Hong Kong

Hong Kong (Çince: 香港, Kantonca telaffuzu: [hœ́ːŋ.kɔ̌ːŋ] ) ya da resmî adıyla Çin Halk Cumhuriyeti Hong Kong Özel İdari Bölgesi, Güney Çin Denizi kıyısındaki İnci Nehri Deltası'nda bulunan ve Çin'e ait olan bir metropolitan alan ve özel idari bölgedir. 1.104 km2'lik alanı içerisinde 7,4 milyon kişiyi aşan çok uluslu[lower-alpha 4] nüfusunu barındıran Hong Kong, Dünya'da nüfusun en yoğun olduğu yerlerden biridir.

Hong Kong
香港
Çin Halk Cumhuriyeti Hong Kong Özel İdari Bölgesi
中華人民共和國香港特別行政區[lower-alpha 1]
Hong Kong Special Administrative Region of the People's Republic of China
Arma
Resmî diller
Tanınan bölgesel diller Kantonca[lower-alpha 2]
Resmî yazı sistemleri Geleneksel Çince[lower-alpha 3]
İngiliz alfabesi
Etnik gruplar
%92,0 Han Çinlisi
%2,5 Filipinli
%2,1 Endonezyalı
%0,8 Beyaz
%0,5 Hint
%0,3 Nepalli
%1,6% diğer[6]
Hükûmet Kısmı Demokrasi
• Baş Yönetici
Carrie Lam
• Başyargıç
Geoffrey Ma
• Yasama Konseyi Başkanı
Jasper Tsang
Tarihçe  
29 Ağustos 1842
• Japon işgali
25 Aralık 1941 -
15 Ağustos 1945
1 Temmuz 1997
Yüzölçümü
• Toplam
 1.104 km2 (426 sq mi) (179.)
• Su (%)
 4,58
Nüfus
• 2019 tahminî
 7.500.700[7] (103.)
• Yoğunluk
 6.777[8]/km2 (17.552,3/sq mi) (4.)
GSYİH (SAGP) 2020 tahminî
• Toplam
 439,459 milyar $[9] (45.)
• Kişi başına
 58.165 $[9] (10.)
GSYİH (nominal) 2020 tahminî
• Toplam
 341,319 milyar $[9] (35.)
• Kişi başına
 45.176 [9] (16.)
Gini (2016) ▲ 53.9[10]
yüksek
İGE (2019)  0.949[11]
çok yüksek · 4.
Para birimi Hong Kong doları (HKD)
Zaman dilimi UTC+8 (HKT)
Tarih formatı yyyy年a月g日 (Çince)
gg/aa/yyyy (İngilizce)
Trafik akışı sol
Telefon kodu +852
İnternet alan adı .hk

Hong Kong, 1842'de Birinci Afyon Savaşı'nın sonunda Çing Hanedanı'nın Hong Kong Adası'nı Britanya İmparatorluğu'na devretmesiyle Britanya'nın bir kolonisi oldu.[13] İkinci Afyon Savaşı'ndan sonra ise bu koloni, Kowloon Yarımadası'na genişledi, ve Britanya'nın Yeni Bölgeler üzerinde 99 yıllık bir kiralamayı elde ettiğinde daha da genişletildi.[14][15] Bu toprağın tümü 1997'de Çin'e geri verildi.[16] Egemenliğin devri sonrasında özel idari bölge statüsü verilmiş Hong Kong, "tek ülke, iki sistem" prensibi altında Çin anakarasından ayrı yönetim ve ekonomik sistemlerine sahiptir.[17]

İlk başlarında nüfusu az olan bir takım tarım ve balıkçı köyünden ibaret[13] bu bölge artık Dünya'nın en önde gelen finansal merkezler ve ticarî limanlardan birine dönüşmüştür.[18] Dünya'nın en büyük 10. ihracatçı ve en büyük 9. ithalatçısıdır.[19][20] Hong Kong, düşük vergilendirme ve serbest ticaret ile karakterize edilen büyük bir kapitalist hizmet ekonomisine sahiptir; para birimi, Hong Kong doları, da Dünya'da en çok işlem gören 8. para birimidir.[21] Hong Kong, Dünya'da en yoğun oranda ultra yüksek net değerli bireyin oturduğu şehirdir.[22][23] Şehrin Dünya'daki en yüksek kişi başına gelirlerinden birine sahip olmasına rağmen, kendi sakinleri arasında ciddi derecede gelir eşitsizliği mevcuttur.[24]

Hong Kong, yüksek gelişmişlik değerleri gösteren bir bölgedir ve 2019 yılı itibarıyla BM İnsani Gelişme Endeksi'nde dördüncü sırada yer almaktadır.[25] Tüm Dünya'nın en çok sayıda gökdelen barındıran şehridir;[26] Hong Kong sakinleri de Dünya'nın en yüksek beklenen yaşam sürelerinden birine sahiptir.[25] Bölgenin yoğunluğu, %90'ı aşan kamu ulaşım kullanım oranlarına sahip olan bir ulaşım ağının gelişmişliğine yol vermiştir.[27] Global Financial Centres Index ("Küresel Finans Merkezleri Endeksi")'te Hong Kong 6. sırada yer almaktadır.[28] ABD merkezli muhafazakâr liberteryen düşünce kuruluşu The Heritage Foundation'ın yürüttüğü Index of Economic Freedom ("Ekonomik Özgürlük Endeksi") senelik sıralamasında Hong Kong, 25 yıldır üst üste en üst sırada yer almıştır.[29]

Tarihçe
Ana maddeler: Hong Kong tarihi ve Çin tarihi

İnsanların ilk kez yaklaşık 6.000 yıl önceki Cilalı Taş Devri'nde bu bölgeye yerleştikleri bilinmektedir.[30] Hong Kong'a yerleşen ilk insanlar, kısmen deniz kıyısında yaşayan bir halktı,[30] ve günümüz Çin'in iç bölgesinden buraya göç edip, yanlarına da pirinç tarımı bilgisini getirmişlerdir.[31] Qin Hanedanı, yerli Baiyue kabilelerini fethettikten sonra MÖ 214'te Hong Kong bölgesini Çin'e ilk kez dahil etti.[32] Bölge, Qin Hanedanı çöküşünden sonra Nanyue krallığı (Vietnam'ın bir önceki devleti) altında konsolide edildi,[33] Han fethinden sonra da Çin tarafından yeniden ele geçirildi.[34] Çin'in 13. yüzyıldaki Moğol fethi boyunca Güney Song hanedan ailesinin rezidansı, Song'un 1279 yılı Yamen Muharebesi'nde en sonunda yenilgiye uğramasından önce, kısa bir süre için günümüz Kowloon City (Sung Wong Toi sitesi)'de yer aldı.[35] Yuan Hanedanı'nın sonunda yedi büyük aile bölgeye yerleşmiş ve toprağın çoğunu kendi eline almıştır. Ming Hanedanı boyunca buraya yakın bölgelerden insanlar Kowloon'e göç etti.[36]

Günümüz Hong Kong'un bulunduğu toprağı ziyaret etmiş ilk Avrupalı, 1513 yılında gelmiş Portekizli kâşif Jorge Álvares'tir.[37][38] Portekizli tüccarlar, Hong Kong sularında Tamão adında bir ticaret merkezi kurdu ve güney Çin ile düzenli olarak ticarette bulunmaya başladı. 1520'lerdeki askeri çatışmalar sonrasında bu tüccarlar bölgeden kovuldu,[39] ancak 1554 Çin-Portekiz Anlaşması imzalandıktan sonra, Çin ile Portekiz arasındaki ticarî ilişkiler yeniden başladı. 1557 yılında Portekiz, Makao'yu daimi bir kira anlaşması altında yönetme hakkını kazandı.[40]

Çin'in Çing Hanedanı yönetimine girmesinden sonra deniz ticareti Haijin politikalarınca yasaklandı. İmparator Kangxi bu yasağı kaldırdı, ve 1684'te yabancıların Çin limanlarında ticaret yapmalarına tekrar izin verildi.[41] Çing yetkilileri ticareti daha sıkı şekilde yönetmek için 1757 yılında Kanton Sistemi'ni kurdu; bu sistem altında Rus gemileri haricindeki yabancı gemilerin sadece Kanton limanında ticaret yapmalarına izin verildi.[42] Avrupalıların çay, ipek ve porselen gibi Çin mallarına yüksek talebi olmasına rağmen, Çinlilerin Avrupa mallarına talebi yok sayılabilecek kadar azdı; bu nedenle Çin malları ancak değerli metallerle satın alınabilirdi. Bu ticaret dengesizliğini azaltmak için Britanyalılar, Çin'e büyük miktarlarda Hint afyonunu sattı. Bir uyuşturucu kriziyle yüz yüze gelmiş Çing memurları, afyon ticaretinin sonlandırılması için giderek agresifleşen tedbirler aldı.[43]

1839 yılında İmparator Daoguang, afyonu yasallaştırma ve vergilendirme önerileri reddetti ve emperyal komisyon üyesi Lin Zexu'yü afyon ticaretini yok etme göreviyle emretti. Lin'in afyon stoklarını imha ettirmesi ve tüm dış ticareti sonlandırması,[44] Britanyalıların Birinci Afyon Savaşı'nda askeri yolla karşılık vermesini tetikledi. Çing, savaşın erken bir noktasında teslim oldu ve Chuenpi Sözleşmesi kapsamında Hong Kong Adası'nı devretti, ancak her iki ülke anlaşmadan memnuniyetsiz kaldı ve anlaşmayı onaylamadı.[45] Bir yıldan fazla süren düşmanlıklardan sonra, Hong Kong Adası 1842 Nanking Antlaşması'nda resmen Birleşik Krallık'a devredildi.[46]

1842'nin başlarında Hong Kong'un idari altyapısı hızla inşa edildi, ancak korsanlık, hastalıklar ve Çing'in düşmanca politikaları, başlangıçta Britanya'nın bu yeni kolonisine ticaret çekmesine engel oldu. 1850'lerdeki Taiping Ayaklanması boyunca zengin tüccarlar dahil olmak üzere çok sayıda Çinli mültecinin Anakara'daki kargaşalardan kaçması ve koloniye yerleşmesiyle adadaki koşullar iyileşti.[13] Britanya ile Çing arasında afyon ticaretine ilişkin devamlı gerginlikler İkinci Afyon Savaşı'na patlak verdi. Çing tekrar yenilgiye uğradı, ve Pekin Antlaşması'nda Kowloon Yarımadası ve Stonecutter's Adası'nı da Britanyalılara teslim etmeye zorunda kaldı.[14] Bu savaşın sonunda Hong Kong artık önemli bir ticaret merkezine dönüşmüştü. 1850'lerde ekonominin hızla iyileşmesi, potansiyel paydaşların Hong Kong'un geleceğine dair güvenlerini arttırdı ve Hong Kong'a yabancı yatırımı çekti.[47]

Britanya Hong Kongu'nun 1959-1997 yılları arasındaki bayrağı

Britanya, Yeni Bölgeler'i 99 yıl boyunca kiralama hakkını kazanınca koloni, daha da fazla genişledi.[15] 1911'de Hong Kong Üniversitesi, Hong Kong'un ilk yükseköğretim kuruluşu olarak kuruldu.[48] 1924'te Kai Tak Havalimanı faaliyete geçti ve koloni, 1925-26 Kanton-Hong Kong grevinden sonra uzun süreli ekonomik gerilemeden kaçındı.[49][50] 1937 yılında, İkinci Çin-Japon Savaşı'nın başında, Vali Geoffry Northcote, Hong Kong'un serbest liman statüsünü korumak için Hong Kong'un tarafsız bir bölge olduğunu ilan etti.[51] Koloni hükûmeti, 1940'ta tüm Britanyalı kadınları ve çocukları tahliye ederek olası bir saldırıya hazırlandı.[52] 8 Aralık 1941 tarihinde, yani Japonların Pearl Harbor Saldırısı'nı işlediği aynı günde, Japon İmparatorluk Ordusu Hong Kong'a saldırdı.[53] Hong Kong neredeyse dört sene boyunca Japon işgali altında kaldı, ancak 30 Ağustos 1945 tarihinde Britanya, Hong Kong'u yeniden kendi kontrolü altına aldı.[54]

İkinci Dünya Savaşı sonrasında nitelikli Çinli göçmenlerin Çin İç Savaşı'ndan kaçmasıyla, Hong Kong'un nüfusu yeniden hızlı şekilde çoğalmaya başladı, ve Komünist Parti, 1949 yılında Çin anakarası üzerindeki kontrolü kazandığında daha da fazla mülteci sınırdan geçti.[55] Hong Kong, 1950'ler boyunca sanayileşen ilk Asya Kaplanı ekonomisi oldu.[56] Nüfusun hızla çoğalmasıyla koloni hükûmeti, altyapıyı ve kamu hizmetleri iyileştirmek için reform uygulamaya başladı. Savaş sonrası dönemde daha güvenli konut, kamu hizmetlerinde bütünlük ve daha güvenilir bir ulaşım sistemi sağlamak için toplu konut emlak programı, Yolsuzluğa Karşı Bağımsız Komisyon ve Hong Kong metrosu hepsi kuruldu.[57][58] Artan işçilik ve mülk maliyetleri nedeniyle bölgenin imalat dalındaki rekabet gücü giderek azalsa da, bir hizmet ekonomisine geçiş yapıldı. 1990'ların başında Hong Kong artık küresel bir finans ve nakliye merkezi olarak kendini kanıtlamış durumdaydı.[59] Yeni Bölgeler'in kirasının sona erme zamanının giderek yaklaşmasıyla koloni, belirsiz bir gelecekle yüz yüze geldi, ve Vali Murray MacLehose, 1979 yılında Deng Şiaoping'e bu konuyu açtı.[60] Britanya'nın Çin ile girdiği diplomatik müzakerelerin sonucu olarak Çin-Britanya Ortak Bildirisi'ne varıldı; bunun doğrultusunda Birleşik Krallık, koloniyi 1997 yılında Çin'e devretmeyi anlaştı, Çin de egemenliğin devri sonrasındaki 50 yıl boyunca Hong Kong'un ekonomik ve siyasi sistemlerini muhafaza edeceğini garanti etti.[61] Bu transferin giderek yaklaşmasıyla, Hong Kong sakinleri arasında sivil hakların, hukuk devletinin, ve yaşam kalitesinin olası çürümesine dair kuşkular uyandırıldı, ve Hong Kong'dan büyük bir göç dalgası tetiklendi.[62] Bu göç dalgasının zirvesinde, yani 1987 ile 1996 yılları arasında, bir yarı milyondan fazla insan Hong Kong'u terk etti.[63] Hong Kong, 156 yıllık Britanya hakimiyetinden sonra, 1 Temmuz 1997 tarihinde Çin'e devredildi.[16]

Egemenliğin devrinden hemen sonra, Hong Kong çeşitli krizlerden ciddi şekilde etkilendi. Hükûmet, 1997 Asya mali krizi sırasında Hong Kong doları döviz kurunu korumak için büyük miktarda döviz rezervi kullanmak zorunda kaldı;[55] bu krizden iyileşme süreci de bir H5N1 kuş gribi salgınından[64] ve konut fazlasından[65] aksatıldı. Bunun ardından ise, bölgenin en ciddi ekonomik gerilemesine neden olan 2003 SARS salgını yer aldı.[66]

Bölgenin demokratik kalkınması ve merkezi hükûmetin "tek ülke, iki sistem" ilkesine bağlılığı, egemenliğin devri sonrasındaki politik tartışmaların merkezinde yer almış konulardır. Yasama Meclisi'nin koloni döneminde uygulamış olduğu en son demokratik reformların Hong Kong'un Çin'e geri verilmesi sonrasında geri çevrilmesinin[67] ardından Hong Kong hükûmeti, Temel Kanun'un 23. maddesi uyarınca ulusal güvenlik mevzuatı uygulama teşebbüsünde bulundu, ancak bu başarısızlığa uğradı.[68] Merkezi hükûmetin Baş İcra seçimlerine izin vermeden önce adayların ön taramasını uygulama kararı, 2014'te Şemsiye Devrimi olarak bilinen bir dizi protestoyu tetikledi.[69] 2016 Yasama Konseyi seçimlerinden sonra seçim kayıtlarındaki tutarsızlıklar, seçilen yasa koyucuların diskalifiye edilmesi[70][71][72] ve Batı Kowloon yüksek hızlı tren istasyonunda ulusal yasaların uygulanması, bölgenin özerkliği hakkında daha fazla endişe yarattı.[73] Haziran 2019'da, kaçakların Çin anakarasına iade edilmesine izin veren bir değişiklik tasarısına yanıt olarak yeniden büyük protestolar patlak verdi. Protestolar Aralık ayına kadar devam etti; protesto düzenleyicilerinin iddialarina göre, bir milyondan fazla kişi protestolara katılmış,[74] yani bu, muhtemelen Hong Kong tarihinin en büyük ölçekli siyasi protesto hareketidir.[75]

Siyaset

İdari yapılanma
Ayrıca bakınız: Hong Kong'un semtleri

Hong Kong, idari seviyede 18 farklı semte ayrılır, her semt de bir semt konseyi tarafından temsil edilir. Bu konseyler, hükûmete kamu tesislerinin temini, topluluk programı bakımı, kültürel tanıtım ve çevre politikası gibi yerel konular hakkında tavsiyelerde bulunur. Toplam 479 semt konsey üyeliği var; bunların 452'si yerel seçim kapsamında doğrudan seçilir.[76] Kamu tarafından seçilmeyen diğer 27 üyelik, Hong Kong'un kenar köyleri ve kasabalarını temsil eden kırsal komite başkanlarıdır.[77]

IslandsKuzey SemtiDoğuGüneyIslandsIslandsIslandsIslandsIslandsIslandsIslandsIslandsIslandsIslandsIslandsKuzey SemtiDoğuGüneyGüney

Coğrafya
Kentlik ve yeşillik alanları gösteren uydu görüntüsü

Hong Kong; Çin'in güney kıyısında, Makao'nun doğusundan 60 km mesafede, İnci Nehri Deltası'nın doğu ağzında yer almaktadır. Hong Kong, kuzeyi haricinde neredeyse her yönden Güney Çin Denizi tarafından çevrelenir. Kuzeyinde ise, Çin anakarası ile Hong Kong arasındaki doğal sınırı oluşturan Sham Chun Nehri var; nehrin öteki tarafında Guangdong eyaletine bağlı Shenzhen şehri yer almaktadır. Hong Kong'un 2.755 km2'lik alanı Hong Kong Adası, Kowloon Yarımadası, Yeni Bölgeler, Lantau Adası, ve 200'den fazla diğer adadan oluşur. Bölgenin en yüksek noktası, deniz seviyesi üzerinde 957 metredeki Tai Mo Shan'dir.[78] Kowloon Yarımadası, Hong Kong Adası, ve Yeni Bölgeler'deki "yeni kasabalar" (new towns / 新市鎮), Hong Kong'daki kentselleşmenin yer almış olduğu başlıca alanlardır.[79] Geliştirilebilen düz arazilerin azlığından ötürü, bu alanların çoğu ıslah edilmiş toprakların üzerinde inşa edilmiştir; bu alanların 70 km2'si (toplam alanın %6'sı ya da geliştirilmiş alanların %25'i) denizden ıslah edilmiştir.[80]

Geliştirilmemiş alanlar çoğunlukla tepeler ve dağlardan oluşur ve çok az düz arazi vardır; çoğunlukla otlak, ormanlık alan, çalılık alan veya tarım alanlarından oluşur.[81][82] Geriye kalan arazi alanının yaklaşık yüzde 40'ı millî parklar ve doğa rezervleridir.[83] Bölgenin çeşitli bir ekosistemi vardır; bölgede 3.000'den fazla vasküler bitki türü (bunların 300'ü Hong Kong'a özgü) ve binlerce böcek, kuş ve deniz türü görülmektedir.[84][85]

İklim

Güney Çin'in diğer yerlerinde olduğu gibi, Hong Kong'da da ılıman dönencealtı iklimi (Köppen Cwa) hakimdir. Yazlar sıcak ve nemli; aralıklı sağanak yağışlar ve gök gürültülü fırtanalar olur, ve güneybatı yönden ılık havalar gelir. Tayfunlar en çok yaz mevsiminde yer alır; bunlar da bazen seller ya da heyelanlarla sonuçlanır. Kışlar ılıman ve genellikle güneşli havalarla başlar, Şubat ayına gelince de bulutlu olur; ara sıra kuzeyden soğuk hava kütlesinden kaynaklanan kuvvetli, serin rüzgârlar eser. En ılıman mevsimler, havası değişiklik geçirmeye eğilimli ilkbahar mevsimi ve genellikle güneşli ve kuru havası olan sonbahar mevsimidir.[86] Kar yağışı çok nadirdir; kar yağdığında da çoğunlukla yüksek rakımlarda rastlanır. Hong Kong, senede ortalama olarak 1.709 saat güneş ışığı görür;[87] Hong Kong Gözlemevi'nde kaydedilmiş en yüksek ve en düşük sıcaklık dereceleri 36,6 °C (22 Ağustos 2017) ve 0,0 °C (18 Ocak 1893).[88] Tüm Hong Kong çapında kaydedilmiş en yüksek ve en düşük sıcaklık dereceleri 39,0 °C (Sulak Parkı, 22 Ağustos 2017)[89] ve −6,0 °C (Tai Mo Shan, 24 Ocak 2016).

 Hong Kong iklimi 
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yıl
En yüksek sıcaklık (°C) 26,9 28,3 30,1 33,4 35,5 35,6 35,7 36,6 35,2 34,3 31,8 28,7 36,6
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) 23,7 24,5 27,1 29,8 31,8 33,1 33,8 33,8 33,8 30,8 28,0 25,1 34,3
Ortalama sıcaklık (°C) 16,3 16,8 19,1 22,6 25,9 27,9 28,8 28,6 27,7 25,5 21,8 17,9 23,2
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) 9,1 9,9 11,5 15,9 20,5 23,2 23,9 24,2 23,2 19,6 14,4 10,0 7,7
En düşük sıcaklık (°C) 0,0 2,4 4,8 9,9 15,4 19,2 21,7 21,6 18,4 13,5 6,5 4,3 0,0
Ortalama yağış (mm) 24,7 54,4 82,2 174,4 304,7 456,1 376,5 432,2 327,6 100,9 37,6 26,8 2.398,4
Kaynak: Hong Kong Gözlemevi[90][91]

Şehir manzarası
Victoria Limanı sahilinden Hong Kong Adası manzarası
Kowloon, Hong Kong Adası, ve Hong Kong manzarası

Hong Kong, Dünya'da en fazla gökdelenin bulunduğu şehirdir; Mayıs 2020 itibarıyla yüksekliği 150 metreyi aşan 355 tane tamamlanmış ve bir tane inşası hala süren bina var.[26] Hong Kong'daki mevcut arazinin azlığı nedeniyle kentin kentsel gelişimi, çok sayıda yüksek yoğunluklu apartman binasıyla ticaret kompleksinin birbirine yakın ve tıka basa dolu şekilde dikilmesine sınırlı kaldı.[92] Tek ailelik müstakil evlere çok nadir rastlanır, bunlar da genellikle sadece banliyölerde bulunur.[93]

Uluslararası Ticaret Merkezi ile International Finance Centre, Hong Kong'daki en yüksek iki binadır; bunlar ayrıca Asya-Pasifik bölgesinin en yüksek binaların arasındadır.[94] HSBC Merkez Binası, üstüne bir anemometrenin dikildiği Central Plaza, yuvarlak şeklindeki Hopewell Centre ve keskin uçlu Bank of China Kulesi, Hong Kong Adası manzarasını şekillendiren diğer karakteristik binalardır.[95][96]

Yeni inşaat talebi, eski binaların sık sık yıkılmasına ve modern yüksek binalara yer açmasına yol vermiştir.[97] Buna rağmen, Hong Kong çapında Avrupa ve Lingnan mimarisinin birçok örneğini bulmak yine mümkündür. Eski hükûmet binaları, koloni mimarisinin örnekleridir. İnşası 1846 yılında tamamlanmış ve eskiden Britanya komutan subayının konutu olan Flagstaff House, Hong Kong'daki en eski Batı tarzı binadır.[98] Bazı binalar (ör. Nihai Temyiz Mahkeme Binası ve Hong Kong Gözlemevi), özgün işlevlerini üstlemeye devam etmektedir, diğer binalar ise yeni işlevlere uyarlanmıştır: ör. Eski Deniz Polisi Merkezi, ticari ve perakende kompleksi olarak değiştirildi,[99] ve özgün olarak sanatoryum olarak dikilmiş Béthanie binasında artık günümüzde Hong Kong Gösteri Sanatları Akademisi'ne ev sahipliği yapılmaktadır.[100] Deniz tanrıçası Mazu'ya adanmış Tin Hau Tapınağı ilk olarak 1012 yılında, sonra 1266 yılında yeniden inşa edildi, ve Hong Kong topraklarındaki varoluşu hala süren en eski yapıdır.[101] Ping Shan Kültürel Miras Yolu boyunca birçok farklı Çin hanedanlık dönemine ait mimari yapıtların örneklerine rastlanır; bunların arasında, Hong Kong'un tek kalan pagodası olan Tsui Sing Lau Pagodası var.[102]

Koloni dönemi boyunca inşa edilmiş karma kullanımlı tong lau binaları, güney Çin mimari tarzlarını Avrupa etkileriyle bir araya getirir. Bunlar özellikle savaş sonrası döneminin hemen sonrasında, Çinli göçmen dalgalarına ikamet sağlamak için hızlı şekilde dikilmiştir.[103] Mong Kok'taki Lui Seng Chun binası, Shanghai Street'teki 600-626 nolu binalar ve Wan Chai'daki Blue House, tong lau'nın bazı örnekleridir. 1960'lardan beri inşa edilmiş toplu konut siteleri çoğunlukla modernist tarzda yapılır.[104]

  • Tai Ping Shan Street'te tong lau binaları (1870 civarı): ön plandaki Çin tarzı binalar, arka plandaki Avrupa binalarından farklıdır.
  • Shanghai Street'te tong lau binaları (2008)
  • Quarry Bay'de bir konut binası (2015)
  • Victoria Zirvesi'nden çekilmiş gece manzarası (Haziran 2019)

Demografi
2016 yaş-cinsiyet piramidi

Sayım ve İstatistik Bölümü tahminlerince 2019 yılı ortası itibarıyla Hong Kong'ın nüfusu 7.482.500'dür.[105] Nüfusun çoğunu (%92) Han Çinlileri teşkil eder;[6] bunların çoğu da Taishanlılar, Teochewlar, Hakkalar ve diğer Kanton halklarıdır.[106][107][108] Nüfusun %8'ini ise başta Filipinliler, Endonezyalılar ve Güney Asyalılar olmak üzere etnik Çinli olmayan azınlıklar oluşturur.[6][109] Britanya sömürge döneminin bir mirası olarak nüfusun yaklaşık yarısı Britanya uyrukluğuna sahiptir; 3,4 milyon sakin "British National (Overseas)" statüsüne sahiptir, 260.000 Britanya vatandaşı da Hong Kong'da oturmaktadır.[110] Bu insanların çoğu Çin uyrukluğuna da sahiptir, zira Hong Kong üzerindeki egemenlik Çin'e devredildikten sonra, tüm etnik Çinli Hong Kong sakinlerine otomatik olarak Çin uyrukluğu verildi.[111] Nüfus yoğunluğu bakımından Hong Kong'da km2 başına 7.096 kişi vardır; böylece Dünya'da nüfusun en yoğun olduğu topraklardan biridir.[112]

Hong Kong'daki en yaygın dil, Guangdong bölgesinden kaynaklanan bir Çin dili olan Kantoncadır. Nüfusun %94,6'sı tarafından konuşulur; bunların %88,9'u Kantoncayı anadil, %5,7'si ise ikinci dil olarak konuşur.[3] Nüfusun yarısından fazlası, Hong Kong'un öteki resmî dili olan İngilizceyi konuşur;[2] %4,3'ü İngilizceyi anadil, %48,9'u ise ikinci dil olarak konuşur.[3] Code-switching, yani günlük muhabbet sırasında İngilizce ile Kantoncayı bir araya karıştırmak, her iki dili bilen nüfusun arasında sık rastlanan bir fenomendir.[113] Hong Kong'un devri sonrasındaki hükûmetler, Putonghua (Çin anakarasının resmî dili)nın kullanımını teşvik etmiştir. Putonghuanın kullanımı, neredeyse İngilizceninki kadar yaygındır: nüfusun %48,6'sı Putonghuayı konuşabilir; bunların %1,9'u Putonghuayı anadil, %46,7'si ise ikinci dil olarak konuşur.[3] Çin anakarasında basitleştirilmiş Çince karakterlerin kullanımından farklı olarak, Hong Kong'da yazı yazarken geleneksel Çince karakterler kullanılır.[114]

Herhangi bir dine mensup olan nüfusun arasındaki en yaygın dini inanç, nüfusun %20'sinin inandığı Çin'in geleneksel üç öğretisi, yani Budizm, Konfüçyüsçülük ve Taoizm. Bundan sonraki en yaygın dinler ise Hıristiyanlık (%12) ve İslam (%4)'dır.[115] Sihizm, Hinduizm, Yahudilik veya Bahâîlik gibi diğer dinlere mensup olan Hong Kong sakinleri, genel olarak o dinin yaygın olduğu bölgelerden gelmiştir.[115]

Hong Kong'daki beklenen yaşam süresi erkekler için 82,2 yıl, kadınlar için ise 87,6 yıl;[105] bu, Dünya'daki en yüksek altıncı beklenen yaşam süresidir.[116] Hong Kong'daki önde gelen beş ölüm nedeni kanser, zatürre, kalp hastalığı, serebrovasküler hastalık, ve kazalardır.[117] Hong Kong'daki evrensel sağlık hizmeti genel vergi geliriyle finanse edilir ve sağlık bakımı büyük oranda devlet sübvansiyonlarıyla ödenir; ortalama olarak, sağlık masraflarının %95'i hükûmet tarafından karşılanır.[118]

Genel bölge nüfusunun yaşlanmasının çalışmayan insanların sayısını arttırmasıyla, Hong Kong'daki gelir eşitsizliği, egemenliğin devredilmesinden beri artmıştır.[119] 2016 yılından önceki on yıl içerisinde medyan hanehalkı gelirinin sürekli artmasına rağmen maaş uçurumu yine yüksektir;[120] gelir sahiplerinin 90. yüzdelik dilimi, tüm gelirlerin %41'ini almaktadır.[120] Hong Kong'da 109.657 kişi başına bir milyarderin düşmesiyle Dünya'da kişi başına en çok sayıda milyarder barındıran şehirlerden biridir.[121] Artan eşitsizliği azaltmaya yönelik hükûmet girişimlerine[122] rağmen, gelir sahiplerinin en üst %10'u arasındaki medyan gelir, en alt %10'unun 44 katıdır.[123][124]

Ekonomi
Hong Kong Limanı, Dünya'nın en işlek konteyner limanlarından biridir.

Hong Kong'un kapitalist karma hizmet ekonomisi vardır. Düşük vergiler, pazara az hükûmet müdahalesi, ve yerleşik bir uluslararası finans pazarı, Hong Kong ekonomisinin ana özelliklerini teşkil eder.[125] Yaklaşık 373 milyar Amerikan doları değerindeki nominal GSYİH'si ile Dünya'nın en büyük 35. ekonomisidir.[9] Hong Kong ekonomisi 1995 yılından beri The Heritage Foundation'ın hazırladığı ekonomik özgürlük endeksinin en üst sırasında yer alsa da,[126][127] bölgede nispeten yüksek seviyede ekonomik eşitsizlik mevcuttur.[10] Aralık 2018 Hong Kong Menkul Kıymetler Borsası, 30,4 trilyon Hong Kong doları (3,87 trilyon ABD doları) değerindeki piyasa kapitalizasyonu ile Dünya'nın en büyük yedinci menkul kıymetler borsasıdır.[128]

2017 yılı itibarıyla Hong Kong, hem ithalat hem de ihracat açısından Dünya'nın en büyük 10. ticari varlığıdır, ve Hong Kong'un yaptığı mal ticaretinin değeri, kendi gayri safi yurt içi hasılasından daha fazladır.[19][20] Kargo hacminin yarısından fazlası yük aktarmaları (yani Hong Kong'un içinden geçip başka yerlere giden kargo)ndan oluşur. Çin anakarasından kaynaklanan ürünler, bu yük trafiğinin yaklaşık %40'ını oluşturur.[129] Şehrin konumu, Dünya'nın en işlek 7. konteyner limanının[130] ve uluslararası kargo açısından Dünya'nın en işlek havalimanının[131] dahil olduğu bir ulaşım ve lojistik altyapısının kurulmasına olanak sağladı. Bölgenin en büyük ihracat pazarları Çin anakarası ve Amerika Birleşik Devletleri'dir.[25]

Bölgede çok az doğal kaynak var; ekilebilir arazisi de çok azdır. Bu nedenle Hong Kong, gıda ve hammaddelerinin çoğunu ithal etmektedir. Hong Kong'daki gıda ürünlerinin %90'dan fazlası ve et ile pirinç ürünlerinin neredeyse tümü Hong Kong'un dışından ithal edilir.[132] Tarımsal faaliyetler, GSYİH'nın %0,1'ini oluşturur, ve premium gıda ve çiçek çeşitlerinin yetiştirilmesinden oluşmaktadır.[133]

Koloni döneminin ikinci yarısı boyunca Asya'nın en büyük imalat ekonomilerinden biri olmasına rağmen günümüz Hong Kong ekonomisinde artık hizmet sektörü hakimdir. Bu sektör, ekonomik üretimin %92,7'sini oluştururken, kamu sektörü yaklaşık %10'unu oluşturmaktadır.[134] 1961 ve 1997 arasında Hong Kong'un gayri safi yurt içi hasılası 180 kat artarken, kişi başına düşen GSYİH 87 kat arttı.[135][136] Bölgenin Çin anakarasıyla göreceli GSYİH'sı 1993'te %27'de zirve yaptı; anakara kendi ekonomisini geliştirip liberalleştirdiği için bu pay, 2017'de yüzde üçün altına düştü.[137] Anakarada pazar serbestleştirme reformlarının 1978 yılında uygulanmaya başlamasından beri, Hong Kong'un Çin anakarası ile ekonomik ve altyapısal entegrasyonu büyük oranda artmıştır. 1979'da sınır ötesi tren hizmetinin yeniden başlamasından bu yana, birçok demiryolu ve karayolu bağlantısı geliştirildi ve inşa edildi; böylece bölgeler arası ticaret kolaylaştırıldı.[138][139] 2003'te Hong Kong ile Çin anakarası arasında imzalanan ekonomik ortaklık düzenlemesi, her iki bölge arasındaki serbest ticaret politikasını resmileştirdi; anlaşma uyarınca her iki yargı alanı, ticaret ve sınır ötesi yatırım için geriye kalan engelleri kaldırma sözü verdi.[140] Hong Kong'un Makao ile girdiği benzer bir ekonomik ortaklık, her iki özel idari bölgenin arasındaki ticaretin serbestleştirilmesini detaylar.[141] Egemenliğin devrinden beri Çin şirketlerinin Hong Kong'daki etkinliği ve görünürlüğü artmıştır. Anakara firmaları 1997 yılında Hang Seng Endeksi değerinin yüzde beşini oluştururken, artık günümüzde bu değerin yarısından fazlasını oluşturmaktadır.[142][143]

Hong Kong Menkul Kıymetler Borsası'nın eski işlem odası

Anakara kendi ekonomisini liberalleştirirken, Hong Kong'un nakliyat endüstrisi, Çin'in diğer limanlarının yoğun rekabetiyle yüz yüze geldi. 1997'de Çin'in ticari mallarının %50'si Hong Kong'un içinden geçti, ancak 2015'te bu pay %13'e düştü.[144] Bölgenin düşük vergileri, ortak hukuk sistemi, ve sivil servisi, Asya piyasalarında yer edinmek isteyen yurt dışı firmaları çeker.[144] Hong Kong, tüm Asya-Pasifik bölgesinde şirket genel merkezlerinin sayısının en yüksek olduğu ikinci şehirdir.[145] Hong Kong Menkul Kıymetler Borsası'nın Şanghay ve Shenzhen borsalarıyla kurduğu doğrudan bağlantılar sayesinde Hong Kong, Çin'e yönelik doğrudan yabancı yatırımın bir geçidi olarak işlev göstermektedir. Hong Kong, Çin anakarası haricinde Renminbi'ye bağlı tahvillerin dağıtıldığı ilk pazardır, ve offshore Renminbi işleminin en büyük merkezlerinden biridir.[146]

Hükûmet, günümüze dek ekonomide pasif bir rol oynamıştır. Koloni hükûmetlerinde çok az sanayi politikası mevcuttu, ticarete de neredeyse hiç sınırlama uygulanmadı. Savaş sonrası dönemdeki hükûmetler, "pozitif müdahale etmeme" (positive non-interventionism) doktrinine uyarınca doğrudan kaynak dağılımınıda bulunmaktan kasten uzak durdu, zira bu tür aktif müdahalede bulunmanın ekonomik büyümeye zararlı olduğu düşünülüyordu.[147] 1980'ler boyunca hizmet ekonomisine geçiş yapıldığı zaman,[147] o zamanki koloni hükûmetleri müdahaleci politikalar uygulamaya başladı. Egemenliğin devri sonrasındaki hükûmetlerse bu politikaları devam ettirdi ve genişletti; bu politikaların kapsamında ihracat kredisi garantileri, zorunlu emeklilik planı (Mandatory Provident Fund / 強制性公積金), asgari ücret, ayrımcılık karşıtı yasalar ve devlet ipotek fonu gibi program ve inisyatifler mevcuttur.[148]

Turizm, ekonominin büyük bir parçasıdır ve GSYİH'nın %5'ini teşkil eder.[99] 2016 yılında, 26,6 milyon ziyaretçi, Hong Kong ekonomisine 258 milyar Hong Kong doları (32,9 milyar Amerikan doları) değerinde katkıda bulundu; böylece Hong Kong, uluslararası turistlerin arasındaki en popüler 14. varış noktasıdır. En yakın rekabetçisi olan Makao'dan %70 oranında daha fazla ziyaretçi buyurmasıyla Hong Kong, turistlerin arasındaki en popüler Çin şehridir.[149] Şehirde yaşayan yabancı profesyoneller için Dünya'daki en pahalı şehirlerden biri.[150][151]

Ulaşım
Tung Chung hattında bir MTR treni

Hong Kong son derece gelişmiş, sofistike bir ulaşım ağına ve Dünya'nın en yüksek toplu taşıma kullanım oranına sahiptir: günlük gezilerin 90'ından fazlası toplu taşıma araçlarında yapılmaktadır.[27] Octopus kartı adında bir temassız akıllı ödeme kartı demiryolları, otobüsler ve feribotlarda geçerlidir, ve çoğu perakende mağazada da bir ödeme yöntemi olarak kabul edilir.[152]

Mass Transit Railway (MTR), Hong Kong çapındaki 93 metro istasyonunu birbiriyle bağlayan geniş kapsamlı bir yolcu demiryolu ağıdır.[153] Beş milyondan fazla günlük kullanıcısıyla bu sistem, şehirdeki tüm toplu taşıma yolcularının %41'ine hizmet etmektedir[154] ve %99,9 dakiklik oranına sahiptir.[155]

Hong Kong Uluslararası Havalimanı, şehrin ana havalimanıdır. Bu havalimanında uçuş işleten 100'den fazla havayolu şirketi mevcuttur; bayrak taşıyıcı şirket Cathay Pacific, Hong Kong Airlines, bölgesel hizmette bulunan Cathay Dragon, düşük bütçeli şirket HK Express ve kargo şirketi Air Hong Kong, Hong Kong'un yerel havayolu şirketlerinin arasındadır.[156] Yolcu trafiği açısından Dünya'nın en işlek 8. havalimanı[157] ve Dünya'da en çok hava kargosunun geçtiği havalimanıdır.[158]

Kültür

Hong Kong kültürü, Doğu ile Batı'nın bir karışımı olarak nitelendirilir. Aile ve eğitimin odaklanıldığı geleneksel Çin değerleri, ekonomik özgürlük ve hukuk devleti gibi Batı ülküleriyle bir araya gelir.[159] Nüfusun büyük çoğunluğu etnik Çinlilerden oluşsa da Hong Kong, kendine özgü bir kimlik geliştirmiştir. Uzun zaman koloni yönetimi altında olmasından ve ekonomisi, toplumu ve kültüründeki gelişme hızının farklılığından dolayı Çin anakarasından ıraksamıştır. Ana akım kültür, Çin'in birçok farklı yerinden gelmiş göçmenlerden kaynaklanır. Bu da Britanya tarzı eğitim, ayrı bir siyasi sistem, ve bölgenin 20. yüzyılın ikincisi yarısında yaşadığı hızlı gelişme tarafından etkilenmiştir.[160][161] O dönemdeki göçmenlerin çoğu, yoksulluk ve savaştan kaçıyordu; bu da zenginliğe dair tutumları yansıtır; Hong Kongluların arasında öz imge ve karar vermeyi maddi çıkarlarla bağlama eğilimi mevcuttur.[162][163] Hong Kong üzerindeki egemenliğin devrinden beri, sakinlerin arasındaki yerel kimlik hissi büyük oranda artmıştır: nüfusun %53'ü kendini "Hong Konglu", %11'i ise kendini "Çinli" olarak tanımlar. Nüfusun geri kalan kısmı ise farklı karma kimlikler benimser; ör. %23'ü kendini "Çin'de yaşayan Hong Konglu", %12'si ise kendini "Hong Kong'da yaşayan Çinli" olarak görür.[164]

Aile onuru, aileye saygı, ve erkek çocukların tercih edilmesi gibi geleneksel Çin aile değerleri yaygındır.[165] Nükleer aile, en yaygın ev yapısıdır, ancak çok nesilli veya geniş ailelere rastlamak olağandışı sayılmaz.[166] Feng shui gibi manevi kavramlara uyulur; büyük ölçekli inşaat projelerinde uygun bina konumlandırması ve yerleşimi sağlamak için genellikle feng shui alanında uzman danışmanlar işe alınır. Bir işletmenin feng shui'ye bağlılık derecesinin, bu işletmenin başarısını belirlediğine inanılmaktadır.[95] Kötü ruhları kovmak için düzenli olarak bagua aynaları kullanılır,[167] ve binalardaki dördüncü kat için "4" rakamının yerine başka bir rakamın kullanılması yaygın bir fenomendir,[168] zira bu numaranın Kantoncadaki sesi (四, sei3), "ölüm" anlamına gelen başka bir kelime (死, sei2)ye çok benzer.[169]

Ayrıca bakınız: Hong Kong mutfağı

Hongkong Mutfağı

Hong Kong'da yemek, bölgenin yabancı etkilere maruz kalmasına ve sakinlerinin çeşitli kökenlerine rağmen öncelikle Kanton mutfağına dayanmaktadır. Pirinç temel besindir ve genellikle diğer yemeklerle birlikte sade olarak servis edilir. Malzemelerin tazeliği vurgulanır. Ana yemek genellikle pirinç veya erişte ile servis edilir. Sweetheart cake,dimsum, köpekbalığı yüzgeci çorbası,Abaloneveya ay keki gibi pek çok Hong Kong spesiyalitesi Kanton kökenlidir.

Kümes hayvanları ve deniz ürünleri genellikle ıslak pazarlarda canlı olarak satılır ve malzemeler mümkün olduğunca çabuk kullanılır.

Beş günlük öğün vardır: kahvaltı, öğle yemeği, ikindi çayı, akşam yemeği ve siu yeh. Yum cha'nın (brunch) bir parçası olan Dim sum aile ve arkadaşlarla dışarıda yemek yeme geleneğidir.

Yemekler arasında congee, cha siu bao, siu yuk, yumurtalı tartlar ve mangolu puding bulunur. Batı yemeklerinin yerel versiyonları cha chaan teng'de (hızlı, rahat restoranlar) servis edilir. Ortak cha chaan teng menü öğeleri arasında çorbada makarna, derin yağda kızartılmış Fransız tostu ve Hong Kong tarzı sütlü çay bulunur.

Restoran coğrafyası oldukça uluslararasıdır, Çin'in tüm bölgelerinden spesiyalitelerin yanı sıra çok sayıda Japon, Kore, Hint, Güneydoğu Asya ve Avrupa Doğu-batıya kadar restoranlar füzyon mutfağı vardır. Hong Kong aynı zamanda uzmanlar arasında bir mutfak cenneti olarak kabul edilir çünkü çok sayıda üst düzey uluslararası mutfak çok küçük bir alanda bulunabilir. Batılı fast food ve kahvehane zincirlerinin yerel yemek kültürü üzerindeki büyük etkisi de açıktır.

  • cha chaan teng ‘in girişi
  • Hong Kong'da Tayland restoranı
  • Hong Kong'da sokak yemekleri
  • Kapalı çarşı
  • Çin Lokantası
  • Bir Hong Kong restoranında Sichuan Mutfağı
  • Çin fondüsü için Balık topları ve deniz ürünleri

Ayrıca bakınız

Wikimedia Commons'ta Hong Kong ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.

Dipnot
  1. Kantonca romanizasyonuna göre telaffuzu şöyledir: Jūng'wàh Yàhnmàhn Guhng'wòhgwok Hēunggóng Dahkbiht Hàhngjingkēui
  2. Hong Kong'da Çincenin herhangi bir lehçesinin resmiyeti yoktur. Sakinler çoğunlukla de facto bölgesel standartı olan Kantoncayı konuşurlar.[1][2][3]
  3. Tüm hükûmet bağlamlarında, Geleneksel Çince karakterlerle yazılmış belgeler, Basitleştirilmiş Çince karakterlerle yazılmış olanlara göre daha geçerli sayılır.[4] Tüm resmî işlemlerde İngilizcenin Çinceyle eşit statüsü vardır.[5]
  4. Hong Kong'da daimi oturma izni olan sakinler herhangi bir ulustan olabilir. Çin uyrukluğu olmayıp geçerli bir seyahat belgesiyle Hong Kong'a girmiş, orada kesintisiz olarak en az yedi senelik bir dönem oturmuş ve daimi olarak yerleşmiş bir birey, yasal açıdan bir Hong Konglu olarak tanınır.[12]

Referans ve kaynaklar

Kaynakça
  1. Leung 2016.
  2. Official Languages Ordinance.
  3. Nüfus Sayımı 2016, ss. 31, 51-52.
  4. Legislative Council Disclaimer and Copyright Notice.
  5. Use of Chinese in Court Proceedings 2011.
  6. Nüfus Sayımı 2016, s. 46.
  7. "Population - Overview | Census and Statistics Department". Censtatd.gov.hk. 21 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2020.
  8. Population By-Census 2016, s. 34.
  9. "World Economic Outlook Database, October 2020". IMF.org. International Monetary Fund. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020.
  10. Household Income Distribution 2016, s. 7
  11. "Human Development Report 2020" (PDF) (İngilizce). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2020.
  12. Temel Kanun 3. Bölüm 24. Madde.
  13. Carroll 2007, ss. 15-21.
  14. Carroll 2007, ss. 21-24.
  15. Scott 1989, s. 6.
  16. Gargan 1997.
  17. Sino-British Joint Declaration Article 3
  18. Global Financial Centres Index 2017.
  19. "Country Comparison: Exports". The World Factbook. Merkezi İstihbarat Teşkilatı. 27 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2019.
  20. "Country Comparison: Imports". The World Factbook. Merkezi İstihbarat Teşkilatı. 4 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2019.
  21. Triennial Central Bank Survey 2016, s. 10.
  22. Liu 2018.
  23. Frank 2018.
  24. "Country Comparison: GDP (Purchasing Power Parity)". The World Factbook. Merkezi İstihbarat Teşkilatı. 4 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2018.
  25. "Hong Kong". The World Factbook. Merkezi İstihbarat Teşkilatı. 26 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2018.
  26. "Hong Kong". The Skyscraper Center (İngilizce). Council on Tall Buildings and Urban Habitat. 11 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2018.
  27. Public Transport Strategy Study 2017, s. 1.
  28. "The Global Financial Centres Index 27" (PDF). Long Finance. Mart 2020. 28 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2020.
  29. Ng, Abigail (30 Ocak 2019). "Hong Kong tops 'economic freedom' chart despite political pressure from Beijing". CNBC. 30 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2019.
  30. Meacham 1999, s. 2.
  31. Li 2012, s. 38.
  32. Ban, Ban & Ban 111.
  33. Keat 2004, s. 932.
  34. Carroll 2007, s. 9.
  35. Barber 2004, s. 48.
  36. Carroll 2007, s. 10.
  37. Porter 1996, s. 63.
  38. Edmonds 2002, s. 1.
  39. von Glahn 1996, s. 116.
  40. Wills 1998, ss. 342-344.
  41. Zhihong 2006, ss. 8-9.
  42. Schottenhammer 2007, s. 33.
  43. Chen 2011.
  44. Hoe & Roebuck 1999, ss. 82, 87.
  45. Tsang 2007, s. 12.
  46. Courtauld, Holdsworth & Vickers 1997, ss. 38-58.
  47. Carroll 2007, s. 30.
  48. Chu 2005, s. 90.
  49. Wordie 2007, s. 243.
  50. Carroll 2007, s. 103.
  51. Yanne & Heller 2009, s. 71.
  52. Snow 2003, s. 43.
  53. Snow 2003, ss. 53-73.
  54. Kwong 2015.
  55. Wiltshire 1997, s. 148.
  56. Buckley 1997, ss. 64, 92.
  57. Carroll 2007, ss. 145, 174-175.
  58. Forsyth, Neil (Director) (1990). Underground Pride (Motion picture). Hong Kong: MTR Corporation.
  59. Dodsworth & Mihaljek 1997, s. 54.
  60. Carroll 2007, ss. 176-178.
  61. Carroll 2007, s. 181.
  62. Wong 1992, s. 9.
  63. Population Policy Report 2002, ss. 27-28.
  64. Carroll 2007, s. 218
  65. Cheung & Ho 2013.
  66. Lee 2006, ss. 63-70.
  67. Carroll 2007, s. 200.
  68. Carroll 2007, ss. 226, 233.
  69. Kaiman 2014.
  70. Bland 2016.
  71. Haas 2017.
  72. Huang 2016.
  73. Siu & Chung 2017.
  74. Darrach 2019.
  75. "To restore calm in Hong Kong, try democracy", The Economist.
  76. District Administration Facts 2016.
  77. District Councils Ordinance.
  78. Owen & Shaw 2007, s. 13.
  79. Nüfus Sayımı 2016, s. 34-35.
  80. Land Policy Report 2017, s. 1.
  81. Owen & Shaw 2007, s. 2.
  82. "Land Use in Hong Kong 2017", Planning Department.
  83. Morton & Harper 1995, s. 9.
  84. Hu 2003.
  85. "The Natural Environment, Plants & Animals in Hong Kong" (İngilizce). Hong Kong Government. 15 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2017.
  86. "Climate of Hong Kong". Hong Kong Gözlemevi. 2 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2017.
  87. Geography and Climate 2010.
  88. "Extreme Values and Dates of Occurrence of Extremes of Meteorological Elements between 1884 and 1939 and 1947-2017 for Hong Kong". Hong Kong Gözlemevi. 24 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2018.
  89. "HK records hottest day before typhoon", EJ Insight.
  90. "Monthly Meteorological Normals for Hong Kong". Hong Kong Gözlemevi (İngilizce). 29 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2012.
  91. "Extreme Values and Dates of Occurrence of Extremes of Meteorological Elements between 1884-1939 and 1947-2017 for Hong Kong". Hong Kong Gözlemevi. 24 Mart 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2018.
  92. Tong & Wong 1997.
  93. Forrest, La Grange & Yip 2004, ss. 215, 222.
  94. "The World's Tallest Buildings" (İngilizce). Emporis. 24 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2018.
  95. Kohlstedt 2016.
  96. Hollingsworth & Zheng 2017.
  97. Zheng 2017.
  98. McKercher, Ho & du Cros 2004.
  99. Tourism Facts 2016.
  100. Béthanie 2015, s. 3.
  101. Ingham 2007, s. 225.
  102. Declared Monuments 2007, ss. 5–6.
  103. Xue 2016, s. 99.
  104. Xue 2016, s. 41.
  106. Fan 1974.
  107. Carroll 2007, ss. 144-147.
  108. Yu 2013.
  109. Erni & Leung 2014, ss. 18, 22.
  110. BK Dışişleri 2014.
  111. Instrument A204 1996.
  112. "Population density (people per sq. km of land area)" (İngilizce). Dünya Bankası (The World Bank). 2018. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2020.
  113. Lee 2012.
  114. Developing a Supplementary Guide to the Chinese Language Curriculum for Non-Chinese Speaking Students 2008, s. 9.
  115. Religion and Custom Facts 2016.
  116. "Life Expectancy at Birth". The World Factbook (İngilizce). Merkezî İstihbarat Teşkilatı (CIA). 1 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2019.
  117. Health Facts 2017.
  118. Wong et al. 2015, s. 262.
  119. Household Income Distribution 2016, s. 1.
  120. Household Income Distribution 2016, s. 86.
  121. Desjardins 2018.
  122. Household Income Distribution 2016, s. 5.
  123. Yau & Zhou 2017.
  124. Household Income Distribution 2016, s. 80.
  125. Jiang et al. 2003.
  126. "Hong Kong ranked world's freest economy for 18th consecutive year". Hong Kong Government. 12 Ocak 2012. 28 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2012.
  127. "Top 10 Countries". The Heritage Foundation. 24 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2008.
  128. HKSE Market Statistics 2018, s. 2.
  129. Economic Statistical Highlights 2017.
  130. Park 2019.
  131. "Cargo Traffic 2016". Airports Council International. 1 Ocak 2018. 12 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2018.
  132. Kong 2013.
  133. Agriculture and Fisheries Facts 2017.
  134. Economy Facts 2016.
  135. Preston & Haacke 2003.
  136. Yeung 2008, s. 16.
  137. "HK vs China GDP: A sobering reality", EJ Insight.
  138. Lung & Sung 2010, s. 5.
  139. Griffiths & Lazarus 2018.
  140. "Mainland and Hong Kong Closer Economic Partnership Arrangement (CEPA)" (İngilizce). Hong Kong Ticaret ve Sanayi Bakanlığı. 31 Ekim 2017. 26 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2017.
  141. "Hong Kong Special Administrative Region and Macao Special Administrative Region Closer Economic Partnership Arrangement (HK-Macao CEPA)" (İngilizce). Hong Kong Ticaret ve Sanayi Bakanlığı. 17 Kasım 2017. 29 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2017.
  142. Baldwin, Lee & Jim 2014.
  143. Lam & Qiu 2017.
  144. House of Commons Foreign Affairs Committee Tenth Report 2015, s. 18.
  145. Cushman & Wakefield RHQ Report 2016, s. 8.
  146. House of Commons Foreign Affairs Committee Tenth Report 2015, ss. 18–19.
  147. Tsang, Donald (18 Eylül 2006). "Big Market, Small Government" (Basın açıklaması) (İngilizce). Hong Kong Hükûmeti. 12 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2018.
  148. "End of an experiment", The Economist.
  149. WTO 2017, s. 6.
  150. "Despite worldwide changes, multinationals focus on mobile workforces to support career growth and ensure competitiveness" (İngilizce). New York: Mercer. 21 Haziran 2017. 13 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2017.
  151. "Worldwide Cost of Living survey 2009" (İngilizce). Mercer. 29 Haziran 2010. 25 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2010.
  152. Poon & Chau 2001, s. 102.
  153. Railway Network Facts 2018.
  154. Transport Statistical Highlights 2016.
  155. Report on Rail Service 2014, s. 1.
  156. HKIA Annual Report 2017, s. 152.
  157. NY/NJ Port Authority Airport Traffic 2017, s. 32.
  158. NY/NJ Port Authority Airport Traffic 2017, s. 58.
  159. Carroll 2007, s. 169.
  160. Carroll 2007, ss. 167–172.
  161. He 2013.
  162. Tam 2017.
  163. Lam 2015.
  164. "HKU POP releases survey on Hong Kong people's ethnic identity and the 2018 review and 2019 forecast survey" (İngilizce). Public Opinion Programme, University of Hong Kong. 27 Aralık 2018. 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2019.
  165. Family Survey 2013, ss. 12–13.
  166. Nüfus Sayımı 2016, s. 77.
  167. Fowler & Fowler 2008, s. 263.
  168. Xi & Ingham 2003, s. 181.
  169. Chan & Chow 2006, s. 3.

Basılı kaynaklar

Mevzuat ve içtihat

Akademik yayınlar
  • Chen, Li (2011). "Universalism and Equal Sovereignty as Contested Myths of International Law in the Sino-Western Encounter". Journal of the History of International Law (İngilizce). 13 (1). ss. 75-116. doi:10.1163/157180511X552054.
  • Fan, Shuh Ching (1974). "The Population of Hong Kong" (PDF). World Population Year (İngilizce). ss. 1-2. OCLC 438716102. 18 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2020.
  • Forrest, Ray; La Grange, Adrienne; Yip, Ngai-ming (2004). "Hong Kong as a Global City? Social Distance and Spatial Differentiation". Urban Studies (İngilizce). 41 (1). ss. 207-227. CiteSeerX 10.1.1.1032.5974 $2. doi:10.1080/0042098032000155759.
  • Lee, John (2012). A Corpus-Based Analysis of Mixed Code in Hong Kong Speech. Proceedings of the 2012 International Conference on Asian Language Processing (İngilizce). ss. 165-168. doi:10.1109/IALP.2012.10. ISBN 978-1-4673-6113-2.
  • McKercher, Bob; Ho, Pamela S.Y.; du Cros, Hilary (2004). "Attributes of Popular Attractions in Hong Kong". Annals of Tourism Research (İngilizce). 31 (2). ss. 393-407. doi:10.1016/j.annals.2003.12.008. hdl:10397/29409.
  • Meacham, William (1999). "Neolithic to Historic in the Hong Kong Region". Indo-Pacific Prehistory Association Bulletin (İngilizce). 18 (2). ss. 121-128. eISSN 0156-1316. 29 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020.
  • Poon, Simpson; Chau, Patrick (2001). "Octopus: The Growing E-payment System in Hong Kong" (PDF). Electronic Markets (İngilizce). 11 (2). ss. 97-106. doi:10.1080/101967801300197016. 11 Nisan 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2020.
  • Tong, C. O.; Wong, S. C. (1997). "The advantages of a high density, mixed land use, linear urban development". Transportation (İngilizce). 24 (3). ss. 295-307. doi:10.1023/A:1004987422746.
  • Wong, Eliza L.Y.; Yeoh, Eng-kiong; Chau, Patsy Y.K.; Yam, Carrie H.K.; Cheung, Annie W.L.; Fung, Hong (2015). "How shall we examine and learn about public-private partnerships (PPPs) in the health sector? Realist evaluation of PPPs in Hong Kong". Social Science & Medicine (İngilizce). Cilt 147. ss. 261-269. doi:10.1016/j.socscimed.2015.11.012. PMID 26605970. Geçersiz |doi-access=free (yardım)

Kurumsal raporlar

Gazete ve dergi makaleleri

Web siteleri
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.