Nicomedes (matematikçi)

Nicomedes (Grekçe: Νικομήδης; yaklaşık MÖ 280–210), açıyı üçe bölme de dahil olmak üzere çeşitli matematik problemlerini çözmek için kullandığı konkoid eğriyi keşfini içeren Konkoid Çizgiler Üzerine (İngilizce: On conchoid lines) adlı bilimsel eseriyle ünlü bir Yunan matematikçi.

Ortak merkez ile çizginin konkoidleri

Hayatı

Nicomedes'in yaşamı hakkında eserlerindeki referanslar dışında neredeyse hiçbir şey bilinmemektedir. Çalışmalar, Nicomedes'in yaklaşık MÖ 280'de doğduğunu ve yaklaşık MÖ 210'da öldüğünü belirtmektedir. Eratosthenes zamanında veya sonrasında yaşadığı bilinmektedir çünkü Nicomedes, Eratosthenes'in küpün hacmini iki katına çıkarmak için kullandığı yöntemi eleştirdi ve bu bilgi üzerine Eratosthenes'in yaşam süresi (MÖ 276-194) hakkında oldukça doğru bir tahmin yapılabildi. Pergeli Apollonius'un, bir eğriye Nicomedes'in konkoid keşfine iltifat etmek için seçtiği bir isim olduğu varsayılan “konkoidin kız kardeşi” adını vermeyi seçmesi ise daha az kesin bir bilgidir. Apollonius, MÖ 262'den MÖ 190'a kadar yaşadığından bu iki bilgi parçası Nicomedes'in yaşamına dair tarihlerin oldukça doğru bir şekilde tahmin edilmesini sağlıyor. Bununla birlikte, belirttiğimiz gibi, bu bilgilerden ikincisine güvenilemez, ancak yine de Nicomedes'in matematiği hakkında bildiklerimizden çıkarılan tarihler oldukça ikna edicidir. Sonuç olarak, Nicomedes'in Eratosthenes'ten sonra ve Pergeli Apollonius'tan önce yaşadığına inanılıyor.

Çalışmaları
Eutocius'un Arşimet'in eserleri üzerine yorumlarında gösterilen bir aparatla çizilen Nicomedes Konkoid'i

Zamanın birçok geometricisi gibi, Nicomedes de küpü ikiye katlama ve açıyı üçe bölme problemlerini çözmeye çalışmakla uğraştı, şimdi her iki problemin çözümünün de klasik geometri araçlarını kullanarak imkansız olduğunu biliyoruz. Araştırmaları sırasında Nicomedes, Konkoid çizgiler üzerine adlı ünlü eserinde yer alan bir eğri olan Nicomedes'in konkoidini[1] yarattı. Nicomedes, şu anda bilinmeyen üç farklı konkoid türü keşfetti. Konkoid, hem bir açının üçe bölünmesi hem de bir küpün kopyalanması problemlerinin çözümünde kullanılabilir. Toomer'in aşağıda yazdığı gibi bu problemlerin ikisi de Nicomedes tarafından konkoid kullanılarak çözüldü[2]:

“Bilindiği kadarıyla, antik çağda yapılan konkoidin tüm uygulamaları Nicomedes tarafından geliştirildi. Pappus ve Eutocius'un eğriyi anlatan eserlerinin genel olarak bilinir hale geldiği 16. yüzyılın sonlarına kadar, ona olan ilgi yeniden canlandı ...”

Pappus "Nicomedes, konkoidal eğriler aracılığıyla herhangi bir doğrusal açıyı üçe böldü, konkoidal eğriler, onun yapısını, düzenini ve özelliklerini teslim etti, kendisinin de tuhaf karakterinin keşfi oldu" şeklinde yazdı.[3]

Nicomedes ayrıca daireyi kareyle çevreleme için Hippias'ın kuadratrisini de kullandı, çünkü Pappus'a göre, "Daireyi kareyle çevreleme için Dinostratus, Nicomedes ve daha sonraki bazı kişiler tarafından adını bu özellikten alan ve onlar tarafından "kare oluşturan" denilen belirli bir eğri kullandı[3]. Eutocius, Nicomedes'in "bu eğriyi keşfetmesiyle aşırı derecede gurur duyduğunu, bunu Eratosthenes'in herhangi bir sayıda ortalama orantılı bulma mekanizması ile karşılaştırdığından, uygulanamaz olduğu ve tamamen geometri ruhunun dışında olduğu gerekçesiyle resmen ve uzun süre itiraz ettiğinden bahseder."[3].

Notlar
  1. Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Conchoid". Encyclopædia Britannica. 6 (11. bas.). Cambridge University Press. s.826–827.
  2. G. J. Toomer, Biography in Dictionary of Scientific Biography (New York 1970-1990). https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/DSB/Nicomedes.pdf 7 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  3. T. L. Heath, A History of Greek Mathematics (2 Vols.) (Oxford, 1921).

İlave Okumalar
  • Conchoid of Nicomedes18 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Jones, A. (2013). Nikomedes, mathematician. The Encyclopedia of Ancient History.
  • Knorr, W. R. (1989). The Cube Duplication by Abū Ja c far in the Manner of Nicomedes. In Textual Studies in Ancient and Medieval Geometry (ss. 311-372). Birkhäuser Boston.
  • Roeser, H. (1914). The derivation and applications of the Conchoid of Nicomedes and the Cissoid of Diocles. School Science and Mathematics, 14(9), ss. 790-795
  • Meskens, A., & Tytgat, P. (2017). Trisecting an angle. In Exploring Classical Greek Construction Problems with Interactive Geometry Software (ss. 55-74). Birkhäuser, Cham.
  • Weatherby, D. B. (1938). Geometric constructions without the classical restrictions to ruler and compasses (Doctoral dissertation, Texas Tech University). Tez

Kaynakça
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.