2020 Dağlık Karabağ Ateşkes Antlaşması

2020 Dağlık Karabağ Ateşkes Antlaşması, 10 Kasım 2020 tarihinde Azerbaycan ile Ermenistan arasında yapılan ve 2020 Dağlık Karabağ Savaşı'nı sona erdiren bir ateşkes antlaşmasıdır. Antlaşma, Ermenistan'ın teslim olduğunu duyurmasının ardından 9 Kasım'da Azerbaycan cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ermenistan başbakanı Nikol Paşinyan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından imzalandı ve Dağlık Karabağ bölgesindeki tüm çatışmalara 10 Kasım 2020 tarihinde Moskova saati ile 00:00 itibariyle son verildiği açıklandı.[1][2] Tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti cumhurbaşkanı Arayik Harutyunyan da çatışmaların sona ermesini kabul etti.[3]

2020 Dağlık Karabağ Ateşkes Antlaşması
Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, Ermenistan Cumhuriyeti Başbakanı ve Rusya Federasyonu Devlet Başkanı'nın açıklaması
Antlaşma imzalanırken
Tür Ateşkes antlaşması
Bağlam 2020 Dağlık Karabağ Savaşı
İmzalanma 9 Kasım 2020
Yer Moskova, Rusya
Yürürlük 10 Kasım 2020
Arabulucular Vladimir Putin
İmzacılar İlham Aliyev
Nikol Paşinyan
Vladimir Putin (gözlemci)
Taraflar  Azerbaycan
 Ermenistan

Arka plan
Ayrıca bakınız: Dağlık Karabağ sorunu

Ermenistan destekli tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti ile Azerbaycan arasında çatışmalar 27 Eylül 2020'de 2020 Dağlık Karabağ savaşı ile tekrârdan başladı. Azerbaycan'ın, 8 Ekim 2020'de, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin de facto başkenti Hankendi'ye 15 kilometre uzaklıkta ve stratejik öneme sahip olan Şuşa'yı ele geçirmesinin[4] ardından, 9 Kasım 2020'de Rusya'nın aracılığıyla İnternet üzerinden barış anlaşması yapıldı.[5]

Genel bakış

Görüşme ile Azerbaycan'ın talep ettiği; Laçın ve Kelbecer'de devam eden çatışmalardan Ermenistan'ın çekilmesi, Azerbaycan'ın ilerlediği toprakları elinde tutması, Nahçıvan ile Azerbaycan arasında Ermenistan üzerinden bir irtibat yolu kurulması konularında anlaşmaya varıldı.[6] Ermenistan tarafının talebi doğrusunda da, Laçın'da Dağlık Karabağ Cumhuriyeti-Ermenistan koridorunun zamanlaması ve genişiliği konusunda detaylar belirlendi; Nahçıvan ile Azerbaycan arasındaki irtibat yolu ise bazı konularda detaylandırılmadı.[6] Yerinden edilmişler ve mültecilerin, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiseri aracılığıyla bölgelerine geri döneceği kararlaştırıldı.[6][7]

Antlaşma şartları
  İlgili alanın dışındaki Azerbaycan toprakları.
  Ermenistan.
  Azerbaycan tarafından ele geçirilen ve Azerbaycan'ın kontrolünde kalan bölgeler.
  15 Kasım 2020'de Ermenistan tarafından boşaltılan Kelbecer Rayonu.
  20 Kasım 2020'de Ermenistan tarafından boşaltılan Ağdam Rayonu.
  1 Aralık 2020'de Ermenistan tarafından boşaltılan Laçın Rayonu.
  Ermeniler'e yaşama hakkı tanınan ancak statüsü henüz belli olmayan Dağlık Karabağ alanı.
  Rus barış gücünün bulunduğu Laçın Koridoru.
                     Dağlık Karabağ'a iki irtibat yolu.                      Ermenistan içerisinden Azerbaycan-Nahçıvan irtibat yolu.                      Savaştan önceki temas hattı.                      Dağlık Karabağ Cumhuriyeti tarafından talep edinen diğer bölgeler.

Çok Taraflı Ateşkes Anlaşması şunu belirtir:[8][9][10][11]

Azerbaycan cumhurbaşkanı İ. Alyev, Ermenistan başbakanı N.V. Paşinyan ve Rusya devlet başkanı V.V. Putin'in açıklaması:

  1. 10 Kasım 2020 tarihi Moskova saatiyle 00:00'den itibaren Karabağ ihtilafındaki tüm çatışmalara tam bir ateşkes ile son verilecektir. Bundan böyle taraflar olarak anılacak olan Azerbaycan Cumhuriyeti ve Ermenistan Cumhuriyeti bulundukları mevzilerde duracaklardır.
  2. Ağdam rayonu, 20 Kasım 2020 tarihine kadar Azerbaycan Cumhuriyeti'ne geri verilecektir.
  3. Dağlık Karabağ'daki temas hattı ve Laçın Koridoru boyunca, hafif silahlı 1,960 askeri personel, 90 zırhlı personel taşıyıcı, 380 otomotiv birimi ve özel teçhizatlı Rus barış gücü bulunacaktır.
  4. Rus barış gücü birliği, Ermenistan Silahlı Kuvvetleri'nin çekilmesine paralel olarak konuşlandırılacaktır. Rus barış gücü birliğinin süresi, taraflardan hiçbiri 6 ay önceden aksi belirtilmediği takdirde, sonraki 5 yıllık dönemler için otomatik yenileme ile 5 yıldır.
  5. Anlaşmaların taraflarca uygulanması üzerindeki kontrolün etkililiğini artırmak için, ateşkesi kontrol edecek bir barış gücü merkezi konuşlandırılacaktır.
  6. Ermenistan Cumhuriyeti, 15 Kasım 2020'ye kadar Kelbecer rayonunu ve 1 Aralık'ta da Laçın rayonunu Azerbaycan Cumhuriyeti'ne geri verecektir. Dağlık Karabağ ile Ermenistan ile Şuşa kentini etkilemeden iletişimi sağlayacak olan Laçın Koridoru Rus barış gücü birliğinin kontrolü altında kalacaktır. Tarafların mutabakatıyla, sonraki üç yıl içinde, Laçın Koridoru boyunca yeni bir hareket rotası için bir inşaat planı belirlenecek ve bu, Dağlık Karabağ ve Ermenistan arasında, daha sonra bu rotayı korumak için Rus barış gücü birliğinin yeniden konuşlandırılmasıyla bir bağlantı sağlayacaktır. Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşların, araçların ve mallarının trafiği her iki yönde de Laçın Koridoru boyunca güvenliğini garanti edilmektedir.
  7. Ülke içinde yerinden edilmiş kişiler ve mülteciler, Dağlık Karabağ topraklarına ve Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği'nin kontrolü altındaki komşu bölgelere geri dönecektir.
  8. Savaş esirlerinin değişimi, rehineler ve diğer tutukluların yanı sıra kayıpların kalıntıları yapılacak.
  9. Bölgedeki tüm ekonomi ve ulaşım bağlantıları açılacaktır. Ermenistan Cumhuriyeti vatandaşların, araçların ve yüklerin her iki yönde engelsiz hareketini organize etmek için Azerbaycan Cumhuriyeti'nin batı bölgeleri ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti arasındaki ulaşım bağlantılarının güvenliğini garanti etmektedir. Ulaşım kontrolü, Rusya Federasyonu Federal Güvenlik Servisi Sınır Muhafıza Servisi organları tarafından gerçekleştirilecektir. Tarafların mutabakatı ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'ni Azerbaycan'ın bölgelerine bağlayan yeni ulaşım bağlantılarının inşası gerçekleştirilecektir.

Türk-Rus Ortak Merkezi
Rus barış güçleri ve Azerbaycan askerleri.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Türk-Rus ortaklığıyla Karabağ'da bir gözlem merkezi oluşturulacağını ve bu merkezde iki tarafın ateşkes ihlali işleyip işlemediklerinin insansız hava araçları aracılığıyla kontrol edileceğini belirtti.[12] Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, "Türkiye, anlaşmanın uygulanmasını gözetmek ve denetlemek üzere bölgede kurulacak ortak barış gücünde, Rusya ile birlikte yer alacaktır" dedi.[12] Lavrov ise 10 Kasım 2020'de imzalanan anlaşmadaki maddelerde Karabağ'a Türk askerlerinin gelmeyeceğinin, Türk askerlerinin Karabağ'dan uzak Azerbaycan topraklarında sınırlı bir bölgede duracağının belirtildiğini söyledi.[12] Türkiye Cumhuriyeti Millî Savunma Bakanlığı, "Türk-Rus Ortak Merkezi'nin kuruluş ve görev esaslarına ilişkin teknik detaylara yönelik görüşmeler tamamlanmış, mutabakat imzalanmıştır. Merkezin en kısa sürede faaliyete geçirilmesi için gerekli çalışmalar sürdürülmektedir." açıklamasında bulundu.[13] Rus ve Türk taraflarının farklı açıklamaları üstüne Ortak Merkez hakkında konuşan Azeri yetkililer, Türkiye'nin bulunacağı yerin, Dağlık Karabağ'a 15 kilometre uzaklıktaki Berde'de oluşturulmasının planlandığını belirtti.[14] Recep Tayyip Erdoğan ise "Bu merkez Azerbaycan'ın işgalden kurtarılan toprakları üzerinde kurulacaktır." demiş, Berde'nin işgâlden kurtarılan topraklar olmaması sebebiyle Azeri yetkililer ile çelişkili ifadelere yer vermişti.[14] 30 Ocak 2021 tarihiyle Türk-Rus Ortak Merkezi faaliyete başladı.[15]

Anlaşma şartları gereği, taraflar, Ortak Merkez hakkında detaylar vermekten kaçınıyor. Rus yetkilileri, Ortak Merkez'in 1 yıl süreyle duracağını belirtirken, Azeri ve Türk yetkilileri ise antlaşmaya göre herhangi bir süre kısıtlaması olmadığı görüşünde.[14]

Dağlık Karabağ'ın statüsü

Antlaşmada Ermeniler'e yaşama hakkı tanınan bölgenin statüsüyle ilgili bir karar verilmemiştir.[16]

Tepkiler

Azerbaycan

Anlaşmayla ilgili olarak Azerbaycan cumhurbaşkanı İlham Aliyev, “Bu açıklama Ermenistan'ın teslimiyetini teşkil ediyor. Bu açıklama, yıllarca süren işgale son veriyor.” açıklamasını yaptı.[17] Azerbaycan'ın her yerinde, özellikle de Bakü'de anlaşmanın haberlerinin açıklanmasıyla büyük çaplı kutlamalar meydana geldi.[18]

Ermenistan

Anlaşmayı imzaladıktan sonra Ermenistan başbakanı Nikol Paşinyan, “Bu bir zafer değil, ama siz kendinizi mağlup görene kadar yenilgi olmaz, kendimizi asla mağlup saymayacağız ve bu milli birliğimizin ve yeniden doğuşumuzun yeni bir başlangıcı olacaktır.” dedi.[19] Ateşkes anlaşmasının açıklanmasının ardından Erivan'da şiddetli protestolar patlak verdi. Ermenistan Ulusal Meclisi Başkanı Ararat Mirzoyan öfkeli bir kalabalık tarafından saldırıya uğradı.[20]

Örgütler
  • Avrupa Birliği, düşmanlıkların sona ermesini memnuniyetle karşıladı ve devam eden müzakerelerin sürdürülebilir bir çözüme yol açacağını umduğunu açıkladı.[21]
  • Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri sözcüsü, "Genel Sekreter, düşmanlıkların durdurulması konusunda anlaşmaya varıldığı için rahatladı. Sürekli odak noktamız sivillerin refahı, insani erişim ve koruma yaşıyor ve bunun şimdi Minsk Eş Başkanlarının önceki önemli çabalarıyla tutarlı bir şekilde başarılacağını umuyoruz." dedi[22]

Ülkeler
  • Birleşik Krallık antlaşmayı memnuniyetle karşıladı ve her iki tarafı da anlaşmazlığa kalıcı bir çözüm bulmak için çalışmaya devam etmeye teşvik etti.[23]
  • Fransa çatışmaların kesilmesinin çok önemli olduğunu ifade ederek, Azerbaycan'ı anlaşma şartlarına uymaya çağırdı ve Ermenistan ile dostluğunu teyit etti.[24]
  • Gürcistan cumhurbaşkanı Salome Zurabişvili, Ermenistan ve Azerbaycan'ı düşmanlıklara son vermeyi kabul ettikleri için tebrik etti, savaş mağdurlarının ailelerine başsağlığı diledi ve Güney Kafkasya'da yeni bir dönemin başlamasını umdu.[25]
  • İran, anlaşmanın imzalanmasını memnuniyetle karşıladı ve bölgede barışı koruyacak nihai bir çözüme yol açacağını umdu.[26]
  • Pakistan dışişleri bakanı "Azerbaycan hükümetini ve kardeş halkını topraklarının kurtarılmasından dolayı kutluyoruz" şeklinde bir açıklama yaptı.[27]
  • Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, "Varılan anlaşmaların Dağlık Karabağ krizinin adalet temelinde ve Azerbaycan ve Ermenistan halklarının yararına kalıcı ve tam formatta çözümlenmesi için gerekli koşulları oluşturacağını tahmin ediyoruz" açıklamasını yaptı.[28]
  • Türkiye dışişleri bakanı Mevlüt Çavuşoğlu antlaşmanın imzalanmasının ardından Azerbaycan'ı tebrik etti.[29]

Kaynakça
  1. "Путин выступил с заявлением о прекращении огня в Карабахе". RIA Novosti (Rusça). 9 Kasım 2020. 9 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2020.
  2. "Пашинян заявил о прекращении боевых действий в Карабахе". RIA Novosti (Rusça). 9 Kasım 2020. 9 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2020.
  3. "Президент непризнанной НКР дал согласие закончить войну". RIA Novosti (Rusça). 9 Kasım 2020. 9 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2020.
  4. "Şuşa: Azerbaycan lideri Aliyev, Dağlık Karabağ'ın ikinci büyük kentini ele geçirdiklerini açıkladı". BBC. 8 Kasım 2020. Erişim tarihi: 12 Kasım 2020.
  5. "Dağlık Karabağ: Rusya'nın bölgeye barış gücü göndermesi ne anlama geliyor?". BBC. 11 Kasım 2020. Erişim tarihi: 12 Kasım 2020.
  7. "Azerbaycan'ın Karabağ zaferi: İşte anlaşmanın maddeleri". TRT Haber. 10 Kasım 2020. Erişim tarihi: 12 Kasım 2020.
  8. "Заявление Президента Азербайджанской Республики, Премьер-министра Республики Армения и Президента Российской Федерации". Президент России. 10 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  9. "РИА Новости". Telegram. 10 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  10. Kramer, Andrew E. (10 Kasım 2020). "Facing Military Debacle, Armenia Accepts a Deal in Nagorno-Karabakh War". 10 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi – NYTimes.com vasıtasıyla.
  11. Agency, Anadolu (10 Kasım 2020). "Euphoric Azerbaijanis celebrate 'victorious' Nagorno-Karabakh peace deal". Daily Sabah. 10 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  12. "Dağlık Karabağ: Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov, bölgede Türk gözlemci olmayacağını söyledi". BBC. 12 Kasım 2020. Erişim tarihi: 12 Kasım 2020.
  13. "MSB: Türk-Rus Ortak Merkezi'nin kuruluş ve görev esaslarına ilişkin mutabakat imzalandı". Euronews. 1 Aralık 2020. Erişim tarihi: 7 Aralık 2020.
  14. "Dağlık Karabağ için kurulacak Türk-Rus Ortak Merkezi'nin detayları neler?". BBC. 4 Aralık 2020. Erişim tarihi: 7 Aralık 2020.
  15. "Rus - Türk Ortak Merkezi faaliyete başladı". Sputnik Türkiye. 30 Ocak 2021. Erişim tarihi: 30 Ocak 2021.
  16. https://www.dw.com/tr/ermenistan-karaba%C4%9F%C4%B1n-stat%C3%BCs%C3%BC-acilen-netle%C5%9Ftirilmeli/a-55592716
  17. Ward, Alex (10 Kasım 2020). "The surprising Armenia-Azerbaijan peace deal over Nagorno-Karabakh, explained". Vox. 10 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  18. "Armenia, Azerbaijan and Russia sign Nagorno-Karabakh peace deal". bbc.com. BBC. 10 Kasım 2020. 9 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  19. "Armenia, Azerbaijan, Russia sign deal to end Nagorno-Karabakh war". www.aljazeera.com. 9 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  20. "Արարատ Միրզոյանն այս պահին վիրահատվում է. Նիկոլ Փաշինյան". Sputnik Armenia (Ermenice). 10 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  21. "Nagorno Karabakh: Statement by the High Representative/Vice-President Josep Borrell on the cessation of hostilities". EEAS - European External Action Service - European Commission. 10 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  22. "UN Chief Relieved Karabakh Ceasefire Reached, Hopes For Protection Of Civilians- Spokesman". UrduPoint. 15 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  23. Dominic Raab [@DominicRaab] (10 Kasım 2020). "The UK welcomes agreement by Azerbaijan & Armenia to end the #NagornoKarabakh conflict. They have made difficult decisions to prevent further loss of life. We encourage all sides to continue working together for a lasting peace settlement in the interests of their citizens" (Tweet). Erişim tarihi: 11 Kasım 2020 – Twitter vasıtasıyla.
  24. "France FM: Armenia, Azerbaijan must resume talks on determining status of Karabakh". news.am. 15 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  25. "Georgian President on Nagorno-Karabakh Deal: New Era Starts in the Caucasus". Georgia Today on the Web. 10 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  26. Staff, IFP Editorial (10 Kasım 2020). "Iran Welcomes Cessation of Hostilities in Karabakh". 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  27. https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/pakistan-congratulates-azerbaijan-over-karabakh-victory/2039343
  28. "Armenian President says nation 'misjudged' its negotiating power in Nagorno-Karabakh conflict". SBS News. 10 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  29. "Çavuşoğlu Azərbaycanı təbrik etdi". azerbaycan24.com (Azerice). 10 Kasım 2020. 10 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.