Şırnak (il)

Şırnak Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan bir ildir.

Şırnak
Şırnak'ın Türkiye'deki konumu
Ülke	Türkiye
Bölge	Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve Doğu Anadolu Bölgesi
Alt idari birimler	Daraltılmış liste Şırnak Beytüşşebap Cizre Güçlükonak İdil, Şırnak Silopi Uludere
İdare
• Vali	Ali Hamza Pehlivan
Yüzölçümü
• Toplam	7.172 km² (2.769 mil²)
Alan kodu	486
Plaka kodu	73
Resmî site Şırnak Valiliği Şırnak Belediyesi

Nuh Peygambere ait olduğu öne sürülen bir türbe, Şırnak'ın Cizre ilçesinde bulunur. Tufandan sonra Nuh'un ilk yerleştiği şehir olduğu rivayet edilir. İl, Irak ve Suriye'ye komşudur. Şırnak, 16 Mayıs 1990 tarih ve 3647 sayılı kanunla Siirt ilinden ayrılarak Türkiye'nin 73. ili olmuştur. Aynı kanunla Siirt'in Eruh ilçesine bağlı Güçlükonak bucağı bu ilin ilçesi olmuş, ayrıca Mardin'in İdil, Cizre ve Silopi ilçeleri buraya bağlanmıştır.

Ağustos 2015 tarihinden itibaren Şırnak il merkezi ve Cizre, İdil ve Silopi ilçelerinde çatışmalar yaşanmıştır. Bu çatışmalar 3 Haziran 2016'da son bulmuştur.

Toponimi

İsminin Şehr-i Nuh'tan geldiği söylenir. Şırnak'ın Kürtçe'de karşılığı Şirnex'dir.[1][2][3][4][5]

İlçeler

Şırnak ilinin yedi ilçesi vardır,

• Şırnak (il merkezi)
• Beytüşşebap
• Cizre
• Güçlükonak
• İdil
• Silopi
• Uludere

Yönetim

İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclislerini oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.

İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)

İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer.[6][7]

Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.

Şırnak Valisi, 1977-Rize doğumlu Ali Hamza PEHLİVAN’dır. 29 Temmuz 2019 tarihinde Bayburt Valisi iken atanmıştır.[8]

Şırnak Belediye Başkanı, 1963-Şırnak doğumlu Mehmet Yarka(AK Parti), 31 Mart 2019 seçimlerinde %61,72 oy oranıyla seçilmiştir.[9]

Cizre ve İdil'in HDP'li belediye başkanları seçildikten sonra İçişleri Bakanlığı tarafından görevden alınmış, yerine ilçe kaymakamları kayyum atanmıştır.[10][11]

2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Şırnak İl Genel Meclisi üye sayısı, 9 AK Parti,18 HDP olmak üzere 27’dir.[12]Şırnak Belediye Meclisi ise 17 AK Parti ve 8 HDP olmak üzere 25 üyeden oluşur.[13]

2018 Genel seçimleri sonucu, Şırnak'ı temsilen TBMM'de AK Parti'den 1 milletvekili (Rizgin Birlik) ve HDP'den 3 milletvekili (Hasan Özgüneş, Nuran İmir, Hüseyin Kaçmaz) seçilmiştir.[14]

Nüfus

Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 4 Şubat 2020 verileri[15])

Şırnak ili nüfusu: 529.615'dir. Bu nüfusun %74,49'sı şehirlerde yaşamaktadır (2019 sonu). İlin yüz ölçümü 7.078 km²'dir. İlde  km²'ye 75 kişi düşmektedir. (Bu sayı Cizre'de 335’dür.)

İlde yıllık nüfus % 1,03 oranında artmıştır. Nüfusu en çok artan ilçe: Cizre (% 3,89). Nüfusu en çok azalan ilçe: Güçlükonak(-% 6,08)

04 Şubat 2020 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 7 İlçe, 19 belediye, bu belediyelerde 91 mahalle ve ayrıca 196 köy vardır.

2019 yılı sonunda Şırnak ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri[16]
İlçe	Nüfus 2018	Nüfus 2019	Nüfus Artışı %	Belediye Sayısı	Mahalle Sayısı	Köy Sayısı	Köy Nüfusu	Şehir nüfusu	Şehirde oturan %	Alanı  km^2[17]	km^2'ye düşen kişi
Beytüşşebap	17.227	16.330	-5,21	1	4	26	10.381	5.949	36,43	1.647	10
Cizre	143.124	148.697	3,89	1	10	31	22.898	125.799	84,60	444	335
Güçlükonak	13.091	12.295	-6,08	2	6	18	5.263	7.032	57,19	466	26
İdil	76.523	76.895	0,49	3	9	63	41.251	35.644	46,35	1.148	67
Merkez ilçe	93.431	93.989	0,60	4	24	19	15.456	78.533	83,56	1.701	55
Silopi	134.754	136.749	1,48	4	20	26	20.992	115.757	84,65	831	165
Uludere	46.040	44.660	-3,00	4	18	13	18.881	25.779	57,72	841	53
ŞIRNAK	524190	529.615	1,03	19	91	196	135.122	394.493	74,49	7.078	75

Konum

Konum Bilgileri Tablosu

Konum Bilgileri
İlçe	Kuruluş Yılı[18]	Alanı km²[19]	Rakım mt.	Merkeze km[20]	Ulaşan Yollar[20]
Beytüşşebap	Cumh.önce	1.647	1.546	121	-32=>73-25=>73-02
Cizre	Cumh.önce	444	374	49	E E90 / -31, E E90 / -01, -03
Güçlükonak	1990	466	791	76	-31=>73-51=>73-55
İdil	1937	1.148	765	78	-03
Silopi	1960	831	510	76	E E90 / -01
Şırnak Merkez		1.701	1.343		-32, 73-01
Uludere	1957	841	1.227	50	-32=>73-25
Şırnak	1990	7.078

Spor

2018-2019 Sezonu sonunda, Şırnak’ın futbol 3.ligdeki temsilcisi Cizrespor, grubunda 14.olmuştur. Voleybol erkek liglerinde Cizre Belediyesi 1. lige, Silopi Gençlik Merkezi de 2.lige yükselmiştir. Ayrıca BAL’da ve kadın futbol liglerinde birer takımı vardır. Voleybol 2. Liglerinde 2 takımı kalmıştır. Hentbol erkeklerde Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü Spor, 1.ligde, Genç Yıldızlar SK da 2.ligdedir. Ayrıca, Şırnak'ın 8 voleybol, 1 hentbol takımı daha bölgesel liglerde yer almıştır.

Futbol Türkiye Kupası 'nda Cizrespor, 2.turda elenmiştir. Erkekler Türkiye Kupası (hentbol)'nda Şırnak GHSİM SK. çeyrek finalde elenmiştir.   

Önemli spor tesisleri: Şırnak Şehir Stadyumu (3.050), Cizre İlçe Spor Salonu (2.000).

Ayrıca bakınız

• Şırnak ilindeki yerleşim yerleri listesi
• Şırnak Üniversitesi
• Şırnak ili genel seçim sonuçları
• Kızıl Medrese

Kaynakça

1. Sonja Galler, Davut Yesilmen (2015). OSTTÜRKEI - Zwischen Nemrut, Ararat und Hakkari-Gebirge (Trescher-Reihe Reisen) (Almanca). s. 189. ISBN 9783897943124.
2. ERGİN ÖPENGİN , GEOFFREY HAIG. "Regional variation in Kurmanji: A preliminary classification of dialects" (PDF) (İngilizce). Article history: Received.
3. Geoffrey Haig , Ergin Öpengin. "Kurmanji Kurdish in Turkey: structure, varieties, and status" (PDF) (İngilizce).
4. Medeni Duran (7 / 2006). Osmanlı'dan Şemdinli'ye JİTEM tarihi (Berçem Yayıncılık bas.). s. 349. ISBN 252536544 |isbn= değerini kontrol edin: length (yardım). Tarih değerini gözden geçirin: |tarih= (yardım)
5. "Hakkari ve Şırnak il olmaktan çıkarılıyor". Evrensel Gazetesi. evrensel.net. 2 Ağustos 2016. Erişim tarihi: 6 Nisan 2017.
6. "Arşivlenmiş kopya". 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2020.
7. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2020.
8. "Arşivlenmiş kopya". 28 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2020.
9. https://www.aa.com.tr/tr/politika/sirnak-belediye-baskanligini-ak-parti-adayi-yarka-kazandi/1438541
10. https://www.ntv.com.tr/turkiye/cizre-belediyesine-kayyum-atandi,YgOHZSvSyk256JAUs_Cu8Q
11. https://www.haberturk.com/sirnak-haberleri/73359580-idil-belediyesine-kayyum-atandi/
12. http://www.sirnakozelidare.gov.tr/meclis-uyeleri
13. "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2020.
14. "Arşivlenmiş kopya". 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2020.
15. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr 25 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. TUİK 4 Şubat 2020 verileri
16. "Arşivlenmiş kopya". 25 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2020.
17. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2020.
18.  İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
20. Karayolları Genel Müdürlüğü

Dış bağlantılar

• Şırnak Valiliği
• Şırnak İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü