Man Adası

Man Adası (İngilizce: Isle of Man, Manca: Ellan Vannin), İrlanda Denizi'nde, Britanya Adaları'nın coğrafi merkezinde ada. Birleşik Krallık'a dahil olmamakla beraber kraliyete bağlıdır. (İngilizce: crown dependency).

Man Adası
Manca: Ellan Vannin
Isle of Man
Bayrak
Arma
Slogan
Latince: Quocunque Jeceris Stabit  (Latince)
Whithersoever you throw it, it will stand. (İngilizce)
Millî marş
"O Land of Our Birth"
"Manca: Arrane Ashoonagh dy Vannin" (Manca)
Kraliyet marşı
"God Save the Queen"
Başkent Douglas Manca: (Doolish)
En büyük Başkent
Resmî diller İngilizce, Man dili[1]
Hükûmet

Britanya bağımlı toprakları

Parlamenter cumhuriyet (Anayasal Monarşi) 
II. Elizabeth
• Vali
Richard Gozney
• Başbakan
Howard Quayle
• Tynwald Başkanı
Stephen Rodan
Tarihçe  
• Britanya'ya bağlı ada
1765
• Su (%)
 0
Nüfus
• 2011 sayımı
 84.497
GSYİH (SAGP) 2014[2][3] tahminî
• Toplam
 4,51 milyar $
• Kişi başına
 84.600 $
İGE (2010) 0.849
çok yüksek · 14..
Para birimi İngiliz sterlini1 (GBP)
Zaman dilimi UTC+0 (GMT)
• Yaz (YSU)
 UTC+1
Telefon kodu +44 (STD kodu (0) 1624)
İnternet alan adı .im
  1. Man Adası kendi sterlin banknotları ve madeni paralarını çıkarır.
Man Adası
Man Adası topoğrafik haritası
Man Adası - Ramsey, Kirk Michael

Köken bilimi

Ada günümüzdeki adını tarihî Mann Krallığı'ndan alır. Bir iddiaya göre Mann adı, adayı koruduğuna inanılan Manannán mac Lir adlı Kelt deniz tanrısının adından gelir.[4]

Tarihçe

Man Adası ilk kez 8. yüzyılda Viking yerleşim yeri olarak kullanılmaya başlandı. 1079'da Godred Crovan tarafından Mann ve Adalar adlı Nors krallığı kuruldu. 1266'da Norveç Kralı IV. Magnus tarafından Perth Antlaşması uyarınca İskoçya'ya bırakıldı. 14. yüzyılda İngiliz egemenliğine girdi ve 1765'te Birleşik Krallık'a bağlandı.

Yönetim

Man Adası iç işlerinde bağımsız, dış işlerinde Birleşik Krallık'a bağlıdır. Birleşik Krallık Kraliçesi II. Elizabeth aynı zamanda Man Adası'nın devlet başkanıdır. Kraliçenin adada kullanılan unvanı "Man'ın Efendisi"dir. Bu unvan her iki cinsiyet için de kullanılabilir. Bununla birlikte BK ve Hindistan kraliçesi Victoria, "Man'ın Hanımefendisi" unvanını kullanmayı yeğlemiştir.

Adanın resmî olarak yönetimi devlet başkanı olan kraliçenin vekili konumundaki bir valiye (İngilizce: Lieutenant Governor) bağlıdır; fakat son zamanlarda bu merci, adanın yürütme organı olmaktan çıkmış ve daha çok seremoniler ile ilişkili devlet başkanı rolünü almıştır.

Resmî olarak Man Adası egemenliği, adı Tynwald olan, bir parlamentoya dayanır. Tynwald'ın 1000 yılı aşkın bir geçmişi olduğu ve dünyada en eski parlamento tipindeki yasama organı olduğuna dair belgeler bulunmaktadır. Tynwald Parlamentosu'nun iki bölümü bulunur: House of Keys (Anahtarlar Evi) ve Yasama Konseyi. Anahtarlar Evi 5 yılda bir yapılan seçimle gelen 24 mebus üyeden oluşur. Yasama Konseyi ise Tynwald Başkanı, Başsavcı (Attorney-General), Anglikan Sodor ve Man Başpiskoposu, 3 tayinle seçilmiş kişi ve Anahtarlar Evi tarafından seçilen 8 mebustan oluşur. Genellikle Man Adası yasama organı Birleşik Krallık Parlamentosu'ndan geçen yasaları aynen kabul eder; ama bazı konularda özerk yasalar çıkarır. Örneğin; Man Adası asgari evlenme ve otomobil kullanabilme yaşı 16'dır (Birleşik Krallık'taysa 18)

Tynwald'da çoğunluğu bulunan parti başkanı bir Man Adası Hükümeti oluşturur. Man Adası Hükûmeti Başkanı, seçtiği Bakanlar Heyeti ve Man Adası devlet daireleri başkanları ile birlikte adanın yürütme mercileridir.[5]

Man Adası, Avrupa Birliği üyesi değildir; ancak AB ile yapılan anlaşmalar uyarınca sınırlı şekilde gümrüksüz mal dolaşımına izin verilmektedir. AB vatandaşları adada serbestçe seyahat ve ikamet edebilir; ama çalışamaz. Man Adası vatandaşlarının da AB'de çalışması sınırlandırılmıştır.[6] Birleşik Krallık'ın Avrupa Birliği'nden ayrılmasının ada üzerinde ne etkiye sahip olacağı belirsizdir.[7]

Man Adası bayrağı ve devlet arması bir üçgen şeklini alan üç bacak göstermektedir. Man Adası kuyruksuz kedisi ile meşhurdur. Bu üç bacaklı şekil ve kedilerin neden kuyruksuz olduğuna dair birçok yerel efsane vardır.

Ekonomi

Man Adası, düşük vergilere sahip bir ekonomidir. Adada değer artış kazancı vergisi, varlık vergisi, damga vergisi ve veraset vergisi uygulanmamaktadır.[8] Uygulanan en yüksek gelir vergisi oranı %20'dir.[9] Neredeyse her türlü gelir için kurumlar vergisi %0'dır, bunun istisnası %10 vergi alınan bankaların elde ettiği kâr ve adada yer alan taşınmaz maldan elde edilen gelirdir.[10][11] Bu nedenle ada vergi cenneti olarak ünlenmiş, buna karşılık olarak onlarca ülkeyle vergi bilgisi değişimi antlaşmaları imzalayıp 2009 yılında OECD tarafından uluslararası vergi standartlarına uygunluğu gösteren beyaz listeye eklenmiştir.[12]

Adanın gayri safi yurt içi hasılasına en büyük katkı adada yürütülen offshore bankacılık dolayısıyla finans sektörü tarafından sağlanmaktadır. Işıkçılık başta olmak üzere üretim ve turizm sektörleri ada ekonomisine katkıda bulunan diğer sektörlerdir. Tarım ve balıkçılık tarihsel olarak önem arz etse de ekonomiye katkıları azalmıştır.[12][13]

Kaynakça
  1. "Arşivlenmiş kopya". 26 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2010.
  2. "National income" (İngilizce). Man Adası Hükûmeti. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2017.
  3. "GDP Per Capita (PPP)" (İngilizce). CIA World Factbook. 23 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2017.
  4. Kaynak: Man Adası hakkında bilgilerinin toplanmış olduğu ciddi ve inanılır İnternet sitesinin adanın adı hakkındaki bölümü: http://www.isle-of-man.com/manxnotebook/history/name_man.htm (İngilizce) (Erişim tarihi: 17.5.2009)
  5. http://www.gov.im/ 16 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Man Adası Hükümetinin resmi İnternet sitesine ve Man Adası bilgi kılavuzunda hükûmet maddesine http://www.iomguide.com/government.php bakınız.
  6. "Manx government explanation of Protocol 3" (PDF). Gov.im. 10 Eylül 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2017.
  7. "Legislating for the United Kingdom's withdrawal from the European Union" (PDF). Department for Exiting the European Union. 30 Mart 2017. 25 Nisan 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2017.
  8. "Financial Services Sector - Isle of Man. Where You Can". Gov.im. 19 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2015.
  9. "Interview With Brian Donegan, Director Of Foreign Investment, Isle Of Man Government". OnlinePersonalsWatch. 1 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2013.
  10. "New Assessor of Income Tax – Isle of Man Government". Gov.im. 30 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2017.
  11. "Forget Monaco: Isle of Man cuts tax to tempt super-rich – Tax, Money". Money.independent.co.uk. 10 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2017.
  12. "Kılıçdaroğlu'nun bahsettiği Man Adası hakkında merak edilenler". BBC Türkçe. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2017.
  13. "Banking Sector of the Isle of Man". Thebanks.eu. 11 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2017.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.