Melek Ahmed Paşa
Melek Ahmed Paşa (d. ? - ö. 1 Eylül 1662, İstanbul) IV. Mehmed saltanatında 5 Ağustos 1650 - 21 Ağustos 1651 tarihleri arasında bir yıl on yedi gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.
| Melek Ahmed Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 5 Ağustos 1650 - 21 Ağustos 1651 | |
| Hükümdar | IV. Mehmed |
| Yerine geldiği | Kara Murad Paşa |
| Yerine gelen | Siyavuş Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | İstanbul |
| Ölüm | 1 Eylül 1662 İstanbul |
Hayatı
Asılının Abaza olduğu bildirilmektedir.[1][2] Babasının adı Pervane Kaptan'dı. I. Ahmet döneminde küçük yaşta saraya alınmış ve Enderun'da eğitim görmüştür. Saraydan çıkışı Silahtar görevi ile olmuştur.[2]
1639'da vezirlik rütbesi ile Diyarbakır eyaleti valisi oldu. Mart 1641'de Bağdat valiliğine nakloldu. 1642'de Şam eyalet valisi tayin edildi. 1644'te İstanbul'a geldi ve IV. Murat'ın kızı İsmihan Kaya Sultan ile nikahlanıp saraya "damad" oldu. 1645'te ikinci kez Diyarbakır valisi oldu ise de yıl sonu gelmeden görevden azledildi. 1646'da üçüncü defa Diyarbakır valiliği görevi verildi. Kasım 1648'de oradan nakledilip ikinci defa Bağdad valisi oldu ise de Kasım 1649'da azledildi. Kasım 1650'de üçüncü kez Bağdat valisi olarak tayini çıktı ise de bu göreve gitmedi.[1]
Sadrazam olan Kara Murat Paşa ocaklıların, özellikle yeniçeri ağası Kara Çavuş Mustafa'nın, devlet işlerine karışmasından tedirgindi ve bu kişinin küçük valide Turhan Sultan ile bir komplo hazırladığını duyunca büyük valide ve taht naibi olan Kösem Sultan'la görüşerek ona Kapıkulu ocağından kişileri sadrazam tayin etmemesini, tam o sırada Bağdat valiliğine tayini çıkan Melek Ahmet Paşa'yı sadrazamlığa getirmesini tavsiye etti. Böylece Melek Ahmet Paşa yeni valiliğine gitmeden 5 Ağustos 1650'de sadrazam olfu. Melek Ahmet Paşa'nın sadrazamlığı ancak bir yıl sürdü. Sadrazamlığı başında hazine açığını kapatmak için bir sıra sosyo-ekonomik tedbirler almaya başladı ama bu kararlar olumlu sonuç vermedi. Girit sorunu devamlı para ve asker bulma gerektirmekteydi. Ulema arasında bir doktirin savaşı çıkmışti ve koyu tutucu Kadızadeler ile Sivasiler devamlı birbirleriyle çatışmaktaydılar. Ayrıca kapıkulu ocak ağaları da her devlet işine karışmaktaydılar. Daha 10 yaşında olan padisah IV. Mehmet saray bahçelerinde, Kağıthane'de sadece av eğlenceleri ile uğraşmakta idi; av köpekleri, şahinler ve doğanlar baş meşguliyeti haline gelmişti.[3]
Haziran'da 6 mavna, 30 kalyon, 8 kadırga, 6 burton ve çok sayıda ateş gemisinden oluşan donanma-i humayun takviye yeniçeri askeri ve tedarik taşıyarak Kaptan-ı Derya Husambeyzade Ali Paşa komutanlığında İstanbul'dan Çanakkale Boğazı üzerinden boğaza blokaj uygulayan Venedik filosu üzerine gönderildi ve bu filo Ege Denizi'ne açılmayı ve Girit'e varıp takviye güçler ve tedarik sağlamayı başardı.[3]
Mali dengeyi bulmak için Sadrazam kapıkulu askeri ulufelerini geçiktirmeye ve paranın ayarı ile oynamaya başladı. Bunun bir sonucu olarak enflasyon, (yaklaşık olarak 4 misli), arttı. Ulufeleri geciken sipahiler sipahi ağasının konağını taşladılar ve Defterdar'ın konağına hücum ettiler. Yakalanan isyancı sipahilerin birkaçı sadrazam emri ile bir gece boğduruldu. Ertesi gün sipahiler boğdurulan yoldaşlarının kan davasını güderek Üsküdar'a geçip orada sivillere karşı taşkınlıklar yaptılar. Bu arada piyasalara çıkartılan düşük ayarlı akçelere "meyhane akçesi" adı verilmişti. Esnaf da bu "meyhane akçesi" ile ödeme almak ve yapmaktan usanmıştı. 21 Ağustos 1651'de bu meyhane akçesi aleyhine İstanbul'da ilk defa olarak bir esnaf ayaklanamsi başladı. IV. Mehmet esnafın karşısina ayak divanına çıkmak zorunda kaldı. Bu hatt-ı humayun çıkartılarak hiçbir kanuna aykırı vergi alınmayacağını ilan edildi. Melek Ahmet Paşa da o gün sadrazamlıkta azledilip yerine Siyavuş Paşa getirildi.[3]
Melek Ahnet Paşa Eylül 1651'de Silistre muhafızlığına atanıp İstanbul'dan uzaklaştırıldı. 1652'de Rumeli Beylerbeyliğine tayin edildi. İstanbul'da ortalık sakinleştiği için Ekim 1653'te görevden azledip İstanbul'a kubbealtı veziri göreviyle döndü. 1654'te İstanbul sedaret kaymakamlığı yaptı. 1654 sonlarında Van eyaleti valisi yapıldı. 1658'de Bosna beylerbeyi olarak görevlendirildi. 1660'ta emekliliğe ayrıldı.[2]
1659'da ölmüş olan karısı Kaya Sultan'ın konağına yerleşti. Bu dönemde I. Ahmet'in kızı olan Fatma Sultan'la da bir evlilik daha yaptı. Bunun üzerine Melek Ahmet Paşa'ya tekrar kubbe vezirliği görevi verildi. Sarayda verilen bir ziyafetden sonra bir kalp sorunundan dolayı komaya girdi ve 1 Eylül 1662'de öldü. Eyüp'te Keçi Mehmet Efendi yakınında defnedildi.[2]
Evliya Çelebi Melek Ahmet Paşa'ya yıllarca yol arkadaşlığı yapmış ve vezirlik görevlerinde ona yardım etmiştir. Evliya Çelebi yazısında onu gizemlerin efendisi ve vezirlerin şeyhi olarak tasvir etmiştir.
Değerlendirme
Sicill-i Osmani'de şöyle değerlendirilmektedir:[1]
Edepli, vakur, yumuşak huylu, şefkatliydi.
Çağdaş bir biyografya ansiklopedisinde bulunan Melak Ahmet Paşa maddesinde şöyle demektedir:[2]
Faziletli, olgun, iyiliksever ve hoşsohbet bir kişi olduğu kaydedilmektedir.
Eserleri
Melek Ahmed Paşa, şu yapıları inşa ettirmiştir:
Kaynakça
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.İV s.509
- Alper, Ömer Metin, "Ahmet Paşa (Melek)" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi C.1 s.150, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Yayıncılık A.Ş. ISBN 975-08-0071-01.
- Sakaoğlu, Necdet (1999), Bu Mülkün Sultanları, İstanbul:Oğlak Yayınları ISBN 975-329-2996 s.274
Dış bağlantlar
- Alper, Ömer Metin, "Ahmet Paşa (Melek)" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlilar Ansiklopedisi, C.1 s.150, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Yayıncılık A.Ş. ISBN 975-08-0071-01.
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.IV s.509
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.399-400
- Buz, Ayhan, (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap, ISBN978-975-254-278-5, .
- Kültür ve Turizm Bakanlığı web sitesi, Osmanlı İmparatorluğu Kronolojisi, Erişim tarihi:23.05.2012
- Danişmend, İsmail Hami, (2011), İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi 6 Cilt, İstanbul:Doğu Kütüphanesi, ISBN 9789944397681
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Kara Murad Paşa |
 Osmanlı Sadrazamı 5 Ağustos 1650 - 21 Ağustos 1651 |
Sonra gelen: Siyavuş Paşa |