nusaybin ve Savur ilçelerinde Akdeniz iklimi özellikleri de görülür. Ortalama en yüksek sıcaklık 34,9 °C ile temmuz ayında, ortalama en düşük sıcaklık 0.5 °C ile ocak ayında görülür.[8]

 Mardin iklimi 
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yıl
En yüksek sıcaklık (°C) 19,4 18,4 27,5 33,6 35,4 40,0 42,5 42,0 38,8 35,6 26,1 24,1 42,5
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) 5,8 7,2 11,6 17,3 23,8 30,5 34,9 34,6 30,0 22,7 14,2 8,0 20,0
Ortalama sıcaklık (°C) 3,1 4,1 8,0 13,5 19,5 25,6 29,9 29,6 25,1 18,3 10,7 5,2 16,0
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) 0,5 1,3 4,6 9,7 14,8 20,0 24,4 24,5 20,6 14,5 7,7 2,7 12,1
En düşük sıcaklık (°C) −13,4 −14 −11,7 −5,3 2,6 5,0 11,8 12,8 8,0 1,0 −9,5 −11,9 −14
Ortalama yağış (mm) 114,8 108,8 97,6 80,5 44,6 4,7 1,3 0,3 2,2 32,9 68,9 109,8 666,4
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü[8]

Nüfus

1960'lı yıllarda şehre göç başlamış ve kır nüfusu oran olarak azalmaya başlamıştır. 1990 yılında dört ilçenin komşu illere bağlanmasıyla nüfus %14,4 oranında azalmıştır. 2000 nüfus sayımında ilk defa kır nüfusu, kent nüfusunun gerisinde kalmıştır. Bunda en önemli etkenler ekonomik kaygılar ve 90'lı yıllarda başlayan terör faaliyetleridir. Güvenlik kaygıları nedeniyle hem ildeki kırsal kesimlerden, hem de diğer illerden Mardin şehrine göç hareketleri başlamıştır.

Şehir nüfusu oranı %60, kırsal nüfus oranı %43'tür. Nüfusu en yüksek ilçeler sırasıyla Kızıltepe, Merkez, Nusaybin ve Midyat'tır. Genç bir nüfus yapısına sahiptir. 2000 yılına göre 15 yaşın altındaki nüfusun oranı %44,8'dir.

Türkiye'deki en farklılaşmış nüfusa sahip illerinden biridir. İlde Kürtler, Hıristiyan Süryaniler, Sünni Araplar, Türkler, Yezidiler ve Ermeniler yaşamaktadır.[9] Zaman içinde Süryani ve Yezidi nüfusu göçler sebebiyle azalmıştır. Lübnan'ın başkenti Beyrut'ta Mardin ve Midyat bölgesinde az sayıda Süryani yaşamaktadır. Bölgede birçok Süryani Manastırı ve Kilisesi vardır: Deyrüzzaferân Manastırı, Mor Gabriel, Mor Yakub ve Meryem ana Kilisesi.

Mardin il nüfus bilgileri
Yıl Toplam Sıra Fark Şehir - Kır
1965[10]397.88036
  %23     90.093
307.787     %77  
1970[11]453.09233%14
  %26     119.852
333.240     %74  
1975[12]519.68730%15
  %30     155.876
363.811     %70  
1980[13]564.96731%9
  %34     192.004
372.963     %66  
1985[14]652.06930%15
  %37     244.000
408.069     %63  
1990[15]557.72737-%14
  %45     249.032
308.695     %55  
2000[16]705.09832%26
  %55     391.249
313.849     %45  
2007[17]745.77825%6
  %57     428.611
317.167     %43  
2008[18]750.69726%1
  %56     422.537
328.160     %44  
2009[19]737.85228-%2
  %57     422.284
315.568     %43  
2010[20]744.60628%1
  %58     428.899
315.707     %42  
2011[21]764.03327%3
  %58     446.226
317.807     %42  
2012[22]773.02627%1
  %59     458.112
314.914     %41  
2013[23]779.73826%1
  %100     
     %0  
2014[24]788.99626%1
  %100     
     %0  
2015[25]796.59126%1
  %100     
     %0  

Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 4 Şubat 2020 verileri[26])

Mardin İl Nüfusu: 838.778'dir (2019 sonu). İlin yüzölçümü 8.779 km2'dir. İlde  km2'ye 96 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 208 kişi ile Kızıltepe)

İlde yıllık nüfus artış oranı % 1,16 olmuştur. Nüfusu en çok artan ilçe: Nusaybin (% 2,19) Nüfusu en çok azalan ilçe: Dargeçit (-%2,96)

4 Şubat 2020 TÜİK verilerine göre 10 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 696 mahalle bulunmaktadır.

2019 yılı sonunda Mardin ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri [27]
İlçe Nüfus 2018 Nüfus 2019 Fark Nüfus Artışı % Mah.Say. Alanı  km2[28] Yoğunluk
Artuklu 174.731 178.154 3.423 1,96 92 885 201
Dargeçit 28.555 27.711 -844 -2,96 40 519 53
Derik 61.830 61.706 -124 -0,20 79 1.381 45
Kızıltepe 252.656 256.664 4.008 1,59 179 1.236 208
Mazıdağı 35.757 36.304 547 1,53 53 850 43
Midyat 113.367 114.763 1.396 1,23 72 1.241 92
Nusaybin 105.856 108.172 2.316 2,19 81 1.079 100
Ömerli 14.233 14.026 -207 -1,45 45 458 31
Savur 27.304 26.583 -721 -2,64 41 962 28
Yeşilli 14.906 14.695 -211 -1,42 14 168 87
MARDİN 829.195 838.778 9.583 1,16 696 8.779 96

Ekonomi
Ekili tarım alanları, Güney Mardin

Ekonomisi tarım, hayvancılık ve ticarete dayalıdır. 2001 yılına göre ildeki iktisadi faaliyetlerin %66,8'i tarım, çiftçilik ve hayvancılık alanlarında gerçekleşmiştir.[29] Suriye sınırındaki organik tarıma elverişli topraklar mayınlı olması nedeniyle Mardin ekonomisine katkı sağlamamaktadır.[30] Tarımdan sonraki en önemli sektörü devlet hizmetleri oluşturmaktadır.[29] 2001 yılına göre ilde kişi başına düşen gayri safi yurt içi hasıla 983 Dolardır.[31]

İlde "Mardin Serbest Bölgesi" ve "Mardin Organize Sanayi Bölgesi" adlarında üretim ve sanayi bölgeleri bulunmaktadır. Bölgenin en önemli projesi olan Güneydoğu Anadolu Projesi'nin tamamlanamaması nedeniyle tarım ürünlerine dayalı sanayi gelişmemiştir. Sanayinin toplam gelir içindeki payı %5,5'tir.[29]

İlde kültür turizmi, inanç turizmi imkânları olmasına karşın Mardin ekonomisinde önemli bir yere sahip değildir.

Konum

Konum Bilgileri Tablosu
Konum Bilgileri
İlçe Kuruluş Yılı[32] Alanı km²[33] Rakım mt. Merkeze km[34] Ulaşan Yollar[34]
Artuklu 2012 885 938 1 -11, -01, -13, 47-31
Dargeçit 1987 519 902 113 -12 (Midyat)=>47-04
Derik Cumh.önce 1.381 799 72 E E90 / -28=>47-75
Kızıltepe 1929 1.236 485 24 E E90 / -28, -11, 47-52
Mazıdağı 1937 850 1.048 48 -10=>47-75
Midyat Cumh.önce 1.241 944 63 -02, -12, 47-12,47-04, 47-05
Nusaybin Cumh.önce 1.079 475 61 E E90 / -30, 47-05
Ömerli 1953 458 1.089 24 -01
Savur Cumh.önce 962 877 46 -01=>47-01
Yeşilli 1990 168 822 9 -01
Mardin Cumh.önce 8.780 938    

Kültür

2010 yılından beri bienal düzenlenmektedir.[35]

Etkinlikler

Müzeler

Cami ve medreseler
Mezopotamya vadisi önünde Mardin Ulu Camii
  • Latifiye Camii
  • Melik Mahmut (Savurkapı) Camii
  • Eminüddin Medresesi
  • Harzem Medresesi
  • Hatuniye Medresesi
  • Sultan İsa Medresesi (Zinciriye Medresesi)
  • Sultan Kasım Medresesi ve Kümbeti
  • Şehidiye Medresesi
  • Mardin Ulu Camii
  • Zairi Camii
  • Zeynel Abidin Cami
  • Koçhisar Camii (Kızıltepe Ulu Camii)

Manastırlar ve kiliseler
Deyrüzzaferân Manastırı
  • Mor Behnam Kilisesi (Kırklar), Mardin şehrindedir.
  • Meryemana Kilisesi, Mardin şehrindedir.
  • Mor Yusuf Kilisesi (Surp Hovsep), Mardin şehrindedir.
  • Mor Efrem Manastırı , Mardin kent merkezindedir.
  • Mor Petrus - Mor Paulus Kilisesi , Mardin kent merkezindedir.
  • Mort Şmuni Kilisesi , Mardin kent merkezindedir.
  • Surp Kevork Kilisesi , Mardin kent merkezindedir.
  • Mor Hürmüzd Keldani Kilisesi , Mardin kent merkezindedir.
  • Mor Mihael Manastırı , Mardin kent merkezinin güneybatısındadır.
  • Deyrüzzaferân Manastırı, şehir merkezine 5 km. mesafededir. Milattan önceki dönemlere ait bölümleri olmakla birlikte, dördüncü yüzyılın sonlarında yapıldı. Geçmişte farklı isimlerle, 15. yy'dan günümüze ise Za'ferân olarak bilinen manastır 1293-1932 yılları arasında Süryani Patriklik merkezlerinden biriydi.
  • Deyrulumur Manastırı, Midyat ilçesi, Yayvantepe mahallesi yakınlarındadır. 397 yılında yapılan manastır, tarih boyunca dört farklı isimle anıldı. 615 yılından 1049 yılına kadar Turabidin Metropolitlik merkezi olan manastır, bu sıfatını 1915 yılına kadar korudu.
  • Mor Yakup Manastırı, Nusaybin ilçesi merkezindedir.
  • Meryemana Manastırı, Midyat, Mardin ilçesinin Anıtlı mahallesindedir.
  • Mor Dımet Manastırı, Savur ilçesinin Dereiçi mahallesindedir.
  • Mor Evgin Manastırı, Nusaybin[36][36][36] ilçesindedir.

Kaleler
  • Mardin Kalesi
  • Kız Kalesi (Kalat’ül Mara-Lorna Jurek), Merkez ilçeye bağlı Eskikale mahallesindedir
  • Erdemeşt Kalesi
  • Arur Kalesi
  • Dara Kalesi (Daras Anastasiupolis), Merkez ilçeye bağlı Oğuz mahallesindedir.
  • Rabbat Kalesi, Derik ilçesine bağlı hisaraltı mahallesindedir.
  • Dermetinan Kalesi, Mazıdağı, Mardin ilçesine bağlı Gümüşova mahallesindedir.
  • Zarzavan Kalesi (Sammachisacane), Mardin, Diyarbakır yolu üzerindedir.
  • Savur Kalesi, Savur ilçesi merkezindedir.
  • Aznavur Kalesi, Nusaybin ilçesi merkezindedir.
  • Rahabdium Kalesi (Hafemtay), Nusaybin ilçesi merkezindedir.
  • Merdis Kalesi (Marin), Nusaybin ilçesi merkezindedir.
  • Haytam Kalesi (Turbdin - Dimitriyus) Nusaybin ilçesindedir.
  • El Nıhman Kalesi, Yeşilli ilçesine bağlı Bülbül mahallesindedir.

El sanatları
Gümüş İşciliği, Telkârî
  • Telkârî
  • Taş İşlemeciliği
  • Bakırcılık
  • Ahşap Oymacılığı
  • Semercilik
  • Bitkisel Sabunculuk
  • Ev Şarapçılığı

Diğer

Spor
Ana madde: Mardin'de spor

2018-2019 Sezonu sonunda, futbolda BAL’daki tek takım Mardin BŞB grup 2.si olmuştur.

Futbolda 2020-2021 Sezonu içinde şuan Misli.com TFF 3. Ligde Mardin Fosfat Spor mücadele etmektedir.

Basketbol kadın 1.ligde Mardin BŞB lig 6.sı olmuştur. Federasyon kupasında ise Yarı final sonu kupa 5.si olmuştur.

Voleybolda kadınlar 1. Liginde Mardin BŞB, grup 10.su olmuştur.Mardin'in erkekler 2.liginde 10 takımı, kadınlar 2. Liginde 3 takımı yer almıştır. Bölgesel ligde 13 takımı vardır.

Hentbol kadınlar 1. ligindeki Mardin BŞB, süper lige yükselmiştir. Ligdeki diğer takım 1947 Sağlık ve SK. lig 5.si olmuştur. Erkekler 2.ligde 1903 Mardin Spor da lig 5.si olmuştur.

Önemli spor tesisleri: 21 Kasım Stadyumu (5.700) ve Artuklu Yeni Spor Salonu (2.300)'dur.

Yönetim
Ana madde: Mardin'in ilçeleri
Mardin'in İlçe Haritası

Merkezi yönetim

Büyükşehir illerinde Merkezi yönetim Vali, İl Müdürleri ve İl Danışma Kurulundan oluşur.

Mardin, bir ‘büyükşehir’dir. Bu özelliğine göre yönetimi belirlenmiştir. Protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır.

Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi’ne devretmiş ve kaldırılmıştır.

Mardin Valisi 1965-Çiçekdağı doğumlu Mahmut Demirtaş, 9.06.2020/274 sayılı kararla Adana Valisi iken atanmıştır.[37]

Vali ve Kaymakamlara ait bilgiler Mardin'in ilçeleri sayfasında gösterilmiştir

Yerel yönetim

Büyükşehir Belediyelerinde yerel yönetim, Büyükşehir Belediye Başkanı, Büyükşehir Belediye Meclisi ve Büyükşehir Belediye Encümeni'nden oluşur.

Yerel yönetimi temsil eden Büyükşehir Belediye Başkanı, ildeki tüm seçmenlerin oy çokluğu ile seçilir. Yerel seçimlerde İlçe Belediye Başkanı ve İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanılarak ilçelerin belediye meclisleri oluşur. İlçe Belediye meclislerinden alınan üyelerle (başkan kontenjanı, ilçe nüfusu ve parti oy oranına göre) de Büyükşehir Belediye Meclisi oluşur. Bu mecliste ilçe belediye başkanları da yer alır.[38][39] Meclisin başkanı Büyükşehir Belediye Başkanı'dır.

Büyükşehir belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında, belediye meclisinin kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri genel sekreter, biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur.(5216 saylı kanun 16.madde)

Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi’ne devretmiş ve kaldırılmıştır.

2019 Türkiye yerel seçimleri sonunda Mardin Büyükşehir Belediye Başkanlığını kazanan Ahmet Türk (HDP), 19 Ağustos 2019 tarihinde görevden alınmış, yerine Mardin Valisi Mustafa Yaman kayyum olarak atanmıştır.[40]

Diğer ilçelerden Derik, Kızıltepe, Mazıdağı, Nusaybin ve Savur'un HDP'libelediye başkanları da göreve geldikten sonra İçişleri Bakanlığı tarafından görevden alınmış, yerlerine ilçe kaymakamları kayyum atanmıştır.[41][42]

Son durumda 10 ilçe belediyesinin 5'ini kayyum olarak atanan kaymakamlar, 5'ini de AK PARTİ'li belediye başkanları yönetmektedir.

Mardin Büyükşehir Belediye Meclisi bazı üyelerin görevden uzaklaştırılması nedeniyle belirsizleşmiştir [43]

Büyükşehir ve ilçe belediye başkanlarına ait bilgiler Mardin'in ilçeleri sayfasında gösterilmiştir.

Büyükşehir ve ilçe belediyeleri 2019 yerel seçim sonuçları aşağıdaki gibidir.[44]

Mardin Belediyeleri 2019 Yerel Seçim Sonuçları

İlçe Geçerli oy Seçilen Başkan En yakın rakip
Adı Partisi Aldığı oy Oranı Adı Partisi Aldığı oy Oranı
Büyükşehir 371.334 Ahmet Türk HDP 208.854 56,24 Mehmet Vejdi Kahraman AKPARTİ 143.060 38,53
Artuklu 79.398 Abdulkadir Tutaşi AKPARTİ 42.464 53,48 Nurettin Turğay HDP 30.494 38,41
Dargeçit 13105 Mehmet Cüneyt Aksoy AKPARTİ 6.630 50,59 Ahmet İnci HDP 5.966 45,52
Derik 28.763 Mülkiye Esmez HDP 19.944 69,34 Şeyhmus Necimoğlu AKPARTİ 8.080 28,09
Kızıltepe 112.473 Nilüfer Elik Yılmaz HDP 79.239 70,45 Şukrü Cevheroğlu AKPARTİ 28.764 25,57
Mazıdağı 16.983 Nalan Özaydın HDP 9.579 56,40 İbrahim Atlı AKPARTİ 6.277 36,96
Midyat 46.801 Veysi Şahin AKPARTİ 27.111 57,93 Osman Demirci HDP 16.262 34,75
Nusaybin 44.779 Semire Nergiz HDP 34.666 77,42 Mehmet Hadi Hamidi AKPARTİ 8.437 18,84
Ömerli 7.756 Hüsamettin Altındağ AKPARTİ 4.629 59,68 Cuma Turğay HDP 2.171 27,99
Savur 12.027 Gülistan Öncü HDP 5.775 48,02 Oğuzhan Sönmez Kaya AKPARTİ 5.009 41,65
Yeşilli 6.923 Hayrettin Demir AKPARTİ 3.503 50,60 Enver Sağlam SP 3.376 48,76

Eğitim

Diyarbakır yolu üzerinde, Mardin şehir merkezinde yer alan Mardin Artuklu Üniversitesi 2007 yılında kurulmuş ve 2007-2008 döneminde eğitim öğretime başlamıştır.

Altyapı

Sağlık

Mardin ilinde Sağlık Bakanlığı'na bağlı 11 hastane bulunmaktadır. Mardin şehir merkezinde Mardin Devlet Hastanesi, Mardin Kadın Doğum ve Çocuk Hastanesi ve Mardin Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi bulunmaktadır. Derik ilçesinde Derik Devlet Hastanesi, Dargeçit ilçesinde Dargeçit Devlet Hastanesi, Kızıltepe ilçesinde Kızıltepe Devlet Hastanesi, Mazıdağı ilçesinde Mazıdağı İlçe Hastanesi, Midyat ilçesinde Midyat Devlet Hastanesi, Nusaybin ilçesinde Nusaybin Devlet Hastanesi, Ömerli ilçesinde Ömerli İlçe Entegre Hastanesi, Savur ilçesinde Savur İlçe Entegre Hastanesi sağlık hizmeti sağlamaktadır.[45] Özel kurum olarak Mardin şehir merkezinde 1 hastane hizmet vermektedir.[46]

Ulaşım

Kızıltepe ve Nusaybin ilçelerinden geçen doğu-batı yönündeki karayolu, ildeki en önemli karayoludur. Şanlıurfa ve Şırnak illerinden bu yolla ulaşılabilir. Şehir merkezine 20 km uzaklıktaki Mardin Havalimanı'na Türkiye içi tarifeli uçak seferleri düzenlenmektedir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. Mardin Nüfusu
  2. "MARDİN" İslam Ansiklopedisi, Cilt:28, Sayfa:43-46, Yıl:2003
  3. "Mardin-Hırbe Helale Alt Paleolitik Dönem Yontmataş Buluntuları". Artuklu İnsan ve Toplum Bilim Dergisi, 5. 2020. s. 53-59. Bilinmeyen parametre |yazarad3= görmezden gelindi (yardım); Bilinmeyen parametre |yazarsoyad2= görmezden gelindi (yardım); Bilinmeyen parametre |yazarad2= görmezden gelindi (yardım); Bilinmeyen parametre |yazarsoyad1= görmezden gelindi (yardım); Bilinmeyen parametre |yazarsoyad3= görmezden gelindi (yardım); Bilinmeyen parametre |yazarad1= görmezden gelindi (yardım)
  4. "Kanun No. 6360". 15 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2014.
  5. "Mardin İli 2014 Yılı Çevre Durum Raporu" (PDF). 13 Eylül 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2016.
  6. ""İllere Göre Ormanlarımız-Mardin" Orman Genel Müdürlüğü". 23 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2016.
  7. "Mardin İli 2011 Yılı Çevre Durum Raporu" (PDF). 13 Eylül 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2016.
  8. "Resmî İstatistikler - Mardin". Meteoroloji Genel Müdürlüğü. 9 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2016.
  9. Günal, Veysi (2006). "Mardin İlinde Kültürel Çekicilikler ve Turzim Amaçlı Kullanım Olanakları". Ankara Üniversitesi. Scientific Commons. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2010.
  10. "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  11. "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  12. "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  13. "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  14. "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  15. "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  16. "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  17. "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  18. "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  19. "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  20. "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  21. "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  22. "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
  23. "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
  24. "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  25. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
  26. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr 25 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. TUİK 4 Şubat 2020 verileri
  27. "Arşivlenmiş kopya". 25 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2020.
  28. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2020.
  29. "İller itibarı ile iktisadi faaliyet kollarına göre Gayri Safi Yurt içi Hasıla". Türkiye İstatistik Kurumu. 2001. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2010.
  30. Aydın, Abdürrauf. "İktisadi Açıdan Bölgesel Düzensizlik: Mardin İli Örneği" (PDF). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. s. 309. 7 Eylül 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2010.
  31. "İller itibarıyla kişi başına gayri safi yurt içi hasıla". Türkiye İstatistik Kurumu. 2001. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2010.
  32.  İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
  34. Karayolları Genel Müdürlüğü
  35. "Mardin Bienali dördüncü kez başlıyor". Cumhuriyet. 3 Mayıs 2018. 10 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2018.
  36. http://www.nusaybinim.com/mor_evgin_manastiri_guneydogunun_sumelasi_olacak_haber4139.html
  37. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2020.
  38. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 29 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020.
  39. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Eylül 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020.
  40. https://www.haberturk.com/son-dakika-diyarbakir-van-ve-mardin-belediyelerine-operasyon-2514198
  41. https://www.sozcu.com.tr/2019/gundem/mardinde-3-hdpli-belediyeye-kayyum-atandi-5454269/
  42. https://www.haberturk.com/mardin-haberleri/72709894-nusaybin-belediyesine-kayyum-atandi
  43. https://www.mardin.bel.tr/tr-tr/belediye-meclis-uyeleri
  44. "Arşivlenmiş kopya". 25 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
  45. "Mardin devlet hastaneleri". Mardin Sağlık Müdürlüğü. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2010.
  46. "Mardin özel hastaneler". Mardin Sağlık Müdürlüğü. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2010.

Dış bağlantılar

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.