Siirt (il)

Siirt, Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan bir ildir.

Siirt
İl
İlin Türkiye'deki konumu
Ülke	Türkiye
Coğrafi bölge	Güneydoğu Anadolu
İdare
• Vali	Osman Hacıbektaşoğlu[1]
Yüzölçümü
• Toplam	6,182 km² (2.386 mil²)
Nüfus
• Toplam	318.366
• Kır	119.551
• Şehir	198.815
Zaman dilimi	UTC+03.00 (UDAZD)
İl alan kodu	484
İl plaka kodu	56
Resmî site siirt.gov.tr siirt.bel.tr

Siirt İli Nüfusu: 322.664'dür. Bu nüfusun %70,15'i şehirlerde yaşamaktadır (2016 sonu).[2] İlin yüzölçümü 5.717 km²'dir.[3] İlde km²'ye 56 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 251'dir.) İlde yıllık nüfus artış oranı %0,72 olmuştur. İl merkezinin denizden yüksekliği: 887 m.'dir.[2]

2016 yılında TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 7 İlçe, 12 belediye, bu belediyelerde 63 mahalle ve ayrıca 277 köy vardır.[2]

Sosyal Yapı

Nüfusun büyük çoğunluğunu yerli Araplar, Kürtler ve Türkler oluşturmaktadır.

Tarihçe

Türkiye Cumhuriyeti dönemi

Cumhuriyet döneminde il olan Siirt, 1924'te Beytüşşebap'ın; 1926'da Beşiri ve Sason'un katılmasıyla genişledi. Ancak Beytüşşebap, 1936'da yeniden il yapılan Hakkâri'ye bağlandı. 1938'de Garzan (şimdiki ismi Yanarsu) ilçesinin merkezi Mısrıç'a (bugün Kurtalan) taşındı ve aynı ilçeye bağlı Baykan bucağı ilçe oldu. Aynı yıl Sason'a bağlı bucak olan Hazo, Kozluk adıyla ilçe yapıldı. 1943'te Garzan ilçesinin ve merkezinin adı Kurtalan olarak değiştirildi. 1957'de Beşiri'nin bucağı olan İluh, Batman adıyla ilçe yapıldı. 1962'de Pervari ilçesinin Müküs bucağı, Van'ın Gevaş ilçesine bağlandı. 1990 yılında Siirt'in Batman, Beşiri, Kozluk ve Sason ilçeleri yeni kurulan Batman iline bağlandı. Aynı yıl Siirt'in Şırnak ilçesiyle, Eruh'tan ayrılarak ilçe yapılan Güçlükonak beldesi yeni kurulan Şırnak iline bağlandı ve Merkez ilçeye bağlı Tillo bucağı Aydınlar adıyla ilçe yapıldı.

Yönetim

İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclislerini oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.

İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)

İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer.[4][5]

Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.

Siirt Valisi, 1968-Of doğumlu Osman HACIBEKTAŞOĞLU’dur. 17 Haziran 2020 tarihinde İçişleri Bilgisayar Bilgi İşlem Dairesi Başkanı iken atanmıştır.[6]

2019 Türkiye yerel seçimleri sonunda Siirt Belediye Başkanlığını kazanan Berivan Helen Işık (HDP), 15 Mayıs 2020 tarihinde görevden alınmış, yerine Siirt Valisi Osman HACIBEKTAŞOĞLU kayyum olarak atanmıştır.[7] Ayrıca Baykan ve Kurtalan ilçelerinin HDP'li belediye başkanları da seçildikten sonra İçişleri Bakanlığı tarafından görevden alınmış, yerine ilçe kaymakamları kayyum atanmıştır.

2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Siirt İl Genel Meclisi üye sayısı, 15 AK Parti, 7 HDP olmak üzere 22’dir.[8] Siirt Belediye Meclisi ise 13 AK Parti ve 18 HDP olmak üzere 31 üyeden oluşur.[9]

2018 Genel seçimleri sonucu, Siirt'i temsilen TBMM'de AK Parti'den 1 milletvekili (Osman Ören) ve HDP'den 2 milletvekili (Meral Danış Beştaş, Sıdık Taş) seçilmiştir.[10]

Nüfus

Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 4 Şubat 2020 verileri[11])

Siirt ili nüfusu: 330.280'dir. Bu nüfusun %71,91'sı şehirlerde yaşamaktadır (2019 sonu). İlin yüzölçümü 5.718 km²'dir. İlde  km²'ye 58 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 266’dır.)

İlde yıllık nüfus % 0,42 oranında azalmıştır. Nüfusu en çok artan ilçe: Merkez ilçe (% 1,40). Nüfusu en çok azalan ilçe: Eruh (-% 7,71)

04 Şubat 2020 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 7 İlçe, 12 belediye, bu belediyelerde 63 mahalle ve ayrıca 275 köy vardır.

2019 yılı sonunda Siirt ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri[12]
İlçe	Nüfus 2018	Nüfus 2019	Nüfus Artışı %	Belediye Sayısı	Mahalle Sayısı	Köy Sayısı	Köy Nüfusu	Şehir nüfusu	Şehirde oturan %	Alanı  km^2[13]	km^2'ye düşen kişi
Baykan	26.160	25.275	-3,38	3	9	30	9.800	15.475	61,23	488	52
Eruh	20.513	18.931	-7,71	1	3	54	9.578	9.353	49,41	1.061	18
Kurtalan	59.647	60.180	0,89	2	16	55	19.919	40.261	66,90	811	74
Merkez ilçe	166.332	168.659	1,40	2	23	35	10.943	157.716	93,51	633	266
Pervari	32.128	30.858	-3,95	2	4	38	22.526	8.332	27,00	1.651	19
Şirvan	22.580	22.117	-2,05	1	5	57	17.969	4.148	18,75	936	24
Tillo	4.310	4.260	-1,16	1	3	6	2.025	2.235	52,46	138	31
SİİRT	331.670	330.280	-0,42	12	63	275	92.760	237.520	71,91	5.718	58

İlin yıllara göre nüfusları

Siirt il nüfus bilgileri
Yıl	Toplam	Sıra	Fark	Şehir - Kır
1965[14]	264.832	51		%29     75.520 189.312     %71
1970[15]	320.684	44	%21	%35     111.206 209.478     %65
1975[16]	381.503	43	%19	%39     148.521 232.982     %61
1980[17]	445.483	41	%17	%41     183.804 261.679     %59
1985[18]	524.741	38	%18	%45     237.014 287.727     %55
1990[19]	243.435	66	-%54	%45     110.139 133.296     %55
2000[20]	263.676	64	%8	%58     153.522 110.154     %42
2007[21]	291.528	59	%11	%60     173.770 117.758     %40
2008[22]	299.819	59	%3	%60     178.960 120.859     %40
2009[23]	303.622	59	%1	%61     183.924 119.698     %39
2010[24]	300.695	59	-%1	%60     181.410 119.285     %40
2011[25]	310.468	58	%3	%61     189.854 120.614     %39
2012[26]	310.879	58	%0	%62     191.703 119.176     %38
2013[27]	314.153	58	%1	%62     193.282 120.871     %38
2014[28]	318.366	58	%1	%62     198.815 119.551     %38
2015[29]	320.351	58	%1	%64     204.023 116.328     %36

Konum

Konum Bilgileri Tablosu

Konum Bilgileri
İlçe	Kuruluş Yılı[30]	Alanı km²[3]	Rakım mt.	Merkeze km[31]	Ulaşan Yollar[31]
Baykan	1938	488	720	48	E E99 / -14
Eruh	Cumh.önce	1.061	1.164	53	-04, 56-25
Kurtalan	Cumh.önce	811	715	30	-03, 56-52, 56-76
Pervari	Cumh.önce	1.651	1.376	90	-04 (Siirt)=>56-01=>56-03, 56-06, 56-07
Siirt Merkez		633	887		-04, 56-01, 56-50
Şirvan	Cumh.önce	936	905	28	-04 (Siirt)=>56-01=>56-03
Tillo	1990	138	1.188	9	-04 (Siirt)=>56-01
Siirt	Cumh.önce	5.717

Spor

2018-2019 Sezonu sonunda, Siirt İl Özel İdare Spor, futbol Bölgesel Amatör Lig (BAL) de grubunu 3. sırada tamamlamıştır. 2019-2020 Sezonu sonunda 3. Lig'e yükselmiştir. 3. Lig Kadın futbol liginde de 2 takımı vardır. Hentbol erkekler 2.ligi takımı ligden çekilmiştir.

Ziraat Türkiye Kupası'nda Siirt İl Özel İdare Spor, 3.turda elenmiştir.

Önemli spor tesisleri: Siirt Atatürk Stadyumu (5.650), Siirt Kapalı Spor Salonu (1.500), 100.Yıl Yüzme Havuzu (750)'dur.

Kaynakça

1. "Valiler Kararnamesi yayınlandı: 41 ilin valisi değişti". NTV. 10 Haziran 2020. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2020.
4. "Arşivlenmiş kopya". 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020.
5. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020.
6. http://www.siirt.gov.tr/vali-ozgecmis
7. https://www.sozcu.com.tr/2020/gundem/3-hdpli-belediyeye-kayyum-atandi-5815519/
8. http://siirtozelidaresi.gov.tr/meclis-uyelerii
9. "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020.
10. "Arşivlenmiş kopya". 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020.
11. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr 25 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. TUİK 4 Şubat 2020 verileri
12. "Arşivlenmiş kopya". 25 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2020.
13. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 19 Aralık 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2020.
14. "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
15. "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
16. "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
17. "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
18. "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
19. "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
20. "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
21. "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
22. "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
23. "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
24. "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
25. "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
26. "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
27. "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
28. "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
29. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
30.  İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
31. Karayolları Genel Müdürlüğü

Dış bağlantılar

• Siirt Valiliği
• Siirt İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü