Sovyetler Birliği'nin Afganistan'a müdahalesi

Sovyetler Birliği'nin Afganistan'a müdahalesi, Sovyetler Birliği'nin Afganistan'daki Marksist hükûmetin daveti üzerine Afganistan'a girerek, İslamcı mücahitlere karşı savaştığı 9 yıl süren bir savaştır. Hindistan savaşta Afgan hükûmetine destek vermiştir. Mücahitler ise Amerika Birleşik Devletleri, Suudi Arabistan, Pakistan, Çin gibi bazı ülkelerden yardım almışlardır. Bu savaş Soğuk Savaş'ın ve Hindistan-Pakistan mücadelesinin bir uzantısı sayılabilir.

Sovyetler Birliği'nin Afganistan'a müdahalesi
Soğuk Savaş ve Afganistan Savaşı
Sovyetler Birliği'nin Afganistan'dan çekilmesinin ilk aşaması, bir tören yürüyüşü
Tarih 24 Aralık 1979-15 Şubat 1989 Bölge Afganistan Sonuç Sovyetlerin Afgan Mücahid isyanını bastırmadaki başarısızlığı Sovyet güçlerinin geri çekilmesi Afganistan Savaşı'nın devam etmesi
Taraflar
Sovyetler Birliği Afganistan Demokratik Cumhuriyeti	Sünni Mücahitler: Cemiyet-i İslami[1] Şura-i Nazar Gulbeddin grubu[1] Mektebu'l Hidemat Halis grubu[1] İttihad-i İslami[1] Afganistan İslamî Devrim Hareketi[1] Afganistan Ulusal Bağımsızlık Cephesi[1] Afganistan Ulusal İslamî Cephesi[1] Destekleyenler Pakistan[1] Amerika Birleşik Devletleri[2][3][4][5] Birleşik Krallık[4][6][7] Çin Suudi Arabistan[3][4][8][9] Şii Mücahitler: Afganistan İslamî Hareketi[1] Hizbullah En-Nasr[1] Afganistan İslamî Devrim Muhafızları Birlikleri Afganistan İslamî Birlik Devrim Konseyi İslamî Devrim Hareketi İslam Savaşçıları Birliği Raad Partisi Destekleyenler İran[1] Çin[10] Maoist gruplar: Afganistan Özgürlük Örgütü Afganistan Halkı Özgürlük Örgütü Afganistan Mücahit Özgürlük Savaşçıları Cephesi
Komutanlar ve liderler
Leonid Brejnev Yuri Andropov Konstantin Çernenko Mihail Gorbaçov Dmitri Ustinov Sergei Sokolov Valentin Varennikov Igor Rodionov Boris Gromov Babrak Karmal Muhammed Necibullah Abdül Reşid Dostum	Burhaneddin Rabbani Ahmet Şah Mesut Abdul Hak Ismail Han Gulbeddin Hikmetyar Jalaluddin Haqqani Abdullah Azzam Muhammet Ziya-ül-Hak Aktar Abdur Rahman Jimmy Carter Ronald Reagan Kral Halid Kral Fahd
Güçler
Sovyet güçleri: 118.000 (1985)[11] Afgan güçleri: 55.000[12]	Mücahitler: 140.000(1985)
Kayıplar
Sovyet güçleri: 14.453 53.753 Yaralı 311 Kayıp Afgan güçleri: 18.000[13]	Mücahitler: 75.000-90.000 (tahmini)
Siviller: Bilinmiyor. Tahminler 700.000 ile 2.000.000 arasında değişiyor.

Bölgeye Sovyet askerleri ilk olarak 24 Aralık 1979'da Sovyet lideri Leonid Brejnev'in emriyle gönderildi. 14 Nisan 1988'de, Birleşmiş Milletler'in girişimiyle Cenevre'de imzalanan Cenevre Anlaşması sonrasında, 15 Mayıs itibarıyla Sovyet güçlerinin ülkeden çekiliş süreci başladı.[14] 15 Şubat 1989'da Sovyet güçlerinin çekilişi sona erdi.[15] Savaş sonrası Sovyet güçleri bölgede 14.453 ölü bıraktı ayrıca 451 uçağını yitirdi.

Çin desteği

Sovyetler Birliği'nin Afganistan'a müdahalesinde Çin-Sovyet ayrılığı nedeniyle Çin Halk Kurtuluş Ordusu birlikleri Afgan mücahitlerini destekledi. Bu destek doğrultusunda mücahitlerin Pakistan'da yer alan eğitim kampları Çin sınırları içerisine taşındı, Çinli askeri danışmanlar bu kamplarda mücahitlere askerî eğitim verdi ve bununla birlikte yüzlerce uçaksavar füzesi, roketatar ve makineli tüfek desteği sağlandı.[10][16][17]

Ayrıca bakınız

• CIA'in Usame bin Ladin'i desteklediği iddiaları

Kaynakça

• Şahi, Ağa (Ocak-Nisan 2008). "The Geneva Accords". Pakistan Horizon (İngilizce). 61 (1/2).

1. Goodson, P. L. Afghanistan's Endless War: State Failure, Regional Politics, and the Rise of .... pp. 147, 165.
2. Barlett, Donald L.; Steele, James B. (13 Mayıs 2003). "The Oily Americans". Time. 24 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2008.
3. "Interview with Dr. Zbigniew Brzezinski-(13/6/97)". 15 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2014.
4. "Charlie Wilson: Congressman whose support for the mujahideen helped force the Soviet Union out of Afghanistan". The Independent. 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2014.
5. ""Reagan Doctrine, 1985," United States State Department". State.gov. 28 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2011.
6. Interview with Dr. Zbigniew Brzezinski – (June 13, 1997). Part 2. Episode 17. Good Guys, Bad Guys. June 13, 1997.
7. Corera, Gordon (2011). MI6: Life and Death in the British Secret Service. Londra: Phoenix. ISBN 978-0-7538-2833-5.
8. Crile, George (2003). Charlie Wilson's War: The Extraordinary Story of the Largest Covert Operation in History. Atlantic Monthly Press. ISBN 0-87113-854-9.
9. "Saudi Arabia and the Future of Afghanistan". Council on Foreign Relations. 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2014.
10. S. Frederick Starr. Xinjiang: China's Muslim Borderland 2 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., (İngilizce) s. 158., 2004 ISBN 0765613182. Erişim tarihi: 17 Nisan 2016.
11. Nyrop, Richard F.; Seekins, Donald M. (Ocak 1986). Afghanistan: A Country Study (PDF). Washington, DC: United States Government Printing Office. s. XVIII–XXV. 3 Kasım 2001 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
12. Mark N. Katz (9 Mart 2011). "Middle East Policy Council | Lessons of the Soviet Withdrawal from Afghanistan". Mepc.org. 13 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2011.
13. David C. Isby (15 Haziran 1986). Russia's War in Afghanistan. Books.google.es. ISBN 978-0-85045-691-2. Erişim tarihi: 15 Şubat 2012.
14. Şahi 2008, s. 143.
15. Şahi 2008, s. 156.
16. Shichor, Y. The great wall of steel: military and strategy in Xinjiang 25 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., (İngilizce) 2004.
17. Kinsella, Warren. "Unholy Alliances", Lester Publishing, 1992.