Faustschlag Harekâtı

Faustschlag Harekâtı (Almancası: Unternehmen Faustschlag (Yumruk Harekâtı)) (18 Şubat - 3 Mart 1918) sürmekte olan I. Dünya Savaşının Doğu Cephesinde Alman İmparatorluğu ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu askerî birliklerinin Çarlık Rusyasında iktidarı 1917 Ekim Devrimi ile alan Bolşeviklere karşı başlattığı harekâttır.

Faustschlag Harekâtı
Ukrayna topraklarına giren Alman birlikleri
Tarih 18 Şubat-3 Mart 1918 Bölge Ukrayna, Beyaz Rusya, Baltık ülkeleri Sonuç İttifak Devletleri kesin zaferi
Taraflar
Alman İmparatorluğu Avusturya-Macaristan İmparatorluğu	Sovyetler Birliği
Komutanlar ve liderler
Max Hoffmann	Nikolay Krilenko
Güçler
53 tümen	Bilinmiyor

Ekim Devrimiyle beraber iktidarı alan Bolşevikler, iktidarı alırken vaat ettikleri şekilde I. Dünya Savaşından çıkmak için barış görüşmelerine başlamıştır.[1] Bolşevik lider Lenin'in ısrarlarına rağmen Brest kentinde barış görüşmelerindeki Troçki başkanlığındaki heyet, Avrupa'da devrimci alt üst oluşların beklentisi içinde Alman İmparatorluğunun önerilerini oyalamaya çalışınca karşılarında örgütlü bir ordu bulunmayan Alman ve Avusturya-Macaristan Orduları ilk direnişi kırmış ve Rus topraklarında ilerlemeye başlamıştır. Bunun üzerinde Lenin'in acilen barış imzalanmasını uygulayan heyet ilk baştaki görüşülen koşullardan çok daha ağır koşullara imza atmıştır.[2] 3 Mart 1918 tarihinde Brest Litovsk Barış Antlaşması imzalanıncaya kadar Alman Ordusu ilerlemeye devam etmiştir.

Arka planı

1917 Ekim Devrimiyle beraber Rusya'da iktidarı alan Bolşevikler daha önce programlarında ilan ettikleri üzere Barış Kararnamesini yayınlamış ve I. Dünya Savaşından çıkıldığını ilan etmiştir. Brest kentinde Mihver Devletleriyle barış görüşmeleri 3 Aralık 1917 tarihinde başlamış, 17 Aralık itibarıyla ateşkes ilan edilmiştir. 22 Aralık günü ise resmî görüşmeler açılmıştır.

Görüşmeler başladığında Mihver Devletler, Sovyet Rusya'dan 1914-1916 döneminde işgal ettiği toprakları (Polonya-Litvanya-Batı Letonya) talep etmiştir. Sovyet delegasyonunun başındaki Leon Troçki Avrupa'da ve özellikle de Almanya'da yaşanmakta olan devrimci alt üst oluş girişimlerine bel bağlıyor ve görüşmeleri oyalıyordu. Ancak bu davranış tarzı Lenin tarafından eleştirilmiş ve özellikle Çarlık Ordusunun dağılmasının ardından genç Sovyet devletinin henüz savaş deneyimi olan düzenli bir ülke ordusuna karşılık veremeyeceğini belirterek bu ordu kuruluncaya kadar emperyalist devletlere taviz verilmesi gerektiğini savunmuştu. Almanlar bu oyalama taktiğine Faustschlag Harekâtıyla cevap vermişlerdir.

Harekât

18 Şubat günü Alman ve Avusturya-Macaristan kuvvetleri 53 tümenle üç koldan Sovyet topraklarına saldırmıştır. Kuzeydeki kol Pskov üzerinden Narva'ya doğru ilerlerken, ortadaki kol Smolensk yönüne, güneydeki kol ise Kiev'e doğru saldırıya geçmiştir.

Kuzeyde Pskov'un ardından Narva 28 Şubat günü düşmüştür. Orta cephede 21 Şubat günü Minsk ele geçirilir. Güneyde ise 24 Şubat Jıtomır, 2 Mart günü Kiev işgal edilir, oluşan iktidar boşluğunu fırsat bilen Sovyet karşıtı milliyetçi Ukrayna Merkez Konseyi kentte egemenliğini ilan eder.

Mihver Devletleri hatırı sayılır hiçbir direnişle karşılaşmaksızın bir hafta içinde yaklaşık 250 km mesafe katetmiştir. Petrograd'ın 100 km yakınına kadar gelen Mihver kuvvetleri yüzünden Sovyet başkenti Moskova'ya taşınmıştır. Alman Ordusu demiryolu hattı boyunca hızla doğuya doğru ilerlemektedir.

Çarlık Ordusu terhis edildiği ve Kızıl Ordu daha henüz kurulduğu için cephede başarısızlık kesindir. Kızıl Ordunun ilk askerleri ve özellikle Putilov işçilerinden oluşan milis kuvvetleri yıllarca savaşmış olan disiplinli Alman Ordusu karşısında henüz başarı kazanacak seviyede değildir. Ancak Troçki başta olmak üzere hala bazı liderler Rusya'nın askeri anlamda savaşacak konumda olmadığını kabul etmemektedir. Ancak başta Lenin olmak üzere Zinovyev, Kamenev ve Stalin Almanlarla uzlaşmaktan başka çözüm olmadığı konusunda parti ve devlet teşkilatını ikna eder, en sonunda Rusya Komünist Partisi (Bolşevik) Merkez Komitesinde barış antlaşmasının imzalanması yönünde karar alınır.

Antlaşma kapsamında Sovyetler Birliğinde esir olan yaklaşık 630 bin Mihver askeri serbest bırakılmış, Sovyet donanması Kronstadt hariç Baltık Denizindeki tüm üslerini terk edecek ve limanlardaki gemilerini silahsızlandıracaktır.

Sonrası

Antlaşma sonrasında işgal altında kalan topraklara dair Almanya İmparatorluğunun ilhak planları bulunsa da bunlar 1918-1919 Alman Devrimi ve Almanya'nın mağlubiyeti sonunda geçersiz kalmıştır, benzer şekilde Sovyetler Birliği de Alman Devriminin ardından antlaşmayı geçersiz saymıştır.

Ancak antlaşmanın imzalandığı Mart ayıyla Almanya'nın mağlup olduğu Kasım ayı arasında geçen yaklaşık sekiz aylık sürede işgal altındaki bölgelerde kalıcı değişikliklere yol açmıştır:

• Sovyetler Birliği'nin bağımsızlığını tanıdığı Finlandiya'da ortaya çıkan Fin İç Savaşındaki Beyazlar ve Kızıllar arasındaki güç dengesi, Almanların Sovyet karşıtı Beyazlara destek vermesiyle bozulmuş ve ülke Sovyet karşıtı Beyazların denetimine girmiştir.
• Çarlık Rusyasından bağımsızlıklarını ilan eden Baltık ülkeleri de benzer şekilde Alman işgaline uğramış ve burada henüz çok cılız olan Sovyet yanlısı güçler ezilmiştir.
• Ukrayna'da milliyetçi güçler Almanların askeri yardımıyla Nisan ayında Donets Havzasını ve Kırım'ı Bolşeviklerden alır. 8 Nisanda Kharkiv düşer.

Sovyetler Birliğine etkisi

Sovyetler Birliği çok olumsuz koşullarda barış antlaşması imzalamış, özellikle Almanya İmparatorluğu'nun Faustschlag Harekâtı sonucunda çok değerli topraklar, insan gücü ve kaynak kaybetmiştir.[2] Bunun da ötesinde özellikle Bolşevik iktidarından memnun olmayan muhalif sol çevreler Bolşeviklere başkaldırmak için Brest-Litovsk Antlaşmasını bahane etmiştir. Rus İç Savaşının önemli bir evresini Lenin'e suikastı da içeren Bolşeviklere karşı sol ayaklanmalar oluşturur.

Ancak bütün bu olumsuzluklara rağmen kayıt altına alınmış bu barış sayesinde Bolşevikler ülke içinde iktidarlarını sağlamlaştırma fırsatı yakalamışlardır. Bu dönemde Kızıl Ordu birlikleri güçlenmiş, Sovyet iktidarı kurumsallaşmıştır. Ayrıca devrimin gözbebeği sayılan Petrograd'ın Alman işgaline girme tehlikesi bertaraf edilmiştir.

Galeri

• 
  8 Ocak 1918 Troçki tarafından karşılanan Alman heyet
• 
  Mart 1918'de Kiev'deki Alman askerleri
• 
  Brest'deki Sovyet delegasyonu
• 
  Antlaşma sonrası Mihver Devletleri denetimine geçen topraklar

Ayrıca bakınız

• Rus İç Savaşı

Kaynakça

1. Bakınız Barış Kararnamesi
2. Lenin'in Troçki'yi eleştirdiği 6 Mart 1918 tarihli konuşması (RSDİP(Bolşevik) 7. Olağanüstü Kongresi) (İngilizce) 6 Mayıs 2020 tarihinde erişilmiştir