Afyonkarahisar (il)

Afyonkarahisar, Ege Bölgesi ve İç Batı Anadolu Bölümünde yer alan bir ildir. 2018 yılı verilerine göre ilde; Afyonkarahisar merkez ilçesi ile beraber 18 ilçe, 58 belediye ve 442 köy vardır.

Afyonkarahisar
Slogan:
Ege'nin İncisi

Afyonkarahisar'ın Türkiye'deki konumu
Ülke  Türkiye
Bölge Ege Bölgesi
İl Afyonkarahisar
Alt idari birimler
İdare
  Belediye Başkanı Mehmet Zeybek (AK Parti)
  Vali Gökmen Çiçek [1]
Yüzölçümü
  Toplam 14,237 km² (5.496 mil²)
Nüfus
 (2019)
  Toplam 729,483
Zaman dilimi UTC+03.00 (UDAS)
Alan kodu 272
Plaka kodu 03

Tarihçe

Bilindiği kadarıyla ilk olarak Hitit egemenliğinde olan Afyonkarahisar toprakları, sonra sırası ile Frigya ve Lidya egemenliğine geçti. Daha sonra MÖ 6. yüzyılda Pers egemenliğine giren Afyonkarahisar'ı Büyük İskender fethetti. Onun ölümünden sonra Selevkos ve Bergama Krallıkları'nın egemenliğine giren topraklar, daha sonra Roma İmparatorluğu topraklarına katıldı. Alparslan'ın Malazgirt Savaşı'ndan sonra Türklerin Anadolu'yu fethiyle Sultan I. Mesut'un emri ile Akronium Kalesi'nin eteklerine Karaşar Türkleri yerleşmiş ve daha sonra kaleye Karahisar adı verilmiştir. Karahisar ve yöresi, Selçuklu Veziri Sahip Ata Fahrettin Ali'nin "Sahip" unvanı nedeniyle "Karahisar-ı Sahip" olarak anılmıştır. Karahisar-ı Sahip "Vezirin Karahisarı" anlamına gelmektedir. Kutalmışoğlu Süleyman Şah'ın fethiyle ilk kez Türk egemenliğine giren topraklar, I. Haçlı Seferi sırasındaki Hristiyan egemenliğinden sonra Alaaddin Keykubat tarafından yeniden Türk yönetimine alındı. 12. yüzyılda Germiyanoğullları'nın egemenliğinde olan bölge, sonra Osmanlı İmparatorluğu yönetimine girdi.

Afyon'da Batı Anadolu ağzı kullanılmaktadır.[2]

Gelincik tepesi Sultandağı

Coğrafya

Türkiye'nin 81 ilinden biri olan Afyonkarahisar ili, Anadolu yarımadasının batıya yakın ortasında ve Ege Bölgesi'nin iç kesiminde yer alır. İç Anadolu yaylasının Ege kıyılarına açılan bir eşiği, bir geçidi durumundadır. Çevresinde Eskişehir, Konya, Isparta, Denizli, Uşak ve Kütahya illeri bulunur. Kuzey doğudan güney batıya uzandıkça alçalan ovaları ile hem Orta Anadolu'dan ve hem de Ege Bölgesi'nden sayılır. En kuzeyde Eskişehir sınırından, en güneyde Denizli sınırına kadar kuzey doğudan güney batıya uzunluğu 210 kilometredir. Eni ise Kütahya sınırından Isparta sınırına kadar kuzey batıdan güney doğuya 112 kilometredir. Denizli'ye doğru incelerek eni 20 kilometreye kadar düşer, bir parça halindedir.

İlin diğer komşu illerle sınırlarının toplam uzunluğu 616 kilometredir.

Afyonkarahisar ilinin 2019 yılı verilerine göre toplam nüfusu 729.483 . Bu nüfusun 362.447 erkek, 367.036' i kadındır.

Yüzde olarak ise: %49,69 erkek, %50,31 kadın nüfusu bulunmaktadır.

Coğrafi konum

Afyonkarahisar, Türkiye'nin Batı Anadolu'da Tüm yolların birleştiği Kavşak noktasıdır. İlin bazı illere olan kara yolu uzaklıkları şöyledir:

Kente hakim bir konumda bulunan tarihî Afyonkarahisar Kalesi
İller AnkaraİstanbulİzmirAntalyaBursaEskişehirDenizliKonyaAdanaGaziantepSamsunKocaeliIspartaErzurumUşakKütahyaManisaAydınMuğla
Uzaklık (Km) 2574613282932741452262235737796763501701133117101310352371
Afyonkarahisar Bayat Türkmen Kilimi
Afyon Türk lokumu Afyonkarahisar
Baharatlar ve sarımsakla zenginleştirilen sığır ve koyun eti ile yapılmış el yapımı bir kangal Afyon Türk sucuğu.

İlçelere Olan Mesafeler

  • Başmakçı > 129 km [3]
  • Bayat > 46 km [3]
  • Bolvadin > 61 km [3]
  • Çay > 48 km [3]
  • Çobanlar > 25 km [3]
  • Dazkırı > 140 km [3]
  • Dinar > 106 km [3]
  • Emirdağ > 70 km [3]
  • Evciler > 132 km [3]
  • Hocalar > 100 km [3]
  • İhsaniye > 35 km [3]
  • İscehisar > 23 km [3]
  • Kızılören > 87 km [3]
  • Sandıklı > 60 km [3]
  • Sinan paşa > 34 km [3]
  • Sultandağı > 68 km [3]
  • Şuhut > 29 km [3]

Dağlar

Akarsular

Göller

Barajlar ve Göletler

İlde; Selevir, Seyyidler, Örenler, Akdeğirmen barajları ile Dinar-Yeşilçat, Bayat, Merkez-Erkmen, Şuhut-Kayabelen, Sincanlı-Tınaztepe, Sincanlı-Serban, Dinar-Pınarlı, Sincanlı-Taşoluk, Sincanlı-Kırka, Sandıklı-Karacaören, İhsaniye-Üçlerkayası, Şuhut-Ağzıkara, İhsaniye-Ayazini, İscehisar-Seydiler, Bolvadin-Özburun, Şuhut-Ortapınar, Sinanpaşa-Kuruçay, Sinanpaşa-Nuh, Şuhut-Akyuva, Sandıklı-Kestel, Sincanlı-Gezler, Kurucuova, Bozhüyük, Kızılören, Bayramaliler, Döğer Emre, Yedikapı, Derbent, Çepni, Bostanlı Çiftlik, Kızıldağ, Çıkrık, Karaağaç, Şehit Uzman Çavuş Nurullah Oymak, Kırca, Yıprak, Haydarlı Şehit Yavuz Öztürk, Dutağaç, Kargın, Koçgazi, Örenkaya, Çayhisar 27 Ağustos, Nuh-Taşoluk Ortak, Yaka ve Göynük göletleri bulunmaktadır.[4].

Ovalar

Afyon mermeri
2002 yılında oluşan Sultandağı Deprem diyagramı

Afyon Ovası, Çöl ovası, Çamur ova, Gül Ovası, Sandıklı Ovası, Şuhut Ovası gibi birikinti ovaları bulunur.

İklim

Afyon'da iklim oldukça sert ve or­ta derecede yağışlıdır (466 mm). En çok yağış kışın ve ilkbaharda olur. Ortalama sıcaklık en soğuk ayda 3 derece, en sıcak ayda 22 derecedir Ama sıcaklığın yazın 38 dereceye çıktığı, kışın sıfırın altında 37 dereceye düştüğü de görülmüştür.

Sıcaklık

Afyonkarahisar ili içerisinde bulunan hava bilgisi istasyonlarının uzun yıllık verilerine göre yıllık ortalama sıcaklık 11.1 °C dir. En soğuk ay olan Ocak ayında ortalama sıcaklık 0.2 °C dir. En sıcak ay olan Temmuz ayında ise ortalama sıcaklık değeri 22.1 °C dir.

Yağış

Afyonkarahisar ili İç Anadolu Karasal İklim bölgesinde yer alması nedeniyle bu yağış düzeninin etkileri altında bulunmaktadır ve ilde yıllık yağış ortalaması 407 mm dir. Yazları sıcak ve kurak kışları ise soğuk ve kar yağışlı geçer.

Nüfus

Güncel Nüfus Değerleri Tablosu (2019):[5]

Afyonkarahisar ili nüfusu: 729.483'dür. Bu nüfusun %76,93'ü şehirlerde yaşamaktadır (2019 sonu). İlin yüz ölçümü 14.016 km2'dir. İlde  km2'ye 52 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 243dür.)

İlde yıllık nüfus % 0,54 oranında artmıştır.  Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Bolvadin (% 4,58), Kızılören (-% 5,44)

04 Şubat 2020 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 18 İlçe, 59 belediye, bu belediyelerde 443 mahalle ve ayrıca 422 köy vardır.

2019 yılı sonunda Afyonkarahisar ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri
İlçe Nüfus

2018

Nüfus

2019

Nüfus

Artışı %

Belediye

Sayısı

Mahalle

Sayısı

Köy

Sayısı

Köy

Nüfusu

Şehir

nüfusu

Şehirde

oturan %

Alanı

 km2

 km2'ye

düşen kişi

Başmakçı 10.031 9.788 -2,42 1 8 14 4.652 5.136 52,47 361 27
Bayat 7.813 7.673 -1,79 1 4 12 3.542 4.131 53,84 411 19
Bolvadin 43.398 45.384 4,58 3 64 14 7.696 37.688 83,04 944 48
Çay 31.412 31.179 -0,74 3 26 20 11.404 19.775 63,42 803 39
Çobanlar 14.503 14.363 -0,97 2 13 3 2.277 12.086 84,15 165 87
Dazkırı 11.173 11.204 0,28 1 6 16 5.869 5.335 47,62 408 27
Dinar 47.304 47.400 0,20 3 41 60 16.890 30.510 64,37 1.254 38
Emirdağ 37.817 37.361 -1,21 3 21 69 13.996 23.365 62,54 2.103 18
Evciler 7.574 7.367 -2,73 1 6 7 3.923 3.444 46,75 252 29
Hocalar 9.597 9.496 -1,05 1 3 15 6.941 2.555 26,91 506 19
İhsaniye 28.603 27.929 -2,36 5 23 26 11.496 16.433 58,84 849 33
İscehisar 24.534 24.683 0,61 2 13 11 9.645 15.038 60,92 489 50
Kızılören 2.463 2.329 -5,44 1 2 4 867 1.462 62,77 111 21
Merkez ilçe 299.673 306.908 2,41 15 110 22 11.851 295.057 96,14 1.261 243
Sandıklı 56.188 55.331 -1,51 2 16 56 19.502 35.829 64,75 1.238 45
Sinanpaşa 41.468 39.734 -4,18 10 52 26 12.885 26.849 67,57 889 45
Sultandağı 15.076 14.566 -3,38 3 18 11 5.138 9.428 64,73 928 16
Şuhut 36.947 36.788 -0,43 2 17 36 19.743 17.045 46,33 1.044 35
AFYON   725.568 729.483 0,54 59 443 422 168.317 561.166 76,93 14.016 52

Konum

Konum bilgileri
İlçe Kuruluş yılı[6] Alanı km2 Rakım mt. Merkeze uzaklık km[7] Ulaşan yollar[7]
Afyon Merkez 1.261 1.012 E E96 / -01, -07, -02
Başmakçı 1987 361 858 132 Dinar=>03-53, Dazkırı=>03-53
Bayat 1987 411 698 45 E E96 / -01
Bolvadin Cumh.önce 944 990 48 -03, 03-25
Çay 1958 803 1.038 47 -06, -03
Çobanlar 1990 165 992 25 -08=>03-25
Dazkırı 1959 408 894 144 -05, 03-53
Dinar Cumh.önce 1.254 865 111 -05, -02, 03-53
Emirdağ Cumh.önce 2.103 965 69 -03, 03-01, 03-02
Evciler 1990 252 909 137 -05=>03-61
Hocalar 1990 506 1.077 101 Sandıklı=>03-55, Banaz=>64-01
İhsaniye 1959 849 1.099 35 -02=>03-77
İscehisar 1987 489 1.081 22 E E96 / -01
Kızılören 1990 111 1.112 90 -10=>03-60
Sandıklı Cumh.önce 1.238 1.094 64 -10=>03-54
Sinanpaşa 1953 889 1.118 34 -07=>03-57
Sultandağı 1958 928 1.012 67 -09
Şuhut 1946 1.044 1.145 27 Afyonkarahisar=>03-26, 03-54
AFYON Cumh.önce 14.016

Yönetim

İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclisleri oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.

İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)

İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer.[8][9]

Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.

Afyonkarahisar Valisi, 11978-Gebze doğumlu Gökmen Çiçek ’dir. 9.06.2020/274 tarihli kararla İçişleri Bakanlığı Personel Genel Müdürü iken atanmıştır.[10]

Afyonkarahisar Belediye Başkanı, 1954 Afyon doğumlu Mehmet Zeybek (AK PARTİ), 31 Mart 2019 seçimlerinde %42,96 oy oranıyla seçilmiştir.[11]

2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Afyonkarahisar İl Genel Meclisi üye sayısı, 36 AK Parti, 7 MHP, 3 CHP ve 3 İYİ Parti olmak üzere 50’dir. Afyonkarahisar Belediye meclisi ise 17 AK Parti, 11 İYİ Parti, 3 MHP olmak üzere 31 üyeden oluşur.[12]

2018 Türkiye genel seçimleri sonucuna göre Afyonkarahisar'ın Türkiye Büyük Millet Meclisi'ndeki üyelerinin siyasi partilere dağılımı: 3 AK Parti, 1 CHP, 1 İYİ Parti, 1 MHP'dir.[13]

Ekonomi

Afyonun temel sanayi ürünleri mermer ve gıda üzerinedir. Afyon sanayisi Mermer ve Traverten taşında dünyanın önde gelen üreticilerindendir.

Et, tavuk ve yumurtacılıkta son derece gelişmiştir. Türkiye et ve yumurta borsasına yön vermektedir.

Türkiye içinde ise Afyon deyince akıla bunlar gelir:

Millî mücadele: Cumhuriyetin kazanıldığı topraklar; Anadolu'nun kilidi Afyonkarahisar. Kurtuluş savaşında çok önemli savaşlara sahiplik yapmıştır (Kocatepe, Dumlupınar), Yunanlar burada hüsrana uğratılıp İzmir'e kadar püskürtülüp denize dökülmüştür. Günümüzde utku anıtı ve anıt parkta bunu simgelemektedir.

Termal: Türkiye'nin termal başkentidir; en fazla termal yatak kapasitesine sahip ildir. Türkiye'de kişi başına düşen beş yıldızlı otel sayısında en fazla tesise sahip ildir.Yurt dışından ve çevre illerden turlarla bu termallerden böbrek taşı,cilt hastalıkları,romatizma,safra kesesi, solunum yolları gibi hastalıklardan yararlanmak için gelen kişi sayısı çok fazladır.İzmir yolu üzerinde 20`nin üzerinde 5 yıldızlı oteller ile termal turizm gelişmiştir.En önemli merkezleri: Gazlıgöl, Ömer, Gecek, Hüdai, Heybeli, Anemon, İkbal, Korel, Oruçoğlu,Güral

Mermer: İscehisar ilçesinden dünyanın en kaliteli beyaz mermeri çıkmaktadır. Antik çağlarda birçok yerde kullanılmıştır; örneğin Efes antik tiyatro. Günümüzde birçok yerli ve yabancı ünlünün evini süslemektedir. Amerikadaki Beyaz Saraya'da döşenmiştir. Türkiye`nin bütün illerine ve bazı ülkelere ihraç edilir.

Haşhaş:İsminden belli olduğu gibi haşhaşın ana vatanıdır. Türkiye'nin tek alkaloid (morfin) fabrikası Bolvadin ilçesindedir.

Kaymak: En iyi Kaymak, Manda sütünden elde edilir ve fiyat olarak pahalıdır.Ancak günümüzde pek bulunmamaktadır ve inek sütünden imal edilmektedir.

Sucuk: Afyon sucuğu Kayseri sucuğundan lezzet bakımından daha farklıdır. Türkiye çapında 5-6 ulusal markası vardır.

Sucuk döneri: Afyonkarahisar mutfağına özgü lezzetli sucuktan yapılan döner türüdür.

Lokum: Afyon'un lokumu her damak zevkine hitap eden tiplerde üretilir. Özellikle Kaymaklı lokumu son derece popülerdir ve sultan lokumu'da denilmektedir.

Afyon ev ekmeği: Patates ezmesi ilave edilen meşhur ev ekmeği, 1 haftalık dayanma süresi ile çok sevilen ve besleme değeri normal ekmeklerden daha yüksek olan bir ekmek türüdür.

Yumurta: Türkiye'nin yumurta borsasıdır, ayda 40.000.000 üretimi vardır

Et: Türkiye'nin et borsası. İstanbul etinin 60 % temin ediyordur.

Ekmek kadayıfı: Afyon orijinli bir tatlı türü olup, tüm Türkiye'de sevilerek yenen bir tatlı türüdür. Özellikle Süt kaymağı ile beraber yenilmesi tercih edilmektedir. Ekmek kadayıfı çeşitleri ise vişneli, cevizli, olmak üzere birçok çeşit içermektedir.

Yün: Dünyanın yün borsası Bolvadin ilçesindedir.

Sandıklı ve Şuhut Patatesi: Sandıklı ve Şuhut bölgesinde sınırlı miktarda yetişen bir tür tatlı patetesi (agrie) ile, Türkiye'nin her yerinde aranan ve tercih edilen değerli bir patates türüdür.

Napolyon kirazı: Sultandağı ilçesi ve Erkmen beldesinde yetiştirilmektedir. İhracata gitmektedir. Türkiye'nin besin değeri en yüksek kirazıdır, tescillidir.Her yıl kiraz festivalleri yapılır.

Kızılay Maden Suyu: İhsaniye ilçesi Gazlıgöl beldesinde çıkmaktadır.1924'ten beri üretime devam etmektedir.Dünyanın en iyi maden suyudur; defalarca uluslararası ödüller kazanmıştır (1934 Paris fuarı), tesis dünyanın en modern dolum tesisidir, dakikada 100.000 şişe dolum yapılmaktadır. Sade ve meyveli olarak dünyanın dört bir yanına ihraç edilmektedir. Osmanlı döneminde padişahlar Afyonkarahisar'dan İstanbul'a getirtirlermiş.1926 yılında Atatürk gelirini Kızılay'a devrettirmiştir.

Arpa: Türkiye'nin en kaliteli arpası burada üretilmektedir. Bu yüzdendir ki Efes Pilsen yıllar önce buraya bira fabrikasını kurmuştur.

Buğday:Türkiye'deki en önemli buğday üretim merkezlerinden olup, Konya ve Ankara'dan sonra başı çekmektedir.

Bayat Kök boya kilimi: Dünyaca ünlüdür ve Bayat ilçesinde dokunmaktadır.

Ulaşım: Türkiye'nin İstanbul'dan sonraki en işlek kavşağıdır. Yaz günlerinde günde 100-150.000 araç geçmektedir.Bayram gidiş ve dönüşlerinde otoyollarda kilometrelerce trafik sıkışıklığı meydana gelmektedir. Türkiye'nin 4 istikametine demiryolu olan tek ilidir. Türkiye demiryollarının 7 bölgesinden biridir.

Karahisar Kalesi: Afyonkarahisar'a adını vermiştir.

Kaplıcalar

Afyonkarahisar ilinde,

  • Bolvadin Heybeli Kaplıcası (Heybeli veya Kızılkilise Kaplıcası),
  • Gazlıgöl Kaplıcası,
  • Sandıklı Hüdai Termal Turizm Merkezi (Sandıklı Hüdai Kaplıcaları),
  • Ömer Gecek Kaplıcası bulunur.

Turizm

Termal turizm

Afyonkarahisar, Türkiye'de kaplıca ve ılıca yönünden sayılı iller arasındadır. Bu sebeple son yıllarda fertler ve şirketler ve kooperatifler termal turizme yönelik yatırımlara yönelmişlerdir. Yapılan ve yapılacak olan bu yatırımların sonunda Afyonkarahisar turizmde hak ettiği yerini alacaktır. Kaplıcaları, zengin Tabiat yapısı, tarihî eserleri, alternatif turizm çeşitliliği, kültür ve inanç turizmi festival ve şenlikler gibi çeşitli turizm değerlerine sahip olan Afyonkarahisar, Anadolu'nun batı yakasında bir kavşak noktası olup, doğuyu batıya, kuzeyi güneye bağlayan tabiî bir kapı konumundadır. Bu yüzden turizm potansiyeli yönüyle Türkiye'nin sayılı illeri arasındadır.

Spor

Afyonkarahisar şehrini profesyonel liglerde, TFF 2. Lig'de yer alan Afjet Afyonspor futbol takımı ile Kadınlar 2. Ligi'nde yer alan Afyon İdmanyurdu kadın futbol takımının yanı sıra ING Basketbol Süper Ligi'nde yer alan HDI Sigorta Afyon Belediyesi Basketbol erkek takımı ve AXA Sigorta Efeler Ligi'nde yer alan Afyon Belediye Yüntaş erkek voleybol takımı temsil etmektedir.

Şehrin en büyük spor tesisleri: 15.000 kişilik Zafer Stadyumu ve 2.833 kişilik Prof. Dr. Veysel Eroğlu Spor Salonu'dur.

Resim galerisi

Kaynakça

  1. "Valiler Kararnamesi yayınlandı: 41 ilin valisi değişti". NTV. 10 Haziran 2020. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2020.
  2. Prof. Dr. Leyla Karahan'ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996)
    • Türkiye Karayolları Atlası. Doğan Burda Dergi Yayıncılık. 2014. s. 14.
  3. DSİ 18. Bölge Müdürlüğü
  4. TÜİK 4 Şubat 2020 verileri
  5. İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
  6. Karayolları Genel Müdürlüğü
  7. "Arşivlenmiş kopya". 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2020.
  8. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2020.
  9. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2020.
  10. https://www.afyon.bel.tr/icerikdetay/508/648/baskan-ozgecmis.aspx
  11. "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2020.
  12. "Arşivlenmiş kopya". 3 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2020.

Dış bağlantılar

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.