Kürt kültürü

Kürt kültürü, Kürtler tarafından uygulanan farklı kültürel özellikleri ifade eder. Kürt kültürü, modern Kürtleri ve toplumlarını şekillendiren eski halkların mirası niteliğindedir.

Bu sayfa dizisi bir parçasıdır:

Kürtler ve Kürt Tarihi

Kürtler, Orta Doğu'nun kuzeyinde, kimi kaynaklarca "Büyük Kürdistan" olarak anılan bölgedeki Zagros Dağları ve Toros Dağları boyunca batı Asya'da yaşayan halktır. Günümüzde ise Kuzeydoğu Kürdistan Bölgesel Yönetimi olarak Irak'ın kuzeyinde, İran'ın kuzey-batısında, Suriye'nin kuzey doğusunda ve Türkiye'nin doğu br güneydoğusunda yoğun olarak yaşamaktadırlar. Bu bölgelere ek olarak, eski Sovyetler Birliği'ndeki Kürtleri temsilen güney-batı Ermenistan'da ve Azerbaycan'da, bununla birlikte Lübnan'ın bazı bölgelerinde de Kürt nüfus yaşar. Kürtler, bağımsız bir devleti veya evrensel olarak tanınan birleşik bir siyasi varlığı olmayan en büyük etnik gruplardan birisidir.

Kürtler
Ana madde: Kürtlerin kökeni
Geleneksel Kürt yemekleri

Kürtlerin kökeni hakkında; günümüzde Modern Kürtlerin atalarının, M.Ö 3 bin yılda Mezopotamya'da yaşamış ve Sümer kil tabletlerinde ismi geçen Karduya olarak bilinen halk olduğu kanaati hakimdir.[1][2][3][4][5][6] Kürtlerin siyasi gelecekleri hakkında birçok tartışma bulunmaktadır. Bu tarihsel tartışma, özellikle İkinci Körfez Savaşı'ndan sonra Irak'taki Kürtlerin varlığındaki değişikliklerden ve Kürdistan Bölgesel Yönetimi ile hız kazanmıştır. Kürtler arasında akrabalık ve aile bağları çok önemlidir. Bazı yerlerde berdel adı verilen ve aile üyelerinin yer değiştirdiği bir evlilik geleneği mevcuttur.[7] Ayrıca Kürtler dini farklılığa sahip öbür Kürt grupları veya çevre milletler ile evlenmemek için "Kirvelik" adı verilen bir geleneğe sahiptir. Bu gelenek, genellikle Müslüman Kürtler ile Yezîdîl Kürtler arasında geçerlidir. Müslüman Kürtler ile Yezîdî Kürtler kirvelik bağıyla bağlanarak hem ilişkilerinden olmaz hem de dinleri gereğince yabancı bir dine ait aileler ile aile bağı oluşturmamış olurlardı.[8]

Dil
Ana madde: Kürtçe

Kürtçe (کوردی, Kurdî) Hint-Avrupa dil ailesinin İran şubesinin Kuzey-Batı bölümünün bir parçasıdır. Kürdistan coğrafyasında çoğunluk itibarıyla konuşulan lehçe Sorani ve Kurmancî lehçeleridir. Bununla beraber Kuzey Kürdistan'da konşulan Zazaca ve Güney Kürdistan'da konuşulan Lurî, Kelhorî ve Goranî lehçeleri de mevcuttur. Bölgede konuşulan diğer diller ise Arapça, Türkçe, Farsça'dan oluşmaktadır.[9] Kürdistan coğrafyası dahilinde 30 milyondan fazla Kürtçe konuşman kişi bulunmaktadır. Günümüzde Kürtçe dili üç ana alfabeye ayrılmaktadır. Bunlar Latin alfabesi, Arap alfabesi ve Kiril alfabesidir.[10] Kürtçe'nin üç ana lehçe vardır: Kurmancî, Soranî [11] ve Kelhorî .

Müzik
Ana madde: Kürt müziği

Kürt müziği, Kürt kültürünün önemli bir parçasıdır ve geleneksel olarak Dengbêjler tarafından Kürt tarihi hakkındaki hikâyeleri aktarmak için kullanılmıştır. Thekurdishproject.org'a göre 'Deng' kelimesi ses anlamına gelir ve 'bej' şarkı söylemek 'anlamına gelir.' [12] Hasan Zîrek ve Ahmet Kaya gibi 20. yüzyılın pek çok popüler Kürt müzisyeni Türkçe veya Farsça ve Kürtçe seslendirdi. Batı Kürt müziği, içinde konuşulduğu dilin dışında daha fazla Anadolu, Türk, Yunan veya Balkan sesine sahipken, Güney Kürt müziği Arap müzik tarzlarından, Doğu Kürt müziği ise Fars tarzlarından, Ermeni ve Kafkas tarzlarından daha çok Kuzey-Doğu'dan etkilenmektedir.[13]

Yemek kültürü
Ana madde: Kürt mutfağı
İran Nevruz kutlamalarında Kürtler.

Kürt mutfağı, Kürt kültürünün temel bir parçası olarak kabul edilir. "Pel" adı verilen (üzüm yaprakları ile içi doldurulmuş pirinç), Kutilk (ince pirinç püresi tabakasında baharatlı kıyma), Ser û pî (kelle paça), Ur û Rovî (bumbar), Parêv (kapalı bir kuyuda pişirilen kuzu eti) Kürt yemekleri arasında geleneksel ve en sevilenleridir.[14] Kuzu ve tavuk yüzyıllardır Kürt mutfağında başlıca ürünü olmuştur. Sebzeler, pilav ve süt ürünleri de geleneksel Kürt yemeklerinin büyük bir bölümünü oluşturmaktadır.[15] Aynı zamanda çay, Kürtlerin günlük yaşantısının temelini oluşturmaktadır. Genellikle günde 2-3 kez, genellikle sosyal bir aktivite sırasında içilir. Ayrıca Kürtlerin uluslararası ün kazanmış ürünü de Çeqilmast veya Dêw olarak adlandırdıkları yoğurt bazlı içecek olan ayrandır.[16]

Kurt yemek kültüründe buğday ve bulgurun önemi büyüktür. Bulgut zaten buğdayin oğütülmüş hali olup bu ikiliden birçok yemek yapılır. Bu ikili ayran ve katıkla tereyağıyla birlikte adeta enerji deposu işlevi görür. Keskek ,Mastewe ,Lapa,Zerfet Cawzer ve bunlardan yapilan ayran çorbaları belli başlı yemeklerdir.Mevsime gore kuru veya taze bazı bitkiler özellikle pancar türleri de bu yemeklerin bazılarına katılınca ortaya essiz bir tat ve harmoni ortaya çıkar.

Din
Ana madde: Kürtlerde din

Kürtler yaşadıkları ülkeye bağlı olarak farklı dinlere sahipler ya da bu dine kültürel ve etnik bağları ile bağlıdırlar. Kürtler arasında en yaygın din, Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nde yaşayan Kürtlerin % 98'i tarafından kabul edilen Sünni İslam'dır. Türkiye Kürtleri açısından yaklaşık 15-22 milyon Kürt nüfusunun %30'u Alevidir ve % 68'i Sünni İslam'ı takip etmektedir.[17]

Galeri
  • Polonya'da ayran orijinal Kürt içeceği olarak tanınmaktadır.
  • Diyarbakır Dengbej evi
  • Geleneksel Nevruz Bayramlarında, Kürtler.

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. Revue des études arméniennes, böl.21, 1988-1989, s.281, By Société des études armeniennes, Fundação Calouste Gulbenkian, Published by Imprimerie nationale, P. Geuthner, 1989.
  2. N. Maxoudian, "Early Armenia as an Empire: The Career of Tigranes III, 95–55 BC", Journal of the Royal Central Asian Society, Vol. 39, Issue 2, April 1952, s. 156–63.
  3. A.D. Lee, The Role of Hostages in Roman Diplomacy with Sasanian Persia, Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte, bök. 40, No. 3 (1991), s. 366–74 (bkz.s. 371)
  4. Rawlinson, George, The Seven Great Monarchies of the Ancient Eastern World, Böl. 7, 1871.
  5. Grässe, J. G. Th. (1909) [1861]. Orbis latinus; oder, Verzeichnis der wichtigsten lateinischen orts- und ländernamen (Almanca) (2nd bas.). Berlin: Schmidt. OCLC 1301238.
  6. Kurds. The Columbia Encyclopedia, Sixth Edition. 2001-07
  7. Akbayram, S., et al. "The frequency of consanguineous marriage in eastern Turkey." Genetic Counseling 20.3 (2009): 207.
  8. Sinane Kiriv hikayesi
  9. Mehrdad R. Izady (1992). The Kurds (İngilizce). Taylor & Francis. ISBN 0844817279.
  10. Colbert C. Held; John Thomas Cummings (3 Aralık 2013). Middle East Patterns (İngilizce). Hachette UK. ISBN 9780813348780.
  11. "A Modern History of the Kurds: Third Edition" (İngilizce). I.B.Tauris. 14 Mayıs 2004. 21 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2016.
  12. "Kurdish Culture". thekurdishproject.org. The Kurdish Project. 18 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2016.
  13. Mehrdad R. Izady (1992). The Kurds (İngilizce). Taylor & Francis. ISBN 0844817279.
  14. "Shfta - Kurdish meat patties". www.adventuressheart.com. 23 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2016.
  15. "Learn About Kurdish Food | The Kurdish Project". The Kurdish Project (İngilizce). Erişim tarihi: 16 Ekim 2016.
  16. "Kurdistan's cuisine". 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2016.
  17. "Religion of the Kurds" (PDF). 9 Kasım 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.