İtalya ekonomisi

İtalya ekonomisi, Euro bölgesindeki en büyük 3. ulusal ekonomi, nominal GSYİH'ya göre dünyanın en büyük 8. ve SAGP GSYİH'ye göre en büyük 12. ülke ekonomisidir. İtalya gelişmiş büyük bir ekonomiye sahiptir[16] ve Avrupa Birliği, Euro bölgesi, OECD, G7 ve G20'nin kurucu üyesidir. İtalya, 2016 yılında yapılan 514 milyar dolarlık ihracat ile dünyanın en büyük sekizinci ihracatçısı konumundadır. En yakın ticari ilişkileri, toplam ticaretinin yaklaşık %59'unu gerçekleştirdiği Avrupa Birliği ülkeleriyledir. Pazar payına göre en büyük ticaret ortakları, Almanya (%12,6), Fransa (%11,1), Amerika Birleşik Devletleri (%6,8), İsviçre (%5,7), Birleşik Krallık (%4,7) ve İspanya'dır (%4,4).[17]

İtalya ekonomisi
İtalya'nın finans merkezi, Milano
Derece	8. (nominal, 2018) 12. (SAGP, 2018)
Para birimi	1 Euro = 1.135 USD (Campione d'Italia CHF'si hariç)
Mali yıl	1 Ocak – 31 Aralık
Ticaret organizasyonları	Avrupa Birliği, WTO, OECD, AIIB
İstatistikler
GSYİH	$2.072 trilyon (nominal, 2018 tahm.)[1] $2.397 trilyon (SAGP, 2018 tahm.)[1]
GSYİH büyüme	%1.1 (2016) %1.6 (2017) %0.9 (2018 tahm.) %0.1 (2019 tahm.)[1]
Kişi başı GSYİH	$34,260 (nominal, 2018 tahm.)[1] 25. (nominal, 2018) $39,636 (SAGP, 2018 tahm.)[1] 33. (SAGP, 2018)
Sektörel GSYİH dağılımı	tarım: %2.1 sanayi: %23.9 hizmetler: %73.9 (2017 tahm.)[2]
Enflasyon (TÜFE)	%0.758 (2019f tahm.)[1] %1.243 (2018)[1] %1.326 (2017)[1]
Yoksulluk sınırı altındaki nüfus	Yoksullukta %5.7, 2014;[3] ▼ Yoksulluk ya da sosyal dışlanma riski altında %28.9 (2017)[4]
Gini katsayısı	▼ 32.7 orta (2017, Eurostat)[5]
İşgücü	25,584,964 (2018)[6] %63.0 (işgücünün toplam nüfusa oranı, 2018)[7]
Sektörel işgücü dağılımı	tarım: %3.9 sanayi: %28.3 hizmetler: %67.8 (2011)[2]
İşsizlik	▼ %9.7 (Haziran 2019)[8]
Ortalama gayrisafi maaş	€2,595 / $2,916 aylık (2018)
Ortalama net maaş	€1,878 / $2,110 aylık (2018) (sosyal ve özel çıkarların gözetim dışı tutulduğu)
Ana endüstriler	Turizm makine demir ve çelik kimya gıda işleme tekstil ulaşım ekipmanları giyim ayakkabı seramik
İş yapılma kolaylığı sıralaması	51. (2019)[9]
Dış ticaret
İhracat	$496.3 milyar (2017 tahm.)[2]
İhraç malları	Mühendislik ürünleri, tekstil ve giyim, üretim ekipmanları, motorlu taşıtlar, nakliye ekipmanları, kimyasallar; gıda maddeleri, içecekler ve tütün; mineraller, demir dışı metaller
Ana ihracat ortakları	Almanya %12.5  Fransa %10.3  ABD %9  İspanya %5.2  Birleşik Krallık %5.2   İsviçre %4.6 (2017)
İthalat	$432.9 milyar (2017 tahm.)[2]
İthalat malları	Mühendislik ürünleri, kimyasallar, ulaşım araçları, enerji ürünleri, mineraller ve demir dışı metaller, tekstil ve giyim; yiyecek, içecek, tütün
Ana ithalat ortakları	Almanya %16.3  Fransa %8.8  Çin %7.1  Hollanda %5.6  İspanya %5.3  Belçika %4.5 (2017)
DYY sermayesi	$552.1 milyar (31 December 2017 tahm.)[2] Yurt dışında: $671.8 milyar (31 Aralık 2017 tahm.)[2]
Cari hesap	$53.42 milyar (2017 tahm.)[2]
Gayrisafi dış borç	$2.324 trilyon (Haziran 2017)[10]
Kamu maliyesi
Kamu borçları	▼ GSYİH'nın %131.8'i (2017 tahm.)[2]
Gelirler	903.3 milyar (2017 tahm.)[2]
Giderler	948.1 milyar (2017 tahm.)[2]
Ekonomik yardım	donör: RKY, $4.86 milyar (2016)[11]
Kredi derecelendirme	Standard & Poor's:[12] BBB Görünüm: Dengeli Moody's:[13] Baa2 Görünüm: Negatif Fitch:[14] BBB Görünüm: Dengeli Scope:[15] BBB+ Görünüm: Dengeli
Dış rezervler	$151.2 milyar (31 Aralık 2017 tahm.)[2]
Ana veri kaynağı: CIA World Fact Book Diğer bir bilgi verilmemiş, değerlerin tümü ABD Doları ile ifade edilmiştir.

Savaş sonrası dönemde İtalya, dünya savaşlarının sonuçlarından ciddi şekilde etkilenen tarım temelli bir ekonomiden dünyanın en gelişmiş ülkelerinden birine[18] ve dünya ticareti ve ihracatında söz sahibi bir ülkeye dönüşmüştür. İnsani Gelişme Endeksine göre, ülke çok yüksek bir yaşam standardına sahiptir ve The Economiste göre[19] dünyanın 8. en yüksek yaşam kalitesine sahiptir. İtalya, dünyanın en yüksek üçüncü altın rezervine[20] sahip ülkedir ve Avrupa Birliği'nin bütçesine üçüncü en yüksek net katkıda bulunan ülke konumundadır.

İtalya büyük bir üreticidir (genel olarak Almanya'nın arkasından AB'de ikinci)[21] ve makine, araçlar, ilaç, mobilya, gıda, giyim ve robotlar da dâhil olmak üzere çeşitli önemli ürünlerin ihracatçısıdır.[22][23] Bu nedenle İtalya'nın önemli miktarda bir ticaret fazlası bulunmaktadır. Ülke ayrıca, etkili ve yenilikçi ticari ekonomi sektörü, çalışkan ve rekabetçi bir tarım sektörü (İtalya dünyanın en büyük şarap üreticisidir)[24] ve yaratıcı ve kaliteli otomobil, denizcilik, endüstri, cihazlar ve moda tasarımı ile bilinmektedir. İtalya, Avrupa'daki lüks mallar için en büyük merkez ve küresel olarak üçüncü lüks mallar merkezidir.

Bu önemli başarılara rağmen, ülke ekonomisi bugün yapısal ve yapısal olmayan sorunlardan zarar görmektedir. Yıllık büyüme oranları çoğu kez AB ortalamasının altında kalırken, İtalya özellikle 2000'lerin sonundaki durgunluktan etkilenmiştir. 1980'lerden itibaren yapılan büyük hükûmet harcamaları kamu borcunda ciddi bir artışa neden olmuştur. Buna ek olarak, İtalyan yaşam standartlarının önemli bir Kuzey-Güney bölünmesi var: Kuzey ve Orta İtalya'da kişi başına düşen ortalama GSYİH, AB ortalamasını önemli ölçüde aşarken, Güney İtalya'daki bazı bölgeler ve iller bunun önemli ölçüde altında kalmaktadır.[25] Son yıllarda, İtalya'nın kişi başına düşen GSYİH büyümesi yavaş yavaş Euro bölgesi ortalamasını yakalarken, istihdam oranı hâlen gerisinde kalmaktadır; bununla birlikte, ekonomistler, hareketsizlik veya işsizlik oranlarını artıran çok sayıda gayriresmî iş nedeniyle (işgücünün %10 ila %20'si arasında tahmin edilmektedir) resmî rakamlara itiraz etmektedirler.

Geçmiş

İtalya'nın ekonomi tarihi üç ana aşamaya ayrılabilir:[26] ülkenin birleşmesinden sonra, yüksek göç ve durgun büyüme ile simgelenmiş ilk mücadele dönemi; 1930'ların Büyük Buhranı ve iki Dünya Savaşı tarafından kesintiye uğrayan 1890'lardan 1980'lere kadar merkezi bir dayanıklılık dönemi; ve 2008 küresel finansal baskının ardından çifte bir gerilemeyle durgunluğa yakalanan ve ülkenin sadece son yıllarda yavaşça yeniden görünür olan durgun bir büyüme dönemi.

Sanayileşme çağı

1912'de Terni çelik fabrikaları.

Birleşmeden önce, birçok İtalyan vatansever ekonomisi ezici bir şekilde toprak mülklerinin yeniden dağıtımını öngören politikalara maruz kaldı; Ancak, tarımsal fazla, tarihçilerin 1820'lerden[27] başlayarak Kuzeybatı İtalya'da "endüstri öncesi" bir dönüşüm olarak adlandırdığı şeyi üretti, bu durum, çoğunlukla zanaatkar, üretim etkinliklerinin yoğunlaşmasına, özellikle de Cavour Kontu'nun liberal kuralları altında Piedmont-Sardinia'da yaygınlaşmasına yol açtı.[28]

1861'de Birleşik İtalya Krallığı'nın doğumundan sonra, yeni ülkenin geri kalmışlığının egemen sınıfında derin bir bilinç vardı, çünkü kişi başına düşen GSYİH, PPS terimleriyle (Pay per sale, Satış başına ödeme) ifade edilen İngiltere'nin yaklaşık yarısı ve Fransa ve Almanya'nınkinden yaklaşık %25 daha azdı.[26] 1860'lar ve 1870'ler boyunca, üretim etkinlikleri çağdışı ve küçük ölçekli iken, büyük ölçekli tarım işkolu ulusal ekonominin omurgasını oluşturuyordu. Ülkede büyük kömür ve demir yatakları yoktu[29] ve nüfus büyük ölçüde okumamıştı. 1880'lerde, şiddetli bir çiftlik bunalımı, Po vadisinde[30] daha modern tarım tekniklerinin kullanılmasına yol açarken, 1878'den 1887'ye kadar bir ağır sanayi üssü oluşturmak amacıyla korumacı politikalar ortaya kondu. Bazı büyük çelik ve demir işleri kısa süre sonra İtalya'nın merkezindeki Alp eteklerinde ve Umbria'daki hidroelektrik potansiyeli yüksek alanların etrafında toplanırken, Torino ve Milano bir tekstil, kimya, mühendislik ve bankacılık patlaması yaşadı ve Cenova sivil ve askeri gemi yapımında öncülüğü ele geçirdi.

Bununla birlikte, ülkenin kuzeybatı bölgesini karakterize eden sanayileşmenin yayılması büyük ölçüde Veneto'yu ve özellikle de Güney'i dışladı. Sonuçta ortaya çıkan İtalyan diasporası, 1880-1914 yılları arasındaki büyük bölümü 26 milyon olan İtalyan'ı ilgilendirdi; birçok bilim insanı tarafından günümüzün en büyük toplu göçü olarak kabul edilir. Büyük Savaş sırasında, hala zayıf olan İtalyan devleti, yaklaşık 5 milyon kişiyi silahlandırabilen ve eğitebilen modern bir savaşla başarılı bir şekilde mücadele etti. Ancak bu sonuç korkunç bir maliyeti getirdi: savaşın sonunda, İtalya 700.000 asker kaybetti ve milyarlarca liralık bir baloncuk borcu oluştu.

Faşist rejim

Benito Mussolini, 1932 yılında Torino'daki Fiat Lingotto fabrikasında bir konuşma yaparken.

İtalya, I. Dünya Savaşı'ndan zayıf bir durumda çıktı. Benito Mussolini'nin Ulusal Faşist Partisi, 1922'de toplumsal huzursuzluk döneminin sonunda iktidara geldi. Bununla birlikte, Mussolini daha güçlü bir iktidara sahip olduktan sonra, laissez-faire ve serbest ticaret, hükümet müdahaleciliği ve korumacılık lehine giderek terk edildi.[31]

1929'da İtalya Büyük Buhranın sert bir şekilde çarpmasına maruz kaldı.[32] Krizle başa çıkmaya çalışan faşist hükûmet, önemli sınai menkul kıymetler tahakkuk eden büyük bankaların hisse senetlerini millileştirerek Istituto per la Ricostruzione Industriale'yi (Endüstriyel Yeniden Yapılanma Enstitüsü) kurdu.[33] Amacı, hükûmetin ve belli başlı işletmelerin temsilcilerini bir araya getirmek olan bir dizi karma varlık kuruldu. Bu temsilciler ekonomi politikasını tartıştı ve hem hükûmetin hem de iş dünyasının isteklerini yerine getirmek için fiyatları ve ücretleri manipüle etti.[31]

Hükûmetle işletme arasındaki bir ortaklığa dayanan bu ekonomik model, kısa sürede korporatizm olarak bilinen şeye, siyasal alana genişletildi. Aynı zamanda, Mussolini'nin saldırgan dış politikası, artan askerî harcamalara yol açtı. Etiyopya'nın işgalinden sonra İtalya, İspanya İç Savaşında Franco milliyetçilerini desteklemek için müdahalede bulundu. 1939'da İtalya, Sovyetler Birliği'nin ardından yüzde olarak devlete ait girişimler bakımından en yüksek değere sahipti.[31]

İtalya'nın II. Dünya Savaşı'nda mihver güçlerinin bir üyesi olarak katılması, bir savaş ekonomisinin kurulmasını gerektiriyordu. 1943’te İtalya’nın Müttefiklerce işgâli, sonunda İtalyan siyasi yapısının - ve ekonominin - hızla çökmesine neden oldu. Bir yandan Müttefikler, diğer yandan da Almanlar denetim altındaki İtalyan bölgelerinin yönetimini devraldı. Savaşın sonunda, kişi başına düşen İtalyan geliri, 20. yüzyılın başından beri en düşük noktasına gerilemişti.[34]

Savaş sonrası ekonomik mucize

1957'de üretilmeye başlanan Fiat 500, İtalya'nın savaş sonrası ekonomik mucizesinin bir sembolü olarak kabul edilir.[35]

II. Dünya Savaşı'nın sona ermesinden sonra, İtalya, daha gelişmiş Avrupa ekonomilerine yönelik kronik kalkınma açığını kötüleştiren bir durumda, harap haldeydi ve yabancı ordular tarafından işgal edilmişti. Bununla birlikte, Soğuk Savaş’ın yeni jeopolitik mantığı, Batı Avrupa ile Akdeniz arasında bir menteşe ülkesi olmasını mümkün kılmış; eski düşman İtalya’nın ve şimdi NATO işgal kuvvetleri tarafından tehdit edilen yeni, kırılgan bir demokrasi olan ülke, Demir Perde’nin yakınlığının ve Güçlü bir Komünist partinin[36] varlığı ile, ABD tarafından Özgür Dünya için önemli bir müttefik olarak kabul edilmiş ve Marshall Planı kapsamında 1947-51 yılları arasında 1,2 milyar ABD doları kadar yardım almıştır.

Plan aracılığıyla yapılan yardımın sona ermesi toparlanmayı durdurabilirdi ancak Kore Savaşı, metal ve mamul ürünlere olan talebin İtalyan sanayi üretimini daha da teşvik ettiği çok önemli bir noktaya denk gelmişti. Buna ek olarak, kurucu üye olarak İtalya ile Avrupa Ortak Pazarının 1957 yılında oluşturulması, ülkeye daha fazla yatırım sağladı ve ülkenin ihracatını kolaylaştırdı.[37]

Büyük bir işgücünün varlığı ile birlikte bu olumlu gelişmeler, "Sıcak Sonbahar"'ın (Autunno caldo) büyük grevleri ve 1969-70'in toplumsal huzursuzluğuna kadar neredeyse kesintisiz süren muhteşem ekonomik büyümenin temelini atmış ve daha sonra 1973 Petrol Kriziyle birleşmiş ve uzun süreli patlamaya ani bir son vermiştir. İtalyan ekonomisinin 1951-63 yılları arasında yılda %5.8, 1964-73 yılları arasında yılda %5 GSYİH büyüme oranı yaşadığı hesaplanmıştır.[37] İtalyan büyüme oranları sıralamada sadece ikinci idi, ancak Avrupa'daki Alman büyüme oranlarına çok yakındı ve OEEC ülkeleri arasında sadece Japonya daha iyisini yapabiliyordu.[38]

1970'ler ve 1980'ler: stagflasyondan "il sorpasso"'ya

Başbakan Giulio Andreotti (en solda), 1978'de Bonn'da G7 liderleriyle.

1970'ler, İtalya'da, Öncü Yıllar olarak bilinen, ekonomik, politik kargaşa ve sosyal huzursuzluk dönemiydi. İşsizlik, özellikle gençler arasında keskin bir şekilde yükselmiş ve 1977 yılına kadar 24 yaşın altında bir milyon işsiz insan bulunmaktaydı. 1973 ve 1979'da petrol fiyatlarındaki artışla birlikte ağırlaşan enflasyon devam etti. Bütçe açığı, gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH)'nın yüzde 10'u kadar, diğer tüm sanayi ülkelerinden daha yüksek bir değerde, ortalama olarak kalıcı ve zorlayıcı hale geldi. 1973 yılında 560 lirası 1 ABD dolarına eşitken, 1982 yılında ise bu 1.400 liraya kadar geriledi.[39]

Ekonomik durgunluk, 1980'lerin ortalarına doğru, bir dizi reforma ve İtalya Bankası'nın[40] bağımsızlığına ve enflasyon oranlarını 1980'de %20.6'dan 1987'de %4.7'ye düşüren ücret endekslemesinde büyük bir azalmaya[41] yol açana kadar devam etti.[42] Yeni makroekonomik ve siyasi istikrâr, giyim, deri ürünleri, ayakkabı, mobilya, tekstil, mücevher ve takım tezgahları üreten küçük ve orta ölçekli işletmelere dayalı ikinci bir ihracat liderliğindeki "ekonomik mucize" ile sonuçlandı. Bu hızlı genişlemenin bir sonucu olarak, 1987'de İtalya, İngiliz ekonomisini (il sorpasso olarak bilinen bir olay) geçti ve dünyanın altıncısı konumuna erişti.[43] Milano Borsası, piyasa değerini birkaç yıl içinde beş kattan fazla arttırdı.[44]

Ancak, 1980'lerin İtalyan ekonomisi bir sorunu doğurdu: artan verimlilik ve artan ihracat sayesinde yükselişe geçmiş, ancak sürdürülemez mali açıklar büyümeyi hızlandırmıştı.[43] 1990'larda, yeni Maastricht kriterleri, 1992 yılında GSYİH'nın %104'ü seviyesinde olan kamu borcunu azaltma dürtüsünü artırdı.[45] Sonuç olarak kısıtlayıcı ekonomi politikaları, halihazırda devam eden küresel durgunluğun etkisini daha da kötüleştirdi. 1990'ların sonunda kısa bir toparlanmanın ardından, yüksek vergi oranları ve bürokrasi, ülkenin ekonomisinin 2000 ve 2008 yılları arasında durmasına neden oldu.[46][47]

Büyük durgunluk

1970'den 2008'e kadar İtalya, Fransa, Almanya ve İngiltere'nin kişi başına GSYİH'sı.

İtalya, 2008-2009 büyük durgunluk ve sonraki Avrupa borç krizinden en çok etkilenen ülkeler arasındaydı. Ulusal ekonomi tüm dönem boyunca %6,76 oranında daraldı ve bu toplam ekonomik durgunluğun yedide çeyreklik bir alanını kapladı.[48] Kasım 2011’de, İtalya tahvil getirisi 10 yıl vadeli tahvil için yüzde 6,74 idi; bu İtalya'nın finansal piyasalara erişimini kaybettiği düşünülen yüzde 7 seviyesine yaklaşmaktadır.[49] Eurostat'a göre, 2015 yılında İtalya devlet borçları GSYİH'nın %128'i seviyesindeydi ve bu Yunanistan'dan sonra en büyük ikinci borç oranı (%175) olarak sıralandı.[50] Bununla birlikte, İtalyan kamu borcunun en büyük kısmı İtalyan vatandaşlarına aittir[51] ve nispeten yüksek düzeyde özel tasarruf ve düşük düzeyde özel borçluluk, Avrupa'nın mücadele eden ekonomileri arasında en güvenlisi haline getirilmişi olarak görülmektedir.[52] Borç krizini ve itici ivme büyümesini önlemek için bir şok terapisi olarak, ünlü iktisatçı Mario Monti liderliğindeki Ulusal Birlik hükûmeti, açığı azaltan, ancak ülkeyi çift dipli durgunluk içinde çökerten büyük bir tasarruf tedbirleri programı başlattı ama bu politika 2012 ve 2013 yıllarında, çok sayıda ekonomistten gelen yaygın eleştirilere maruz kaldı.[53][54]

Ekonomik iyileşme

Ferrari Portofino, İtalyan ekonomisini güçlendiren "Made in Italy" marka sinerjisini temsil etmektedir.

Çok yüksek kamu borcuna ve siyasi istikrarsızlığa rağmen (İtalya’nın 2011’den bu yana beş hükûmeti var), 2014 yılından beri İtalya ekonomisi büyümeye ("la ripresa" olarak bilinen bir olay) geri döndü[55][56][57][58][59] ve 2017 yılında, özellikle ihracattaki artış ve bankacılık sistemindeki reform nedeniyle %1,5 veya daha fazla[60] büyümesi beklenmektedir.[61] Uzun vadeli ekonomik toparlanmanın sağlamlığı Warren Buffett'in yakın zamanda yaptığı yatırımlarla doğrulanmaktadır.[62]

Genel bakış

Veri

Aşağıdaki tablo 1980-2017 dönemindeki temel ekonomik verileri göstermektedir. %2'nin altındaki enflasyon yeşil renklidir.[63]

Yıl	GSYİH (milyar Euro olarak)	Kişi başına GSYİH (Euro olarak)	GSYİH artışı (reel)	Enflasyon oranı (Yüzde olarak)	İşsizlik (Yüzde olarak)	Devlet borcu (GSYİH'nın %'si olarak)
1980	213.0	3,777	%3.4	▲%21.8	%7.4	n/a
1981	255.2	4,517	%0.8	▲%19.5	▲%7.6	n/a
1982	301.2	5,328	%0.4	▲%16.5	▲%8.3	n/a
1983	350.7	6,200	%1.2	▲%14.7	▼%7.4	n/a
1984	400.9	7,088	%3.2	▲%10.7	▲%7,8	n/a
1985	450.0	7,952	%2.8	▲%9.0	▲%8.2	n/a
1986	497.5	8,790	%2.9	▲%5.8	▲%8.9	n/a
1987	544.2	9,617	%3.2	▲%4.7	▲%9.6	n/a
1988	604.8	10,683	%4.2	▲%5.1	▲%9.7	%93.0
1989	664.0	11,721	%3.4	▲%6.2	%9.7	▲%95.5
1990	722.8	12,749	%2.1	▲%6.4	▼%8.9	▲%98.8
1991	789.6	13,915	%1.5	▲%6.2	▼%8.5	▲%102.3
1992	830.9	14,636	%0.8	▲%5.0	▲%8.8	▲%109.7
1993	855.9	15,062	%−0.9	▲%4.5	▲%9.8	▲%120.5
1994	905.2	15,926	%2.2	▲%4.2	▲%10.6	▲%127.1
1995	985.0	17,328	%2.3	▲%5.4	▲%11.1	▼%116.9
1996	1,043.1	18,350	%1.3	▲%4.0	%11.2	▼%116.3
1997	1,089.9	19,162	%1.8	%1.8	%11.2	▼%113.8
1998	1,135.5	19,954	%1.6	%2.0	▲%11.3	▼%110.8
1999	1,171.9	20,593	%1.6	%1.7	▼%10.9	▼%109.7
2000	1,239.3	21,771	%3.7	▲%2.6	▼%10.1	▼%105.1
2001	1,298.9	22,803	%1.7	▲%2.3	▼%9.1	▼%104.7
2002	1,345.8	23,610	%0.2	▲%2.6	▼%8.6	▼%101.9
2003	1,390.7	24,313	%0.2	▲%2.8	▼%8.5	▼%100.5
2004	1,448.4	25,134	%1.6	▲%2.3	▼%8.0	▼%100.0
2005	1,489.7	25,656	%1.0	▲%2.2	▼%7.7	▲%101.9
2006	1,548.5	26,553	%2.0	▲%2.2	▼%6.8	▲%102.6
2007	1,609.6	27,495	%1.5	%2.0	▼%6.1	▼%99.8
2008	1,632.2	27,647	%−1,1	▲%3.5	▲%6.7	▲%102.4
2009	1,572.9	26,457	%−5.5	%0.7	▲%7.7	▲%112.5
2010	1,604.5	26,873	%1.7	%1.6	▲%8.3	▲%115.4
2011	1,637.5	27,313	%0.6	▲%2.9	▲%8.4	▲%116.5
2012	1,613.3	26,813	%−2.8	▲%3.3	▲%10.7	▲%123.4
2013	1,604.6	26,518	%−1.7	%1.2	▲%12.1	▲%129.0
2014	1,621.9	26,682	%0.1	%0.1	▼%12.6	▲%131.8
2015	1,652.6	27,183	%1.0	%0.1	▼%11.9	▼%131.5
2016	1,680.9	27,708	%0.9	▼%−0.1	▼%11.7	▲%132.0
2017	1,716.2	28,326	%1.5	%1.3	▼%11.3	▼%131.5

Kuruluşlar

Ferrari, 2014 yılında Brand Finance tarafından yayınlanan Global 500 yıllık çalışmasına göre dünyanın en güçlü markasıdır.[64]

İtalya'nın emek verimliliği. OECD, 2015[65]

2016 yılında gelir ile ölçülen dünyanın 500 büyük borsa listesindeki şirketi sıralayan, Fortune Global 500 listesinde, dokuz şirketin merkezi İtalya'da yerleşiktir.[66] Ülkenin sektörlere göre ana şirketleri:[67] Fiat Chrysler Automobiles, CNH Industrial, Ducati, Piaggio (motorlu araçlar); Pirelli (lastik üretimi); Enel, Edison, A2A, Terna (enerji); Eni (petrokimya); Candy, Indesit, De'Longhi (ev aletleri); Leonardo bu, yan kuruluşlarını içerir Alenia Aermacchi, AgustaWestland ve Oto Melara (savunma); Avio, Telespazio (uzay); Beretta, Benelli (ateşli silahlar); Armani, Versace, Dolce & Gabbana, Gucci, Benetton, Diesel, Prada, Luxottica, YOOX (moda); Ferrero, Barilla, Autogrill, Lavazza, Perfetti Van Melle, Campari, Parmalat (gıda ve içecek); Techint, Lucchini, Gruppo Riva, Danieli (çelik); Prysmian, Salini Impregilo, Italcementi, Buzzi Unicem, Astaldi (inşaat); STMicroelectronics (elektronik); Telecom Italia, Mediaset (iletişim); Assicurazioni Generali, Unipol (sigorta); UniCredit, Intesa Sanpaolo (bankacılık); Ferrari, Maserati, Lamborghini (lüks araçlar); Fincantieri, Ferretti, Azimut (gemi yapımı).

Sıra (Dünya)	Sıra (İtalya)	Şirket	Yerleşke	Gelir (€ milyar)	Kâr (€ milyar)	Çalışanlar (Dünya)	Ana sektör
19	1	Fiat	Torino	152.6	0.83	225,587	Otomotiv
49	2	Generali Group	Trieste	102.6	2.25	74,000	Sigorta
65	3	Eni	Roma	93.0	1.33[68]	80,911	Petrol
78	4	Enel	Roma	83.9	2.44	62,080	Elektrik kamu hizmeti
224	5	Intesa Sanpaolo	Torino	42.2	3.04	90,807	Bankacılık
300	6	UniCredit	Milano	34.6	1.88	117,659	Bankacılık
305	7	Poste italiane	Roma	34.1	0.61	142,268	Posta hizmetleri
404	8	Telecom Italia	Milano	26.6	0.44[69]	66,025	Telekomünikasyon
491	9	Unipol	Bologna	21.5	0.30	14,223	Sigorta

Rakamlar 2016 içindir. İtalik rakamlar = 2017 3.Ç

Servet

Leonardo Del Vecchio.

İtalya, 1 milyon dolardan büyük, toplam 11,857 trilyon dolar ulusal servetle 1,4 milyondan fazla kişiye ev sahipliği yapar ve dünyadaki 5. en büyük kümülatif net servete sahip ülkedir (dünyadaki net servetin %4,92'sini oluşturur).[70] Credit Suisse'in Global Wealth Databook 2013'e göre, yetişkin başına medyan servet 138.653 $ (dünyada 5.)[70] iken, Allianz'ın Global Wealth Report 2013'üne göre, kişi başına net finansal servet 45.770 €'dur (dünyada 13.).[71]

Aşağıdaki ilk 10 İtalyan milyarderlerin listesi, Forbes tarafından 2017'de derlenen ve yayınlanan servet ve varlıkların yıllık değerlendirmesine dayanmaktadır.[72]

Sıra (Dünya)	Sıra (İtalya)	Ad	Net Servet ($ milyar)	Ana kaynak	Ana sektör
29	1	Maria Franca Fissolo Ferrero & ailesi	25.2	Ferrero SpA	Gıda
50	2	Leonardo Del Vecchio	17.9	Luxottica	Gözlük
80	3	Stefano Pessina	13.9	Walgreens Boots	İlaç perakendeciliği
133	4	Massimiliana Landini Aleotti	9.5	Menarini	İlaç
199	5	Silvio Berlusconi	7.0	Fininvest	Finansal hizmetler
215	6	Giorgio Armani	6.6	Armani	Moda
250	7	Augusto & Giorgio Perfetti	5.8	Perfetti Van Melle	Şekerleme
385	8	Paolo & Gianfelice Rocca	3.4	Techint	Konglomera
474	9	Giuseppe De' Longhi	3.8	De'Longhi	Küçük ev aletleri
603	10	Patrizio Bertelli	3.3	Prada	Lüks giysiler

Bölgesel veri

2015 yılında kişi başına GSYİH'ya göre İtalyan bölgelerinin haritası.

İtalya'da Gayri Safi Yurt içi Hasıla (2015 verileri)[73][74]

Sıralama	Bölge	GSYİH milyon €	Ulusun %'si	Kişi başına €
-	İtalya	1,645,439	100.00	27,045
1	Lombardiya	357,200	21.71	35,885
2	Lazio	192,642	11.09	30,967
3	Veneto	151,634	9.21	30,843
4	Emilia-Romagna	149,525	9.08	33,558
5	Piedmont	127,365	7.74	28,870
6	Toskana	110,332	6.70	29,446
7	Campania	100,544	6.11	17,187
8	Sicilya	87,383	5.31	17,068
9	Apulia	72,135	4.38	17,166
10	Liguria	47,663	2.90	30,438
11	Marche	40,593	2.47	25,971
12	Trentino-Alto Adige	40,096	2.44	37,813
13	Friuli-Venezia Giulia	35,669	2.17	29,147
14	Calabria	32,795	1.99	16,467
15	Abruzzo	32,592	1.98	24,160
16	Sardunya	32,481	1.97	19,306
17	Umbria	21,438	1.30	23,735
18	Basilicata	11,449	0.69	19,473
19	Molise	6,042	0.36	18,891
20	Aosta Vadisi	4,374	0.27	34,301

Kuzey-Güney bölünmesi

1861’de İtalya'nın birleşmesinden bu yana, kuzey illeri ile İtalyan devletinin güney yarısı arasında geniş ve artan bir ekonomik bölünme gözle görülür biçimde artmaktaydı. Bu boşluk esas olarak, ilk üniter sonrası hükûmetlere[75] egemen olan Piedmontese seçkinleri tarafından, seçilen bölgeye özgü politikalar tarafından uyarıldı ve yakın zamanda Guilherme de Oliveira ve Carmine Guerriero tarafından teyit edildiği gibi, hükümdarların şiddetli düşmanlarından daha uzak bölgeleri daha ağır bir şekilde cezalandırdı.[76] Örnek olarak, 1880'lerin baskıladığı fidancılık işkollarının güvence altına alınması yerine 1887 koruma reformu, fiyatların düşmesine neden oldu, Po Vadisi buğday yetiştiriciliğini ve devlet müdahalesi sayesinde liberal yıllardan sağ kurtulan Kuzey tekstil ve imalat endüstrilerini korudu.[77] Gerçekten de eski askeri giyim sözleşmelerinin tahsisine hakim olsa da, ikincisi hem kömür madenciliği izinlerini hem de kamu sözleşmelerini tekelleştirdi.[78] Benzer bir mantık, vapur yapımı ve seyrüsefer işkollarında tekel haklarının atanmasına ve her şeyden önce, 1861-1911'in %53'ünü temsil eden demiryolu kesimindeki kamu harcamalarına rehberlik etti.[79] İşleri daha kötü hale getirmek için, bu kamu harcama çabalarını finanse etmekte gerekli kaynaklar, gelişmiş bir bankacılık sistemi bulunmayan büyüme işkollarında yatırım amaçlı mevcut tasarruf kaynağını etkileyen yüksek dengesiz arazi mülk vergileriyle elde edildi.[80] Ayrıntılı olarak, 1864 reformu, üniter öncesi devletlere benzeyen 9 ilçeden 125 milyon hedef gelir elde edilmesini sağladı.[81] Hükûmetin, özellikle bölge kadastroları arasındaki büyük farklılıklar nedeniyle, arazi kârlılığını tahmin edememesinden dolayı, bu politika telafi edilemeyecek kadar büyük bölgesel uyuşmazlıkları tetiklemiştir.[81] Örnek olarak, eski Papalık Devleti (orta İtalya) %10, eski iki Sicilya Krallığı (Güney İtalya) %40 ve devletin geri kalanı da (eski Sardunya, Kuzey İtalya) %21 almıştır.[81] Bu yükü azaltmak için 1868 yılına kadar %20 ek ücret eklenmiştir.[81]

1886 Kadastro Reformu, daha eşitlikçi politikalara ve Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra vergi oranlarının uyumlaştırılmasına yol açtı, ancak iki bloğun ekonomileri üzerindeki özütlemenin etkisi bu noktada geri döndürülemez oldu.[76] Kuzeyde gelişen bir imalat işkolu kurulurken, düşük kamu harcamaları ve ağır vergilendirmenin karışımı Güney yatırımını yerel endüstrinin ve ihracat odaklı çiftçiliğin yok edildiği noktaya kadar sıkıştırdı.[82] Dahası, özütleme, merkezi devlet ile Güney nüfusu arasındaki ilişkiyi, önce 1864 yılına kadar 20.000 kurban ve bölgenin askerileştirilmesini getiren ve daha sonra özellikle 1892'den 1921'e kadar göç etmeyi destekleyen Brigandage (haydutluk) adlı bir iç savaşı başlatarak yok etti.[83] Özütleme politikaları, Güney bölgelerinde hem sosyal hem de insan sermayesinin birikiminde dramatik bir düşüşe neden oldu ve örgütlü suçun yükselişini destekledi.[76]

Benito Mussolini'nin yükselişinden sonra, "Demir Vali" Cesare Mori, Güneyde bir dereceye kadar başarılı olan güçlü suç örgütlerini yenmeye çalıştı. Bir İtalyan İmparatorluğunun ve Güney İtalyan limanlarının oluşturulmasını amaçlayan faşist politika, kolonilere yönelik tüm ticaret için stratejik idi. Güney İtalya'nın işgaliyle birlikte Müttefikler, faşist dönemde kaybedilen mafya ailelerinin otoritesini geri kazandılar ve kamu düzenini korumak için etkilerini kullandılar.[84]

1950'lerde, Cassa per il Mezzogiorno, Güney'i sanayileştirmeye yardımcı olacak ve bunu iki şekilde yapmayı amaçlayan büyük bir kamu ana planı olarak kuruldu: Arazi reformları yoluyla 120.000 yeni küçük arazi yaratılması ve tüm devlet yatırımlarının %60'ının Güney'e gideceği "Büyüme Kutbu Stratejisi"; böylece amaç, yeni sermayeyi çekerek, yerel firmaları teşvik ederek ve istihdam sağlayarak Güney ekonomisini güçlendirmekti. Bununla birlikte, hedefler büyük ölçüde kaçırıldı ve sonuç olarak Güney giderek mali yönden desteklendi ve devlete bağımlı hale geldi, özel büyümeyi kendisi üretemedi.[85]

Şu anda bile, büyük bölgesel eşitsizlikler sürmektedir. Güney İtalya'daki sorunlar, hâlen yaygın siyasi yolsuzluk, yaygın örgütlü suç ve çok yüksek işsizlik oranlarını içermektedir.[86] 2007'de, Sicilya'daki Catania ve Palermo şehirlerinde bulunan işletmelerin yaklaşık %80'inin koruma parası ödediği tahmin edilmiştir;[87] Addiopizzo gibi taban hareketi sayesinde, mafya şantajı yavaşça ama sürekli olarak pervasını kaybetmektedir.[88][89] İtalya İçişleri Bakanlığı örgütlü suçun tahmini yıllık 13 milyar Euro kâr elde ettiğini bildirmiştir.[90]

Ekonomik işkolları

Birincil

Certaldo, Toskana yakınındaki üzüm bağları. İtalya, dünyanın en büyük şarap üreticisidir (küresel pazarın %22'si).[24]

Son ulusal tarımsal nüfus sayımına göre, 2010 yılında (2000'den beri %-32.4) 12.7 milyon hektarı kapsayan (%63'ü Güney İtalya'da bulunan) 1.6 milyon çiftlik vardı.[91] Büyük çoğunluğu (%99), aileler tarafından işletilir ve küçük olan çiftlikler, ortalama 8 hektar büyüklüğündedir.[91] Tarımsal kullanımdaki toplam yüzey alanının (ormancılık hariç) %31'ini tahıl alanları, %8.2'sini zeytin ağacı bahçeleri, %5.4'üni üzüm bağları, %3.8'ini narenciye bahçeleri, %1.7'sini şeker pancarı tarlaları ve %2.4'ünü de bahçecilik alanları oluşturur. Kalan kısımlar öncelikle meralara (%25.9) ve yem tahıllarına (%11.6) ayrılmıştır.[91] İtalya'nın kuzey kesimi başlıca mısır, pirinç, şeker pancarı, soya fasulyesi, et, meyve ve süt ürünleri üretirken, Güney buğday ve narenciye üretimi konusunda uzmanlaşmıştır. Hayvancılıkta 6 milyon büyük baş hayvan, 8.6 milyon baş domuz, 6.8 milyon baş koyun ve 0.9 milyon baş keçiden oluşan çiftlik hayvanları bulunmaktadır.[91] İtalya'da kabuklular ve yumuşakçalar da dâhil olmak üzere avcılık ve su ürünleri yetiştiriciliğinden elde edilen yıllık toplam üretim, 480.000 ton civarındadır.

İtalya dünyanın en büyük şarap üreticisidir ve zeytinyağı, meyve (elma, zeytin, üzüm, portakal, limon, armut, kayısı, fındık, şeftali, kiraz, erik, çilek ve kivi önde gelen üreticilerinden biridir) ve sebzelerin (özellikle enginar ve domates) üretiminde dünyada önde gelir. En ünlü İtalyan şarapları muhtemelen Toskana Chianti ve Piedmontese Barolo'dur. Diğer ünlü şaraplar; Barbaresco, Barbera d'Asti, Brunello di Montalcino, Frascati, Montepulciano d'Abruzzo, Morellino di Scansano, Amarone della Valpolicella DOCG ve köpüklü şaraplar Franciacorta ve Prosecco'dur. İtalya'nın uzmanlaştığı kaliteli ürünler, özellikle daha önce belirtilen şaraplar ve yöresel peynirler, genellikle DOC/DOP kalite güvence etiketi altında korunmaktadır. Avrupa Birliği tarafından atfedilen bu coğrafi gösterge sertifikası, düşük kaliteli seri üretimli tazmin ürünleriyle karıştırılmaması için önemli olarak kabul edilir.

İkincil

İtalya, karşılaştırılabilir büyüklükteki diğer ekonomilerden daha az sayıda küresel çok uluslu şirkete sahiptir, ancak birçoğu İtalyan endüstrisinin bel kemiği olan kümeler halinde gruplandırılmış çok sayıda küçük ve orta ölçekli işletme bulunur.[92] Bu, çoğu zaman niş pazar ve lüks ürünlerin ihracatı üzerine odaklanmış bir üretim sektörü oluşturmuş, bir tarafta miktar üzerinde daha az rekabet edebilir, ancak diğer tarafta daha düşük işgücü maliyetlerine dayalı olarak gelişen ekonomilerin rekabeti ile daha kaliteli ürünlerle daha fazla yüzleşebilmektedir.[93] Sanayi bölgeleri bölgeselleşmiştir: Kuzeybatı'da, yoğun bir makine, otomotiv, havacılık ve denizcilik üretiminin olduğu "Endüstriyel Üçgen" (Milan-Torino-Cenova) gibi geniş bir modern sanayi grubu; Kuzeydoğu ve Merkez'de, daha önce aile temelli kuruluşların çevresinde sosyal ve ekonomik gelişme yaşayan kırsal alanlarda, düşük teknolojili küçük işletmeler bulunmakta, ancak yüksek işçilik, giyim, deri ürünleri, ayakkabı, mobilya, tekstil, makine aletleri, yedek parça, ev aletleri ve mücevherler konusunda uzmanlaşmış olarak; son olarak da, az gelişmiş Güney'de iki biçim de yan yana mevcut bulunmaktadır.[92][94]

Üçüncül

Modern bankacılığın kökenleri, ortaçağ ve erken Rönesans dönemi İtalya'da, Floransa, Lucca, Siena, Venedik ve Cenova gibi zengin şehirlere kadar izlenebilir. Bardi ve Peruzzi aileleri, 14. yüzyılda Floransa'da bankanın egemenliğini sağlayarak Avrupa'nın birçok yerinde şubeler kurmuşlardı.[95] En ünlü İtalyan bankalarından biri, 1397'de Giovanni di Bicci de' Medici tarafından kurulan Medici Bankası idi.[96] Bilinen ilk devlet mevduat bankası olan Saint George Bankası, 1407'de Cenova'da kurulurken,[97] 1472'de kurulan Banca Monte dei Paschi di Siena, dünyada yaşayan en eski bankadır. Bugün, finansal hizmet şirketleri arasında, UniCredit, kapitalleşme yoluyla Avrupa'nın en büyük bankalarından biri konumuna erişirken, Assicurazioni Generali, AXA'dan sonra gelir bakımından dünyanın en büyük ikinci sigorta grubu olmuştur.

Aşağıda, toplam varlıklar ve brüt primler bakımından ana İtalyan bankalarının ve sigorta gruplarının bir listesi yer almaktadır.

31 Aralık 2013 itibarıyla

Bankalar[67] Sıralama Şirket Yerleşke Varlıklar (€ mil.) 1 UniCredit Milano 982,151 2 Intesa Sanpaolo Torino 676,798 3 Banca Monte dei Paschi di Siena Siena 197,943 4 Banco Popolare Verona 123,743 5 UBI Banca Bergamo 121,323 6 Banca Nazionale del Lavoro Roma 84,892 7 Mediobanca Milano 72,428 8 Banca Popolare dell'Emilia Romagna Modena 61,266 9 Banca Popolare di Milano Milano 49,257 10 Cariparma Parma 48,235

Sigorta grupları[67] Sıralama Şirket Yerleşke Primler (€ mil.) 1 Assicurazioni Generali Trieste 70,323 2 Poste Vita Roma 18,238 3 Unipol Bologna 15,564 4 Intesa Sanpaolo Torino 12,464 5 Cattolica Assicurazioni Verona 5,208 6 Reale Mutua Assicurazioni Torino 3,847 7 Vittoria Assicurazioni Milano 1,281

Altyapı

Enerji ve doğal kaynaklar

İtalya'nın doğal kaynakları. Metaller mavi renklidir (Al — alüminyum cevheri, Mn — manganez, Fe — demir cevheri, Hg — civa, PM — polimetal cevherler (Cu, Zn, Ag, Pb), PY — pirit). Fosil yakıtlar kırmızı renklidir (C — kömür, G — doğal gaz, L — linyit, P — petrol). Metalik olmayan mineraller yeşil renklidir. (ASB — asbest, F — florit, K — potaş, MAR — mermer, S — sülfür).

Varese Ligure'deki rüzgâr türbinleri.

1970'lerin başında İtalya, pirit (Toskana, Maremma'dan), asbest (Balangero madenlerinden), florit (Sicilya'da bulunur) ve tuzun büyük bir üreticisiydi. Aynı zamanda, alüminyum (Gargano'dan), kükürt (Sicilya'dan), kurşun ve çinkoda (Sardunya'dan) kendi kendine yeterliydi.[98] Bununla birlikte, 1990'ların başında, dünya sıralamasında tüm konumlarını kaybetmişti ve bu kaynaklarda artık kendi kendine yeterli değildi. Önemli miktarda demir, kömür ya da petrol birikimi yoktur. Özellikle Po Vadisi ve açık deniz olan Adriyatik Denizi'nde makul miktarda doğal gaz rezervleri son yıllarda keşfedilmiştir ve ülkenin en önemli mineral kaynağını oluşturmaktadır. İtalya, dünyanın önde gelen pomza, pozzolana ve feldspat üreticilerinden biridir.[98] İtalya'nın iyi bilinen bir diğer maden kaynağı olan mermer, özellikle de Toskana'daki Massa ve Carrara ocaklarından çıkan dünyaca ünlü beyaz Carrara mermeridir. Üretim için ihtiyaç duyulan çoğu hammadde ve ülkenin enerji kaynaklarının %80'inden fazlası ithal edilmektedir (katı yakıtların %99,7'si, petrolün %92,5'i, doğal gazın %91,2'si ve elektriğin %13'ü).[99][100] İthalata olan bağımlılık nedeniyle, İtalyanlar elektrik için AB ortalamasından yaklaşık %45 daha fazla ödeme yaparlar.[101]

İtalya 1980'lere kadar dört nükleer reaktör işletti, ancak 1986'daki Çernobil felaketinden sonra, İtalyanların büyük çoğunluğu İtalya'da nükleer enerjinin kaldırılmasını oylayan bir referandumdan geçti. Hükûmet, mevcut nükleer santralleri kapatıp, devam eden projeler üzerinde çalışmayı durdurup, yurt dışındaki nükleer enerji programına çalışmaya devam ederek yanıt verdi. Ulusal enerji şirketi Enel, halihazırda İspanya'da (Endesa aracılığıyla) yedi ve Slovakya'da (Slovenské elektrárne aracılığıyla) yedi nükleer reaktör işletmekte[102] ve 2005'te Fransa'da bir nükleer reaktör için Électricité de France ile bir anlaşma yapmış bulunmaktadır.[101] Bu anlaşmalarla İtalya, nükleer güce erişmeyi ve reaktörleri İtalyan topraklarına yerleştirmeden tesislerin tasarım, inşaat ve işletilmesine doğrudan katılımı başarmıştır.[101]

Son on yılda İtalya, dünyanın en büyük yenilenebilir enerji üreticilerinden biri haline geldi ve Almanya'dan sonra Avrupa Birliği'nin ikinci büyük üreticisi ve dünyadaki dokuzuncu sırada yer alan üretici haline gelmiştir. Ülke aynı zamanda güneş enerjisinden dünyanın beşinci en büyük enerji üreticisidir. Yenilenebilir kaynaklar, İtalya'da üretilen tüm elektriğin %27,5'ini oluşturmakta, sadece su gücü %12,6'ya ulaşmaktadır; ardından %5,7 ile güneş, %4,1 ile rüzgâr, %3,5 ile biyoenerji ve %1,6 pay ile de jeotermal kaynaklar yer almaktadır.[103] Ulusal enerji talebinin geri kalanı fosil yakıtlarla (%38,2 doğal gaz, %13 kömür, %8,4 petrol) ve ithalatla karşılanmaktadır.[103]

Ulaştırma

2014 yılında Roma Fiumicino Havaalanı, Avrupa'nın sekizinci en işlek havaalanıydı.

İtalya, motorlu kara taşıtları için ayrılmış bölümleri olan, "otoyol" adı verilen otoyolları yapan ilk ülke olmuştur. Milano'yu Varese'ye ve şimdi A8 ve A9 otoyollarının bir kısmına bağlayan Milano-Laghi otoyolu, inşaat mühendisi ve girişimci Piero Puricelli tarafından tasarlanmıştı. 1921'de kamuya açık yüksek hıza izin verir bir yol inşa etmek için ilk yetkiyi aldı ve 1924 ile 1926 arasında inşaatı tamamladı. 1930'ların sonunda, İtalya genelinde 400 kilometreden fazla çok ve çift şeritli otoyol inşa edildi ve bu yollar şehir ve kırsal kasabaları birbirine bağladı. Bugün, İtalya'da 668.721 km'lik hizmet veren yollar vardır; buna devlete ait ancak özel olarak Atlantia şirketi tarafından işletilen 6.661 km'lik otoyol ağı (çoğunlukla ücretli yollar, ulusal ve yerel yollar) dâhildir.

Demiryolu ağı da özellikle kuzeyde, %69'u elektriklendirilmiş ve toplamda 4.937 lokomotif ve vagonun dolaştığı 16.862 km uzunluğundadır. Dünyanın en büyük 12. ülkesidir ve devlete ait Ferrovie dello Stato tarafından işletilmektedir; demiryolu rayları ve altyapısı ise Rete Ferroviaria Italiana tarafından yönetilmektedir. Bir dizi özel demiryolu hizmeti bulunmakta ve çoğunlukla banliyö tipi hizmetler sunarken, ulusal demiryolu servisi aynı zamanda büyük şehirlere katılan çok yönlü yüksek hızlı demiryolu hizmetini de sunmaktadır. Floransa-Roma yüksek hızlı demiryolu hattı, 1977'de yarıdan fazlası açıldığında Avrupa'daki açılan ilk yüksek hızlı demiryolu hattıydı. 1991 yılında, TAV, İtalya'nın en önemli ve doymuş ulaşım güzergâhları (Milano-Roma-Napoli ve Torino-Milano-Venedik) boyunca hızlı tren hatlarının planlanması ve inşası için kurulmuştur. Yüksek hızlı trenler arasında ETR sınıfı trenler bulunmakta, Frecciarossa 1000, 400 km/saat hıza ulaşmaktadır.

İtalya'da yaklaşık 130 havaalanı vardır, bunlardan 99'unun asfalt pisti bulunmaktadır (Roma'daki Leonardo Da Vinci International'ın ve Milano'daki Malpensa International'ın iki merkezi dâhil), ve ülkenin en büyük ve Akdeniz'in en büyük kargo tonajına sahip üçüncü şehri olan Cenova Limanı dâhil 43 deniz limanı vardır. Ulusal iç su yolu ağı, 1.477 km seyredilebilir nehir ve kanaldan oluşmaktadır. 2007 yılında İtalya yaklaşık 389.000 adet sivil hava filosu ve 581 gemiden oluşan bir ticaret filosuna sahipti.[104]

Yoksulluk

2015 yılında, İtalya'daki yoksulluk, son 10 yılda en yüksek seviyelere ulaştı. İki kişilik bir ailenin mutlak yoksulluk seviyesi 1050.95 €/ay seviyesindeydi. Kişi başına düşen yoksulluk sınırı bölgelere göre 552.39 €/ay ile 819.13 €/ay arasında değişir. Mutlak yoksulluk içinde bulunanların sayısı 2015 yılında neredeyse yüzde bir artmış, 2014 yılında %6.8'den 2015 yılında %7.6'ya yükselmiştir.[105] İtalya'nın güneyindeki rakamlar daha da yüksektir, %10'u mutlak yoksulluk içinde yaşamakta olup, 2014 yılındaki %9 değerinden daha fazladır. Kuzey %6,7 ile daha iyi durumdadır, ancak bu 2014'teki %5,7 değerinden artışa geçmiştir.[105] Ulusal istatistik raporlama kuruluşu ISTAT, mutlak yoksulluğu, hayatta kalabilmek için ihtiyaç duydukları mal ve hizmetleri alamayanlar olarak tanımlamaktadır. Göreceli yoksulluk içindeki yoksul hane oranı da 2014 yılındaki %12,9 değerinden, 2015 yılında %13,7'ye yükselmiştir. ISTAT, göreceli yoksulluğu, harcanabilir geliri ulusal ortalamanın yarısından daha az olan insanlar olarak tanımlar. 2016 yılı Şubat ayında işsizlik oranı, neredeyse bir yıl boyunca aynı olan %11,7 seviyesinde kalmıştır, ancak bir iş sahibi olmak bile yoksulluktan kurtulma garantisi vermemektedir.[106] En az bir aile üyesine sahip olanlar hala %6.1 ile %11.7 arasında yoksulluktan muzdariptir, bu rakamın büyük kısmı fabrika işi yapanlar için geçerlidir. Genç nesiller için rakamlar daha da yüksektir, çünkü işsizlik oranı %40'ın üzerindedir. Ayrıca, çocuklar bundan sert bir şekilde etkilenir. 2014 yılında, 0-17 yaş arasındakilerin %32'si yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altındadır ve bu da üç çocuktan birini ihtiva eder. Son ISTAT raporuna göre, yoksulluk azalma eğilimi göstermektedir.[107]

Notlar

Kaynakça

1. "World Economic Outlook Database, April 2019" [Dünya Ekonomik Görünüm Veritabanı, Nisan 2019]. IMF.org. Uluslararası Para Fonu. 17 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2019.
2. "CIA World Factbook". CIA.gov. CIA. 9 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2019.
3. "Poverta': Istat, in 2014 assoluta per 1,47 mln famiglie - Economia" [Yoksulluk': Istat, 2014 yılında 1,47 milyon aile için mutlak - Ekonomi]. ANSA.it (İtalyanca). 14 Mart 2016. 23 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2019.
4. "People at risk of poverty or social exclusion" [Yoksulluk veya sosyal dışlanma riski taşıyan insanlar]. ec.europa.eu. Eurostat. 13 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2019.
5. "Gini coefficient of equivalised disposable income (source: SILC)" [Gini eşdeğer harcanabilir gelir katsayısı (kaynak: SILC)]. Lüksemburg: Eurostat. 31 Ocak 2019. 14 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2019.
6. "Labor force, total" [İş gücü, toplam]. data.worldbank.org. Dünya Bankası. 23 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2019.
7. "Employment rate by sex, age group 20-64" [Cinsiyete göre istihdam oranı, 20-64 yaş grubu]. ec.europa.eu/eurostat. Eurostat. 13 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2019.
8. "Employment and unemployment (provisional estimates)" [İstihdam ve işsizlik (geçici tahminler)]. www.istat.it. 31 Temmuz 2019. 31 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2019.
9. "Ease of Doing Business in Italy" [İtalya'da İş Yapma Kolaylığı]. Doingbusiness.org. 26 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2017.
10. "Euromoney Institutional Investor Company" [Euromoney Kurumsal Yatırımcı Şirketi] (İngilizce). 3 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2017.
11. "Development aid rises again in 2016 but flows to poorest countries dip" [Kalkınma yardımı 2016 yılında tekrar yükseldi, ancak en yoksul ülkelere aktı] (İngilizce). OECD. 11 Nisan 2017. 12 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2017.
12. "Sovereigns Rating List" [Egemenlerin Derecelendirme Listesi] (İngilizce). Standard & Poor's. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2011.
13. Bufacchi, Isabella (16 Ekim 2014). "Moody's confirms stable outlook on Italy's "Baa2" sovereign rating". Il Sole 24 Ore. Erişim tarihi: 8 Şubat 2015.
14. "Fitch Affirms Italy at 'BBB+'; Outlook Stable" [Fitch, İtalya'yı 'BBB+' da teyit ediyor; Görünüm Dengeli] (İngilizce). Reuters. 24 Ekim 2014. Erişim tarihi: 25 Ekim 2014.
15. "Scope downgrades Italy's sovereign rating to BBB+ and changes Outlook to Stable" [Scope, İtalya'nın egemen notunu BBB+ seviyesine düşürdü ve Görünümü Dengeli olarak değiştirdi] (İngilizce). Scope Ratings. 21 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2018.
16. "Report for Selected Countries and Subjects" [Seçili Ülkeler ve Konular İçin Rapor]. imf.org (İngilizce). Uluslararası Para Fonu. 25 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2019.
17. "CIA World Factbook: Italy" [CIA World Factbook: İtalya] (İngilizce). CIA. 8 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2015.
18. "Select Country or Country Groups" [Ülke veya Ülke Grupları seçin]. imf.org (İngilizce). Uluslararası Para Fonu. 7 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2019.
19. "The Economist Intelligence Unit's quality-of-life index" [The Economist İstihbarat Birimi'nin yaşam kalitesi endeksi] (PDF) (İngilizce). The Economist. 30 Eylül 2005 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2015.
20. Stringa, Giovanni (5 Ocak 2013). "Italia terza al mondo per riserve d'oro, per ogni cittadino dote di 1.650 euro" [İtalya altın rezervleri bakımından dünyada üçüncüdür, her vatandaş için ortalama 1.650 avroluk altın takılır] (İtalyanca). Corriere della Sera. 20 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2015.
21. "Manufacturing statistics" [Üretim istatistikleri] (İngilizce). Eurostat. Kasım 2015. 3 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2015.
22. Workman, Daniel (27 Aralık 2018). "Italy's Top 10 Exports" [İtalya'nın En İyi 10 İhracatı] (İngilizce). World's Top Exports. 19 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2019.
23. Workman, Daniel (2 Mart 2019). "Top Industrial Robots Exporters" [En İyi Endüstriyel Robot İhracatçıları] (İngilizce). World's Top Exports. 4 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2019.
24. Woodard, Richard (19 Mart 2013). "Italian wine now 22% of global market" [İtalyan şarabı şimdi küresel pazarın %22'sini oluşturuyor] (İngilizce). Decanter. 27 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2015.
25. "Convergence between Eu countries and a gap at the territorial level between Italian regions" [AB ülkeleri arasındaki yakınsama ve İtalyan bölgeleri arasındaki bölgesel düzeyde bir boşluk] (İngilizce). İtalya Ulusal İstatistik Enstitüsü, ISTAT. 19 Ekim 2011. 9 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2015.
26. Toniolo, Gianni (2013). The Oxford handbook of the Italian economy since unification [Birleşmeden bu yana İtalyan ekonomisinin Oxford el kitabı] (İngilizce). New York: Oxford University Press. ISBN 9780199936694.
27. Riall, Lucy (1999). The Italian risorgimento : state, society, and national unification [İtalyan risorgimento'su : devlet, toplum ve ulusal birleşme] (İngilizce) (Yeniden basım bas.). Londra [u.a.]: Routledge. s. 53. ISBN 978-0415057752.
28. Killinger, Charles L. (2002). The history of Italy [İtalya'nın tarihi] (İngilizce) (Elektronik sürüm bas.). Westport, Conn. [u.a.]: Greenwood Press. s. 112. ISBN 978-0313314834.
29. Hildebrand, George Herbert (1965). Growth and Structure in the Economy of Modern Italy [Çağdaş İtalya Ekonomisinde Büyüme ve Yapı] (İngilizce). Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. ss. 307-309.
30. Zamagni, Vera (1993). The economic history of Italy, 1860-1990 : from the periphery to the centre [İtalya'nın ekonomik tarihi, 1860-1990: çevre birimlerinden merkeze] (İngilizce) (Tekrar baskı bas.). New York: Clarendon Press. s. 64. ISBN 978-0198287735.
31. Knight, Patricia (2003). Mussolini and Fascism [Mussolini ve Faşizm] (İngilizce). New York: Routledge. ss. 64-65. ISBN 978-0-415-27921-5. Erişim tarihi: 8 Şubat 2015.
32. Welk, William G. (1938). Fascist Economy Policy: An Analysis of Italy's Economic Experiment [Faşist Ekonomi Politikası: İtalya'nın Ekonomik Deneyinin Analizi] (İngilizce). Cambridge: Harvard University Press. s. 166. Erişim tarihi: 8 Şubat 2015.
33. Morgan, Philip (2003). Italian Fascism, 1915-1945 [İtalyan Faşizmi, 1915-1945] (İngilizce). Basingstoke: Macmillan Publishers. s. 160. ISBN 978-0-333-94998-6. Erişim tarihi: 8 Şubat 2015.
34. Lyttelton, Adrian (2002). Liberal and Fascist Italy, 1900-1945 [Liberal ve Faşist İtalya, 1900-1945] (İngilizce). Oxford: Oxford University Press. s. 13. ISBN 978-0-198-73198-6. Erişim tarihi: 8 Şubat 2015.
35. Tagliabue, John (11 Ağustos 2007). "Italian Pride Is Revived in a Tiny Fiat" [İtalyan Gururu Küçük Bir Fiat'ta Canlandı] (İngilizce). New York Times. Erişim tarihi: 8 Şubat 2015.
36. Hogan, Michael J. (1987). The Marshall Plan: America, Britain, and the reconstruction of Western Europe, 1947–1952 [Marshall Planı: Amerika, İngiltere ve Batı Avrupa'nın yeniden inşası, 1947–1952]. Cambridge: Cambridge University Press. ss. 44-45. ISBN 978-0-521-37840-6.
37. Crafts, Nicholas; Toniolo, Gianni (1996). Economic Growth in Europe Since 1945 [Avrupa'da 1945'ten Beri Büyüme]. Cambridge: Cambridge University Press. s. 428. ISBN 978-0-521-49627-8.
38. Di Nolfo, Ennio (1992). Power in Europe? Great Britain, France, Germany, and Italy, and the Origins of the EEC, 1952–57 [Avrupa'daki Güç? İngiltere, Fransa, Almanya ve İtalya ve AET'nin Kökenleri, 1952–57]. Berlin: Walter de Gruyter. s. 198. ISBN 978-3-11-012158-2.
39. "Italy since 1945: Demographic and social change" [1945'ten beri İtalya: Demografik ve sosyal değişim] (İngilizce). Encyclopædia Britannica Online. 11 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2015.
40. Vicarelli, Fausto; Sylla, Richard; Cairncross, Alec (1988). Central banks' independence in historical perspective [Merkez bankalarının tarihsel açıdan bağımsızlığı] (İngilizce). Berlin: Walter de Gruyter. s. 180. ISBN 978-3110114409.
41. "Italy since 1945: The economy in the 1980s" [1945'ten beri İtalya: 1980'lerde ekonomi]. Encyclopædia Britannica Online (İngilizce). Erişim tarihi: 8 Şubat 2015.
42. "L'Italia in 150 anni. Sommario di statistiche storiche 1861-2010" [150 yılda İtalya. Tarihsel istatistiklerin özeti 1861-2010] (İtalyanca). İtalya Ulusal İstatistik Enstitüsü, ISTAT. 9 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2015.
43. Vietor, Richard (1 Nisan 2001). "Italy's Economic Half-Miracle" [İtalya'nın Ekonomik Yarı Mucizesi] (İngilizce). Strategy&. 20 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2014.
44. "Italian Stock Exchange: Main Indicators (1975-2012)" [İtalya Menkul Kıymetler Borsası: Ana Göstergeler (1975-2012)] (İngilizce). Borsa Italiana. 6 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2015.
45. "Italy: General government gross debt (Percent of GDP)" [İtalya: Brüt genel devlet borcu (GSYİH Yüzdesi)] (İngilizce). Uluslararası Para Fonu. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2014.
46. Balcerowicz, Leszek (2013). Economic Growth in the European Union [Avrupa Birliği'nde Ekonomik Büyüme] (PDF) (İngilizce). Brüksel: Lisbon Council. s. 13. ISBN 978-9-0902-7915-2. 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2014.
47. ""Secular stagnation" in graphics" [Grafikte "Seküler durgunluk"] (İngilizce). The Economist. 19 Kasım 2014. 23 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2015.
48. "Quarterly Growth Rates of real GDP, change over previous quarter" [Üç Aylık Reel GSYİH Büyüme Oranları, önceki çeyreğe göre değişim] (İngilizce). OECD. 5 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2015.
49. Moody, Barry; Mackenzie, James (8 Kasım 2011). "Berlusconi to resign after parliamentary setback" [Berlusconi parlamentodaki başarısızlığın ardından istifa edecek]. Reuters (İngilizce). 5 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2015.
50. "General government gross debt" [Genel hükümet brüt borcu] (İngilizce). Eurostat. 16 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2015.
51. Auret, Lisa (18 Mayıs 2010). "Could Italy Be Better Off than its Peers?" [İtalya, Akranlarından Daha İyi Olabilir mi?] (İngilizce). CNBC. 30 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2011.
52. Sanderson, Rachel (10 Ocak 2011). "Italian deficit narrows in third quarter" [İtalyan açığı üçüncü çeyrekte daraldı] (İngilizce). Financial Times. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2011.
53. Krugman, Paul (24 Şubat 2013). "Austerity, Italian-Style" [Kemer sıkma, İtalyan tarzı]. The New York Times (İngilizce). Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.
54. Orsi, Roberto. "The Demise of Italy and the Rise of Chaos" [İtalya'nın Yıkılışı ve Kaosun Yükselişi] (İngilizce). London School of Economics. 12 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.
55. Borrillo, Michelangelo (23 Eylül 2016). "Pil, Istat rivede la crescita del 2015 da +0,8 a +0,7%. Renzi: «Strada lunga, ma ce la possiamo fare" [GSYİH, İstat, 2015 yılındaki büyümeyi +8.8'den, +7.7'ye revize etti. Renzi: «Uzun yol, ama yapabiliriz] (İtalyanca). Corriere della Sera. 29 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2019.
56. "Real GDP growth rate - volume" [Gerçek GSYİH büyüme oranı - hacim] (İngilizce). Eurostat. 15 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.
57. "Il clima di fiducia fattore chiave per la ripresa" [Güven iklimi iyileşme için kilit bir etkendir] (İtalyanca). ilsole24ore.com. Erişim tarihi: 7 Ekim 2017.
58. "Pil, l'Istat raddoppia la stima del primo trimestre a +0,4%, +1,2% su anno". Il Sole 24 ORE. 12 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2019.
59. "Piazza Affari verso il record del decennio per numero di Ipo" [GSYİH, Istat ilk çeyrek tahminini yıl boyunca %+0.4'ten, %+1.2 olarak iki katına çıkardı] (İtalyanca). ilsole24ore.com. Erişim tarihi: 7 Ekim 2017.
60. "Pil, anche l'Istat conferma le stime del governo: +1,5% nel 2017" [GSYİH, ayrıca Istat hükümetin tahminlerini doğruladı: 2017'de %+1.5] (İtalyanca). Repubblica.it. 21 Kasım 2017. 12 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2019.
61. "Why Italy's troubled economy is returning to form" [İtalya'nın sıkıntılı ekonomisi neden formuna dönüyor?] (İngilizce). The Economist. 13 Eylül 2017. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.
62. "Warren Buffett sbarca in Italia e compra il 9% di Cattolica" [Warren Buffett İtalya'ya geldi ve Cattolica'nın %9'unu satın aldı]. ilsole24ore.co (İtalyanca). Il Sole 24 ORE. 12 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2017.
63. "Report for Selected Countries and Subjects" [Seçili Ülkeler ve Konular İçin Rapor]. imf.org (İngilizce). Uluslararası Para Fonu. 10 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2018.
64. Haigh, Robert (18 Şubat 2014). "Ferrari – The World's Most Powerful Brand" [Ferrari - Dünyanın En Güçlü Markası] (İngilizce). Brand Finance. 2 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2015.
65. "Productivity - GDP per hour worked - OECD Data" [Verimlilik - saat başına GSYİH çalışma - OECD Verileri]. data.oecd.org (İngilizce). OECD. 25 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2019.
66. Mehta, Stephanie (2016). "2016 Fortune Global 500". Fortune. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.
67. "Leading Italian Companies" [Öncü İtalyan Şirketleri] (İngilizce). Mediobanca. Ekim 2014. 1 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2015.
68. "Results for the third quarter and the nine months of 2017" [Üçüncü çeyrek ve 2017 yılının dokuz ayı sonuçları] (İngilizce). Eni. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.
69. "Telecom Italia Q3 Profit Declines" [Telecom Italia 3. Çeyrek Kârı Düşüyor]. Business Insider (İngilizce). Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.
70. "Global Wealth Databook 2013" [2013 Küresel Varlık Veri kitabı] (PDF) (İngilizce). Credit Suisse. Ekim 2013. 9 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2015.
71. "Global Wealth Report 2013" [2013 Küresel Zenginlik Raporu] (PDF) (İngilizce). Allianz. Ağustos 2013. 28 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2015.
72. "The World's Billionaires, 2017 Rankings" [Dünyanın Milyarderleri, 2017 Sıralaması]. Forbes (İngilizce). 2017. 18 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.
73. "Gross domestic product (GDP) at current market prices by NUTS 2 regions" [NUTS 2 bölgelerine göre mevcut piyasa fiyatlarında gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH)] (İngilizce). 11 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2017.
74. "Regional accounts: per capita values" [Bölgesel hesaplar: kişi başına düşen değer] (İngilizce). Istituto Nazionale di Statistica. 19 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2017.
75. Duggan, Christopher (2008). The Force of Destiny: A History of Italy since 1796 [Kaderin Gücü: 1796'dan beri İtalya'nın Tarihi] (İngilizce). New York: Houghton Mifflin Company. s. 141.
76. de Oliveira, Guilherme; Guerriero, Carmine (2018). "Extractive States: The Case of the Italian Unification" [Ekstraktif Devletleri: İtalyan birleşmesinin durumu]. International Review of Law and Economics (İngilizce). Cilt 56. ss. 142-159. doi:10.1016/j.irle.2018.10.001.
77. Pescosolido, Guido. Unità Nazionale e Sviluppo Economico 1750-1913 [Ulusal Birlik ve Ekonomik Kalkınma 1750-1913] (İtalyanca). Roma: Edizioni Nuova Cultura. ss. 64, 177-182, 202.
78. Pescosolido, Guido (2014). Unità Nazionale e Sviluppo Economico 1750-1913 [Ulusal Birlik ve Ekonomik Kalkınma 1750-1913] (İtalyanca). Roma: Edizioni Nuova Cultura. ss. 182-184, 203.
79. Iuzzolino, Giovanni; Pellegrini, Guido; Viesti, Gianfranco. "Convergence among Italian Regions, 1861-2011" [İtalyan Bölgeleri Arasında Birleşme, 1861-2011]. bancaditalia.it (İngilizce). 29 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2019.
80. Pescosolido, Guido (2014). Unità Nazionale e Sviluppo Economico 1750-1913 [Ulusal Birlik ve Ekonomik Kalkınma 1750-1913] (İtalyanca). Roma: Edizioni Nuova Cultura. ss. 90-92, 118-120, 157.
81. Parravicini, Giannino (1958). La Politica Fiscale e le Entrate Effettive del Regno d'Italia 1860-1890 [İtalya Krallığı'nın Vergi Politikası ve Etkin Gelirleri 1860-1890] (İtalyanca). Torino: ILTE.
82. Pescosolido, Guido (2014). Unità Nazionale e Sviluppo Economico 1750-1913 [Ulusal Birlik ve Ekonomik Kalkınma 1750-1913] (İtalyanca). Roma: Edizioni Nuova Cultura. ss. 254-269, 278-279.
83. Smith, Dennis M. (1997). Modern Italy: A Political History [Çağdaş İtalya: Siyasi Bir Tarih] (İngilizce). Ann Arbor: University of Michigan Press. ss. 209-210. ISBN 978-0-472-10895-4.
84. Newark, Tim (2007). Mafia Allies: The True Story of America's Secret Alliance with the Mob in World War II [Mafya Müttefikleri: Amerika'nın II. Dünya Savaşı'nda Çeteyle Gizli İttifakının Gerçek Hikayesi] (İngilizce). Londra: MBI Publishing Company. ss. 123-135. ISBN 978-0-7603-2457-8.
85. "Italy: The South" [İtalya: Güney]. Encyclopædia Britannica Online (İngilizce). 3 Şubat 2015. Erişim tarihi: 9 Şubat 2015.
86. Astarita, Tommaso (2005). Between Salt Water and Holy Water: A History of Southern Italy [Tuzlu Su ile Kutsal Su Arasında: Güney İtalya Tarihi] (İngilizce). New York: W. W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-05864-2.
87. Kiefer, Peter (22 Ekim 2007). "Mafia crime is 7% of GDP in Italy, group reports" [Grup raporlarına göre, Mafya suçu İtalya’da GSYİH’nın %7’si]. New York Times (İngilizce). 11 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2015.
88. Addiopizzo (30 Ekim 2014). "Report on the activity of "Addiopizzo Catania"" ["Addiopizzo Catania"'nın etkinliği hakkında rapor] (PDF) (İngilizce). Avrupa Parlementosu. 4 Eylül 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2015.
89. Kington, Tom (9 Mart 2008). "Shopkeepers revolt against Sicilian Mafia" [Sicilya Mafyasına karşı esnaf isyanı] (İngilizce). The Guardian. Erişim tarihi: 9 Şubat 2015.
90. "Gli investimenti delle mafie" [Mafya yatırımları] (PDF). Programma Operativo Nazionale (İtalyanca). Obiettivo Sud. 16 Ocak 2013. 14 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2015.
91. "Censimento Agricoltura 2010" [2010 Tarımsal Sayımı] (İtalyanca). ISTAT. 24 Ekim 2010. 6 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2015.
92. Mignone, Mario B. (2008). Italy today: Facing the Challenges of the New Millennium [Bugün İtalya: Yeni Milenyumun Zorluklarıyla Yüzleşmek] (İngilizce). New York: Lang Publishing. ss. 161-162. ISBN 978-1-4331-0187-8.
93. "Knowledge Economy Forum 2008: Innovative Small And Medium Enterprises Are Key To Europe & Central Asian Growth" [2008 Bilgi Ekonomisi Forumu: Yenilikçi Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler Avrupa ve Orta Asya Büyümesinin Anahtarıdır] (İngilizce). Dünya Bankası. 19 Mayıs 2005. 23 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2008.
94. Friedman, Jonathan (2003). Globalization, the State, and Violence [Küreselleşme, Devlet ve Şiddet] (İngilizce). Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield. s. 97. ISBN 978-0-7591-0280-4.
95. Hoggson, Noble F. (1926). Banking Through the Ages [Çağlar Boyunca Bankacılık] (İngilizce). New York: Dodd, Mead and Company. s. 76. Erişim tarihi: 11 Şubat 2015.
96. Goldthwaite, Richard A. (1995). Banks, Palaces, and Entrepreneurs in Renaissance Florence [Rönesans Floransası'nda Bankalar, Saraylar ve Girişimciler]. Aldershot: Ashgate Publishing. ISBN 978-0-860-78484-5. Erişim tarihi: 11 Şubat 2015.
97. Macesich, George (2000). Issues in Money and Banking [Para ve Bankacılıkta Sorunlar] (İngilizce). Westport, Connecticut: Greenwood Publishing Group. s. 42. ISBN 978-0-275-96777-2. Erişim tarihi: 12 Mart 2009.
98. "Italy, the economy: Resources and power" [İtalya, ekonomi: Kaynaklar ve güç]. Encyclopædia Britannica Online (İngilizce). 3 Şubat 2015. Erişim tarihi: 9 Şubat 2015.
99. Energy, transport and environment indicators [Enerji, ulaştırma ve çevre göstergeleri] (PDF). bookshop.europa.eu (İngilizce). Eurostat. 2008. ISBN 978-92-79-09835-2. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2009.
100. Panorama of Energy [Enerji Panoraması] (PDF). bookshop.europa.eu (İngilizce). Eurostat. 2009. ISBN 978-92-79-11151-8. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2009.
101. "Emerging Nuclear Energy Countries" [Yükselen Nükleer Enerji Ülkeleri] (İngilizce). World Nuclear Association. Aralık 2014. 26 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2015.
102. "Nuclear Production" [Nükleer Üretim] (İngilizce). Enel. 31 Aralık 2013. 7 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2015.
103. "Rapporto Statistico sugli Impianti a fonti rinnovabili" [Yenilenebilir enerji santralleri ile ilgili İstatistiksel Rapor]. gse.it (İtalyanca). Gestore dei Servizi Energetici. 19 Aralık 2013. 18 October 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2015.
104. Panorama of Transport [Ulaşım Görünümü] (PDF). ec.europa.eu (İngilizce). Avrupa Komisyonu. 2007. ISBN 978-92-79-04618-6. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2009.
105. "Poverty in Italy" [İtalya'da Yoksulluk] (PDF) (İngilizce). Ulusal İstatistik Enstitüsü. 25 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2016.
106. "Unemployment by sex and age - monthly average" [Cinsiyet ve yaşa göre işsizlik - aylık ortalama]. appsso.eurostat.ec.europa.eu (İngilizce). Eurostat. 9 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2016.
107. "Italy: tackling child poverty and overcoming the crisis - European Platform for Investing in Children (EPIC) - European Union" [İtalya: çocuk yoksulluğuyla mücadele ve krizin üstesinden gelmek - Avrupa Çocuklara Yatırım Platformu (EPIC) - Avrupa Birliği]. europa.eu (İngilizce). Avrupa Birliği. 18 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2016.

Dış bağlantılar

• İtalyan Ulusal İstatistik Enstitüsü (ISTAT)
• İtalya - OECD
• Dünya Bankası sitesinde İtalya profili
• Lider uluslararası ayakkabı sergisi (MICAM)