Zengiler

Zengîler (Arapça: زنكيون Zangiūn), 12. ve 13. yüzyıllarda Kuzey Irak ve Suriye'de hüküm sürmüş Türk devletidir. İlk hükümdarı İmadeddin Zengi'dir.[1]

Zengi Devleti
Zengi Devleti
1127-1250
Zengi Devleti'nin en geniş sınırları
Başkent Halep
Yaygın diller Arapça, Türkçe, Farsça
Hükûmet Monarşi
• 1127-1146
I. İmâdüddin Zengî
• 1241-1250
Mahmud Melik Zahid
Tarihçe  
• Kuruluşu
1127
• Dağılışı
1250
Para birimi Dinar
Öncüller		Ardıllar
Büyük Selçuklu Devleti
Eyyubiler
Memlükler
Türk tarihi
İlk Çağ
Orta Çağ
Yeni Çağ
Yakın Çağ
I. ve II. Haçlı seferleri arası Anadolu, Suriye ve Filistin.

Musul'da Imadeddin Zengi tarafından kurulmuş Zengi Devleti, onun ölümünden sonra oğulları arasında paylaşılmış, I. Seyfeddin Gazi ve Kudbeddin Mevdud Musul Beyliği'ni, Nûreddin Mahmud Zengî'yse Haleb Beyliği'ni yönetmiştir. Zengiler, Oğuz Türkmenlerinin Afşar boyundandır.

Haçlılarla mücadeleleri

Zengiler, İkinci Haçlı Seferi'ni etkisizleştirmişler ve İslam dünyasını Haçlıların istilasından korumuşlardır. Nûreddin Mahmud Zengî'nin komutanlarından Şirkuh'un yeğeni Selahaddin Eyyubi, Fâtımîlere son vermiş, Nureddinin ölümünden sonra da Mısır'da Eyyûbîler devletini kurmuştur.[2]

İmâdüddin Zengî 1144'te Urfa'yı fethetti ve Birinci Haçlı Seferi sonunda kurulan Urfa Kontluğu'na son verdi. Urfa'nın kaybedilmesi üzerine Avrupa İkinci Haçlı Seferi'ne hazırlanmıştır. Zengilerin Haçlılar ile mücadelesi İmâdüddin Zengî'nin ölümünden sonra da devam etmiş, Halep Beyi Nûreddin Mahmud Zengî ve ağabeyi Musul Beyi Seyfeddin Gazi'yle ve 1148'de ağabeyinin ölümünden sonra yerine geçen küçük kardeşi Kudbeddin Mevdud ile birlikte hareket etmişlerdir. Zengiler Haçlılara karşı İslam cephesini birleştirmiş, İkinci Haçlı seferinin etkisizleştirilmesine çalışmışlardır. Zengilerin bu fedakarlıkları sonucu Haçlılar daha fazla ilerleme imkânı bulamayarak sahil şeridine sıkışıp kalmışlardır.

Nûreddin Mahmud, kısa süreliğine Haçlıların eline geçen Urfa’yı ani bir baskınla 1146'da tekrar fethetti. 1149'da Antakya Prensi Raymond'u öldürdü. Börilerin elinden Şam'ı aldı. 1153'te Yukarı Mezopotamya, Güneydoğu Anadolu ve Suriye'yi tek hakimiyet altında toplayarak sultanlığını ilan eden Nûreddin Mahmud, 1157'de Kudüs Kralı III. Baudouin'i yenilgiye uğrattı. 1158'de Haçlılara yenildiyse de onları 1164'te Harim’de ağır bir bozguna uğrattı. Nûreddin Mahmud, Esedüddin Şirkuh ve Şirkuh'un yeğeni Selahaddin Eyyubi'yi Mısır'a göndermiş ve Fatımilerin Haçlılarla iş birliğine girmelerinin ve dolayısıyla Mısır'ın Kudüs Krallığı'nın kontrolüne girmesinin önünü kapamış, bilahare İslam dünyasında ikiliğe sebep olan Fâtımî Halifeliği’nin 1171'de yıkılmasını sağlayarak İslam birliğinin gerçekleşmesine önayak olmuştur. Selahaddin Eyyubi, Nûreddin Mahmud'un ölümüne kadar Mısır'da naiplik yapmış ve onun emirleri dışına çıkmamıştır.[3]

Hükümdarlar

Musul Atabeyleri
  • I. İmadeddin Zengi (1127-1146)
  • I. Seyfeddin Gazi (1146-1149)
  • Kutbeddin Mevdud (1149-1170)
  • II. Seyfeddin Gazi (1170-1180)
  • I. İzzeddin Mesud (1180-1193)
  • I. Nureddin Arslan Şah (1193-1211)
  • II. İzzeddin Mesud (1211-1218)
  • II. Nureddin Arslan Şah (1218-1219)
  • Nasreddin Mahmud (1219-1222 ya da 1234)

Haleb Atabeyleri

Şam Atabeyleri

Sincar Atabeyleri
  • II. İmadeddin Zengi (1171-1197)
  • Kutbeddin Muhammed (1197-1219)
  • İmadeddin Şehenşah (1219-1220)
  • Celaleddin Mahmud (1219-1220)
  • Fetheddin Ömer (1219-1220)

Cizre Atabeyleri
  • Müzzeddin Sancar Şah (1180-1208)
  • Müzzeddin Mahmud (1208-1241)
  • Mahmud Melik Zahir (1241-1250)

Soyağacı
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Aksungur el-Hacib
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Haleb Atabeyliği
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
I. Zengi
1.(1127-1146)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
I. Gazi
2.(1146-1149)
 
Mevdud
3.(1149-1170)
 
 
 
 
 
 
Nureddin
2.(1146-1174)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
II. Gazi
4.(1170-1180)
 
I. Mesud
5.(1180-1193)
 
 
II. Zengi
4.(1181-1183)
 
Salih
3.(1174-1181)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
I. Arslan
6.(1193-1211)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
II. Mesud
7.(1211-1218)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
II. Arslan
8.(1218-1219)
 
Mahmud
9.(1219-1222)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Kaynakça
  1. C.E. Bosworth, The New Islamic Dynasties: A Chronological and Genealogical Manual (The New Edinburgh Islamic Surveys), Edinburgh 2004, ISBN 978-0748621378. (İngilizce)
  2. Kirk Sowell, The Arab world: An Illustrated History, New York 2002, ISBN 978-0781809900 (İngilizce).
  3. Claude Cahen (çev. J. Jones-Williams), Pre-Ottoman Turkey: a general survey of the material and spiritual culture and history c. 1071-1330, New York 1968. (İngilizce)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.