İl

İl, Türkiye Cumhuriyeti'nin taşra teşkilatlanmasında en büyük mülkî yönetim birimi. Osmanlı Devleti'nde uygulanan vilayet sisteminin Türkiye'de ilkin sistem olarak, 1960'ta da isim olarak güncellenmesi ile bu şekli ve ismi almıştır.

İl, merkezi idarenin taşra birimlerinin en büyüğüdür. Bir ülkenin, bir vali tarafından idare edilen bölümlerinden her birine verilen addır. Merkezi idarede kanunların uygulanması, kamu düzeninin korunması ve kamu hizmetlerinin yürütülmesinde yetki genişliği esasının uygulanmasına dayanır. Kuruluş esasları kanunla belirtilen devlet tüzel kişiliği içinde yer alan birimdir.

1982 Anayasası'na göre Türkiye, merkezi idare kuruluşu bakımından; coğrafya durumuna, ekonomik şartlara ve kamu hizmetlerinin gereklerine göre illere; iller de kademe kademe ilçe vb. bölümlere ayrılır

İllerde kamu kurumları

Bakanlıkların kuruluş kanunlarına göre illerde, lüzumu kadar teşkilat bulundurulur. Bu teşkilattan her birinin başında, il idare şube başkanları vardır. Bu şube başkanlarının emri altında çalışanlar, ilin ikinci derecede memurlarıdır. Başkanlıkları temsil eden şube başkanları valinin emri altında çalışırlar.

Vali, ilde devletin ve hükûmetin temsilcisi ve her bakanın ayrı ayrı her bakımdan mümessili ve bunların idari ve siyasi yürütme vasıtasıdır.

Sorumluluk ve yönetim

İlin genel idaresinden bakanlara karşı ayrı görevler vardır. Valinin tayin ve tespit ettiği işlerde, yeteri kadar vali muavini bulundurulur. Bunlar valinin olmadığı zamanlarda yerine vekalet ederler. İlin yazı işlerinin düzenlenip yürütülmesinden de sorumludurlar.

Tevsii Mezuniyet

1982 Anayasasına göre iller yetki genişliği esasına dayalı olarak yönetilir.

İl Özel İdaresi

İl özel idaresinin vazifeleri arasında, yol, köprü, geçit gibi yerlerin inşaat ve onarım işleri, elektrik, havagazı, su gibi kamu hizmetlerinin işletmeleri, özel sektöre ait fabrika ve tesislerin ruhsat müsaadesi işleri, tarım sektörünün geliştirilmesi gibi sosyal ve ekonomik mahiyetteki hizmetlerin millet faydasına geliştirilmesini sağlayıcı tedbirleri almak ve araştırmak, ilköğretim, mesleki ve teknik okullarla, hastaneleri hizmete açmak, il mallarını kamu yararına kullanmak sayılabilir.

Vali
Ana madde: Vali

İl genel meclisi
Ana madde: İl genel meclisi

İl genel meclisinin üyeleri, dört yılda bir yapılan seçimlerle vazife alırlar. Valilerin tayini merkezden yapılır. İl genel meclisi, yılda bir defa olmak üzere genel kurul toplantısı yapar. Olağanüstü genel kurul toplantısı yapılabilmesi için İçişleri Bakanlığının izni gerekmektedir. Genel kurulun vazife ve yetkileri arasında, il bütçesini kabul etmek, kurum hizmetleri hakkında kararlar almak, hizmetler için gerekli finansman kaynaklarını tespit etmek gibi hususlar sayılabilir.

İl encümeni

İl genel meclisinin içinden seçilen dört üyeden meydana gelir. Vazife süreleri bir yıldır. İl bütçe tasarısını inceleyerek müzakere etmek, gider cetvellerinin bütçeye uygun olması halinde tasdik etmek, bütçedeki artırma ve eksiltmeleri müzakere etmek, bütçede tespit edilen finansman kaynakları arasında aktarma yapmak, olağan dışı giderlerin kullanma durumlarını tespit etmek, il idaresinin hizmetleri ile ilgili mütalaalarını genel meclise bildirmek gibi hususlar, il daimi encümeninin vazifeleri arasında yer almaktadır.

İl idare kurulu

Vali başkanlığının altında hukuk işleri müdürü, defterdar, bayındırlık, sağlık ve sosyal yardım, tarım, veteriner ile millî eğitim ve kültür müdürlüklerinden meydana gelir. İdari ve istişari nitelikte kararlar almağa yetkili kuruldur.

Bölge idareleri

Kamu hizmetlerinin görülmesinde verim ve uyum sağlamak amacıyla birden çok ili içine alan merkezi idare teşkilatı kurulabilir. Bu teşkilatın görev ve yetkileri, kanunla düzenlenir.

İller ve Nüfusları[1]

Türkiye'de iller ve nüfusları aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

İl Belediye Statüsü 2016 NÜFUSU
Adana BŞB 2.201.670
Adıyaman İL 245.446
Afyonkarahisar İL 224.968
Ağrı İL 117.213
Aksaray İL 213.088
Amasya İL 104.629
Ankara BŞB 5.346.518
Antalya BŞB 2.328.555
Ardahan İL 21.587
Artvin İL 26.329
Aydın BŞB 1.068.260
Balıkesir BŞB 1.196.176
Bartın İL 68.881
Batman İL 402.189
Bayburt İL 45.407
Bilecik İL 63.275
Bingöl İL 111.364
Bitlis İL 51.118
Bolu İL 163.018
Burdur İL 81.559
Bursa BŞB 2.901.396
Çanakkale İL 126.062
Çankırı İL 82.740
Çorum İL 259.205
Denizli BŞB 1.005.687
Diyarbakır BŞB 1.673.119
Düzce İL 162.897
Edirne İL 160.233
Elâzığ İL 374.319
Erzincan İL 96.248
Erzurum BŞB 762.021
Eskişehir BŞB 844.842
Gaziantep BŞB 1.974.244
Giresun İL 107.953
Gümüşhane İL 46.986
Hakkâri İL 56.917
Hatay BŞB 1.555.165
Iğdır İL 89.247
Isparta İL 220.322
İstanbul BŞB 14.804.116
İzmir BŞB 4.223.545
Kahramanmaraş BŞB 1.112.634
Karabük İL 118.373
Karaman İL 156.056
Kars İL 82.975
Kastamonu İL 114.131
Kayseri BŞB 1.358.980
Kırıkkale İL 194.675
Kırklareli İL 74.986
Kırşehir İL 130.915
Kilis İL 93.222
Kocaeli BŞB 1.830.772
Konya BŞB 2.161.303
Kütahya İL 240.814
Malatya BŞB 781.305
Manisa BŞB 1.396.945
Mardin BŞB 796.237
Mersin BŞB 1.773.852
Muğla BŞB 923.773
Muş İL 93.052
Nevşehir İL 102.997
Niğde İL 137.194
Ordu BŞB 750.588
Osmaniye İL 229.406
Rize İL 114.838
Sakarya BŞB 976.948
Samsun BŞB 1.295.927
Siirt İL 147.271
Sinop İL 41.386
Sivas İL 335.943
Şanlıurfa BŞB 1.940.627
Şırnak İL 54.032
Tekirdağ BŞB 972.875
Tokat İL 148.149
Trabzon BŞB 779.379
Tunceli İL 32.858
Uşak İL 206.234
Van BŞB 1.100.190
Yalova İL 116.615
Yozgat İL 85.679
Zonguldak İL 108.180

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. TC İçişleri Bakanlığı, Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü > İstatistikler> Belediye Başkanlıklarının 2016 ADNKS Nüfus, Parti, Cinsiyet ve Belediye Başkanlarının İsimlerine Göre Listesi http://www.migm.gov.tr/kurumlar/migm.gov.tr/BELED%C4%B0YELER/belediye_listesi_2016.xlsx 18.04.2017
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.