Ulusal yas

Ulusal yas veya millî yas, bir ülkenin halkının büyük bölümü tarafından yerine getirilen yas tutma ve anma eylemlerinin gerçekleştirildiği gün.

2011 Norveç saldırıları sebebiyle 24 Temmuz'da yarıya indirilen Finlandiya bayrağı		2016 Beşiktaş saldırıları sonrası yarıya indirilen Türk bayrağı, İstanbul, Türkiye

Bu günler; o ülkeden veya başka bir yerden önemli bir kişinin veya kişilerin ölümü, cenazesi veya bunların yıl dönümü nedeniyle hükûmetler tarafından ilan edilir. Ayrıca, bir ülkede gerçekleşen doğal afet, facia, kaza, savaş veya terör saldırısı sonrasında da ulusal yas ilan edilebilir. Bayrakların yarıya indirilmesi ve saygı duruşu yaygın olarak gerçekleştirilen bir ritüeldir.

Ulusal yas ilanları

Devlet yetkilileri

• Mustafa Kemal Atatürk – Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı. 10 Kasım 1938'de yaşamını yitiren Atatürk, her yıl 10 Kasım'da anılmaktadır.
• Winston Churchill – İngiltere Başbakanı. 24 Ocak 1965'te yaşamını yitirdi. 25-27 Ocak 1965 tarihleri arasında Birleşik Krallık'ta resmî ulusal yas ilan edildi.
• Hirohito – Japonya İmparatoru. 7 Ocak 1989'da yaşamını yitirdi. Ölümünü takip eden iki günde ve cenazesinin olduğu günde ülkesinde ulusal yas ilan edildi.[1][2]
• Turgut Özal – 8. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı. 17 Nisan 1993 yılında öldü. Türkiye'de 17-21 Nisan 1993 tarihleri arasında, Mısır ve Pakistan'da ise üç gün ulusal yas ilan edildi.
• İzak Rabin – 5. İsrail Başbakanı. 4 Kasım 1995'te bir suikast sonucu yaşamını yitirdi. Bu tarih İsrail'de ulusal yas günü olarak anılmaktadır.
• Diana Spencer – Galler Prensesi. 31 Ağustos 1997'de yaşamını yitirdi. Ülkesi Birleşik Krallık'ta 6 Eylül 1997'de ulusal yas ilan edildi.
• Néstor Kirchner – 51. Arjantin Devlet Başkanı. 27 Ekim 2010'da yaşamını yitirdi. Arjantin ile birlikte birçok Latin Amerika ülkesi üç günlük ulusal yas ilan etti.[3]
• Kim Jong-il – Kuzey Kore ulusal lideri. 17 Aralık 2011'de yaşamını yitirdi. Ülkesi Kuzey Kore'de 17-29 Aralık 2011'de ulusal yas ilan edildi.[4]
• Rauf Denktaş – Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı. 13 Ocak 2012'de yaşamını yitirdi. 14-17 Ocak 2012'de Türkiye'de, 14-20 Ocak 2012'de KKTC'de ulusal yas ilan edildi.[5][6]
• Nelson Mandela – Güney Afrika Cumhurbaşkanı. 5 Aralık 2013'te yaşamını yitirdi. Ülkesinde 8-15 Aralık 2013'te ulusal yas ilan edildi.
• Abdullah bin Abdülaziz el-Suud – Suudi Arabistan Kralı. 23 Ocak 2015'te yaşamını yitirdi. Bahreyn'de 40 gün, Mısır'da 7 gün, Birleşik Arap Emirlikleri, Ürdün, Tunus, Fas ve Lübnan'da 3 gün, Türkiye'de ise 24 Ocak 2015'te 1 günlük ulusal yas ilan edildi.[7]
• Süleyman Demirel – Türkiye Cumhurbaşkanı. 17 Haziran 2015'te yaşamını yitirdi. Ülkesinde 17-19 Haziran 2015'te ulusal yas ilan edildi.[8]
• İslam Kerimov – Özbekistan Devlet Başkanı. 2 Eylül 2016'da vefat etmesinin ardından Özbekistan'da üç gün ulusal yas ilan edildi.[9]
• Bhumibol Adulyadej - Tayland Kralı. 13 Ekim 2016'da 88 yaşında öldü. Ölümü üzerine Tayland'da bir yıl boyunca ulusal yas ilan edildi.[10]
• Halife bin Hamed es-Sani – Katar Emiri. 23 Ekim 2016'da vefatının ardından ülkesi Katar'da üç gün ulusal yas ilan edildi.[11]
• Fidel Castro – Küba Devlet Başkanı. 25 Kasım 2016'da öldü. Ölümünün ardından Küba'da 9 gün, Cezayir'de 8 gün ve Venezuela'da üç gün ulusal yas ilan edildi.[12][13][14]
• Celal Talabani - Irak Cumhurbaşkanı. 3 Ekim 2017 tarihinde öldü. Ölümünün üzerine Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nde yedi, Irak genelinde ise üç gün ulusal yas ilan edildi.[15][16]
• Sabah el-Ahmed el-Cabir es-Sabah - Kuveyt Emiri. 28 Eylül 2020'de 91 yaşında hayatını kaybeden emir için Kuveyt'te kırk gün boyunca milli yas ilan edildi.[17]

Dinî liderler

• II. İoannes Paulus, çoğunlukla Roma Katoliği ülkelerde yas ilan edildi.
• Rahibe Teresa, Arnavutluk, Hindistan ve bazı Roma Katoliği ülkelerde yas ilan edildi.

Diğer kişiler

• Daphne Caruana Galizia - Maltalı gazeteci. 16 Ekim 2017'de aracına yerleştirilen bombanın patlaması sonucu öldü. Cenaze töreninin düzenlendiği 3 Kasım 2017 günü Malta hükûmeti tarafından ulusal yas ilan edildi.[18]
• Kasım Süleymani - İranlı general ve Kudüs Gücü komutanı. 3 Ocak 2020’de Amerika Birleşik Devletleri başkanı Donald Trump’ın emriyle Irak’ın başkenti Bağdat’ta uğradığı suikast sonucu öldürüldü. Ülkesi İran’ın yanı sıra Irak’ta üç gün ulusal yas ilan edildi.[19][20]

Trajediler

• 11 Eylül saldırıları kurbanları için Amerika Birleşik Devletleri, İsrail, Kanada, Fransa, Hırvatistan, Güney Kore, Japonya, Çin, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Polonya, Romanya, Arnavutluk, Vietnam, Birleşik Krallık ve İrlanda'da ulusal yas ilan edildi.
• 2009 L'Aquila depremi kurbanları için 10 Nisan 2009'da İtalya'da bir günlük yas ilan edildi ve bayraklar yarıya indirildi.[21]
• 2010 Polonya Hava Kuvvetleri Tu-154 kazası kurbanları için Polonya, Brezilya, Kanada, İspanya, Çek Cumhuriyeti, Estonya, Gürcistan, Macaristan, Letonya, Litvanya, Moldova, Romanya, Rusya, Sırbistan, Slovakya, Türkiye ve Ukrayna'da yas ilan edildi.[22]
• 2011 Norveç saldırıları kurbanları için 24 Temmuz 2011'de Danimarka, Finlandiya, İsveç, İzlanda ve Norveç'te ulusal yas ilan edildi.[23]
• 2014 Soma Faciası kurbanları için Türkiye'de 13-15 Mayıs, KKTC'de 15-16 Mayıs ve Pakistan'da 15 Mayıs tarihlerinde ulusal yas ilan edildi.[24][25][26]
• 2014 Güneydoğu Avrupa sel felaketi kurbanları için Sırbistan'da 21-23 Mayıs ve Bosna-Hersek'te 20 Mayıs tarihlerinde ulusal yas ilan edildi.[27][28]
• 2014 İsrail-Gazze çatışması'nın Filistinli kurbanları için Filistin'de 21-23, Türkiye'de 22-24, KKTC'de 22-24 ve Pakistan'da 24 Temmuz 2014 tarihlerinde ulusal yas ilan edildi ve tüm bayraklar yarıya indirildi.[29][30][31][32][33]
• MH 17 sefer sayılı uçak kazası kurbanları için Hollanda'da 23 Temmuz 2014'te ulusal yas ilan edildi.[34][35]
• AH 5017 sefer sayılı uçak kazası kurbanları için Fransa'da 28-30 Temmuz 2014'te ulusal yas ilan edildi.[36]
• 2014 Peşaver okul saldırısı kurbanları için Pakistan'da 3 gün, Türkiye'de 17 Aralık tarihinde ulusal yas ilan edildi.[37][38]
• Charlie Hebdo saldırısı kurbanları için Fransa'da 3 gün yas ilan edildi.[39]
• 2015 Hac izdihamı'nda hayatını kaybeden İranlı hacılar için İran İslam Cumhuriyeti tarafından üç gün ulusal yas ilan edildi.[40]
• 2015 Ankara saldırısı'nın ardından Türkiye'de 10-12 ve KKTC'de 11-13 Ekim 2015 tarihlerinde ulusal yas ilan edildi.[41][42]
• 2016 Brüksel saldırıları'nın ardından Belçika tarafından üç gün ulusal yas ilan edildi.[43]
• 2016 Atatürk Havalimanı saldırısı'nda hayatını kaybeden insanlar için 29 Haziran 2016 tarihinde Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde bir günlük millî yas ilan edildi.[44][45][46]
• 2016 Nice saldırısı sonrasında Fransa hükûmeti tarafından üç gün ulusal yas ilan edildi.[47]
• 2016 Üsküp sel felaketi sonrasında Makedonya hükûmeti tarafından bir günlük ulusal yas ilan edildi.[48]
• 2016 Orta İtalya depremi'nde hayatını kaybeden kurbanlar için 27 Ağustos 2016'da bir günlük ulusal yas ilan edildi.[49]
• LaMia Airlines'ın 2933 sefer sayılı uçak kazası'nda hayatını kaybedenler için Brezilya'da üç gün ulusal yas ilan edildi.[50]
• 2016 Beşiktaş saldırıları'nda hayatını kaybedenler için 11 Aralık 2016'da Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde bir günlük millî yas ilan edildi.[51][52]
• 2016 Berlin saldırısı'nda hayatını kaybeden kurbanlar için 20 Aralık 2016'da Almanya'da bir günlük ulusal yas ilan edildi.[53]
• 2016 Rusya Savunma Bakanlığı Tu-154 kazası'nda yaşamını yitiren kurbanlar nedeniyle 26 Aralık 2016'da Rusya'da bir günlük millî yas ilan edildi.[54]
• 2017 Mogadişu saldırısı sonucu 512 kişi hayatını kaybetti, 316 kişi ise yaralandı. Saldırı nedeniyle ülkede üç günlük ulusal yas ilan edildi.[55]
• 2017 Kirmanşah depremi'nde 540 kişi öldü, 8000'den fazla kişi yaralandı. Depremde yaşamını yitirenler için İran'ın Kirmanşah Eyaleti'nde üç gün, ülke genelinde ise 14 Kasım 2017 tarihinde bir gün ulusal yas ilan edildi.[56]
• 2017 Sina cami saldırısında ölenler için Mısır'da üç gün, Türkiye'de 27 Kasım'da bir gün ulusal yas ilan edildi.[57][58]
• 2018 Gazze sınır protestolarında ölenler için Türkiye'de 15-17 Mayıs tarihlerinde üç günlük ulusal yas ilan edildi.[59]
• Attika orman yangınları'nda hayatını kaybedenler için Yunanistan'da üç gün ulusal yas ilan edildi.[60]
• 2020 Beyrut patlaması’nın ardından Lübnan hükûmeti tarafından 5 Ağustos 2020’de ülke genelinde ulusal yas ilan edildi.[61]
• 2020 Dağlık Karabağ Savaşı'nda Ermeni kurbanlar için Ermenistan'da 19 Aralık 2020'den itibaren başlayarak üç gün ulusal yas ilan edildi.[62]

Kaynakça

1. "An Emperor's Farewell". New Straits Times. Erişim tarihi: 8 Şubat 2013.
2. Sanger, David E. (10 Ocak 1989). "Mourning Fails to Slow Japan's Economy". The New York Times. Erişim tarihi: 8 Şubat 2013.
3. "Tres días de duelo (İspanyolca)". pagina12.com.ar. 27 Ekim 2010. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2014.
4. "North Korean leader Kim Jong-il dies 'of heart attack". 15 Mayıs 2014 BBC. 19 Aralık 2011. 11 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
5. "KKTC'de Okullar ve Resmi Kurumlar Tatil". TRT Haber. 14 Ocak 2012. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014.
6. "Denktaş için ulusal yas". Sabah. 14 Ocak 2012. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014.
7. "Suudi Arabistan'da yok, Türkiye'de bir gün yas". Hürriyet. 24 Ocak 2015. Erişim tarihi: 17 Haziran 2015.
8. "Başbakan Davutoğlu: Demirel'in ölümü nedeniyle 3 günlük ulusal yas ilan edilecek". Hürriyet. 17 Haziran 2015. Erişim tarihi: 17 Haziran 2015.
9. Adal, Gizem (3 Eylül 2016). "Özbekistan lideri Kerimov'un yerine kimin geçeceği tartışılıyor". Euronews. Erişim tarihi: 10 Eylül 2016.
10. "Tayland'da kralın ardından 1 yıl yas". İhlas Haber Ajansı. 13 Ekim 2016. Erişim tarihi: 21 Kasım 2017.
11. "Eski Katar Emiri vefat etti". Sputnik. 24 Ekim 2016. 24 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2016.
12. "Cezayir'de 8 günlük yas ilan edildi". NTV.com.tr. 27 Kasım 2016. Erişim tarihi: 27 Kasım 2016.
13. "Küba'da 9 günlük yas ilan edildi". Milliyet. 26 Kasım 2016. Erişim tarihi: 27 Kasım 2016.
14. "Venezuela Declares Three-Day Mourning for Fidel Castro". Sputnik. 27 Kasım 2016.
15. "Celal Talabani hayatını kaybetti! Barzani 7 günlük yas ilan etti". Hürriyet. 3 Ekim 2017. Erişim tarihi: 12 Kasım 2017.
16. "Abadi Announces Three Days of Mourning in Iraq after Talabani's Demise". Tasnim Haber Ajansı. 4 Ekim 2017. 28 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12. Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
17. "Kuwait announces 40-day mourning following Amir's demise". Kuveyt Haber Ajansı. 29 Eylül 2020. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020.
18. "Suikasta kurban giden Maltalı gazeteci toprağa verildi". Euronews. 3 Kasım 2017. Erişim tarihi: 4 Aralık 2017.
19. "İran'da 3 günlük yas ilan edildi". İhlas Haber Ajansı. 3 Ocak 2020. Erişim tarihi: 8 Şubat 2020.
20. Karaalp, Haydar (4 Ocak 2020). "Iraq: Mourning declared for Soleimani, al-Muhandis". Anadolu Ajansı. Erişim tarihi: 8 Şubat 2020.
21. "Italy mourns earthquake victims (İngilizce)". Al Jazeera. 11 Nisan 2009. 27 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2014.
22. "Polonya'da yas". Sabah. 13 Nisan 2010. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014.
23. "Räsänen: Suomi suruliputtaa sunnuntaina" [Räsänen: Finland will fly flags at half mast on Sunday] (Fince). Ilta-Sanomat. 30 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2014.
24. "Üç günlük yas". NTV.com.tr. 14 Mayıs 2014. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2014.
25. "Pakistan to observe day of mourning solidarity with Turkey". Pakistan Başbakanlığı. 14 Mayıs 2014. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2014.
26. "Pakistan da yas ilan etti". Hürriyet. 14 Mayıs 2014. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2014.
27. "Sırbistan da yas ilan etti". Yeni Şafak. 20 Mayıs 2014. 20 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2014.
28. "Bosna Hersek'te yarın yas günü ilan edildi". Haberturk.com. 19 Mayıs 2014. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2014.
29. "3 günlük yas ilan edildi". Milliyet. 20 Temmuz 2014. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2014.
30. "Gazze için 3 günlük yas". NTV.com.tr. 21 Temmuz 2014. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2014.
31. "Türkiye'de 3 günlük yas ilan edildi". Anadolu Ajansı. 21 Temmuz 2014. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2014.
32. "KKTC'de Gazze için bayraklar yarıya indirildi!". Haberturk.com. 23 Temmuz 2014. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2014.
33. "Pakistan'da bir günlük Filistin yası". Anadolu Ajansı. 24 Temmuz 2014. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2014.
34. "Dutch declare Wednesday official day of mourning for MH17 dead" (İngilizce). DutchNews.nl. 23 Temmuz 2014. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2014.
35. "Hollanda'da 1 günlük ulusal yas". Anadolu Ajansı. 23 Temmuz 2014. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2014.
36. "Fransa'da üç gün ulusal yas ilan edildi". Anadolu Ajansı. 26 Temmuz 2014. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2014.
37. "Pakistan'da 3 günlük yas ilan edildi". TRT Haber. 16 Aralık 2014. Erişim tarihi: 19 Aralık 2014.
38. "Peşaver'deki baskın nedeniyle 1 günlük "milli yas"". TRT Haber. 16 Aralık 2014. Erişim tarihi: 19 Aralık 2014.
39. "Fransa'da ulusal yas ilan edildi". Sabah. 7 Ocak 2015. Erişim tarihi: 30 Mart 2018.
40. "İran 3 günlük yas ilan etti". Haberturk.com. 25 Eylül 2015. Erişim tarihi: 29 Haziran 2016.
41. "3 gün ulusal yas ilan edildi". Milliyet. 10 Ekim 2015. Erişim tarihi: 10 Ekim 2015.
42. "KKTC'de 3 gün yas ilan edildi". Hürriyet. 10 Ekim 2015. Erişim tarihi: 13 Ekim 2015.
43. "Three Days of Mourning Declared in Belgium After Deadly Terrorist Attacks". Cihan Haber Ajansı. 22 Mart 2016. Erişim tarihi: 26 Mart 2016.
44. "1 Günlük Milli Yas ilan edilmesi". Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık. 16 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2016.
45. "Son dakika haberi: 1 Günlük ulusal yas ilan edildi". Milliyet. 29 Haziran 2016.
46. "KKTC'de bir günlük yas ilan edildi". Milliyet. 29 Haziran 2016. Erişim tarihi: 29 Haziran 2016.
47. "Fransa'da ulusal yas". Deutsche Welle. 15 Temmuz 2016. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2016.
48. "Üsküp'ü sel vurdu: 21 ölü". http://www.milliyet.com.tr/. Milliyet gazetesi, 9 Ağustos 2016. 14 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2016. |website= dış bağlantı (yardım)
49. "Deprem kurbanları için devlet töreni". Deutsche Welle. 27 Ağustos 2016. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2016.
50. "Brezilya'da üç günlük yas ilan edildi". Euronews. 29 Kasım 2016. Erişim tarihi: 30 Kasım 2016.
51. "Bir günlük yas ilan edildi". Sözcü. 11 Aralık 2016. Erişim tarihi: 11 Aralık 2016.
52. "KKTC'de 1 günlük yas ilan edildi". İhlas Haber Ajansı. 11 Aralık 2016. Erişim tarihi: 16 Aralık 2016.
53. Ahmet Yıldırım (20 Aralık 2016). "Almanya bir günlük yas ilan etti". Doğan Haber Ajansı. Erişim tarihi: 21 Aralık 2016.
54. "Rusya'da ulusal yas günü ilan edildi". Euronews. 25 Aralık 2016. Erişim tarihi: 26 Aralık 2016.
55. "Somali'de üç günlük ulusal yas ilan edildi". Anadolu Ajansı. 15 Ekim 2017. Erişim tarihi: 5 Aralık 2017.
56. "Iran-Iraq quake: Tehran declares national day of mourning". Al Jazeera. 14 Kasım 2017. Erişim tarihi: 21 Kasım 2017.
57. "Egypt attack: President Sisi pledges forceful response". 26 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.
58. Türkiye'de bir günlük yas ilan edildi
59. "Son dakika... Bekir Bozdağ: 3 gün süreyle ulusal yas ilan edildi". Hürriyet. 14 Mayıs 2018. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2018.
60. "Yunanistan Başbakanı Çipras Üç Günlük Ulusal Yas İlan Etti". Demirören Haber Ajansı. 24 Temmuz 2018. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2018.
61. "Dev patlamayla sarsılan Lübnan'da ulusal yas". Deutsche Welle. 4 Ağustos 2020. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2020.
62. "Ermenistan'da Karabağ için üç gün yas". Deutsche Welle. 19 Aralık 2020. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021.