Hatay Devleti

Hatay Devleti (Fransızca: État du Hatay, Arapça: دولة هتاي Devlat Hatay), İskenderun Sancağı'nın 2 Eylül 1938'de[1] bağımsızlığını ilan etmesi ile kurulmuş olan Türk devleti. 29 Haziran 1939 günü devletin yasama organı olan 22 üyesi Türk olan 40 üyeli Hatay Devleti Millet Meclisinin aldığı karar gereği Türkiye'ye katılmış ve Hatay ili olmuştur.

Hatay Devleti État du Hatay دولة هتاي
1938-1939
Bayrak
Millî marş İstiklâl Marşı
Fransız mandası altındaki Suriye haritasında turuncu (kuzeybatı) gösterilmiş Hatay Devleti/İskenderun Sancağı.
Başkent	Antakya
Yaygın diller	Türkçe (resmî), Fransızca, Arapça
Hükûmet	Cumhuriyet
• Devlet Başkanı	Tayfur Sökmen
• Başbakan	Abdurrahman Melek
• Meclis Başkanı	Abdülgani Türkmen
Yasama organı	Hatay Devleti Millet Meclisi
Tarihçe
• Kuruluşu	1938
• Bağımsızlık	2 Eylül 1938
• Türkiye'ye ilhak	29 Haziran 1939
• Dağılışı	1939
Yüzölçümü
• Toplam	4.700 km^2 (1.800 sq mi)
Nüfus
• Sayılan	234379
Para birimi	Suriye lirası, daha sonra Türk lirası
Öncüller Ardıllar Fransız Suriye ve Lübnan Mandası İskenderun Sancağı Hatay (il)

1937'de Milletler Cemiyeti kararıyla Hatay sorununun çözümü için kurulmuştur. Devletin kuruluşu Hatay Millet Meclisi'nin 2 Eylül 1938 tarihli kararıyla ilan edilmiştir. Devlet Başkanlığına Tayfur Sökmen, Meclis Başkanlığı'na Abdülgani Türkmen, Başbakanlığa ise Abdurrahman Melek seçilmiştir. Devletin resmî dili Türkçe, ikinci dili ise Fransızca olmuştu ancak Arapça eğitim veren okullar Arapça eğitime devam edeceklerdi. Kuruluş taslağında iç işlerinde bağımsız olarak düşünülmüş; dış ilişkiler, mali ilişkiler, gümrüklerin ve toprak bütünlüğünün Fransa ve Türkiye tarafından denetim ve güvence altına alınmasına karar verilmişti.

Bütün karar ve yürütme organları Türk nüfusunun yönetiminde olan devletin statü gereği Fransız Suriye mandasına olan bağımlılığı sorun yaratıyordu. Bu nedenle, aşama aşama gerçekleştirilen değişikliklerle Türkiye'ye bağlanmaya doğru giden Hatay, II. Dünya Savaşı'nın yaklaşması nedeniyle Fransa'nın da ısrarcı olamamasından ve Türkiye ile savaşmayı göze alamaması sonucunda, Fransa ile Türkiye arasında 23 Haziran 1939 tarihinde Ankara'da, “Türkiye ile Suriye Arasında Toprak Sorunlarının Kesinlikle Çözümüne İlişkin Antlaşma”nın imzalanması[2] ile Fransa, Hatay’ın Türkiye’ye katılmasını kabul etmesiyle, 29 Haziran 1939'da Hatay Devleti Millet Meclisi'nin aldığı karar doğrultusunda Türkiye'ye katıldı. Türkiye ise, 7 Temmuz 1939 günü çıkarılan bir yasa ile "Hatay" ilini kurarak katılma işlemini sonuçlandırdı. 23 Temmuz 1939 tarihinde de Fransız birlikleri Hatay'ı terk ettiler.[2]

Demografik yapı

Fransız nüfus sayımına gore Hatay'ın 1936'daki nüfus yapısı[3]
Etnik grup	Sayı	%
Arap Alevîleri	61,600	28%
Sünni Araplar	22,000	10%
Yunanlar ve diğer Hıristiyanlar	17,600	8%
Türkler	85,800	39%
Ermeniler	24,200	11%
Çerkesler, Yahudiler, Kürtler	8,800	4%
Toplam	220,000	100%

Popüler kültürde

Indiana Jones: Son Macera filminde Hatay Devleti, başında sultanın bulunduğu bir monarşi olarak yansıtılmakta olup filmde Kutsal Kâse'nin Hatay'ın sınırlarında olduğu iddia edilmektedir.[4]

Galeri

• 
  Temsil heyeti: soldan sağa Cemil Yurtman (Adliye), Cemal Baki (Maliye), Abdurrahman Melek (Başbakan), Kemal Alpar (Nafia, Ziraat), Faik Türkmen (Maarif, Sıhhat, Kültür)
• 
  Bir Hatay Devleti pulu

Kaynakça

1. "Arşivlenmiş kopya". 4 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2017.
2. Hatay'ın Anavatana Katılma Süreci. AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 7, Temmuz 2015
3. Brandell, Inga (2006). State Frontiers: Borders and Boundaries in the Middle East. I.B.Tauris. s. 144. ISBN 978-1-84511-076-5. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2013.
4. Indiana Jones and the Last Crusade (1989) - IMDb, erişim tarihi: 27 Mart 2020