Britanya Denizaşırı Toprakları
Britanya Denizaşırı Toprakları ya da İngiliz Denizaşırı Toprakları Birleşik Krallık'ın bir parçasını oluşturmamakla birlikte Birleşik Krallık hakimiyeti altında bulunan on dört devlettir.[1]
İngiliz Tabiyeti Kanunu 1981 ile "İngiltere'ye Bağımlı Topraklar" olarak adlandırılmış olan "İngiliz deniz aşırı toprakları" bugünkü ismini İngiliz Deniz Aşırı Toprakları Kanunu 2002 ile almıştır. Bunların öncesinde ise bu topraklar Krallık Kolonileri olarak bilinmekteydi. İngiliz deniz aşırı toprakları ayrıca Birleşik Krallık'ın deniz aşırı toprakları[2], BK deniz aşırı toprakları[3], veya aşikar durumlarda sadece deniz aşırı topraklar olarak da adlandırılırlar.[1]
Jersey ve Guernsey (birlikte Manş Adaları olarak da bilinir) ve Man Adası İngiliz Krallığı hakimiyeti altında olsalar da, Birleşik Krallık ile farklı anayasal ilişkileri mevcuttur ve Krallık Sömürgeleri olarak sınıflandırılmışlardır. İngiliz deniz aşırı toprakları ve Krallık Sömürgeleri; İngiliz İmparatorluğu ile üye devletlerden Mozambik[4] haricinde, tarihi bağları bulunan ülkelerin gönüllü olarak kurmuş oldukları İngiliz Milletler Topluluğu'ndan farklıdır.
Tarih
Yeni Dünya'daki ilk İngiliz kolonileri, o zamana kadar Krallık sömürgeleri dışında kalan topraklarda bulunan İngiliz uyruklu kişilere ait ekim alanlarından oluşmaktaydı. Bu şekildeki ilk alanlar, İngiliz balıkçılarının 16. yüzyılda düzenli bir şekilde mevsimsel kamplar kurdukları Newfoundland'da bulunmaktaydı.
"Virginia"'da (o zamanlar Kuzey Amerika bölgesine verilen genel ad) ilk başarılı daimi koloni olan Jamestown yerleşiminin 1607'de kurulumu ile başlayan kolonileşme sonrasında bölge "Eski İmparatorluk" olarak bilinir. 1776 yılında, Amerika kolonilerinin kaybı ile birlikte, hâlen mevcut en eski Britanya kolonisi olan Bermuda (Virginia'nın uzantısı olarak) kasıtsız bir şekilde ikinci bir koloni olarak 1609'da kurulmuştur (İngiltere ve İskoçya'nın Büyük Britanya Krallığı'nı oluşturmak üzere 1707 yılında birleşmesi ile birlikte "İngiliz" kolonileri "Britanya" kolonileri olmuştur).
19. yüzyılda İngiliz İmparatorluğu'nun büyüyerek 1920'lerde en geniş haline ulaşmasıyla Birleşik Krallık, Asya ve Afrika'da sömürge amaçlarından çok ticari ve stratejik nedenlerden dolayı tutulan üstünde büyük yerel halkların yaşadığı topraklar dahil olmak üzere dünya'nın kara kitlesinin dörtte birinden fazlasını kontrol eder olmuştur.[5] 19. yüzyılın sonlarında — Kanada, Avustralya, Yeni Zelanda ve Güney Afrika'da — daha büyük sömürge kolonileri özerk koloniler olmaya başlamış ve dış politika, savunma ve ticaret haricindeki tüm konularda bağımsızlıklarını kazanmaya başlamışlardır. Müstakil özerk koloniler 1867'de Kanada ve 1901'de Avustralya Milletler Topluluğu olmak üzere federasyon oluşturmuşlardır. 1920'lerde bu ve diğer büyük özerk koloniler Dominyon olarak bilinmeye başlamıştır. Dominyonlar Westminister Kanunu 1931 ile tam bağımsızlıklarını kazanmışlardır. Bu değişiklikleri yansıtmak üzere İmparatorluk adı Britanya Milletler Topluluğu olarak değiştirilmiş ve 1949'da İngiliz Milletler Topluluğu olarak bilinmeye başlanmıştır. Afrika, Asya ve Karayipler'deki çoğu Britanya kolonisi bağımsızlıklarını kazanmışlardır. Bazı koloniler Britanya Kraliçesi'ni devlet başkanı olarak tutarak Krallık Milletler Topluluğu'nu oluşturmuş diğer koloniler ise Kraliçe 2. Elizabeth'i İngiliz Milletler Topluluğu'nun Başkanı olarak kabul ederek cumhuriyet olmuşlardır.
1980'de Afrika'da Güney Rodezya'nın (şimdiki Zimbabve) ve 1981'de Orta Amerika'da bulunan Britanya Hondurası'nın (şimdiki Belize) bağımsızlığını kazanmasından sonra kalan son başlıca koloni 5 milyondan fazla nüfusu bulunan Hong Kong'tu. Diğer bölgelerden farklı olarak Hong Kong bölgesi iki farklı düzene sahipti:
- Hong Kong Adası ve Kowloon Yarımadası Britanya'ya Nanking Anlaşması ve Pekin Konvansiyonu ile daimi olarak devredilmişti.
- Hong Kong'un büyüyen nüfusunu barındırmak amacıyla 1898 yılından itibaren 99 yıllığına Britanya'ya kiralanan, daha sonra Yeni Bölgeler olarak bilinen Çin anakarasındaki alan.
1997 yılı yaklaşırken, Birleşik Krallık ve Çin, Hong Kong'un kapitalist ekonomisi ve Britanya yönetimi sırasındaki hayat tarzının devir teslimi takip edecek olan en az 50 yıl süresince muhafazasını sağlamaya yönelik çeşitli koşullar içeren ve tüm Hong Kong'un 1997 yılında Çin'in "özel bir idari bölgesi" olarak tanımlanmasına yönelik Çin-Britanya Ortak Bildirisi'nde anlaşmaya vardılar. Bunun sebebi, Hong Kong'un altyapısının Guangdong İli ile bütünleşik olmasından dolayı neredeyse tüm gereksinimlerinin ithal edilmemesi halinde daimi olarak devredilmiş bölgelerin bekasının imkânsız olmasıydı.
Hong Kong'un iadesi ile geriye kalan İngiliz denizaşırı varlıkları çoğunlukla küçük nüfusa sahip olan küçük ada ülkelerinden oluşmaktadır – ciddi alana sahip olan tek bölge olarak üzerinde insan yaşamı bulunmayan Britanya Antarktika Bölgesi kalmıştır. Bu bölgelerin bağımsızlıklarını kazanmama nedenleri farklıdır ve şu faktörleri içerir:
- yerel halkın bağımsızlık için destek vermemesi;
- düşük nüfusun bağımsız bir ülke olarak başarılı olmayı zorlaştırması;
- Birleşik Krallık'ın ekonomik yardımına bağımlı olmak;
- üzerinde insan yaşamı bulunmayan bölgelerin bilimsel ve askeri amaçlarla kullanılması;
- hasım komşulara karşı savunma için Britanya askeri mevcudiyetine ihtiyaç duyulması;
- bağımsızlık için ekonomik veya politik bir gerekçenin bulunmaması.
2002 yılında, İngiliz Deniz Aşırı Toprakları Kanunu 2002 Birleşik Krallık Parlamentosu'nda kabul edilmiştir. Böylece Birleşik Krallık'ın bağımlı bölgeleri "denizaşırı topraklar" olarak yeniden sınıflandırılmıştır ve sadece Kıbrıs'ta bulunan Bağımsız Üs Alanları'na bağlı kişiler haricinde bu bölgelerde yaşayanlara tam İngiliz vatandaşlığı verilmiştir.
Bir zamanlar "Üzerinde güneş batmayan İmparatorluk[6]" olarak adlandırılırdı, hâlen de Kuzey Amerika'da bulunan Karayip Deniz Aşırı Toprakları, Güney Amerika'da bulunan Falkland Adaları, Afrika'da bulunan Saint Helena ve Bağımlı Bölgeleri, Okyanusya'da bulunan Pitcairn Adaları, Avrupa'da bulunan Cebelitarık, Asya'da bulunan İngiliz Hint Okyanusu Bölgesi, ve Antarktika'da bulunan Güney Georgia ve Güney Sandwich Adaları ve İngiliz Antarktika Bölgesi ile İngiliz Deniz Aşırı Toprakları dünyadaki tüm coğrafik bölgelere yayılmıştır.
Şu andaki deniz aşırı topraklar
| N | Ad | Bayrak | Arma | Slogan | Nüfus | Bölge | Alan | Başkent |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Anguilla |  |
 |
Strength and Endurance (İngilizce:Güç ve dayanıklılık) | 13.477 | Karayipler | 102 km² | The Valley |
| 2 | Bermuda |  |
 |
Quo Fata Ferunt (Latince:Kaderin (bizi) götürdüğü yere) | 67.837 | Kuzey Atlantik Okyanusu | 53,2 km² | Hamilton |
| 3 | Cayman Adaları |  |
He had founded it upon the seas (İngilizce:Onu denizin üzerinde kurdu) | 51.900 | Karayipler | 260 km² | George Town | |
| 4 | Falkland Adaları |  |
 |
Desire the Right (İngilizce:Doğruyu arzula) | 3.060 | Güney Atlantik Okyanusu | 12.173 km² | Stanley |
| 5 | Cebelitarık |  |
 |
Nulli Expungabilis Hosti (Latince:Hiçbir düşman bizi fethedemez) | 27.921 | İber Yarımadası | 6,5 km² | Gibraltar |
| 6 | Güney Georgia ve Güney Sandwich Adaları |  |
 |
Leo Terram Propriam Protegat (Latince:Bırak aslan ana yurdunu korusun) | Ada turizm amaçlı kullanılır | Güney Atlantik Okyanusu | 3.903 km² | King Edward Point |
| 7 | İngiliz Antarktika Bölgesi |  |
 |
Research and Discovery (İngilizce:Araştırma ve Keşif) | Nüfus Yoktur | Antarktika | 1.709.400 km² | Rothera(ana üs) |
| 8 | İngiliz Hint Okyanusu Bölgesi |  |
 |
In tutela nostra Limuria (Latince:Limuria bizim vazifemizdir) | 3.500 | Hint Okyanusu | 60 km² | Diego Garcia(üs) |
| 9 | İngiliz Virjin Adaları |  |
 |
Vigilate(Latince:Dikkatli ol) | 22.016 | Karayipler | 153 km² | Road Town |
| 10 | Montserrat |  |
 |
Each Endeavouring, All Achieving | 4.488 | Karayipler | 102 km² | Plymouth |
| 11 | Pitcairn Adaları |  |
 |
yok | 48 | Büyük Okyanus | 47 km² | Adamstown |
| 12 | Saint Helena (Ascension ve Tristan da Cunha dahil) |  |
 |
Loyal and Unshakeable (İngilizce, "Sadık ve Sarsılmaz")(St Helena) Our faith is our strength (İngilizce:İnancımız gücümüz)(Tristan da Cunha) | 7.502 | Orta Atlantik Okyanusu | 413 km² | Jamestown |
| 13 | Turks ve Caicos Adaları |  |
One people, one nation, one destiny (İngilizce:Tek halk, tek millet, tek yazgı) | 30,600 | Karayipler | 417 km² | Cockburn Town | |
| 14 | Ağrotur ve Dikelya |  |
 |
Dieu et mon droit (Fransızca: Tanrı ve Hakkım) | 14.500 (7.000 Kıbrıs Cumhuriyeti vatandaşı, 7.500 Britanya Askeri Personeli) | Akdeniz (Kıbrıs) | 254 km² | Episkopi Cantonment |
Para Birimleri
| Devlet | Para Birimi |
|---|---|
| İngiliz Antarktika Bölgesi | İngiliz Sterlini |
| Falkland Adaları | Falkland Pound'u |
| Cebelitarık | Cebelitarık Sterlini |
| Saint Helena,Ascension | Saint Helena Pound'u |
| Britanya Hint Okyanusu Toprakları | ABD Doları |
| Anguilla | Doğu Karayip Doları |
| Bermuda | Bermuda doları |
| Cayman Adaları | Cayman Adaları doları |
| Ağrotur ve Dikelya | Avro |
Kaynakça
- "The 14 Territories". 5 Ağustos 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2020.
- "CIA - The World Factbook - Falkland Islands (Islas Malvinas)". 1 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2009.
- "UK overseas territories". 31 Temmuz 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2020.
- Commonwealth Secretariat - FAQs
- "Arşivlenmiş kopya". 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2013.
- The Sun Never Set on the British Empire